یکی از اولین کارهایی که پس از اعلام شرایط اضطراری توسط نخست وزیر ژاپن و ایجاد محدودیت ها در خصوص رستوران ها، فروشگاه های مواد غذایی و ... انجام دادم، سفارش دو عدد کوکتل های چای کنسرو شده از فروشگاه مشروب فروشی نزدیک خانه بود.

با درخواست دولت از مردم برای ماندن در خانه در مناطق به شدت آسیب دیده مانند توکیو و اوزاکا، زمان آن رسیده بود که به طور جدی مانند یک شکارچی ما یحتاج روزانه را جمع آوری کنیم.

در همین زمینه خانم کوئیکه استاندار توکیو از مردم خواست که تعداد دفعات خرید مواد غذایی را به هر سه روز یک بار محدود کنند و از کافه ها و رستوران ها خواسته شد که ساعات کار را کوتاه نمایند و به عنوان جایگزین، موضوع فعالیت های آنلاین و دور کاری همراه با نوشیدنی در منزل به جای نوشیدن پس از کار به شدت مطرح و اجرایی شد.

با گذشت هفته ها، به تدریج تازگی و جذابیت کار و همزمان نوشیدن در خانه از بین می رفت. قبل از این ساعت کوکتل معمولاً از ساعت ۵ یا ۶ عصر به همراه اجتماع با دیگران پس از کار آغاز می گردید در حالی که فعلا سطل آشغال منزل من به طور مداوم از قوطی های خالی جمع می شود اما مشتاقانه آرزوی یک لیوان آبجوی سرد یخ زده که به سبک ژاپنی سرو می شود در بیرون را دارم.

شرایط اضطراری که در تمام کشور اعلام شده بود بالاخره پس از یک ماه به پایان رسید و مشاغل به آرامی به زندگی بازگشتند اما با توجه به افزایش تعداد روزانه بیماران مبتلا به کرونا، هنوز به شرایط عادی بازنگشتند و رستوران ها و ناهارخوری ها هنوز نیازمند احتیاط هستند.

بنابراین از خودم پرسیدم آیا نوشیدن در منزل یک امری طبیعی است؟ و به طور گسترده تر، آیا این بیماری همه گیر بر عادات نوشیدن و مصرف الکل خانگی در ژاپن تأثیر دارد؟

به نظر می رسد پاسخ ساده، بله است، و نتیجه آن افزایش خطر سلامتی در صورت عدم پایان این بحران و حتی تغییر برخی از جنبه های فرهنگی آشامیدنی در ژاپن است که برای همیشه می تواند تغییر یابد.

مردم ژاپن به دلیل قوانین جدی و دقیق در مورد استفاده از مواد مخدر شناخته شده اند، اما با کمال تعجب در مورد استفاده از نوشیدنی های الکلی این گونه نیست.

 برخلاف ایالات متحده، قوانین جدی در این زمینه وجود ندارد و  لکل را می توان به فراوانی در فروشگاه ها، سوپر مارکت ها و حتی از طریق ماشین های فروش خودکار در سراسر کشور خریداری کرد.

هرچه جمعیت سالخوردگان کشور کاهش می یابد، مصرف الکل نیز کمتر می شود و بر اساس اعلام آژانس مالیات ژاپن، درآمد حاصل از مشروبات الکلی در سال مالی ۱۹۹۴ به ۱/۲ تریلیون ین رسید و به طور پیوسته کاهش یافته است.

از سوی دیگر طعم ها نیز تغییر کرده اند، زیرا مصرف کنندگان جوان و آگاه نسبت به سلامت معمولاً نوشیدنی هایی را که کالری کمتری دارند انتخاب می کنند.

 محموله های آبجو برای چهاردهمین بار در سال ۲۰۱۸ کاهش یافته و به ۳۹۳ میلیون مورد رسیده است که نسبت به سال قبل آن  ۲.۵ درصد کاهش داشته است و در همین حال، تولیدکننده های عمده برای مقابله با کاهش فروش آبجو، نوشیدنی های کنسرو شده را کاهش داده اند، با رشدی که در این بخش برای نوشیدنی های دارای الکل بالاتر از ۸ و ۹ درصد بیشتر است.

طبق نظرسنجی منتشر شده در ماه مارس توسطSuntory Holdings Ltd. ، بازار چنین کوکتل های آماده نوشیدن ۱۲ درصد در سال ۲۰۱۹ در مقایسه با سال گذشته رشد کرده است و محموله ها به ۲۲۹ میلیون مورد رسیده اند که بیشتر نوشیدنی مناسب تر برای مصرف در منزل بودند.

Chūhai، مخفف " Chūhai highball " است که ریشه های آن به سال های پس از جنگ باز می گردد که کمبود الکل به وجود آمد و با لوکس شدن ویسکی، مردم به نوشیدن Chūhaiمتوسل شدند که ارزان قیمت بود و از انواع مواد مانند گندم، برنج و سیب زمینی می توانست تهیه شود و در آن زمان، نوشیدنی ها هم بی کیفیت بود و برای این که آن را خوشبو کنند، مردم شروع به مخلوط کردن  Chūhaiبا آب سودا کردند.

