رسانه های ژاپن به ویژه در عرصه مطبوعات بسیار متنوع و گسترده هستند و با تیراژهای میلیونی مانند ۱۲ و ۷ میلیون در روز، نقش موثری در هدایت افکار عمومی این کشور ایفا می نمایند.

در همین ارتباط و قبل از ورود به موضع گیری ها باید گفت که اصولا گزارش های مطبوعات ژاپن کمتر دچار هیجان و اغراق در خصوص رویدادها است و اصولا به شکل ملایم رخدادها و موضوعات را بازتاب می دهند و این می تواند در نگاه کلی محافظه کارانه عمومی و فرهنگی این کشور هم ریشه داشته باشد ضمن آن که اولویت خبری ژاپن و مطبوعات این کشور نیز بیشتر متمرکز بر مسائل و اتفاقات مناطق همجوار و حوزه شرق آسیا است، هر چند که اتفاقاتی مهم از این دست که تاثیرات مستقیم و غیر مستقیم بر اوضاع اقتصادی و امنیتی ژاپن دارد از جمله موضوعات تاثیر گذار خاورمیانه از این قاعده مستثنی است.

در همین رمینه باید اضافه کرد که موضع گیری مطبوعات ژاپن هم تا حدود زیادی پیرو موضع گیری رسمی دولت این کشور است و معمولا این هماهنگی در موضوعات متنوع دیده می شود و لذا در این مورد هم تحلیل ها و بازتاب موضوعات از این زاویه قابل تحلیل است هر چند که در روزهای ابتدایی و به دلیل تعطیلات آغاز سال میلادی، دولت ژاپن برای مدتی موضع رسمی و دقیقی را اعلام نکرد و بعد از آن هم در این زمینه کاملا محافظه کارانه و با رعایت ملاحظات مرتبط با روابط خود با آمریکا پیش رفت.

با همین نگاه می توان گفت که در خصوص شهادت سردار سلیمانی توسط آمریکا، رسانه های ژاپنی در خلا واکنش و موضع رسمی مقامات ژاپنی، بیشتر به گزارش وقایع با نقل قول مستقیم و غیرمستقیم از خبرگزاری های غربی پرداختند.

یکی از محورهای مندرج در گزارش های مطبوعات ژاپنی اشاره به تلاش دولت این کشور برای کاهش تنش بین ایران و آمریکا بود که روزنامه ژاپن تایمز این موضوع را برجسته کرد و گزارش داد: "همان طور که از سفر نخست وزیر آبه به پایتخت ایران- اولین بازدید نخست وزیر ژاپن بعد از ۴۱ سال- و بازدید متقابل رئیس جمهور حسن روحانی به توکیو در ماه گذشته پیداست، ژاپن فعالانه در فروکش کردن تنش های بین ایران و آمریکا تلاش کرده است" و در واقع با این رویکرد به جای پرداختن به اصل موضوع و تضاد اقدام امریکا با قوانین و مقررات بین المللی، به سوی علاقه مندی ژاپن در ماه های اخیر برای فعال شدن خود در منطقه خاورمیانه رفت، چرا که موفقیت در این نقش و کاهش تنش ها در خاورمیانه به شدت با منافع ملی ژاپن به خصوص در واردات نفت خام این کشور که بیش از ۸۰ درصد را در بر می گیرد پیوند دارد.

در ادامه گزارش این روزنامه به نقل از جیمز اسکاف، تحلیلگر ارشد بنیاد کارنگی آمده است:" اما قتل[شهادت) سردار سلیمانی، ژاپن را در جایگاه سختی قرار می دهد.

این روزنامه به نقل از اسکاف نوشته است: دفاع از اقدامات ترامپ برای آبه سخت خواهد بود. البته محکوم کردن این اقدام نیز تا آنجا که باعث آشفته تر شدن منطقه خاورمیانه شود- شاید حتی خشونت بار تر- منافع ژاپن را به خطر انداخته و اعزام نیروهای SDF را با حساسیت بیشتری مواجه می نماید.

محور دیگر مندرج در گزارش های مطبوعات ژاپنی پیرامون واقعه شهادت سردار سلیمانی، مانند بسیاری دیگر از مطبوعات جهان، اشاره به در مخاطره قرار گرفتن صلح و ثبات در منطقه خاورمیانه و به تبع آن تهدید عرضه مستمر و آزاد انرژی برای رشد اقتصاد کشور است.

با توجه به وابستگی شدید کشور ژاپن به  واردات نفت خام از منطقه خاورمیانه، تبعات این اقدام آمریکا که باعث افزایش تنش خواهد شد برای ژاپن سهمگین خواهد بود.

بخش دیگر گزارش های مطبوعات ژاپنی به نقل قول از منابع غربی به خصوص منابع آمریکایی ها اختصاص یافته که ادعاهای مقامات آمریکایی را در توجیه ترور شهید سردار سلیمانی منعکس کرده و همچنین به تبعاتی که این اقدام آمریکا بر منافع ژاپن خواهد داشت پرداخته اند.

