قوانین مدیریت مساجد در اندونزی
مصوبه مدیر کل ارشاد اسلامی وزارت دین اندونزی درمورد استانداردهای مدیریت مسجد
با درنظر گرفتن:
أ. اینکه مسجد به عنوان مرکزی برای پرورش امت در تلاش برای محافظت، توانمند سازی و اتحاد امت جهت ایجاد امت باکیفیت، معتدل و بردبار، نقش استراتژیک دارد؛
ب. اینکه به منظور ارتقای کیفیت مدیریت، نقش و عملکرد مسجد نه تنها به عنوان یک مکان عبادی آیینی (محض) است، بلکه یک عبادت اجتماعی گسترده تر (غیر محض) در زمینه های اقتصادی، آموزشی، فرهنگی اجتماعی و غیره است. لذا، لازم است معیارها یا ملاک های توسعه مدیریت یا اداره به صورت جامع، دقیق و قابل اجرا در سطح ملی، بر نوع شناسی مساجد و توسعه آنها اعمال شود؛
ج. اینکه برای ایجاد معیارها یا ملاک ها در اداره یا مدیریت اینگونه مساجد، لازم است مصوبه مدیرکل ارشاد اسلامی وزارت دین در مورد استانداردهای توسعه مدیریت مساجد تعیین شود.
با توجه به:
۱. حکم ریاست جمهوری شماره ۱ سال ۱۹۶۵ میلادی در مورد جلوگیری از سوء استفاده و یا توهین به دین؛
۲. قانون جمهوری اندونزی شماره ۱۱ سال ۲۰۱۰ میلادی درباره حفاظت از فرهنگ (اوراق دولتی جمهوری اندونزی شماره ۱۳۰ سال ۲۰۱۰ میلادی):
۳. آیین نامه ریاست جمهوری شماره ۴۷ سال ۲۰۰۹ میلادی در مورد تأسیس و سازماندهی وزارتخانه های دولتی که پنج بار، آخر با آیین نامه شماره ۱۳ ریاست جمهوری سال ۲۰۱۴ میلادی (اوراق دولتی جمهوری شماره ۲۴ سال ۲۰۱۴ میلادی) اصلاح شده است.
۴. آیین نامه شماره ۲۴ ریاست جمهوری سال ۲۰۱۰ در مورد جایگاه، وظایف و عملکرد وزارتخانه های دولتی و ساختار سازمانی، وظایف و عملکرد مقامات وزارتخانه های دولتی که پنج بار، آخر با آیین نامه شماره ۱۴ ریاست جمهوری سال ۲۰۱۴ (اوراق دولتی جمهوری اندونزی در سال ۲۰۱۴ شماره ۲۵) اصلاح شده است؛
۵. حکم وزیر دین شماره ۳۹۴ سال ۲۰۰۴ در مورد تعیین وضعیت مساجد منطقه ای؛
۶. آیین نامه مشترک وزیر دین و وزیر کشور شماره ۹ و شماره ۸ سال ۲۰۰۶ در مورد رهنمودهای اجرای وظایف روسای منطقه ای یا معاونین روسای منطقه ای در حفظ هماهنگی پیروان ادیان، توانمندسازی مجامع هماهنگی دینی و تأسیس محل های عبادت؛
۷. آیین نامه وزیر دین شماره ۱۰ سال ۲۰۱۰ در مورد سازمان و رویه کار وزارت دین (اوراق دولتی جمهوری اندونزی ۲۰۱۰ شماره ۵۹۲)، دو بار، آخر با آیین نامه وزیر دین شماره ۸۰ سال ۲۰۱۳ (اوراق دولتی جمهوری اندونزی سال ۲۰۱۳ شماره ۱۲۰۲) اصلاح شده است؛
۸. آیین نامه وزیر دین شماره ۱۳ سال ۲۰۱۲ در مورد سازماندهی و رویه های کاری واحدهای عمودی وزارت دین (اوراق دولتی جمهوری اندونزی سال ۲۰۱۲ شماره ۸۵۱).
تصمیم گیری می شود:
تصویب می شود: بخشنامه مدیر کل ارشاد اسلامی درمورد استانداردهای توسعه مدیریت مساجد.
اول: استانداردهای توسعه مدیریت مساجد همانطور که در پیوست ذکر شده است که جزء لاینفک این تصمیم است، تصویب می شود.
دوم: اجرای استانداردهای توسعه مدیریت مساجد در سطح ملی اعمال می شود که توسط هیات امنای مسجد در وزارت دین بر اساس مناطق کاری آنها با همکاری مدیران مسجد، مسؤولان دولتی در مناطق، رهبران مذهبی و جامعه انجام می شود.
سوم: این تصمیم از تاریخ تصویب لازم الاجرا می شود.
پیوست مصوبه مدیر کل ارشاد اسلامی وزارت دین درمورد استانداردهای توسعه مدیریت مساجد
فصل اول: مفاهیم عمومی
۱. استاندارد توسعه مدیریت مساجد یک پارامتر صلاحیت برای توسعه مدیریت مساجد است که براساس نوع و توسعه آن، از نظر الادارۀ (مدیریت)، العمارۀ (آبادی مساجد) و الرعایه (نگهداری و تأمین امکانات) تعیین می شود.
۲. مسجد بنایی است برای عبادت مسلمانان که برای نماز رواتب (پنج بار) و نماز جمعه مورد استفاده قرار می گیرد.
۳. مصلی (نمازخانه) مکان یا غرفه ای است که برای نمازهای واجب در مکان های خاصی مانند دفاتر، بازارها، ایستگاه ها و مکان های آموزشی استفاده می شود که اندازه آنها کوچکتر از ساختمانهای مسجد است.
۴. الادارۀ یک فعالیت مدیریتی است که شامل برنامه ریزی، سازماندهی، اداره، امور مالی، نظارت و گزارش است.
۵. العمارۀ فعالیت هایی برای آبادی مسجد از قبیل عبادت، تعلیم و تربیت، فعالیت های اجتماعی و بزرگداشت اعیاد اسلامی است.
۶. الرعایۀ فعالیتی است برای حفظ ساختمان، تجهیزات، محیط، نظافت، زیبایی و امنیت مسجد، از جمله تعیین جهت قبله.
فصل دوم: هدف و دامنه
۱. استاندارد توسعه مدیریت مسجد جهت ارائه راهنمایی در مورد توسعه مدیریت مساجد در زمینه های الادارۀ، العمارۀ و الرعایۀ به دستگاه های مدیریتی مسجد و مسؤولان مساجد به منظور بهبود کیفیت هدایت و راهنمایی برای تحقق رونق و آبادی مساجد و زندگی امت اسلامی معتدل، هماهنگ و مدارا، هم در مرکز، هم در استان ها، هم در منطقه و در شهر و هم در مناطق روستایی، منظور شده است.
۲. دامنه استاندارد توسعه مدیریت مسجد شامل موارد زیر است:
أ. استانداردهای مساجد در اندونزی براساس نوع شناسی (ساختار، بخشی، سرزمینی و تاریخی) است و توسعه آنها شامل مسجد دولت، مسجد ملی، مسجد رایا، مسجد آگونگ، مسجد بزرگ، مسجد جامع ، مسجد تاریخی و مسجد در اماکن عمومی است؛
ب. استانداردهای توسعه مدیریت آنها از جنبه های الادارۀ (مدیریت)، العماره (آبادی و رونقی) و الرعایۀ (نگهداری و تهیه تسهیلات) بررسی می شود.
فصل سوم: نوع شناسی یا تایپولوژی مساجد
الف. مسجد دولت
۱. مسجد دولت مسجدی است که در پایتخت اندونزی واقع شده است و مرکز فعالیت های مذهبی در سطح دولتی با معیارهای زیر است:
أ. از طریق یارانه های دولتی از طریق بوجه دولت و بودجه منطقه و همچنین کمک جامعه تأمین می شود؛
ب. به عنوان الگو مساجد استان فعالیت می کند؛
ج. مسؤولیت یا مدیریت آن توسط وزیر دین یا معاون وی تعیین و افتتاح می شود؛
د. به عنوان نمونه یا مرجعی برای یک مسجد ایده آل نقش ایفا می کند؛
ه. از امکانات یا ساختمانهای حمایتی مانند دفاتر، بانکهای اسلامی، مغازه ها، سالن ها، هتل ها یا مسافرخانه ها، کلینیک های پلی، مدارس یا دانشگاه ها برخوردار است؛
و. دارای ارزشهای فرهنگی، معماری ملی و پاتنسیل به عنوان مقصد گردشگری، چه داخلی و چه خارجی است؛
ز. دارای ارزش تاریخ ملی است.
۲. استاندارد الاداره (مدیریتی):
أ. سازماندهی و مدیریت مسجد توسط وزیر دین برای مدت ۵ سال تعیین می شود و حداکثر برای ۲ دوره می تواند انتخاب شود.
ب. ساختار سازمانی و مدیریتی به عنوان نمایندگی از دولت، سازمانهای اسلامی و نمایندگان جامعه است.
ج. دارای سیستم اداری و دبیرخانه ای و همچنین یک مدیریت پاسخگو است.
د. دارای شرح وظایف از ساختار مدیریتی است و پرسنل مسؤولان را مطابق با صلاحیت های آنها در شرح وظایف قرار می دهد.
ه. حداقل سالی یک بار جلسه عمومی برگزار می کند.
و. جلسات منظم را حداقل یک بار در ماه برگزار می کند.
ز. مسؤولان روزمره را برای انجام چرخهای سازمان مدیریتی و خدمات برای کلیه فعالیتهای مسجد از نظر فنی روزمره تعیین می کند.
ح. دارای سیستم مدیریتی ساختمان است.
ط. دارای یک امام بزرگ، معاون امام بزرگ و ۶ امام منصوب شده توسط وزیر دین است.
ی. حداقل چهار مؤذن داشته باشد.
ک. گواهی جهت قبله صادر شده توسط وزارت دین داشته باشد.
ل. وضعیت زمین دارای گواهی زمین وقف باشد.
م. انتقادات و پیشنهادات را از مردم می پذیرد.
