خانواده امپراتوری به عنوان الگوی پس از جنگ

یامادا ماساهیرو – جامعه شناس / ترجمه و پژوهش محمدعلی هژبری

از اواخر دهه 1950، از زمانی که داستان عاشقانه و افسانه ای ولیعهد آن زمان آکیهیتو و شدا می چیکو، نظر افکار عمومی را به خود جلب کرد، آن زوج بسیار تحسین شده –ملکه و امپراتور کنونی- الگویی برای خانواده ژاپنی پس از جنگ بوده است. یامادا ماساهیرو، جامعه شناس، روشی را که خانواده امپراتوری آداب و رسوم در حال تغییر ژاپن را شکل داده و تجسم بخشیده است، از بازسازی میجی تا بیانیه اخیر امپراتور در مورد کناره گیری از سلطنت را بررسی می کند.

شاید قبل از جنگ، از منظر بسیاری از مردم، این ایده که یکی از اعضای خانواده امپراتوری کارهای پستی مانند آشپزی را انجام ‌دهد، بسیار عجیب و غیرقابل تصور بود. اما مجموعه‌ای از عکس‌های مربوط به آن دوره نشان می‌دهد که ولیعهد میچیکو دقیقاً این کار را انجام می‌دهد. او در آشپزخانه با پیش بند ایستاده و با شادی چیزی را که به نظر می‌رسد غذای خانگی کودک است، آماده می‌کند. در اینجا می‌بینیم که او به عنوان یک خانه‌دار تمام وقت نمونه‌ است و با عشق تمام، کارهای خانه را انجام می‌دهد. این یک عنصر مهم از مدل خانواده پس از جنگ بود.

قبل از جنگ جهانی دوم، بخش بزرگی از مردم در کارهای خانوادگی مانند کشاورزی و مغازه‌داری مشغول بودند و همسر نقش مستقیمی در فعالیت‌های تولیدی یا تجاری داشت. در این میان، در میان طبقات بالا، زنان برای انجام کارهای خانه به خدمتکاران متکی بودند. با این حال، صنعتی شدن سریع جامعه پس از جنگ، جمعیتی از مردان جوان را به شهر کشاند تا ساعت‌های طولانی در شرکت‌ها کار کنند و از زنانی که با آنها ازدواج می‌کردند انتظار می‌رفت با ماندن در خانه و انجام وظایف خانگی از آنها حمایت کنند. در این دوره (در حدود سال 1975 به اوج خود رسید) زنانِ خانه دار تمام وقت به سرعت افزایش یافت و میچیکو الگویی برای این الگوی جدید و ایده آل در  زنانگی ژاپنی بود.

در عکس‌های تبلیغاتی مربوط به این زمان، تصاویری از ولیعهد آکیهیتو در حال استراحت یا بازی با خانواده‌اش در کنار عکس‌های معمولی از حضور و مراسم عمومی ظاهر می‌شوند. امروزه ما فکر تفریح ​​خانوادگی را بدیهی می دانیم، اما در خانواده شاهنشاهی، مانند سایر خانوارهای طبقه بالا، تا آن زمان مرسوم بود که زن و شوهر و فرزندان به طور جداگانه به فعالیت های اوقات فراغت خود بپردازند. این احترام دیگری بود که در آن ولیعهد و شاهزاده خانم به عنوان الگوی خانواده های پس از جنگ عمل کردند.

الگوهای نقش در یک جامعه سالمند

در حال حاضر، مردم انتظار دارند اعضای خانواده امپراتوری برای عشق ازدواج کنند. هنگامی که فومیهیتو (پسر دوم امپراتور آکیهیتو) قصد خود را برای ازدواج با یک همکلاسی دانشگاه فاش کرد، این اعلامیه کمی خشم ها را برانگیخت.

از سوی دیگر، زمانی که ولیعهد ناروهیتو تصمیم گرفت با اوادا ماساکو که حرفه ای تحسین برانگیز در دیپلماسی را آغاز کرده و در استخدام وزارت خارجه بود( اووادا بزرگترین دختر هیساشی اووادا دیپلمات سرشناس ژاپنی و  رئیس سابق دیوان بین المللی دادگستری است.) ازدواج کند، نویسنده این سطور، به عنوان یک نمونه، ابراز امیدواری کردم که ازدواج آنها نمونه ای برای دوران هایسه باشد و راه را برای یک دوره جدید نشان دهد. یعنی شیوه زندگی خانواده بر اساس یک خانواده دو شغله.

 با این حال، پس از ازدواج، ولیعهد ماساکو کار خود را رها کرد. به نظر می رسد که به دست ولیعهد فعلی و شاهزاده خانم است که دشواری تغییر وضعیت موجود را به جای ارائه الگویی برای تغییر نشان دهد.