رسانه های ژاپنی در این زمینه به نقل از خبرگزاری های غربی مانند رویترز عناوینی از قبیل « سئوالی حقوقی: آیا قتل سردار سلیمانی دفاع از خود بوده یا ترور؟" را بازتاب داده اند.

در این گزارش ها ادعاهای تبلیغاتی رسانه های غربی گزارش شده مبنی بر اینکه سردار سلیمانی درصدد حمله به نیروهای آمریکایی در عراق بوده است.

به طور خلاصه می توان گفت بخشی از مطالب منتشر شده در مطبوعات ژاپنی در تبعیت از دستگاه تبلیغاتی غرب در پی توجیه این اقدام تروریستی غیر انسانی و متجاوزانه آمریکا بوده است و در بخش دیگری به صورت آشکار یا تلویحی اقدام تروریستی آمریکا را زیر سوال برده اند .

به طور مثال می توان ژاپن تایمز به نقل از رویترز به استدلال های حقوقی مبتنی بر حقوق بین الملل پرداخته که ترور شهید سردار سلیمانی را از جانب آمریکا دفاع از خود و اقدامی پیشگرانه جلوه می دهد. در عین حال این روزنامه در جای دیگر اشاره کرده : دولت ترامپ در تلاش برای گریز از اتهامات این که این اقدام قوانین بین الملی را نقض کرده و باعث ایجاد نگرانی کارشناسان حقوقی شده این اقدام تروریستی خود را به عنوان دفاع از خود توجیه کرد.

محور دیگر مطالب رسانه های ژاپنی تبعات و آثار این رویداد بر برنامه ژاپن برای اعزام نیروی نظامی دفاع از خود   به منطقه است که هدف آن گشت زنی برای حفاظت از جریان آزاد نفت عنوان شده است.

ژاپن تایمز هم نوشت تحلیل گران پیامد ترور فرمانده ارشد سپاه پاسداران جمهوری اسلامی ایران که یکی از بازیگران اصلی جنگ نیابتی در خاورمیانه بوده را برای ژاپن که در پی اعزام نیروهای نظامی به منطقه است را بسیار سنگین قلمداد می کنند.

جی. برکشایر میلر، تحلیلگر ارشد انستیتوی امور بین الملل ژاپن در توکیو هم عنوان نمود: حمله به سردار سلیمانی خطرات قابل توجهی را برای برنامه های ژاپن برای استقرار نیروی دفاع از خود در منطقه ایجاد می کند و احتمالاً در هفته های آینده همزمان با نمایش تنش ها بین تهران و واشنگتن مجدداً مورد تجزیه و تحلیل قرار خواهد گرفت.

او هم چنین اظهار داشت : توکیو پیش از این نیز نسبت به خطرات این ماموریت ملاحظاتی داشت که اکنون ده چندان شده است.

به موازات محورهای پیش گفته، مواضع ایران نیز بخشی از اخبار و گزارش های مطبوعات ژاپنی را تشکیل می داد اگرچه بخش اندک و کمتری بوده است.

از جمله بیانات مقام معظم رهبری مبنی بر انتقام سخت از آمریکا نقل شد. ژاپن تایمز هم چنین با انتشار عکس هایی از حضور مقام معظم رهبری در منزل شهید سردار سلیمانی، محبوبیت ایشان را در داخل ایران مورد توجه قرار داده است.

روزنامه مای نیچی نیز شهید سردار سلیمانی را نمادی از مبارزه ایران در برابر آمریکا نامیده است.

دیگر محورهای مندرج در رسانه های ژاپنی عبارت بودند از:

کاخ سفید در بیانیه ای در حساب کاربری رسمی خود در توییتر اعلام کرد: قتل[شهادت] سردار سلیمانی طبق دستور رییس جمهور و اقدامی قاطع برای دفاع از کارمندان آمریکایی خارج از کشور بوده است.

کاخ سفید هم چنین افزود: سردار سلیمانی فعالانه در حال برنامه ریزی برای حمله به دیپلمات ها و کارکنان آمریکایی در عراق و منطقه بوده  است.

برخی ازکارشناسان حقوقی این که آیا ترامپ اختیار قانونی این اقدام تروریستی را در خاک عراق داشته است یا نه را مورد سوال قرار دادند.

کارشناسان حقوقی اظهار داشتند که نبود رضایت عراق توجیه این اقدام را برای آمریکا دشوار کرده است .

ژاپن نیوز هم به نقل از بلومبرگ گزارش داد: افزایش تنش ها بین ایران و آمریکا قبلاً باعث ایجاد اختلالات بی سابقه در بازارهای نفت شده است، اما این اختلالات تاکنون کوتاه مدت بوده اند. سال گذشته، واشنگتن تهران را به حملات خرابکارانه به سوپرتانک و حمله موشکی و هواپیماهای بدون سرنشین به کارخانه فرآوری نفت خام عربستان سعودی در ماه سپتامبر متهم کرد , تشدید درگیری مستقیم بین ایالات متحده و نیروهای ایرانی در مهمترین منطقه تولید نفت در جهان عواقب ماندگاری برای اقتصاد جهانی خواهد داشت.

تالیف: دکتر میلاد دلفان