پس از اعمال محدودیت های مرتبط با ویروس کرونا در یونان، علاقه یونانیان برای دانلود کتاب های الکترونیک (ای بوک) بیش از پیش افزایش یافت. در این بین سایت کتابخانه آزاد به آدرس www.openbook.gr با بازدید میلیونی در این ایام (۱.۸۲۹.۲۱۳ نفر) رکورد جدید از خود برجای گذاشت. براساس اعلام رسمی خبرگزاری آتن، علاقه ­مندان می توانند از سایت مورد اشاره بیش از ۸.۴۹۲ کتاب را به صورت رایگان و در فرمت دیجیتال دانلود و مطالعه نمایند. پس از استقبال از این ایده، این سایت روزانه بر تعداد کتاب های خود افزوده و کتب رایگان بیشتری را در دسترس مردم قرار داده است. همچنین در این دوران علاقه زیادی به کتاب های صوتی به ثبت رسید و بر همین اساس بخش های مختلف و ویژه ای با عنوان آئودیو باکس در این سایت ایجاد شده است. اگر چه سایت کتابخانه باز از سال ۲۰۱۰ آغاز به کار کرده و شامل هزاران عنوان کتاب یونانی به صورت دیجیتال است، اما در دوران شیوع ویروس کرونا استقبال چشم گیری از آن به عمل آمده به گونه ای که رتبه رده بندی آن در بین سایت های یونانی بیش از ۳۰۰ درصد افزایش یافته است. کتاب های ارائه شده، هم شامل موضوعاتی مانند آثار ادبیات کلاسیک و ادبیات باستانی است که از لحاظ حقوق مادی و معنوی مانعی در پخش آنها نبوده و هم شامل موضوعاتی نظیر آثار ادبیات نوین است که امکان پخش رایگان آنها با اجازه مولف و یا انتشارت مهیا شده است.

بر اساس گزارش ارائه شده در این سایت، بیست کتاب برتر یونانی از منظر بیشترین دانلود توسط کاربران در سال ۲۰۲۰ به شرح ذیل است:

۱. اسم من کرونا ویروس است. – راهنمای مصور مبارزه با ویروس کرونا – نویسنده مانوئلا مونیلا.

۲. راهنمای محصلین برای کلاس های آنلاین در بستر وبکس – نویسنده نیکوس کالیوانس

۳. عهد جدید (کتاب مذهبی) – متن اصلی بهمراه ترجمه

۴. یک ویروس با تاجی بر سر – داستانی از خارا پاترا

۵. شیطان تپه استرفی – رمان اثر آوگوستوس کورتو

۶. بانوی ناشناخته – رمان اثر دسپینا خریستوفوریدو

۷. امسال آیا بابا نوئل می آید؟ رمان اثر آناستاسیا گوکا

۸. هدیه – کتاب صوتی اثر استفانوس اکسناکی

۹. کتاب مقدس – متن اصلی

۱۰. داستان هایی از اکسنیا – کتاب صوتی / دو اثر خود را می خواند

۱۱. شازده کوچولو  -داستانی از آنتوان دوسنت اگزوپری

۱۲. در اسرار باتلاق – رمان تاریخی

۱۳. ویروسی بدون تاج – داستان گورگیا کالیوا

۱۴. پادشاه کرونا – داستان یوتا استانلودی

۱۵. کمدی الهی – دانته آلیگیری

۱۶. یک ماسک جادویی – داستانی از دسپینا اسپیریودوپولو

۱۷. بینوایان – داستانی از ویکتوهوگو

۱۸. تنها سفر در زندگی او – داستان یورگوس ویزینیو

۱۹. مبارز ویروس کرونا شو – نوشته سونگجو ما دائمیک

۲۰. لات – داستانی برای کودکان و نوجوانان اثر پینلوپیس دلتا

با این حال، فارق از بحث نشر دیجیتال به طور کلی به نظر می رسد صنعت چاپ و نشر در یونان همانند دیگر صنایع فرهنگی از شیوع ویروس کرونا متاثر و دچار آسیب­هایی شده است. اگرچه برخی کارشناسان حوزه فرهنگ معتقدند حوزه نشر و کتاب خوانی وضعیت بهتری نسبت به دیگر حوزه های فرهنگی و هنری در دوران شیوع ویروس کرونا در یونان داشته است. با این حال، خبرگزاریin.gr  به تازگی مصاحبه ای با برخی انتشاراتی های مطرح در یونان داشته و از ایشان درخصوص حوزه نشر و کتابخوانی در دوران قرنطینه پرسیده است. که در زیر به برخی از این مصاحبه ها اشاراتی خواهیم داشت:

جیانیس کنستانتاروپولوس مدیر انتشارات مینواس و رئیس انجمن کتاب یونان

پس از دو دوره قرنطینه سراسری در این کشور، شاید کمی زود باشد تا از تاثیرات این شرایط بر فضای کتاب و کتابخوانی صحبت شود، اما افراد شاغل در حوزه نشر کتاب معتقدند که با کاهش بیش از ۲۰% گردش مالی در این حوزه روبرو هستیم. اعداد و ارقام نشان می دهد که بسیاری از افراد وقت بیشتری را برای کتابخوانی صرف می کنند و کتاب هایی را که فرصت مطالعه شان را نداشته اند را می خوانند و بسیاری به تازگی به دایره کتابخوان های اضافه شده اند. اما در دوره اول قرنطینه افراد تلاش کردند تا کتاب­هایی که در کتابخانه­ هایشان مانده بودند را بخوانند و پیش از شروع دوره دوم قرنطینه شاهد صف هایی بیرون از کتابفروشی ها بودیم زیرا دیگر کتاب تازه ای در کتابخانه ها نمانده بود. به عقیده من بسیاری امروز به کتاب روی آوردند زیرا از تلویزیون و صفحات مجازی خسته شدند و امیدوارم که این رویه همچنان ادامه یابد و شاهد حضور روزافزون افراد در این حوزه باشیم. قرنطینه اول ما را از دوماه تقریبا کم بازخورد محروم کرد و بر این اساس حجم معاملات هشت ماه ژانویه تا آگوست ۲۰۲۰ به میزان ۲۰% کاهش یافت و کاهش تولید عنوان کتاب های جدید چیزی در حدود ۲۳% بود. برای موسسات انتشاراتی یونان، ماه های نوامبر و دسامبر برابر با ۴۰% فروش سالانه است و متاسفانه به دلیل قرنطینه در این دوماه قطعا میزان ضربه وارد شده به این بازار بسیار زیاد است. این موضوع قطعی است که سقوط معاملات ما برای امسال بیش از ۳۰% است این در حالی است که برای امسال برآوردهای ما نشان می دهد که چاپ کتاب ۴۰% کاهش می یابد. وی همچنین معتقد است که بسیاری از انتشاراتی ها در یونان در چهارچوب کسب و کارهای خرد قرار می گیرند و نمی توانند در این شرایط به حیات خود دامه دهند لذا لازم است دولت مانند دیگر کشورهای اروپایی برای سرپا نگه داشتن این کسب و کارها قوانین جدیدی وضع کند.

کوستاس گووستی مدیر انتشارات گووستی

شاید این موضوع مزاح به نظر برسد اما میزانی حقیقت در آن پنهان است. علاقه­مندان به کتاب و کتابخوانی نسبت به دیگر افراد جامعه خوشبخت تر بودند زیرا فرصت، زمان و آرامش کافی برای مطالعه را پیدا کردند. با وجود اینکه کتاب خوانی مقوله ای درونی است، اما انسان را به جهانی دیگر می برد و از شر اثرات مخرب تنهایی دوران قرنطینه و... دور می کند. در این دوران علاقه به کتب ادبیات کلاسیک و شعر بیش از هر اثر دیگری به چشم می خورد. اصلا تصادفی نیست که حجم آثار داستانی و شعری در این دوران افزایش یافت زیرا انسان به دنبال تکیه گاهی در میان سطور کتاب ها می گردد.

اما این دوران آسیب های جبران ناپذیر زیادی نیز به دنیای کتاب وارد کرد و این آسیب ها تنها مادی نبود بلکه ضررهای معنوی نیز به دنیای کتاب وارد شد. به نظر من کتاب زنده است و باید در محل خودش که کتابفروشی است باشد و خریدار باید درباره کتاب با فروشنده صحبت و تبادل نظر کند و جلسات بحث و گفتگو شکل گیرند. امیدوارم که بزودی شرایط حاکم تغییر کرده و بتوانیم حق کتاب را آنگونه که بایسته و شایسته است ادا کنیم.

آقای استاوروس پچوپولوس مدیر انتشارات آقرا

او که صاحب یکی از بزرگ ترین موسسات انتشاراتی در یونان است نیز معتقد است که در دوران قرنطینه تمایل افراد به مقوله کتاب و کتابخوانی افزایش داشته است ولی با این وجود حتی جذاب­ترین کتاب ها هم در این ایام به صورت نامناسب به فروش می رسند و در برخی موارد کتاب هایی در این دوران در بورس قرارگرفتند که شاید مورد انتظار نبود. نکته دیگر و حائز اهمیت این است که دراین دوران به خصوص در قرنطینه دوم، بیشتر کتاب های قدیمی تر انتشاراتی ها  دست به دست شدند و این نشان دهنده مشارکت فعال افراد در حوزه کتاب و کتابخوانی است. در ده سال اخیر به­خصوص بعد از ریاضت اقتصادی شاهد آن بودیم که مردم علاقه بیشتری به کتاب های جدید و عناوین جدید نشان می دادند و عملا لیست کتاب های قدیمی انتشاراتی ها به ورته فراموشی سپرده شده بود. به نظرم فصل جدیدی در حوزه کتابخوانی راه افتاده و کتب کنار گذاشته شده دوباره به سطح می آیند.

