سازمان اسلامی محمدیه یکی از بزرگترین سازمان های اسلامی در اندونزی است. از زمان تأسیس تا کنون تعداد پیروان محمدیه به میلیون ها نفر رسیده است (60 میلیون در سال 2019) که در مناطق مختلف اندونزی پراکنده اند.

محمدیه در شهر جوگجاکارتا در 8 ذیحجه 1330 ق یا 18 نوامبر 1912 م توسط محمد درویش که بعدها به نام کیای حاجی احمد دهلان شناخته شد، تأسیس شد. پس از آنکه کیای حاجی احمد دهلان در سالهای 1890 و 1902-1904 زیارت بیت الله را انجام داد، شروع به انتقال بذراصلاحات درکشور کرد. ایده تجدید را پس از شاگردی نزد علمای اندونزیایی مقیم مکه بدست آورد. محمدیه توانست اسلامی را که می‌خواهد به قرآن و سنت پیامبر بازگردد، با جهت‌گیری "تجدید" ترکیب کند که باب اجتهاد را برای پیشرفت باز می‌کند. تأسیس محمدیه به دلایل و اهداف زیر بوده است:

-خالص کردن اسلام در اندونزی از تأثیرات و عادات غیر اسلامی

-اصلاح دکترین اسلامی با نگرش و نگاهی مدرن

-اصلاح معارف و آموزش اسلامی

-دفاع از اسلام در برابر نفوذ و حملات بیرونی.

از آنجا که محمدیه بخشی از تاریخ اندونزی است، سهم و نقش آن به عنوان حامل مدرنیته در اسلام را نمی توان نادیده گرفت. محمدیه با نفس امر به معروف و نهی از منکر و تجدید استوار است . محمدیه نه تنها معارف و آموزه های اسلامی را ترویج می کند، بلکه زمینه تعلیم و تربیت، به ویژه ریشه کن کردن عقب ماندگی، جهل و فقر را در میان مردم اندونزی پیش می برد.

آموزه هایی که توسط محمدیه پذیرفته شده است کاملاً تأملی انتقادی از آیات قرآن دارد که با زمینه و مشکلات زمانه هماهنگی شده است. تلفیق نص (ادله) و واقعیت (زمینه زمان) توانست چهره ای مثبت و مترقی از تمدن اسلامی را ارائه دهد. از قرآن به عنوان الهام برای تشکیل محمدیه استفاده شد که به یک جنبش اصلاح طلب-مدرنیستی تبدیل شد. این جنبش سپس قادر به روشنگری و پیشرفت علم و فناوری در مبارزه با فقر و جهل در اندونزی کرد. علاوه بر این، تمام برنامه‌هایی که محمدیه در زمان تاسیس ارائه می‌کرد، در راستای آزادی و توانمندسازی فقرا و حاشیه‌ نشینان بود. روحیه جانبداری از مردمی که هیچ قدرتی ندارند با روح و جان نهضت محمدیه شده است.

محمدیه علاوه بر یتیم خانه ها، بیمارستانی نیز تأسیس کرده ، که فعالیت های آموزشی نیز بخش مهمی از اهداف این سازمان اسلامی است. علاوه بر این نهادهای زنان محمدیه نیز نسبتاً فعال است که به نام عائشیه شناخته شده است. این نهاد خودمختار بر توسعه آموزش کودکان و زنان در کشور تمرکز دارد.

محمدیه از نظر سازمانی خط سیاسی خود را نه به عنوان یک سازمان سیاسی به معنای سیاست قدرت یا سیاست عملی، توسعه می دهد، اما به عنوان یک جنبش فرهنگی با تبلیغ و ترویج روشنگری سیاسی استوار  است.  بعنوان یک سازمان اسلامی، جنبش اسلامی یا نهضت تبلیغی، سبک تبلیغ آن روشنگری است. این را می توان از پیشرفت محمدیه به عنوان یک جنبش فرهنگی از طریق آموزش، خدمات بهداشتی، خدمات اجتماعی، حتی توانمندسازی اقتصادی دریافت کرد .  محمدیه به 110 سالگی رسیده است. بیش از یک قرن است که نهضت "تجدید" همچنان دربرنامه های این سازمان اسلامی نقش آفرینی می کند. نقش‌ ها و مشارکت ‌های گوناگون این سازمان در عرصه‌های اسلامی، آموزشی، اجتماعی و بهداشت عمومی برای همه گروه‌ ها محسوس است. علاوه بر این، تقویت دیدگاه ها و نگرش های متعالی بر اساس ارزش های اصلی (القیم الفاضله) ضروری است. از جمله ارزش های اصلی که باید توسعه یابد عبارتند از توحید طرفدار انسان (التوحید للانسانی)، تعالی انسانی (تکریم انسانی)، برادری و اتحاد (الاخوه و الجماعه)، شفقت (تراحم)، میانه (الوسطیه)، تلاش جدی (المجاهده)، علم (العلم) و پیشرفت (الحضریه).