۳. استاندارد العمارۀ:
أ. برگزاری عبادات: نماز واجب پنجگانه، نماز جمعه، نماز تراویح و نمازهای مستحبی در رویداد خاص مانند نماز خسوف؛
ب. باز کردن سالن اصلی نماز در زمان های نماز؛
ج. اختلاف نظرها را جای دهد و یک نکته میانی را در نظر بگیرد؛
د. برگزاری نماز عید سعید فطر و عید قربان با حضور رئیس جمهور، معاون رئیس جمهور، مقامات کشوری و نمایندگان از کشورهای دوست.
ه. موضوع مواد سخنرانی، سخنرانی های نماز تراوح و سایر جلسات اسلامی را بر اساس نیازهای جماعت تعیین می کند.
و. سازماندهی فعالیتهای تبلیغ اسلامی مانند سخنرانیهای ضحی، جلسات دینی پس از نماز، بزرگزاری جشن تولد پیامبر، اسراء و معراج، سال نو اسلامی و تبلیغ اکبر؛
ز. سازماندهی فعالیتهای آموزشی، هم رسمی از قبیل مهد کودک تا آموزش عالی و هم آموزش غیررسمی مانند مدرسه دینیه، جلسات روخوانی و روان خوانی، مجلس تعلیم، مرکز فعالیتهای یادگیری جامعه و و دوره های آموزشی؛
ح. سازماندهی فعالیتهای توانمندسازی اجتماعی و اقتصادی، از جمله مؤسسات زکات، بیت المال و التمویل، بانکهای اسلامی، تعاونی ها، خودپردازها؛
ط. سازماندهی فعالیتهای توانمندسازی اجتماعی – دینی مانند کمک به مساکین، فقرا و ایتام، جمع آوری حیوانات قربانی و توزیع آنها برای افراد مستحق و غیره؛
ی. ارائه مشاوره برای جماعت، هم در رابطه با مشکلات شخصی و خانوادگی و هم در ارتباط با مسائل اسلامی؛
ک. سازماندهی برنامه تروبیتی برای جوانان نوجوانان مسجد؛
ل. سازماندهی خدمات بهداشتی و تدفین جنازه؛
م. سازماندهی راهنمایی یا آموزش مناسک حج و عمره؛
ن. انجام برنامه های تبلیغی از طریق رسانه های تلویزیونی و رادیویی، حداقل به صورت رادیویی که به طور گسترده پخش می شود؛
س. انجام برنامه های تبلیغی از طریق یک وب سایت که فعالانه مدیریت می شود؛
ع. پخش خطبه ها و سخنرانی ها از طریق اینترنت (پخش زنده و یوتیوب)؛
ف. مدیریت رسانه های اجتماعی مانند فیس بوک و توییتر.
۴. استاندارد الرعایۀ:
أ. امکانات اصلی
۱. دارای یک سالن برای نماز باشد که می تواند ۲۰.۰۰۰ (بیست هزار) نمازگزار را در خود جای دهد، به همراه خطوط صف، تمیز و ایجاد راحتی؛
۲. حداقل ۲ اتاق نشیمن ویژه (VIP) داشته باشد؛
۳. ابزار تمیز نماز برای زن (مقنعه نماز)، حداقل ۵۰۰ واحد و محل های نگهداری آنها تهیه شود؛
۴. سالن چند منظوره داشته باشد؛
۵. محل های وضو جداگانه برای زنان و مردان تا ۶۰۰ شیر آب، ۱۵۰ واحد محل ادرار و ۱۵۰ واحد حمام شستشوی عمومی داشته باشد که توسط جماعت به راحتی قابل دسترسی است، از جمله در هر طبقه فوقانی و اتاق امام و دفتر. پاکیزگی و راحتی تضمین شده باشد؛
۶. سیستم صوتی با ظرفیت ۱۲.۰۰۰ مگاوات داشته باشد که آکوستیک بوده و دارای اتاق مخصوصی است؛
۷. از امکانات الکتریکی کافی و ژنراتورها برخوردار باشد؛
۸. از امکانات جاده ای برای افراد معلول برخوردار باشد؛
۹. آسانسور یا پله برقی داشته باشد؛
۱۰. دارای فوکوس دائمی متصل و صفحه نمایش بزرگ.
ب. امکانات پشتیبانی
۱. دارای یک اتاق دبیرخانه ای است که بتواند فعالیتهای مسؤولان را در خود جای دهد؛
۲. دارای اتاق امام و مؤذن است؛
۳. فضای کتابخانه خوبی داشته باشد؛
۴. اتاق اداری که بتواند از رونق و آبادی مسجد حمایت کند، داشته باشد؛
۵. فضای پارکینگ بزرگ داشته باشد؛
۶. در هر ورودی ۵.۰۰۰ جعبه برای نگهداری (امانتی) کفش و وسایل جماعت داشته باشد؛
۷. حداقل ۲ اتاق مشاوره داشته باشد؛
۸. حداقل ۱۰ اتاق اقامتی داشته باشد؛
۹. حداقل ۲ واحد آمبولانس داشته باشد؛
۱۰. از امکانات بازی و ورزش برخوردار باشد؛
۱۱. وسیله نقلیه عملیاتی داشته باشد.
ب. مسجد ملی
۱. مسجد ملی مسجدی در مرکز استان است که توسط وزیر دین به عنوان مسجد ملی تعیین می شود و با معیارهای زیر مرکز فعالیت های مذهبی در سطح استانی قرار می گیرد:
أ. بودجه از استانداری از طریق بودجه درآمدی و هزینه منطقه ای و کمک جامعه تأمین می شود؛
ب. به عنوان الگوی مسجد آگونگ موجود در استان همراه با مسجد رایا عمل می کند؛
ج. مدیریت آن با پیشنهاد رئیس دفتر استانی وزارت دین و با در نظر گرفتن پیشنهادات و نظرات جامعه و معرفی مدیر کل ارشاد جامعه اسلامی، توسط استاندار یا نماینده آن تعیین می شود؛
د. به عنوان نمونه و مرجع برای یک مساجد ایده آل در منطقه ملی؛
ه. امکانات یا ساختمانهای حمایتی مانند دفاتر، بانکهای اسلامی، مغازه ها، سالن ها، هتل ها یا مسافرخانه ها، کلینیک های پلی، مدارس یا دانشگاه ها برخوردار باشد؛
و. دارای ارزشهای فرهنگی، معماری ملی و دارای پاتنسیل به عنوان مقصد گردشگری، چه داخلی و چه خارجی باشد؛
ز. دارای ارزش تاریخ ملی باشد.
۲. استاندارد الادارۀ
أ. سازماندهی و مدیریت مسجد توسط استاندار یا نماینده آن برای مدت سه سال تعیین و منصوب می شود و حداکثر برای ۲ دوره می تواند انتخاب شود؛
ب. ساختار سازمانی و مدیریتی به عنوان نمایندگی از دولت، سازمانهای اسلامی و نمایندگان جامعه است.
ج. دارای شرح وظایف از ساختار مدیریتی است و پرسنل مسؤولان را مطابق با صلاحیت های آنها در شرح وظایف قرار می دهد؛
د. دارای سیستم های اداره ای و دبیرخانه ای و همچنین یک مدیریت پاسخگو است؛
ه. مسؤولان روزمره را برای انجام چرخهای مدیریت و خدمات سازمان برای کلیه فعالیتهای مسجد تعیین می کند؛
و. حداقل سالی یک بار جلسه عمومی برگزار می کند؛
ز. جلسات منظم را حداقل یک بار در ماه برگزار می کند؛
ح. تدوین برنامه های کوتاه مدت، میان مدت و بلند مدت؛
ط. دارای سیستم مدیریت ساختمان باشد؛
ی. دارای امام بزرگ، معاون امام بزرگ و ۳ امام و ۳ مؤذن باشد که به پیشنهاد وزارت دین استان توسط استاندار منصوب می شوند؛
ک. حداقل سه موذن داشته باشد؛
ل. گواهی جهت قبله صادر شده توسط وزارت دین داشته باشد؛
م. وضعیت زمین دارای گواهی زمین وقف باشد؛
ن. انتقادات و پیشنهادات را از جماعت یا مردم بپذیرد.
۳. استاندارد الامارۀ
أ. برگزاری عبادات: نماز واجب پنجگانه، نماز جمعه، نماز تراویح و نمازهای مستحبی در رویداد خاص مانند نماز خسوف؛
ب. اختلاف نظرها را جای دهد و یک نکته میانی را در نظر بگیرد؛
ج. باز کردن سالن اصلی نماز در زمان های نماز؛
د. برگزاری نماز عید سعید فطر و عید قربان با حضور استاندار، معاون استاندار، مقامات استانداری و عموم مردم؛
ه. موضوع مواد سخنرانی، سخنرانی های نماز تراویح و سایر جلسات اسلامی را بر اساس نیازهای جماعت تعیین می کند؛
و. خطبا و جایگزین آنها را تهیه می کند که دارای شخصیتهای وارسته، نگرش گسترده و توانایی های خوب تبلیغ هستند؛
ز. سازماندهی فعالیتهای تبلیغ اسلامی مانند سخنرانیهای ضحی، جلسات دینی پس از نماز، بزرگزاری جشن تولد پیامبر، اسراء و معراج، سال نو اسلامی و تبلیغ اکبر؛
ح. سازماندهی فعالیتهای آموزشی، هم رسمی از قبیل دبستان تا آموزش عالی و هم آموزش غیررسمی مانند مدرسه دینیه، جلسات روخوانی و روان خوانی، مجلس تعلیم، مرکز فعالیتهای یادگیری جامعه و دوره های آموزشی؛
ط. سازماندهی فعالیتهای توانمندسازی اجتماعی و اقتصادی، از جمله مؤسسات زکات، بیت المال و التمویل، بانکهای اسلامی، تعاونی ها، خودپردازها؛
ی. سازماندهی فعالیتهای توانمندسازی اجتماعی دینی مانند کمک به مساکین، فقرا و ایتام، جمع آوری حیوانات قربانی و توزیع آنها برای مستحقین و غیره؛
ک. سازماندهی برنامه تروبیتی برای جوانان نوجوانان مسجد؛
ل. سازماندهی خدمات بهداشتی و تدفین جنازه؛
م. ارائه مشاوره برای جماعت، هم در رابطه با مشکلات شخصی و خانوادگی و هم در ارتباط با مسائل اسلامی؛
ص. سازماندهی راهنمایی یا آموزش مناسک حج و عمره؛
ق. انجام برنامه های تبلیغی از طریق رسانه های تلویزیونی و رادیویی، حداقل به صورت رادیویی که به طور گسترده پخش می شود؛
ر. انجام برنامه های تبلیغی از طریق وب سایت که فعالانه مدیریت می شود؛
ش. پخش خطبه ها و سخنرانی ها از طریق اینترنت (پخش زنده و یوتیوب)؛
ت. مدیریت رسانه های اجتماعی مانند فیس بوک و توییتر.