نکته دیگر این است که در دوره اول قرنطینه کتاب های محدودی منتشر شدند ولی در دوره دوم شرایط کاملا عوض شد و کتاب های زیادی توسط انتشاراتی های گوناگون به چاپ رسید. تمایل به کتاب های چاپ جدید در این دوران بیشتر بستگی به تیتر کتاب ها (کتاب های شناخته شده) و میزان شناخته شدن نویسنده دارد. طبق براورد هایی که ما داریم بیشتر کسانی که کتاب های الکترونیکی می خرند به دنبال کتاب هایی هستند که می شناسند و یا درباره آن شنیده اند. به عنوان نکته پایانی باید گفت که در بین همکاران ما کسانی که کتابفروشی های بزرگتری دارند بیشترین سود را داشتند چون مغازه های خود را به محل بسته بندی و ارسال کتاب تبدیل کردند اما مغازه های کوچک تر فقط تحویل درب مغازه داشتند. همچنین به نظرم این علاقه ای که به کتاب های الکترونیکی و خرید های الکترونیکی ایجاد شده ادامه خواهد داشت و بسیاری به این روش ادامه می دهند.

خانم اوا کارایتیدی مدیر انتشارات استیا

به نظرم باید به این موضوع (قرنطینه) به چشم یک فرصت نگاه کرد زیرا متوجه عقب افتادگی خود در حوزه کتاب های الکترونیکی شدیم و وقتی متوجه اقبال عمومی به کتب صوتی و الکترونیکی شدیم، در این حوزه پیشرفت های خوبی داشتیم. شاید این دوران میراث خوبی را هم برای ما به جای گذاشت و آن برگزاری موفق ۱۷ فستیوال بین المللی تسالونیک بود. بر اساس گزارش بخش فروش، انتشاراتی ما حتی نسبت به سال گذشته که شرایط قرنطینه نبود فروش بهتر و بیشتری داشت.

آقای نیکوس ایکاروس مدیر انتشارات ایکاروس

من معتقدم که کتابخوانی نسبت به دور اول قرنطینه جهش خوبی داشته است. در این بین بسیاری به کتاب های نخوانده خود روی آورند و این امر به دلیل بسته بودن موقت کتاب فروشی های بود. بسیاری هم از طریق فروشگاه های الکترونیک خرید اینترنتی داشتند و بیشتر روی کتب کودک و داستانی برای کودکان و نوجوانان متمرکز شدند. بدنه چاپ و نشر تنها حوزه ای است که متاسفانه ماه­هاست هیچگونه کمک و حمایتی از دولت دریافت نکرده است. نویسندگان، ناشرین، چاپخانه ها و ... به دست فراموشی سپرده شده اند و در شرایط سخت شیوع ویروس کرونا، از بخش های مربوطه مثل وزارت فرهنگ هیچگونه کمک و حمایتی دریافت نکرده اند. کتاب فروشی های کوچک با بودن یا نبودن دست و پنجه نرم می کنند در شرایطی که بسیاری از انتشاراتی ها برنامه های چاپ کتاب خود را ملغی کرده اند و چاپ بسیاری از کتب جدید منتظر باز شدن بازار است.

آناستاسیا لابریا مدیر انتشارات پوتاموس

همانطور که در دیگر بخش ها و موضوعات بی­برنامه­گی موج می زند در حوزه چاپ و نشر نیز چنین مشکلاتی را داریم و نمی­توانیم طرح روشنی برای کمک به این حوزه به منظور رسیدن به نتیجه دلخواه داشته باشیم. قطعا دو قرنطینه پشت سر هم فقط نتایج منفی به همراه داشته و خرید های اینترنتی نتوانسته اند جایگزین خوبی برای فروش کتاب باشند و اثرات اقتصادی زیادی به همراه داشته است. کتاب خوان ها، دسته بندی مشخص و همگنی ندارند. هر شخص کتاب خوان برای خودش یک دسته بندی مجزاست و برخی هم پیرو اکثریت جامعه در خرید کتاب و انتخاب عنوان کتاب هستند. به نظر می رسد که در دوران قرنطینه سراسری در یونان، عناوین مشهور، نویسندگان مشهور و ... در صدر انتخابات بوده اند. کاهش کمیت تولید کتاب در یونان به دلیل شیوع ویروس کرونا و ارئه کارهای نویسندگان با بیشترین و کمترین بازخورد دو ویژگی اصلی این دوران است. به نظرم کاهش کمیت چاپ این حجم از کتاب ها خیلی هم بد نباشد چون در شرایط عادی نمی­توان جلوی چاپ و خالی کردن بازار کتاب از بسیاری از کتاب ها را گرفت. اما مورد دوم قطعا منفی است و نویسندگان نمی توانند آثار خود را آنچنان که باید با کمک انتشاراتی هایشان معرفی کرده و به نمایش بگذارند و در حال آماده سازی برای دوران بعد از قرنطینه هستند تا برنامه خود را دوباره از سر گیرند.