حملات هوایی اخیر ایران به پایگاه‌های شبه‌نظامی در پاکستان، بحران دیپلماتیک بین دو کشور همسایه را برانگیخت و پاکستان سفیر خود را از تهران فراخواند. این حادثه که منجر به مرگ غم انگیز دو کودک بی گناه و مجروح شدن سه دختر شد، روابط شکننده دو کشور را بیش از پیش تیره کرده است. ایران مدعی است که این حملات مقر جیش العدل، گروهی که در فهرست سیاه ایران در فهرست سازمان های تروریستی قرار دارد، هدف قرار گرفته است. این حمله که به عنوان پاسخی به تهدیدات تصور شده علیه امنیت ایران خوانده می شود، با محکومیت شدید پاکستان مواجه شده است و ایران را به نقض آشکار حاکمیت و قوانین بین المللی متهم می کند. پیامدهای این حادثه فراتر از روابط فوری دوجانبه است، زیرا به پیچیدگی‌های خاورمیانه از قبل پرآشوب می‌افزاید. در پس زمینه درگیری اسرائیل در غزه و حملات حوثی ها در یمن، حملات ایران به پاکستان تهدیدی برای تشدید تنش در منطقه است. جامعه بین‌المللی، از جمله چین، متحد نزدیک ایران و پاکستان، برای جلوگیری از تشدید تنش‌ها، خویشتنداری را ترغیب کرده است. زمان وقوع این حمله پس از دیدار نخست وزیر موقت پاکستان و وزیر امور خارجه ایران در حاشیه مجمع جهانی اقتصاد در داووس سوئیس، پرسش هایی را درباره انگیزه های این اقدام نظامی ایجاد می کند. این اعتصاب علیرغم کانال های ارتباطی موجود بین دو کشور رخ داد و وخامت اوضاع را برجسته کرد. جیش العدل، گروهی که در مرکز درگیری ها قرار دارد، سابقه انجام حملات در خاک ایران را دارد و هم ایالات متحده و هم ایران آن را به عنوان یک سازمان تروریستی معرفی کرده اند.

فعالیت‌های این گروه با اتهام پناه دادن به شبه‌نظامیان و تسهیل حملات برون مرزی، به سوء ظن متقابل بین تهران و اسلام‌آباد دامن زده است. مایکل کوگلمن، مدیر مؤسسه آسیای جنوبی در مرکز ویلسون، بر جدی بودن وضعیت تأکید می‌کند، او خاطرنشان می‌کند که در حالی که ایران قبلاً عملیات‌های فرامرزی را علیه شبه‌نظامیان مستقر در پاکستان انجام داده است، این حادثه اخیر مقیاس بی‌سابقه‌ای را نشان می‌دهد و باعث فروپاشی منطقه شده است. روابط ظریف پاکستان و ایران وارد یک بحران جدی شده است. در حالی که هر دو کشور پیامدهای این رویداد را دنبال می‌کنند، جامعه بین‌المللی به امید تنش‌زدایی و بازگشت به گفت‌وگوهای دیپلماتیک از نزدیک نظاره گر آن است. از دست دادن غم انگیز جان بیگناهان بر ضرورت حل و فصل مسالمت آمیز و همکاری در مقابله با تهدید مشترک تروریسم که هر دو کشور به آن اذعان دارند تاکید می کند. روزهای آینده برای تعیین اینکه آیا کانال های دیپلماتیک می توانند بر اقدامات نظامی چیره شوند و راهی برای ثبات در این منطقه ناآرام ایجاد کنند، بسیار مهم خواهد بود. در مواجهه با این بحران در حال تشدید، جامعه بین المللی باید نقش فعالی در تسهیل گفت وگو و تشویق راه حل های دیپلماتیک ایفا کند. سازمان ملل و سازمان‌های منطقه‌ای می‌توانند به عنوان میانجی عمل کنند و از ایران و پاکستان بخواهند در مذاکرات معنادار شرکت کنند. دخالت طرف‌های بی‌طرف می‌تواند به تنش‌زدایی و رفع مشکلات اساسی که روابط بین دو کشور را تیره کرده است، کمک کند. علاوه بر این، برای جامعه جهانی ضروری است که بر اهمیت احترام به قوانین بین‌المللی و حاکمیت تأکید کند. اقدامات نظامی یکجانبه، به ویژه اقداماتی که منجر به تلفات غیرنظامی می شود، اصولی را که پایه روابط بین المللی باثبات است، تضعیف می کند.

همه طرف های درگیر باید در قبال اقدامات خود پاسخگو باشند و مکانیسم های حل مناقشه از طریق راه های صلح آمیز باید در اولویت قرار گیرند. تراژدی جان‌های بی‌گناه از دست رفته در پی حملات هوایی، هزینه‌های انسانی درگیری‌های سیاسی را برجسته می‌کند. این به عنوان یک یادآوری دردناک عمل می کند که تلاش های دیپلماتیک باید حفاظت از غیرنظامیان را در اولویت قرار دهد و برای جلوگیری از آسیب های جانبی بیشتر تلاش کند. جامعه بین المللی باید از کمک های بشردوستانه به کسانی که از درگیری آسیب دیده اند حمایت کند و برای بازسازی جوامعی که به دلیل خشونت مختل شده اند تلاش کند. با آشکار شدن اوضاع، برای کشورهای همسایه و قدرت های جهانی ضروری است که فعالانه در ابتکارات دیپلماتیکی که ثبات منطقه را ارتقا می دهد، مشارکت کنند. پیامدهای درگیری طولانی مدت بین ایران و پاکستان بسیار فراتر از مرزهای آنها است و چشم انداز ژئوپلیتیک کل خاورمیانه را تحت تأثیر قرار می دهد.

تلاش‌های جمعی برای کاهش تنش و آشتی برای جلوگیری از بی‌ثباتی بیشتر در منطقه‌ای که در حال حاضر ناآرام است ضروری است. رویدادهای اخیر بین ایران و پاکستان نقطه حساسی را در روابط دیپلماتیک آنها با پتانسیل تغییر پویایی ژئوپلیتیک خاورمیانه نشان می دهد. جامعه بین‌المللی باید از تلاش‌ها برای کاهش تنش‌ها، ترویج گفت‌وگو و رسیدگی به علل اصلی درگیری حمایت کند. تنها از طریق تلاش‌های دیپلماتیک هماهنگ می‌توان راهی به سوی صلح و ثبات در مواجهه با آن ایجاد کرد.

https://epaper.thefinancialdaily.com/epaper/edition/1906/the-financial-daily-epaper-18-01-2024%09

 تهیه و تنظیم: خانه فرهنگ جمهوری اسلامی ایران در کراچی- پاکستان