۴. استاندارد الرعایۀ:
أ. امکانات اصلی
۱. دارای یک سالن نماز باشد که می تواند ۱۰.۰۰۰ (ده هزار) نمازگزار را در خود جای دهد، به همراه خطوط صف، تمیز و ایجاد راحتی؛
۲. ابزار تمیز نماز برای زن (مقنعه نماز)، حداقل ۱۰۰ واحد و محل های نگهداری آنها تهیه شود؛
۳. حداقل ۲ اتاق نشیمن ویژه (VIP) داشته باشد؛
۴. سالن چند منظوره با ظرفیت حداقل ۵۰۰ صندلی داشته باشد؛
۵. وضوخانه جداگانه برای زنان و مردان تا ۳۰۰ شیر آب، ۱۵۰ واحد محل ادرار و ۱۰۰ واحد حمام شستشوی عمومی داشته باشد که توسط جماعت به راحتی قابل دسترسی است، از جمله در هر طبقه فوقانی و اتاق امام و دفتر. پاکیزگی و راحتی تضمین شده باشد؛
۶. سیستم صوتی با ظرفیت ۱۰.۰۰۰ مگاوات داشته باشد که آکوستیک بوده و دارای اتاق مخصوصی است؛
۷. از امکانات الکتریکی کافی و ژنراتورها برخوردار باشد؛
۸. از امکانات جاده ای برای افراد معلول برخوردار باشد؛
ب. امکانات پشتیبانی
۱. دارای یک اتاق دبیرخانه ای است که بتواند فعالیتهای مسؤولان را در خود جای دهد؛
۲. دارای اتاق امام و مؤذن است؛
۳. فضای کتابخانه خوبی داشته باشد؛
۴. حداقل ۵ کلاس آموزشی داشته باشد؛
۵. اتاق اداری که بتواند از رونق و آبادی مسجد حمایت کند، داشته باشد؛
۶. فضای پارکینگ بزرگ داشته باشد؛
۷. در هر ورودی ۳.۰۰۰ جعبه برای نگهداری (امانتی) کفش و وسایل جماعت داشته باشد؛
۸. حداقل ۲ اتاق مشاوره ای داشته باشد؛
۹. حداقل ۵ اتاق اقامتی داشته باشد؛
۱۰. حداقل ۱ واحد آمبولانس داشته باشد؛
۱۱. از امکانات بازی و ورزش برخوردار باشد؛
۱۲. وسیله نقلیه عملیاتی داشته باشد.
ج. مسجد رایا (Masjid Raya)
۱. مسجد رایا مسجدی است که در مرکز استان واقع شده و توسط استاندار به پیشنهاد رئیس دفتر استانی وزارت دین به عنوان مسجد رایا تعیین شده است و به مرکز فعالیت های مذهبی در سطح استانی تبدیل می شود که معیارهای زیر را باید داشته باشد:
أ. هزینه آن توسط استان از طریق بوجه منطقه و کمک جامعه تأمین می شود؛
ب. به عنوان الگوی مسجد آگونگ (Masjid Agung) واقع شده در ومطقه استانی است؛
ج. مدیریت آن توسط استاندار یا معاون استاندار با پیشنهاد رئیس دفتر منطقه ای وزارت دین و جماعت یا مردم تعیین می شود؛
د. به عنوان نمونه یا مرجعی برای یک مسجد ایده آل در منطقه استانی نقش ایفا می کند؛
ه. از امکانات یا ساختمانهای حمایتی مانند دفاتر، بانکهای اسلامی، مغازه ها، سالن ها، هتل ها یا مسافرخانه ها، کلینیک های پلی، مدارس یا دانشگاه برخوردار است؛
و. دارای ارزشهای فرهنگی، معماری ملی و پاتنسیل به عنوان مقصد گردشگری، چه داخلی و چه خارجی است؛
ز. دارای ارزش تاریخ ملی است.
۲. استاندارد الاداره (مدیریتی):
أ. سازماندهی و مدیریت مسجد توسط استاندار یا معاون آن برای مدت ۳ سال تعیین و منصوب می شود و حداکثر برای ۲ دوره می تواند انتخاب شود؛
ب. ساختار سازمانی و مدیریتی به عنوان نمایندگی از دولت، سازمانهای اسلامی و نمایندگان جامعه است؛
ج. دارای شرح وظایف از ساختار مدیریتی است و پرسنل مسؤولان را مطابق با صلاحیت های آنها در شرح وظایف قرار می دهد؛
د. دارای سیستم اداری و دبیرخانه ای و همچنین یک مدیریت پاسخگو است.
ه. مسؤولان روزمره را برای انجام چرخهای سازمان مدیریتی و خدمات برای کلیه فعالیتهای مسجد تعیین می کند؛
و. حداقل سالی یک بار جلسه عمومی برگزار می کند؛
ز. جلسات منظم را حداقل یک بار در ماه برگزار می کند؛
ح. برنامه های کوتاه مدت، میان مدت و بلند مدت را تدوین می کند؛
ط. دارای سیستم مدیریتی ساختمان است؛
ی. دارای یک امام بزرگ، ۳ امام و ۳ مؤذن منصوب شده توسط استاندار با پیشنهاد وزارت دین استانی است؛
ک. گواهی جهت قبله صادر شده توسط وزارت دین داشته باشد؛
ل. وضعیت زمین دارای گواهی زمین وقف باشد؛
م. انتقادات و پیشنهادات را از مردم می پذیرد.
۳. استاندارد العمارۀ:
أ. برگزاری عبادات: نماز واجب پنجگانه، نماز جمعه، نماز تراویح و نمازهای مستحبی در رویداد خاص مانند نماز خسوف؛
ب. باز کردن سالن اصلی نماز در زمان های نماز؛
ج. اختلاف نظرها را جای دهد و یک نکته میانی را در نظر بگیرد؛
د. برگزاری نماز عید سعید فطر و عید قربان با حضور استاندار، معاون آن، مقامات استانداری و عموم مردم.
ه. موضوع مواد سخنرانی، سخنرانی های نماز تراویح و سایر جلسات مذهبی را بر اساس نیازهای جماعت تعیین می کند؛
و. خطبا و جایگزین آنها را تعیین می کند که دارای شخصیت واراسته هستند؛
ز. سازماندهی فعالیتهای تبلیغ اسلامی مانند سخنرانیهای ضحی، جلسات دینی پس از نماز، بزرگزاری جشن تولد پیامبر، اسراء و معراج، سال نو اسلامی و تبلیغ اکبر؛
ح. سازماندهی فعالیتهای آموزشی، هم رسمی از قبیل مهد کودک تا آموزش عالی و هم آموزش غیررسمی مانند مدرسه دینیه، جلسات روخوانی و روان خوانی، مجلس تعلیم، مرکز فعالیتهای یادگیری جامعه و و دوره های آموزشی؛
ط. سازماندهی فعالیتهای توانمندسازی اجتماعی و اقتصادی، از جمله مؤسسات زکات، بیت المال و التمویل، بانکهای اسلامی، تعاونی ها، خودپردازها؛
ی. سازماندهی فعالیتهای توانمندسازی اجتماعی دینی مانند کمک به مساکین، فقرا و ایتام، جمع آوری حیوانات قربانی و توزیع آنها برای مستحقین و غیره؛
ک. ارائه مشاوره برای جماعت، هم در رابطه با مشکلات شخصی و خانوادگی و هم در ارتباط با مسائل اسلامی؛
ل. سازماندهی برنامه تروبیتی برای جوانان نوجوانان مسجد؛
م. سازماندهی خدمات بهداشتی و تدفین جنازه؛
ن. سازماندهی راهنمایی یا آموزش مناسک حج و عمره؛
س. انجام برنامه های تبلیغی از طریق رسانه های تلویزیونی و رادیویی، حداقل به صورت رادیویی که به طور گسترده پخش می شود؛
ع. انجام برنامه های تبلیغی از طریق وب سایت که فعالانه مدیریت می شود؛
ف. پخش خطبه ها و سخنرانی ها از طریق اینترنت (پخش زنده و یوتیوب)؛
ص. مدیریت رسانه های اجتماعی مانند فیس بوک و توییتر.
۴. استاندارد الرعایۀ:
أ. امکانات اصلی
۱. دارای یک سالن برای نماز باشد که می تواند ۱۰.۰۰۰ (ده هزار) نمازگزار را در خود جای دهد، به همراه خطوط صف، تمیز و باعث راحتی؛
۲. حداقل ۲ اتاق نشیمن ویژه (VIP) داشته باشد؛
۳. ابزار تمیز نماز برای زن (مقنعه نماز)، حداقل ۱۰۰ واحد و محل های نگهداری آنها تهیه شود؛
۴. سالن چند منظوره با ظرفیت ۵۰۰ صندلی داشته باشد؛
۵. وضوخانه جداگانه برای زنان و مردان تا ۳۰۰ شیر آب، ۱۵۰ واحد محل ادرار و ۱۰۰ واحد حمام شستشوی عمومی داشته باشد که توسط جماعت به راحتی قابل دسترسی است، از جمله در هر طبقه فوقانی و اتاق امام و دفتر. پاکیزگی و راحتی تضمین شده باشد؛
۶. سیستم صوتی با ظرفیت ۱۰.۰۰۰ مگاوات داشته باشد که آکوستیک بوده و دارای اتاق مخصوصی است؛
۷. از امکانات الکتریکی کافی و ژنراتورها برخوردار باشد؛
۸. از امکانات جاده ای برای افراد معلول برخوردار باشد؛
ب. امکانات پشتیبانی
۱. دارای یک اتاق دبیرخانه ای است که بتواند فعالیتهای مسؤولان را در خود جای دهد؛
۲. دارای اتاق امام و مؤذن است؛
۳. فضای کتابخانه خوبی داشته باشد؛
۴. دارای حداقل ۵ کلاس آموزشی باشد؛
۵. اتاق اداری که بتواند از رونق و آبادی مسجد حمایت کند، داشته باشد؛
۶. فضای پارکینگ بزرگ داشته باشد؛
۷. در هر ورودی ۳.۰۰۰ جعبه برای نگهداری (امانتی) کفش و وسایل جماعت داشته باشد؛
۸. حداقل ۲ اتاق مشاوره ای داشته باشد؛
۹. حداقل ۵ اتاق اقامتی داشته باشد؛
۱۰. حداقل یک واحد آمبولانس داشته باشد؛
۱۱. از امکانات بازی و ورزش برخوردار باشد؛
۱۲. دارای وسیله نقلیه عملیاتی باشد.