در هر صورت، جامعه ژاپن به حدی متنوع شده است که هیچ خانواده ای نمی تواند به عنوان الگو برای کل ملت باشد. در حالی که مدل پس از جنگ هنوز تأثیر قدرتمندی بر نسل جوان دارد، بسیاری از ژاپنی‌ها، الگوی ایده‌آل کنونی غربی یعنی"  خانواده دو نفره " را پذیرفته‌اند. اما شاید بارزترین تغییر، گرایش فزاینده جوانان به مجرد ماندن و ادامه زندگی با والدین خود باشد، حتی زمانی که آنها مایل به ازدواج هستند.

خانواده شاهنشاهی در چنین فضایی چه نقشی می تواند داشته باشد؟

به نظر میرسد، امپراتور آکیهیتو(یکصد و بیست و پنجمین امپراتور ژاپن از دودمان یاماتو که در 30 اوریل 2019 از قدرت کناره گیری کرد و پسرش ناروهیتو بر تخت امپراتوری نشست) و ملکه میچیکو با تصمیم خود در سال 2013 برای کاهش مراسم تشییع جنازه و مقبره های خود و همچنین با اظهاراتش در مورد کناره گیری از سلطنت به این سوال پاسخ داده اند. در هر دو مورد، آنها نمونه ای برای سالمندان در عصر پیری جمعیتی و خانواده های رو به زوال بوده اند.

رسم مقبره یا ارامگاه آبا و اجدادی که از طریق نسل مردانه منتقل شده بود، تا زمان میجی، با تدوین نظام ie، در میان مردم رایج نبود. در دوره پس از جنگ، رسم حفظ دفینه ی اجدادی به یک بار سنگین تبدیل شده است، و امروزه - زمانی که اکثر زوج ها تنها یک فرزند دارند و بسیاری از افراد به طور کامل از ازدواج خودداری می کنند - به سرعت این امر غیرممکن شده است. در میان ملکه ها و امپراتورهای ژاپن، دفن انفرادی همیشه یک قانون بوده است، از مقبره عظیم امپراتور نینتوکو در قرن چهارم( (شانزدهمین امپراتور ژاپن 313 تا 399 سلطنت کرد) تا مقبره امپراتور شووا.( هیروهیتو یا شووا یکصد و بیست و چهارمین امپراتور ژاپن که تا سال 1989 سلطنت کرد و تا پایان جنگ جهانی دوم او را پسر آسمان می خواندند.همان کسی که در زمانش، ارتش منچوری را اشغال کرد. با هیلتر و موسولینی پیمان اتحاد بست و دستور بمباران پرل هاربر را داد.تسلیم امریکا نشد. اما بعد از بمباران هیروشیما و ناکازاکی توسط امریکا، تسلیم و بنوعی منزوی و به مقام تشریفاتی تبدیل شد.)

[ امپراتور تنمو چهلمین امپراتور ژاپن-سلطنت 672 تا 686- که اقدام مهمش صدور فرمان تالیف کتاب کوجیکی یعنی قدیم ترین کتاب تاریخ بجا مانده در ژاپن که در واقع شاهنامه ی ژاپنی هاست و مجموعه ای از اسطوره ها در باره مبدا افرینش ژاپن و کامی ها یا خدایان است. و امپراتریس جیتو، چهل و یکمین امپراتور ژاپن-درگذشته 703 میلادی- باهم دفن شدند. در عملی که امروزه به نظر ما بسیار مدرن است، اما آنها استثنا هستند].

در واقع، به نظر می رسد هم تصمیم زوج امپراتوری در مورد دفن آنها و هم اظهارات امپراتور در مورد کناره گیری از سلطنت، نمونه های تحسین برانگیزی از برنامه ریزی برای پایان تاریخی که پشت سر گذاشته شده است باشد، تا باری از دوش مردم بردارد. چنین آماده‌سازی در سال‌های اخیر به موضوعی رایج در جامعه ژاپن تبدیل شده است. در واقع، کلمه کلیدی shūkatsu " " اماده شدن برای پایان زندگی و مرگ، برای تسهیل این بحث ابداع شد.( اشاره اش به مراسم شوکاتسو در ژاپن است در این مراسم افرادی پیرامون مرگ صحبت کرده و به دیگران آموزش می‌دهند که چگونه برای آن روز آماده شوند. این آموزش‌ شامل آمادگی روانی و حتی امتحان کردن تابوت‌ها می‌شود، به این صورت که داوطلبان می‌توانند با انتخاب مدل مو و آرایش دلخواه‌ خود در تابوت قرار گرفته و مدتی را در مکانی که قرار است روزی به خانه ابدی‌شان تبدیل شود سپری کنند.)

به نظر من اظهارات و تصمیمات اخیر امپراتور آکیهیتو و امپراطور میچیکو محصول شوکاتسوی خودشان است. با آگاهی از محدود بودن زمان باقیمانده، تمام تلاش خود را می کنند تا باری را که بر دوش ملت است به حداقل برسانند. این فقط تحسین من را نسبت به آنها بیشتر کرده است.

منبع:

https://www.nippon.com/en/currents/d00254/?pnum=2