محمدیه بدون شک با توسعه تفکر اسلامی کل نگر- یکپارچه گرایانه، بین رویکردهای بیانی، برهانی و عرفانی که با توجه به مشکلات و چالش های روزگار به هم پیوسته اند. روحیه تجدیدی خود را پویاتر بازسازی می کند و اساساً یک جنبش تجدیدی است.

پنج محور مورد تاکیید سازمان اسلامی محمدیه در آینده

طبق بیانیه چهل و هفتمین کنگره محمدیه در شهر ماکاسار در سال 2015، پنج حوزه اصلی وجود دارد که محمدیه روی آنها تمرکز دارد. این پنج محور تقویت در راستای پویایی تغییر زمان است که انجام خواهد شد.

این پنج محور شامل اقتصاد، بهبود کیفیت مراکز خیریه تجاری، تقویت نقش ملی گرایی، تقویت تلاش‌های بین‌المللی ‌سازی و تقویت نهادهای بشردوستانه است.

تقویت جنبش اقتصادی پس از تقویت موفقیت آمیز بخش های آموزش و بهداشت صورت می گیرد. بهبود کیفیت مراکز خیریه تجاری و توسعه مراکز تعالی نیز با تقویت نقش ملی گرایی به ویژه در دموکراسی‌سازی، مبارزه با فساد، حقوق بشر و قانون اساسی همراه خواهد بود.

محمدیه همچنین تلاش می کند تا جهاد مشروطه را از طریق مشارکت فعال در روند قانون گذاری ادامه دهد. گام بعدی افزایش تلاش‌ های بین‌المللی‌سازی از طریق تلاش‌های مختلف همکاری و مشارکت در مجامع بین‌المللی است. چالش آینده محمدیه نیاز به تقویت تبلیغی در شبکه های اجتماعی است. باید اعتراف کرد که محمدیه در این زمینه هنوز خیلی عقب است. محمدیه در سن 110 سالگی هم از نظر تعداد مراکز خیریه تجاری و هم از نظر شعبه به رشد خود ادامه می دهد. در حال حاضر ادعا می شود که محمدیه یک جنبش ملی و بین المللی است که در درجه اول در زمینه های آموزشی، صلح و انسانیت ایفای نقش می کند. ظهور سازمان محمدیه به نگرش ها، افکار و گام های کیایی حاجی احمد دهلان به عنوان بنیانگذار آن پیوند خورده است که می تواند درک اسلامی را که می خواهد به قرآن و سنت پیامبر بازگردد با جهت گیری تجدیدی ترکیب کند. باب اجتهاد برای پیشرفت می تواند به ویژگی متمایز از پیدایش و تکامل محمدیه در آینده تبدیل شود که تا کنون محسوس بوده است .

مطالب این نشست شامل بحث در مورد توسعه منهج اسلامی وسطیه (اسلام میانه رو) و جلوگیری از ایدئولوژی افراطی به خاطر یک زندگی مسالمت آمیز بود، از جمله همکاری در زمینه های اجتماعی . در این دیدار همچنین در مورد روابط میان اندونزی و عربستان سعودی بحث و تبادل نظر شد که در حال حاضر با توجه به اینکه عربستان محل برگزاری حج و عمره است، پایه و اساس محکمی دارد.

تهیه و تنظیم: محمد رضا ابراهیمی - اندونزی

منابع:

.سایت رسمی سازمان اسلامی محمدیه

ساختار و اتدیشه محمدیه در مسیر تجدد بر گرفته از مقالات و پژوهش های راهبردی نوشتارجمعی از علمای اندونزی