د. مسجد آگونگ (Masjid Agung)
۱. مسجد آگونگ مسجدی است که در مرکز شهر یا شهرداری واقع شده و توسط شهردار و به پیشنهاد رئیس دفتر وزارت دین شهر، به عنوان مرکز فعالیت های اجتماعی مذهبی با حضور مقامات شهر تعیین می شود و دارای معیارهای زیر است:
أ. بودجه توسط شهرداری و کمک های جامعه اسلامی تامین می شود؛
ب. به عنوان مرکز فعالیت های مذهبی شهرداری یا جامعه اسلامی در منطقه شهر فعالیت می کند؛
ج. به عنوان الگوی مساجد شهر عمل می کند؛
د. مسؤولیت یا مدیریت آن توسط شهردار با معرفی رئیس دفتر شهری وزارت دین و سازمان های مردمی تعیین و منصوب می شود؛
ه. به عنوان نمونه یا مرجعی برای یک مسجد ایده آل در منطقه شهر ایفای نقش می کند؛
و. از امکانات یا ساختمانهای حمایتی مانند دفاتر، بانکهای اسلامی، مغازه ها، سالن ها، هتل ها یا مسافرخانه ها، کلینیک های پلی، مدارس یا دانشگاه برخوردار است؛
۲. استاندارد الاداره (مدیریتی):
أ. سازماندهی و مدیریت مسجد توسط شهردار یا معاون آن برای مدت سه سال تعیین و منصوب می شود و حداکثر برای ۲ دوره می تواند انتخاب شود؛
ب. ساختار سازمانی و مدیریتی نمایندگی از دولت، سازمانهای اسلامی و نمایندگان جامعه است؛
ج. دارای شرح وظایف از ساختار مدیریتی است و پرسنل مسؤولان را مطابق با صلاحیت های آنها در شرح وظایف قرار می دهد؛
د. دارای سیستم اداری و دبیرخانه ای و همچنین یک مدیریت پاسخگو است؛
ه. مسؤولان روزمره را برای انجام چرخهای سازمان مدیریتی و خدمات برای کلیه فعالیتهای مسجد تعیین می کند؛
و. حداقل سالی یک بار جلسه عمومی برگزار می کند؛
ز. جلسات منظم را حداقل یک بار در ماه برگزار می کند؛
ح. برنامه های کوتاه مدت، میان مدت و بلند مدت را تدوین می کند؛
ط. دارای سیستم مدیریتی ساختمان است؛
ی. دارای امام بزرگ، و ۳ امام رواتب منصوب شده توسط شهردار با معرفی رئیس دفتر وزارت دین شهری است؛
ک. حداقل دو مؤذن داشته باشد؛
ل. گواهی نامه جهت قبله صادر شده توسط وزارت دین داشته باشد؛
م. دارای وضعیت حقوقی زمین، ترجیحاً زمین وقفی دارای گواهی؛
ن. انتقادات و پیشنهادات را از مردم می پذیرد.
۳. استاندارد العمارۀ:
أ. برگزاری عبادات به نحو احسن: نماز واجب پنجگانه، نماز جمعه، نماز تراویح و نمازهای مستحبی در رویداد خاص مانند نماز خسوف؛
ب. باز کردن سالن اصلی نماز در زمان های نماز؛
ج. اختلاف نظرها را جای دهد و یک نکته میانی را در نظر بگیرد؛
د. برگزاری نماز عید سعید فطر و عید قربان با شهردار، مقامات شهرداری و عموم مردم.
ه. موضوع مواد خطبه، خطبه های نماز تراویح و سایر جلسات اسلامی را بر اساس نیازهای جماعت تعیین می کند؛
و. خطبا و جایگزین آنها را تعیین می کند که دارای شخصیت واراسته، نگرش وسیع و توانایی تبلیغی خوب هستند؛
ز. سازماندهی فعالیتهای تبلیغ اسلامی مانند سخنرانیهای ضحی، جلسات دینی پس از نماز، بزرگزاری جشن تولد پیامبر، اسراء و معراج، سال نو اسلامی و تبلیغ اکبر؛
ح. سازماندهی فعالیتهای آموزشی، هم رسمی از قبیل مهد کودک تا آموزش عالی و هم آموزش غیررسمی مانند مدرسه دینیه، جلسات روخوانی و روان خوانی، مجلس تعلیم، مرکز فعالیتهای یادگیری جامعه و و دوره های آموزشی؛
ط. سازماندهی فعالیتهای توانمندسازی اجتماعی و اقتصادی، از جمله مؤسسات زکات، بیت المال و التمویل، بانکهای اسلامی، تعاونی ها، خودپردازها؛
ی. سازماندهی فعالیتهای توانمندسازی اجتماعی – دینی مانند کمک به مساکین، فقرا و ایتام، جمع آوری حیوانات قربانی و توزیع آنها برای افراد مستحق و غیره؛
ک. ارائه مشاوره برای جماعت، هم در رابطه با مشکلات شخصی و خانوادگی و هم در ارتباط با مسائل اسلامی؛
ل. سازماندهی برنامه تروبیتی برای جوانان نوجوانان مسجد؛
م. سازماندهی خدمات بهداشتی و تدفین جنازه؛
ن. سازماندهی راهنمایی یا آموزش مناسک حج و عمره؛
س. انجام برنامه های تبلیغی از طریق رسانه های تلویزیونی و رادیویی، حداقل به صورت رادیویی که به طور گسترده پخش می شود؛
ع. انجام برنامه های تبلیغی از طریق یک وب سایت که فعالانه مدیریت می شود؛
ف. پخش خطبه ها و سخنرانی ها از طریق اینترنت (پخش زنده و یوتیوب)؛
ص. مدیریت رسانه های اجتماعی مانند فیس بوک و توییتر.
۴. استاندارد الرعایۀ:
أ. امکانات اصلی
۱. دارای یک سالن برای نماز باشد که می تواند ۸.۰۰۰ (هشتصد) نمازگزار را در خود جای دهد، به همراه خطوط صف، تمیز و ایجاد راحتی؛
۲. حداقل ۲ اتاق نشیمن ویژه (VIP) داشته باشد؛
۳. ابزار تمیز نماز برای زن (مقنعه نماز)، حداقل ۵۰ واحد و محل های نگهداری آنها تهیه شود؛
۴. سالن چند منظوره با ظرفیت حداقل ۳۰۰ صندلی داشته باشد؛
۵. وضوخانه جداگانه برای زنان و مردان تا ۱۰۰ شیر آب، ۴۰ واحد محل ادرار و ۳۰ واحد حمام شستشوی عمومی داشته باشد که توسط جماعت به راحتی قابل دسترسی است، از جمله در هر طبقه فوقانی و اتاق امام و دفتر. پاکیزگی و راحتی تضمین شده باشد؛
۶. سیستم صوتی با ظرفیت ۵.۰۰۰ مگاوات داشته باشد که آکوستیک بوده و دارای اتاق مخصوصی است؛
۷. از امکانات الکتریکی کافی و ژنراتورها برخوردار باشد؛
۸. از امکانات جاده ای برای افراد معلول برخوردار باشد؛
ب. امکانات پشتیبانی
۱. دارای اتاق دبیرخانه ای است که بتواند فعالیتهای مسؤولان را در خود جای دهد؛
۲. دارای اتاق امام و مؤذن است؛
۳. فضای کتابخانه خوبی داشته باشد؛
۴. اتاق اداری که بتواند از رونق و آبادی مسجد حمایت کند، داشته باشد؛
۵. فضای پارکینگ بزرگ داشته باشد؛
۶. در هر ورودی ۷۵۰ جعبه برای نگهداری (امانتی) کفش و وسایل جماعت داشته باشد؛
۷. حداقل یک اتاق مشاوره ای داشته باشد؛
۸. حداقل ۵ اتاق اقامتی داشته باشد؛
۹. حداقل ۱ واحد آمبولانس داشته باشد؛
۱۰. از امکانات بازی و ورزش برخوردار باشد؛
۱۱. وسیله نقلیه عملیاتی داشته باشد.
ه. مسجد بزرگ
۱. مسجد بزرگ مسجدی است که در یک منطقه فرعی (ناحیه) واقع شده و توسط رئیس منطقه فرعی یا ناحیه تحت پیشنهاد رئیس دفتر وزارت دین ناحیه به عنوان مسجد بزرگ تعیین می شود و به عنوان یک مرکز فعالیت های اجتماعی مذهبی با حضور رئیس بخش ناحیه، مسئولان و شخصیت های جامعه در سطح ناحیه با معیارهای زیر فعالیت می کند:
أ. بودجه یا یارانه توسط منطقه فرعی یا ناحیه یا سازمانها و بنیادهای جامعه تامین می شود؛
ب. مرکز فعالیتهای مذهبی ناحیه است؛
ج. الگوی مساجد در مناطق ناحیه ای است؛
د. مدیریت مسجد توسط جماعت انتخاب می شود و توسط رئیس ناحیه به پیشنهاد رئیس دفتر وزارت دین ناحیه تقویت می شود؛
۲. استاندارد الادارۀ:
أ. سازماندهی و مدیریت مسجد توسط رئیس ناحیه برای مدت سه سال تعیین و منصوب می شود و حداکثر برای ۲ دوره می تواند دوباره انتخاب شود؛
ب. ساختار سازمانی و مدیریت آن نماینده از دولت، سازمانهای اسلامی و نمایندگان جامعه است؛
ج. یک سیستم اداری و دبیرخانه ای و همچنین امور اداره پاسخگو داشته باشد؛
د. جلسات عمومی را حداقل سالی یک بار برگزار می کند؛
ه. جلسات منظم را حداقل یک بار در ماه برگزار می کند؛
و. به تدوین برنامه های کوتاه مدت، میان مدت و بلند مدت می پردازد؛
ز. دارای سیستم مدیریت ساختمان باشد؛
ح. دارای یک امام بزرگ و دو امام منصوب شده توسط رئیس ناحیه به پیشنهاد رئیس دفتر وزارت دین ناحیه یا منطقه فرعی است؛
ط. حداقل دو موذن داشته باشد؛
ی. دارای گواهینامه جهت قبله صادر شده توسط وزارت دین باشد؛
ک. دارای وضعیت حقوقی زمین، ترجیحاً زمین وقفی معتبر و با گواهی نامه؛
ل. پذیرای انتقادات و پیشنهادات از جماعت باشد.
۳. استاندارد الإمارۀ:
أ. سازماندهی عبادات: نماز واجب پنجگانه، نماز جمعه، نماز تراویح و نمازهای مستحبی با وقوع حادثه ای، مانند خسوف؛
ب. اختلاف نظرها را جای دهد و یک نکته میانی را در نظر بگیرد؛
ج. سالن اصلی نماز را در زمان های نماز باز می کند؛
د. برگزاری نماز عید سعید فطر و عید قربان با حضور رئیس ناحیه، مسئولان ناحیه و عموم مردم؛
ه. تعیین مواد خطبه ها، سخنرانی های تراویح و سایر جلسات مذهبی با توجه به نیازهای جماعت؛
و. سازماندهی فعالیتهای تبلیغ اسلامی مانند سخنرانیهای ضحی، جلسات مذهبی، جشن مراسم میلاد پیامبر اکرم (ص)، اسراء و معراج، سال نو اسلامی و تبلیغ اکبر؛
ز. سازماندهی فعالیتهای آموزشی مانند مدرسه دینیه، جلسات روخوانی و روانخوانی، مجلس تعلیم، مرکز فعالیتهای یادگیری جامعه و دوره ها؛
ح. سازماندهی فعالیتهای توانمندسازی اجتماعی و اقتصادی، از جمله مؤسسات زکات، تعاونیها و غیره؛
ط. سازماندهی فعالیتهای توانمندسازی اجتماعی دینی مانند کمک به فقرا و مساکین و ایتام، جمع آوری حیوانات قربانی و توزیع آنها برای مستحقین و غیره؛
ی. سازماندهی خدمات بهداشتی و تدفین جنازه؛
ک. ارائه مشاوره ها برای جماعت، هم در رابطه با مشکلات شخصی و خانوادگی و هم در ارتباط با مسائل اسلامی؛
ل. سازماندهی تربیت جوانان نوجوانان مسجد؛
م. سازماندهی راهنمایی یا آموزش مناسک حج و عمره؛
ن. سازماندهی برنامه های پخش تبلیغ از طریق رسانه های قابل دسترسی برای عموم؛
س. سازماندهی تبلیغ از طریق سایت که فعالانه مدیریت شده است؛
ع. پخش خطبه ها و سخنرانی ها از طریق بولتن ها یا اعلامیه هایی که توزیع آنها برای مردم آسان است؛
۴. استاندارد الرعایۀ:
أ. امکانات اصلی
۱. سالن نماز که می تواند ۵.۰۰۰ نمازگزار را در خود جای دهد، همراه با خطوط صف؛
۲. تهیه حداقل ۳۰ ابزار تمیز نماز برای زنان (مقنعه) و محل نگهداری آنها؛
۳. حداقل یک اتاق نشیمن ویژه (VIP)؛
۴. سالن چند منظوره؛
۵. وضوخانه با ۵۰ شیر آب و ۲۰ واحد حمام شستشوی عمومی که توسط جماعت به راحتی قابل دسترسی است، از جمله در هر طبقه فوقانی و اتاق امام و دفتر اداری؛
۶. سیستم صوتی با ظرفیت ۴.۰۰۰ مگاوات که آکوستیک بوده و دارای اتاق مخصوصی است؛
۷. امکانات الکتریکی کافی و ژنراتور؛
۸. امکانات جاده ای برای افراد معلول؛
۹. پروژکتور و صفحه آن که به طور دائم یا غیر دائم نصب شده است؛
ب. امکانات پشتیبانی
۱. اتاق دبیرخانه ای که بتواند فعالیتهای مسؤولان را در خود جای دهد؛
۲. اتاق برای امام و موذن؛
۳. فضای کتابخانه خوبی؛
۴. اتاق اداری که بتواند از رونق و آبادی مسجد حمایت کند؛
۵. پارکینگ بزرگ؛
۶. ۵۰۰ جعبه مکانی برای نگهداری کفش و وسایل جماعت در هر ورودی؛
۷. حداقل یک اتاق مشاوره ای؛
۸. حداقل ۲ اتاق اقامت؛
۹. یک واحد آمبولانس؛
۱۰. امکانات بازی و ورزش؛
۱۱. وسیله نقلیه عملیاتی.
و. مسجد جامع
۱. مسجد جامع مسجدی است که در مرکز یک منطقه مسکونی در یک منطقه دهکده یا روستایی با معیارهای زیر واقع شده است:
أ. واقع در مرکز دهکده یا روستای مسکونی، با تأمین مالی دهکده یا روستا یا کمک های مردمی؛
ب. مرکز فعالیت های مذهبی دهکده یا روستا و ساکنان آن؛
ج. الگوی مساجد، نمازخانه ها و مجالس تعلیم در دهکده یا روستا یا منطقه اسکان؛
د. مدیریت مسجد توسط جماعت انتخاب می شود و توسط دهخدا به توصیه رئیس دفتر وزارت دین ناحیه تعیین می شود.
۲. استاندارد الإدارۀ:
أ. سازمان و مدیریت مسجد توسط دهکده یا روستا برای مدت سه سال تعیین می شود و می تواند حداکثر برای ۲ دوره انتخاب شود؛
ب. ساختار سازمانی و مدیریت نماینده ای از نمایندگان، مصلی ها یا نمازخانه ها، مجالس تعلیم و شخصیت های جامعه است؛
ج. سیستم اداری و دبیرخانه ای و همچنین امور اداری پاسخگو داشته باشد؛
د. جلسات عمومی را حداقل سالی یک بار برگزار می کند؛
ه. جلسات منظم را حداقل یک بار در ماه برگزار می کند؛
و. برنامه های کوتاه مدت، میان مدت و بلند مدت را تدوین می کند؛
ز. دارای سیستم مدیریت ساختمان باشد؛
ح. یک امام داشته باشد که پس از اخذ گواهینامه از دفتر وزارت دین یا علمای محلی توسط دهکده یا روستا منصوب شود؛
ط. حداقل ۲ مؤذن داشته باشد؛
ی. حداقل ۴ خطیب و جایگزین آنها داشته باشد؛
ک. گواهینامه جهت قبله صادر شده توسط وزارت دین داشته باشد؛
ل. دارای وضعیت حقوقی زمین، ترجیحاً زمین وقفی معتبر و با گواهینامه باشد؛
م. پذیرای انتقادات و پیشنهادات از جماعت باشد.
۳. استاندارد الإمارۀ:
أ. سازماندهی عبادات: نماز های فریضه، نماز جمعه، نماز تراویح و نمازهای مستحبی یا وقوع حادثه ای، مانند خسوف؛
ب. جای دادن اختلاف نظرها و در نظر گرفتن یک نکته میانی؛
ج. باز کردن سالن اصلی نماز در زمان های نماز؛
د. برگزاری نماز عید سعید فطر و عید قربان با حضور دهخدا یا کدخدا و مقامات آن و عموم مردم؛
ه. تعیین موضوع مواد خطبه، خطبه های نماز تراویح و سایر جلسات اسلامی بر اساس نیازهای جماعت؛
و. سازماندهی فعالیتهای تبلیغ اسلامی مانند سخنرانیهای ضحی، جلسات دینی پس از نماز، بزرگزاری جشن تولد پیامبر، اسراء و معراج، سال نو اسلامی و تبلیغ اکبر؛
ز. سازماندهی فعالیتهای آموزشی، هم رسمی از قبیل مهد کودک تا آموزش عالی و هم آموزش غیررسمی مانند مدرسه دینیه، جلسات روخوانی و روان خوانی، مجلس تعلیم، مرکز فعالیتهای یادگیری جامعه و و دوره های آموزشی مورد نیاز جماعت؛
ح. سازماندهی فعالیتهای توانمندسازی اجتماعی و اقتصادی، از جمله مؤسسات زکات، بیت المال و التمویل، بانکهای اسلامی، تعاونی ها و غیره؛
ط. سازماندهی فعالیتهای توانمندسازی اجتماعی مذهبی دینی مانند کمک به مساکین، فقرا و ایتام، جمع آوری حیوانات قربانی و توزیع آنها برای مستحقین و غیره؛
ی. سازماندهی برنامه تروبیتی برای جوانان نوجوانان مسجد؛
ک. سازماندهی خدمات بهداشتی و تدفین جنازه؛
ل. ارائه مشاوره برای جماعت، هم در رابطه با مشکلات شخصی و خانوادگی و هم در ارتباط با مسائل اسلامی؛
م. تهیه بولتن های جمعه که به جماعت توزیع می شود.
۴. استاندارد الرعایۀ:
أ. امکانات اصلی
۱. سالن نماز که می تواند ۱.۰۰۰ نمازگزار را در خود جای دهد، همراه با خطوط صف؛
۲. تهیه حداقل ۱۰ ابزار تمیز نماز برای زنان (مقنعه) و محل نگهداری آنها؛
۳. حداقل یک اتاق میهمان؛
۴. سالن چند منظوره؛
۵. وضوخانه با ۲۰ شیر آب و ۵ واحد حمام شستشوی عمومی؛
۶. سیستم صوتی کافی که آکوستیک شده است؛
۷. امکانات الکتریکی کافی و ژنراتور؛
ب. امکانات پشتیبانی
۱. اتاق دبیرخانه ای که بتواند فعالیتهای مسؤولان را در خود جای دهد؛
۲. اتاق برای امام و موذن؛
۳. فضای کتابخانه خوب؛
۴. اتاق کلاس آموزشی؛
۵. پارکینگ کافی برای ماشین و موتور و دوچرخه؛
۶. ۱۰۰ جعبه مکانی برای نگهداری کفش و وسایل جماعت در هر ورودی؛
۷. امکانات بازی و ورزش؛
۸. وسیله نقلیه عملیاتی.
ز. مسجد تاریخی
۱. مسجد تاریخی مسجدی است که در منطقه میراث پادشاهی یا اولیا یا مبلغان اسلام یا دارای ارزش تاریخی مبارزات ملت، قرار دارد که توسط پادشاهان یا سلاطین یا اولیای گسترش دهنده اسلام و مبارزان آزادی و استقلال ملت، ساخته شده است.
۲. معیارهای مساجد تاریخی:
أ. دارای ویژگی های معماری متمایز با توجه به دوران خود و همچنین سابقه تاریخی، فرهنگی در زمان پادشاهی اسلامی و دوران انقلاب استقلال است؛
ب. توسط اداره فرهنگ و گردشگری محلی به عنوان میراث فرهنگی ثبت شده و دارای ارزش تاریخی است؛
ج. هزینه های نگهداری و جاری توسط دولت و یا بخش خصوصی (سازمانهای غیر دولتی) و از بخش خصوصی یا جامعه تأمین می شود؛
د. به عنوان مرکز مطالعه یا پژوهش و یا اطلاعات برای گردشگران و بازدید کنندگان؛
ه. مدیریت مسجد توسط استاندار به پیشنهاد وزارت دین استان تعیین می شود.
۳. استانداردهای الإدارۀ:
أ. سازماندهی و مدیریت مسجد توسط استاندار یا شهردار یا اداره فرهنگ و گردشگری و وزارت دین برای مدت سه سال تعیین می شود و حداکثر دو دوره می تواند انتخاب شود؛
ب. ساختار سازمانی و مدیریت نماینده ای از نمایندگان دولت، و شخصیت های جامعه یا علماء، سازمان های اسلامی و نمایندگان جامعه است؛
ج. سیستم اداری و دبیرخانه ای و همچنین امور اداری پاسخگو داشته باشد؛
د. جلسات عمومی را حداقل سالی یک بار برگزار می کند؛
ه. جلسات منظم را حداقل یک بار در ماه برگزار می کند؛
و. برنامه های کوتاه مدت، میان مدت و بلند مدت را تدوین می کند؛
ز. دارای سیستم مدیریت ساختمان باشد؛
ح. امام بزرگ و دو امام که توسط مقامات منطقه منصوب می شوند؛
ط. حداقل ۲ مؤذن داشته باشد؛
ی. گواهینامه جهت قبله صادر شده توسط وزارت دین داشته باشد؛
ک. دارای وضعیت حقوقی زمین، ترجیحاً زمین وقفی معتبر و با گواهینامه باشد؛
ل. پذیرای انتقادات و پیشنهادات سازنده از جماعت باشد.
۴. استاندارد الإمارۀ:
أ. سازماندهی عبادات: نماز های فریضه، نماز جمعه، نماز تراویح و نمازهای مستحبی یا وقوع حادثه ای، مانند خسوف؛
ب. باز کردن سالن اصلی نماز در زمان های نماز؛
ج. برگزاری نماز عید سعید فطر و عید قربان با حضور مقامات محلی؛
د. تعیین موضوع مواد خطبه، خطبه های نماز تراویح و سایر جلسات اسلامی بر اساس نیازهای جماعت؛
ه. سازماندهی مناسبت های اسلامی، جشن میلاد پیامبر اعظم (ص)، اسراء و معراج، سال نو اسلامی؛
و. سازماندهی فعالیتهای توانمندسازی اجتماعی مذهبی دینی مانند کمک به مساکین، فقرا و ایتام، جمع آوری حیوانات قربانی و توزیع آنها برای مستحقین و غیره؛
ز. ارائه مشاوره برای جماعت درباره اطلاعات و تاریخچه مسجد؛
ح. پخش خطبه ها و سخنرانی ها از طریق بولتن ها یا اعلامیه ها که به جماعت یا جامعه راحت توزیع می شود.
۵. استاندارد الرعایۀ:
أ. امکانات اصلی
۱. سالن اصلی نماز همراه با خطوط صف؛
۲. وضوخانه با حداقل ۲۰ شیر آب و حداقل ۱۰ واحد حمام شستشوی عمومی؛
۳. سیستم صوتی کافی که آکوستیک شده و دارای اتاقی مخصوص است؛
۴. امکانات الکتریکی کافی و ژنراتور؛
ب. امکانات پشتیبانی
۱. اتاق دبیرخانه ای که بتواند فعالیتهای مسؤولان را در خود جای دهد؛
۲. اتاق ذخیره سازی برای اشیای تاریخی؛
۳. پارکینگ کافی برای ماشین و موتور و دوچرخه؛
۹. مکانی برای نگهداری کفش و وسایل جماعت در هر ورودی.
ح. مسجد در اماکن عمومی
۱. مسجد در اماکن عمومی مسجدی است که در یک مکان عمومی واقع شده است تا جامعه را در انجام عبادت تسهیل کند و دارای معیارهای زیر است:
أ. واقع در مناطق خاص مانند دفاتر شرکت، کارخانه ها، بانک ها، دانشگاه ها، مدارس عمومی، مدارس دینی، مدارس شبانه روزی اسلامی، بیمارستان ها، هتل ها، فرودگاه ها، بندرها، ترمینال های اتوبوس، ایستگاه های قطار، مراکز خرید یا مجتمع تجاری، بازارهای سنتی، پمپ بنزین ها، مناطق استراحت، کشتی ها و سایر مکان های عمومی است.
ب. توسط دولت یا شرکت ها یا آژانس های مربوطه (بخش خصوصی یا کمک های مردمی) ایجاد و تأمین می شود؛
ج. سعی می شود یک ساختمان جداگانه از ساختمان اصلی یا یک اتاق خاص باشد که برای عبادت در نظر گرفته شده است؛
د. اتاق رختکن یا اتاق ویژه و مناسب برای خطیب، امام داشته باشد؛
ه. برای تربیت مذهبی، شخصیتی و سنت های علمی یا فرهنگ کار برای کارمندان، جماعات، دانشجویان و جامعه عملکرد داشته باشد؛
و. مسؤولان توسط جماعت یا رئیس شرکت یا موسسه یا دانشگاه متناسب با اختیارات کاری آنها انتخاب می شوند.
۲. استاندارد الإدارۀ:
أ. سازماندهی و مدیریت مسجد توسط رئیس دستگاه یا معاون آن به توصیه جماعت تعیین و منصوب می شود؛
ب. ساختار سازمانی و مدیریت نماینده ای از نمایندگی مدیریت و کارمندان یا اساتید یا دانشجویان است؛
ج. یک سیستم اداری و دبیرخانه ای و همچنین امور اداری پاسخگو داشته باشد؛
د. حداقل سالی یک بار جلسات کاری یا مشورتی را انجام دهد؛
ه. جلسات منظم را حداقل در هر سه ماه یک بار برگزار کند؛
و. برنامه های کوتاه مدت، میان مدت و بلند مدت را تدوین کند؛
ز. حداقل یک امام، یک مؤذن و یک سرایدار داشته باشد؛
ح. گواهینامه جهت قبله صادر شده توسط وزارت دین داشته باشد؛
ط. جعبه خیریه و جعبه پیشنهادات را تهیه کند.
۳. استانداردهای الإماره:
أ. برگزاری عبادات: نماز فرضیه پنجگانه، نماز جمعه، نماز تراویح، نماز عید سعید فطر، نماز عید قربان در صورت امکان؛
ب. علاوه بر اوقات نماز، توصیه می شود در صورت امکان ۲۴ ساعت شبانه روز امکانات مسجد را نیز باز کند؛
ج. اختلاف نظرها را جای دهد و یک نکته میانی در نظر بگیرد؛
د. موضوع خطبه ها، سخنرانی ها و سایر جلسات مذهبی را با توجه به نیازهای جماعت تعیین کند؛
ه. سازماندهی فعالیتهای تبلیغ اسلامی، مانند جلسات بعد از نماز ظهور یا عصر و بزرگداشت مناسبات اسلامی؛
و. سازماندهی فعالیتهای توانمندسازی اجتماعی و اقتصادی، از جمله نهادهای زکات، بیت المال و التمویل، تعاونی ها و غیره؛
ز. سازماندهی فعالیتهای توانمندسازی اجتماعی مذهبی، مانند کمک به فقرا و مساکین، ضعفا و ایتام، جمع آوری حیوانات قربانی و توزیع آن برای مستحقین و غیره؛
ح. ارائه مشاوره به جماعت، هم در رابطه با مشکلات شخصی و خانوادگی و هم در ارتباط با مسائل اسلامی؛
ط. پخش خطبه ها و سخنرانی ها از طریق بولتن ها یا اعلامیه ها که به جماعت یا جامعه راحت توزیع می شود.
۴. استانداردهای الرعایۀ:
أ. امکانات اصلی
۱. سالن نماز که بتواند حداقل ۱۰۰ نمازگزار را در خود جای دهد، همراه با خطوط صف؛
۲. وضوخانه با حداقل ۱۰ شیر آب، حداقل ۵ توالت تمیز و حداقل ۵ واحد حمام شستشوی عمومی که به راحتی توسط جماعت قابل دسترسی باشد؛
۳. وسایل تمیز نماز زن (مقنعه) و محل نگهداری آن؛
۴. سیستم صوتی با ظرفیت و اتاق خاص؛
۵. پروژکتور و صفحه آن که در صورت امکان به صورت دائمی یا غیر دائمی نصب شده باشد؛
۶. تجهیزات تمیز کردن، زیبایی محیط، امنیت و راحتی برای جماعت و غیره داشته باشد.
ب. امکانات پشتیبانی
۱. اتاق دبیرخانه ای که بتواند فعالیت های مسؤولان را در خود جای دهد؛
۲. اتاق امام و مؤ داشته باشد؛
۳. فضای کتابخانه خوبی داشته باشد؛
۴. مکانی برای نگهداری کفش و وسایل جماعت داشته باشد؛
۵. یک اتاق مشاوره ای برای جماعت داشته باشد.
ط. مصلی یا نمازخانه
۱. مصلی مسجدی کوچک است که در مناطق مسکونی یا عمومی واقع شده است تا جامعه را در انجام عبادت با معیارهای زیر تسهیل کند:
أ. در مناطق خاص مانند شهرک ها، دفاتر، شرکت ها، کارخانه ها، دانشگاه ها، مدارس، بیمارستان ها، هتل ها، فرودگاه ها، بندرها، ترمینال های اتوبوس، ایستگاه ها، مراکز خرید، پمپ بنزین ها، رستوران ها و سایر مکان های عمومی واقع شده است؛
ب. ساخته شده یا تأمین شده توسط دولت یا آژانس، شرکت یا سازمان غیردولتی؛
ج. ساختمان جداگانه است یا به شکل یک اتاق خاص در یک ساختمان برای عبادت در نظر گرفته شده است؛
د. به طور کلی مانند مسجد اختصاص داده شده است، یعنی به عنوان محلی برای نماز جماعت و فعالیت های مذهبی، پرورش اخلاقی و سنت های علمی؛
ه. مدیریت توسط جماعت یا رئیس شرکت، آژانس مطابق با اختیارات کاری آنها تعیین و منصوب می شود؛
و. مصلی در محیط جامعه بخشی از توسعه مسجد اطراف است.
۲. استانداردهای الإدارۀ:
أ. سازماندهی و مدیریت آن توسط رئیس آژانس، رئیس شرکت یا رهبران جامعه به پیشنهاد جماعت تعیین و منصوب می شود؛
ب. در ساختار سازمای و مدیریت آن، جامعه یا کارمندان به عنوان مسئول هستند؛
ج. جلسات را در صورت لزوم برگزار می کند؛
د. برنامه های طولانی مدت و روتین و سایر فعالیت های پشتیبانی را تدوین می کند؛
ه. حداقل یک امام و از جمله به عنوان روحانی در آن مصلی داسته باشد؛
و. حداقل دو موذن داشته باشد؛
ز. دارای گواهینامه جهت قبله صادر شده توسط وزارت دین محلی باشد؛
ح. دارای وضعیت حقوقی زمین، ترجیحاً زمین وقفی معتبر و با گواهینامه باشد؛
ط. جعبه خیریه و جعبه پیشنهادات را تهیه می کند.
۳. استاندارهای العمارۀ:
أ. سازماندهی عبادات: نمازهای فریضه پنجگانه، نماز تراویح برای مصلی در محیط مسکونی جامعه؛
ب. علاوه بر اوقات نماز، توصیه می شود در صورت امکان ۲۴ ساعت شبانه روز امکانات مسجد را نیز باز کند؛
ج. اختلاف نظرها را جای دهد و یک نکته میانی را در نظر گیرد؛
د. موضوع خطبه ها، سخنرانی ها و سایر جلسات مذهبی را با توجه به نیازهای جماعت تعیین می کند؛
ه. سازماندهی فعالیتهای تبلیغ اسلامی مانند جلسات مذهبی پس از نمازهای ظهر یا عصر، بزرگداشت مناسبات اسلامی، تبلیغ اکبر و مجلس تعلیم را انجام دهد؛
و. سازماندهی فعالیتهای توانمندسازی اجتماعی و اقتصادی که برنامه های مشتق شده از مساجد است را انجام دهد؛
ز. سازماندهی فعالیتهای توانمندسازی اجتماعی مذهبی مانند کمک به فقرا و مساکین و ایتام، جمع آوری حیوانات قربانی و توزیع آنها برای افراد مستحق را انجام دهد.
۴. استانداردهای الرعایۀ:
أ. امکانات اصلی
۱. سالن نماز داشته باشد که بتواند حداقل ۲۰ نمازگزار را در خود جای دهد، همراه با خطوط صف، تمیز بودن و راحتی آن تضمین شده است؛
۲. ابزار تمیز نماز برای زنان (مقنعه) و محل نگهداری آن را تهیه کند؛
۳. وضوخانه حداقل ۵ شیر آب، حداقل ۲ واحد محل برای ادرار و حداقل ۱ واحد حمام شستشوی عمومی تمیز داشته باشد که به راحتی توسط جماعت قابل دسترسی است؛
۴. دارای سیستم صوتی مناسب و آکوستیک شده است.
ب. امکانات پشتیبانی
۱. اتاق دبیرخانه ای داشته باشد که بتواند فعالیت های مسؤولان را در خود جای دهد؛
۲. محلی برای نگهداری کفش و وسایل جماعت داشته باشد.
فصل چهارم: پرورش الاداره (مدیریتی)
۱. مسجد به عنوان یک مکان برای عبادت نماز، محلی برای محافظت و پرورش جامعه اطراف به صورت فعال عمل می کند. عملکرد مسجد بسیار گسترده است، بنابراین وجود الإداره (مدیریت) ضروری است.
۲. الإدارۀ فعالیتی است برای توسعه و تنظیم همکاری بسیاری از مردم برای رسیدن به یک هدف خاص.
۳. هدف از اداره مسجد این است که بتواند فعالیتها را بهتر توسعه دهد، توسط جماعت بیشتر مورد علاقه قرار گیرد و در گسترش تبلیغ در محیط آنها موفق شود.
أ. برنامه ریزی
۱. مسئولان مساجد در هر موقعیتی باید مهارت رهبری داشته باشند، بتوانند همه وظایف و مشکلات در حوزه های خود را بفهمند و برنامه هایی را تنظیم کنند که به صورت خوب، کارآمد و مؤثر انجام دهند.
۲. کلیه واحدهای مدیریتی باید یک برنامه مشخص در زمینه خود داشته باشند. یک برنامه مشخص شامل چندین جنبه زیر است:
أ. برنامه ها و اهداف برنامه چیست؟
ب. چرا این طرح یا برنامه ایجاد شده است، دلایل یا زمینه چیست؟
ج. نحوه اجرای طرح، تکنیک ها و مراحل آن به صورت کامل شرح داده شده است.
د. توسط چه کسی و برای چه کسی (مخاطب) انجام می شود. آیا این یک شخص یا گروهی از افراد یا یک سازمان یا کمیته است. سازمان برگزار کننده و مخاطبان آن توصیف شود.
ه. اجرا در چه زمانی است که شامل مدت اجرا و زمان دقیق برگزاری است و همچنین همراه با جدول روز به روز آن، زمان آماده سازی، اجرا، ارزیابی و گزارش دهی کامل شود.
و. کجا برگزار می شود که نام شهر، روستا، غرفه و مواردی از این قبیل ذکر شود.
ز. چقدر هزینه دارد. همه چیز با جزئیات بیان می شود؛ منبع هزینه و برای چه چیزی است.
۳. مسئولان مساجد برای تهیه و تحقق برنامه ای نیاز به برگزاری جلسات دارند. جلسات مدیریت مسجد باید به صورت دوره ای یا هر ماه یک بار یا دو هفته یک بار برگزار شود. زمان جلسه در جلسه قبلی تعیین می شود.
۴. مدیریت مسجد در انجام یک فعالیت ممکن است کمیته ای را تشکیل دهد، یعنی سازمانی که ماهیتاً موقت است. مدت خدمت یک کمیته می تواند یک ماه یا تا زمان انجام وظایف محوله باشد. ترکیب و وسعت کمیته به میزان وظیفه تنظیم می شود. وظایف مسجد که به کمیته نیاز دارند، عبارتند از:
أ. بزرگداشت روز تولد پیامبر اعظم (ص)، اسراء ئ معراج و غیره؛
ب. ساخت مدرسه، وضوخانه، برج؛
ج. تعمیر مسجد؛
د. ایجاد مرکز آموزشی قرآن.
ب. سازمان مدیریت
۱. ساختار مدیریت شامل حداقل یک مشاور، رئیس، دبیر یا رئیس بخش اداره، خزانه دار، رئیس بخش عماره و رئیس بخش رعایه با تعداد مسؤولان متناسب با میزان کار است.
۲. دوره مدیریت مسؤولان مسجد از ۲ سال، ۳ سال، ۴ سال یا حداکثر ۵ سال است. در پایان دوره مسئولیت خود، مسؤولان موظف به ارائه گزارش از مسؤولیت خود است.
۳. انتخابات مسؤولان می تواند بعد از نماز جمعه و یا بعد از نماز فریضه از طریق مشورت بین جماعت مسجد انجام شود.
۴. مسؤولانی که انتخاب می خواهند انتخاب شوند باید در مجاورت مسجد زندگی کنند.
۵. سازماندهی مسؤولان باید واضح باشد و جماعت را در محدوده تخصص و توانایی های آنها به طور گسترده تری درگیر کند.
۶. وظایف مسجد به طور کلی حداقل عبارتند از:
أ. توسعه سازمانی و اداری یا الإداره. وظایف آن شامل امور سازمانی، مدیریت، پرسنل، برنامه ریزی، امکانات (تجهیزات)، مدیریت مالی و همه موارد است.
ب. پرورش آبادانی یا عمارت. وظایف آن شامل موارد پرورشی، عبادت، آموزش رسمی (هم آموزش دینی و هم آموزش عمومی)، آموزش خارج از مدرسه، مجالس تعلیم، پرورش جوانان، زنان، کتابخانه، مهد کودک، مناسبات اسلامی، مناسبات ملی و پرورش عبادت های اجتماعی است.
۷. ساختار سازمانی مدیریت مسجد حداقل از این موارد تشکیل شده است: رئیس یا مدیر، دبیر، خزانه دار، بخش اداره، بخش رعایه، بخش عماره، سایر نهادها.
ج. اداره
۱. اداره مسجد فعالیت ضبط و مستند سازی کار است تا از کار و شرایطی که انجام می شود و ادامه دارد اطمینان حاصل شود و ارزیابی پیشرفت و تاریخچه توسعه مسجد صورت پذیرد.
۲. اهداف اداری مسجد عبارتند از:
أ. مسجد به خوبی نگهداری شود و همیشه تمیز باشد؛
ب. سازماندهی و اداره مسجد به خوبی پیش برود؛
ت. عبادت به خوبی اجرا شود؛
ث. برنامه های آموزشی و اجتماعی طبق برنامه ریزی انجام شده موفقیت آمیز باشد.
۳. اداره جماعت ثبت اطلاعات مربوط به جماعت دائمی و غیر دائمی است که در اطراف مسجد زندگی می کنند و به طور منظم یا در هر زمانی به مسجد می روند، چه در نمازهای فریضه و چه در نماز جمعه. اداره جماعت حاوی اطلاعات حضور و غیاب، تعداد جماعت، نام جماعت، شغل، مهارت یا تخصص و سوابق تحصیلی است که در دفتر ثبت می شود.
۴. اداره نامه نگاری فعالیت ضبط و ذخیره نامه های ورودی و خروجی است که توسط مسؤلان مسجد با سیستم تشکیل پرونده پویا با روش های زیر انجام می شود:
أ. نامه باید مختصر و مفید باشد، نیازی به استفاده از جملات زیاد نیست و ۲ پاراگراف یا بیشتر کفایت می کند که بستگی به محتوای نامه دارد؛
ب. مدل نامه مهم نیست، نکته اصلی بیان صریح مسئله است؛
ت. نامه برای آسانی ذخیره سازی شماره گذاری می شود، کد نامه بستگی به موضوع آن ذخیره می شود؛
ث. نامه ها حداقل دو نسخه تهیه می شوند، یکی به آدرس ارسال می شود و دیگری برای بایگانی است که برای بررسی در آینده استفاده می شود؛
ج. تمام نامه های ارسالی و همچنین نامه های دریافت شده باید ضبط شود.
۵. ژورنال مسجد مروری بر فعالیتهای مسجد است. فایده آن به عنوان ثبت فعالیت ها برای مواد ارزیابی آینده است. همچنین برای تهیه گزارش برای مسؤولان مسجد مفید است.
د. امور مالی
۱. مدیریت مالی شامل تهیه پول، هزینه مناسب و اداره مالی خوب است؛
۲. هدف از مدیریت مالی تقویت اعتماد بین مسؤولان مسجد و جامعه به منظور تشویق مردم به تمایل بیشتر به صدقه و خیرات دادن است؛
۳. پول مسجد یک پول امانتی است. بنابراین، هزینه کردن آن بر اساس اصل احتیاط مبتنی بر یک برنامه کاملاً واضح و واقعی برای نیازهای مسجد است؛
۴. اصول کلی در امور مالی ماجد:
أ. صندوق هزینه باید در ابتدای هر سال مالی در بودجه درآمد و هزینه مسجد تدوین شود که برنامه ای شامل برنامه های درآمد و هزینه پول است؛
ب. بودجه مسجد براساس برنامه مسجد تدوین می شود. این بدان معنی است که مسجد در سال آینده چه فعالیت هایی را انجام خواهد داد.
ج. سال مالی مسجد می تواند در محرم تا ذیحجه، ژانویه تا دسامبر یا آوریل تا مارس آغاز شود.
۵. تمام درآمد و هزینه باید در دفتر مالی ثبت شود. دفتر مالی باید به طور آشکار توسط مدیریت کنترل شود، حتی در صورت لزوم توسط جماعت. دفتر مالی هر ماه بسته می شود و توسط خزانه دار و رئیس مسجد امضا شود.
ه. نظارت
۱. نظارت یکی از عملکردهای مهم الإداره است. کلیه برنامه های مربوط به اجرای فعالیت های مدیریتی، اداری و مالی باید نظارت داشته باشند؛
۲. اجرای نظارت می تواند توسط یک ناظر ویژه یا توسط رئیس یا مدیر انجام شود. مسؤولان به طور کلی باید نظارت دقیق و مستمری را نیز انجام دهند؛
فصل پنجم: پرورش العمارۀ
فعالیت های عماره عبارتند از:
أ. فعالیتهای عبادی؛
ب. مجلس تعلیم: مجلس تعلیم یکی از مهمترین فعالیتها برای مسجد در مناطق شهری و روستایی است که در آن همه سطوح جامعه از مردان، زنان، جوانان و نوجوانان شرکت می کنند.
ج. جوانان و نوجوانان مسجد؛ پرورش جوانان و نوجوانان فعالیتی است که نیاز به توجه در محیط مسجد دارد. زیرا، آنها امید والدین خود، امید ملت و دولت هستند. نقش جوانان و نوجوانان در ادامه مبارزات ملت بسیار مورد انتظار است، پیشرفت و انحطاط ملت در دست آنها است. در واقع زندگی و شکوه ملت در دست جوانان و نوجوانان است و زندگی ملت بر دوش آنها نهفته است. پرورش جوانان و نوجوانان اسلامی شامل عبادت، بحث و گفتگو، پرورش اصول شهروندی، هنر، ورزش، تفریح، آموزش دفاع از خود و پرورش عبادات اجتماعی در قالب فعالیت های جلسات مذهبی، تلاوت قرآن، تواشیح، ورزش، توزیع زکات و اطلاعات عمومی مناسب با پیشرفت علم و فناوری است که محور اجرای آن، مسجد باشد.
د. کتابخانه
ه. مهد کودک یا دبستان؛
و. مدرسه دینیه؛
ز. توسعه عبادات اجتماعی؛
ح. برگزاری مراسم جشن میلاد پیامبر (ص) و مناسبات ملی؛
ط. پرورش بانوان؛ اسلام زنان را در موقعیتی والا قرار داده است، یعنی به عنوان ستون دولت. اگر زن خوب باشد، وضعیت کشور خوب می شود و اگر زن بد باشد، کشور نیز آسیب می بیند. به همین دلیل، مسئولان مساجد باید دانش مادران، چه مذهبی و چه عمومی را افزایش دهند و توصیه می کنند که مادران را با توجه به توانایی ها و حوزه های تخصصی خود در وظایف ملت و کشور لحاظ کنند. مسئولان مساجد نیاز به برگزاری دوره های مختلف از جمله خیاطی، تراشیدن مو، آرایش عروس، تهیه غذاهای مختلف دارند. دوره های ویژه در مورد نحوه مراقبت از بدن و آموزش کودکان، قانون ازدواج، آشپزی و سایر موارد برای ارتقای بیشتر کیفیت زنان باید برگزار شود.
ی. تعاونی ها
ک. سلامتی و بهداشتی.
استفاده از بلندگو
۱. تعریف بلندگو تجهیزات فنی متشکل از میکروفن، تقویت کننده و بلندگو است که برای گسترش دامنه صدا مسجد، نمازخانه یا مصلی مانند اذان، اقامه، دعا، نماز جماعت، تکبیر، جلسات مذهبی و سایر موارد استفاده می شود.
۲. شرایط استفاده از بلندگو به شرح زیر است:
أ. نصب و نگهداری بلندگو توسط متخصصان (نیروی فنی) با استفاده از تکنیک های صوتی انجام می شود تا عملکرد آنها به درستی و خوبی انجام شود و صدای شفاف و دلپذیری تولید کند.
ب. استفاده از بلندگو توسط مؤذن، قاری قرآن و امام نماز، باید دارای صدایی فصیح، خوش آهنگ و دلنشین باشد تا ایمان هر کسی که گوش می کند، افزایش یابد.
ج. استفاده از بلندگو با توجه به زمان و هدف آن تنظیم می شود، تا جامعه، اعم از مسلمان و غیرمسلمان در اطراف مسجد یا مصلی مزاحمتی ایجاد نکند. مخصوصاً صدای اذان به عنوان نشانه ای از ورود نماز متناسب با زمان ورود وقت نماز و با صدای و آهنگ خوش صورت بگیرد به طوری که هر کسی که گوش می کند، ایمان او افزایش می یابد؛
د. شرایط استفاده از بلندگو به شرح زیر است:
۱) حدود ۱۵ دقیقه قبل از ورود وقت نماز، برای خواندن آیات قرآن کریم با صدای روان، فصیح و نرم از بلندگو با صدای بیرون مسجد یا مصلی، استفاده می شود؛
۲) صدای اذان هنگامی که وقت نماز است، از بلندگو هم برای بیرون و هم برای داخل مسجد یا مصلی استفاده می شود؛
۳) صدای اقامه قبل از نماز جماعت، ۱ تا ۴ دقیقه پس از اذان می تواند از بلندگو برای خارج و داخل مسجد یا مصلی استفاده شود؛
۴) تلاوت امام نماز، دعاها، اعلامیه ها و خطبه ها از بلندگو برای داخل استفاده می شود؛
۵) تکبیرهای عید سعید فطر و عید قربان با بلندگوهای بیرون انجام می شود به شرط آنکه در شب ۱ شوال تا نماز عید فطر و ۴ روز متوالی از شب ۱۰ ذیحجه انجام شود؛
۶) ترحیم (دعا و مناجات قبل از ورود نماز) که در قالب دعا است از بلندگوی داخلی استفاده می شود، در حالی که ذکر احتیاجی به استفاده از بلندگو ندارد؛
۷) تلاوت قرآن و جلسات مذهبی، استفاده از بلندگوی داخلی کافی است؛
۸) بزرگداشت مناسبات اسلامی یا تبلیغ اکبر بلندگوی داخلی استفاده می شود، اما اگر جماعت به بیرون مسجد یا مصلی سرریز کنند، استفاده از بلندگوی خارج ممکن است انجام شود.
فصل ششم: توسعه الرعایۀ
۱. الرعایۀ قصد دارد مسجد را از نظر ساختمانی، زیبایی و نظافت حفظ کند. با وجود توسعه الرعایۀ مسجد، مسجد به عنوان خانه خدا، به تمیزی، روشنی و زیبایی می رسد، به طوری که می تواند جذابیت، احساس راحتی و سرگرمی را برای هر کسی که می بیند، وارد کند و در آن عبادت می کند.
۲. نگهداری از ساختمان مسجد شامل موارد زیر است:
أ. شکل ساختمان یا معماری؛
ب. نگهداری از آسیب؛
ج. پاکیزه بودن آن.
فصل هفتم: خاتمه
این استانداردهای راهنمایی مدیریت مسجد به عنوان راهنمایی برای مسؤولان و مدیران مساجد در اداره کل ارشاد اسلامی استفاده می شود. با رعایت این استاندارد، امید می رود که مساجد پراکنده در سراسر کشور بتوانند عملکرد بهینه داشته باشند، تا محل عبادت به صورت کامل ایجاد شود.
تصویب شده در جاکارتا، ۲ دسامبر ۲۰۱۴
مدیر کل ارشاد اسلامی وزارت دین
پروفسور دکتر محاسن
نظر شما