بیشتر نوشیدنی های کنسرو چای اکنون از نظر میزان الکل از ۳ تا ۹ درصد است و می توان کمی بیش از ۱۰۰ ین انان را خریداری کرد.

تاکارا، بزرگترین سازنده Chūhai در ژاپن ، با امضای  Can Chu-Hi در سال ۱۹۸۴ به یکی از پیشگامان بسته بندی کوکتل Chūhaiتبدیل شد و در حالی که اکثر شرکت های نوشیدنی از آن زمان تصمیم به استفاده از وودکا در محصولات چای خود گرفته اند، تاکارا به ریشه های نوشیدنی و استفاده از shōchū برای کنسروهای خود توجه نمود و این در حالی است که جونیچی آکاتاکی، از شرکتTakara Holdings ، گفته است که تقاضای خانوارها برای دریافت این محصول و shūchū  و همچنین چای کنسرو شده، در طول همه گیری بسیار افزایش یافته است.

از سوی دیگر شرکت  akuyasu بزرگترین شرکت ارائه دهنده الکل در ژاپن است و حدود ۷۰ درصد از درآمد خود را به سفارش بارها، کلوپ های شبانه و رستوران ها اختصاص داده است که در ماه آوریل و مه دچار کاهش درآمدها به ترتیب در مقایسه با سال گذشته ۸۴.۶ و ۷۵.۹ درصد شده است اما در عوض، فروش خانوار در مدت مشابه ۳۴.۶ و ۴۵.۹ درصد افزایش داشته است.

با بازگشایی مغازه ها، فروش بیشتر در فروشگاه ها و رستوران ها در ژوئن و ژوئیه افزایش یافت، اما هنوز هم در حدود ۶۰ درصد در مقایسه با سال گذشته کاهش داشته و کمی از فروش به خانوارها نیز کاهش یافته است.

ساتوکو ایکاگاوا، سخنگوی شرکت مستقر در توکیو می گوید: رشد مصرف خانگی برای جبران سقوط کلی درآمدها کافی نبود، اما افزایش آن واضح است و ما قصد داریم وزن خود را به سمت خانواده ها تغییر دهیم.

شرکتKirin Holdings ، معروف بهKirin Lager ، که یکی از قدیمی ترین مارک های آبجو در کشور است هم شاهد کاهش فروش بطری های آبجو به رستوران ها از ۸۰ درصد تا ۵۰ درصد در مقایسه با ماه می بوده است اما همچنان تقاضای مردم برای نوشیدن در منزل افزایش دارد.

کونیاکی سخنگوی این شرکت در این خصوص می گوید: مردم می خواهند گاه به گاه خود را با نوشیدنی های با کیفیت در خانه درمان کنند ضمن آن که فروش قوطی های آبجو دستی در ماه مارس ۴۰٪ ، در ماه آوریل ۵۰٪ و در ماه مه ۸۰٪ رشد داشته که به نظر می رسد شرکت کنندگان در مهمانی های آنلاین می خواهند نوشیدنی های جدید را امتحان کرده و آنچه را که می نوشند نشان دهند.

از زمان شیوع کرونا، بسیاری از مصرف کنندگان در جلسات نوشیدن آنلاین در خانه با دوستان خود مشارکت می کنند

کیوتاکا کوباری، مشاور ارشد در پژوهشگاه نومورا در همین ارتباط می گوید که مجموعه ای گسترده از محصولات ممکن است به سازندگان نوشیدنی کمک کند تا برخی از آسیب های ناشی از COVID-۱۹ را کاهش دهند.

ژاپن به فرهنگ نوشیدن بعد از کار شناخته شده است که در آن کارمندان اداری با لباس پوشیده به میخانه های به سبک ژاپنی می روند تا بعد از یک روز طولانی، تفریحاتی داشته باشند که این موضوعات در دوره شیوع کرونا به طور فزاینده ای کاهش یافته و مجامع آنلاین جایگزین شده است و شرکت ها ممکن است به مصرف کنندگان نوشیدنی های در منزل خدمات و نوشیدنی های جدیدی پیشنهاد کنند شاید یکی از راه های جلوگیری از کسالت و افسردگی باشد.

کوباری می گوید:  به نظر می رسد که فرصت و دوره های طولانی نوشیدن در منزل خطرات جدی را به دنبال دارد.

آکیوششی سایوتو، یک روانپزشک و مددکار اجتماعی در توکیو، متوجه تعدادی از بیمارانی که به دلیل مصرف زیاد الکل در منزل تحت معالجه قرار گرفتند شده است . برخی از بیماران نتوانسته اند ضمن ماندن در خانه نسبت به مواظبت از خود اقدام نمایند و برای فرار از چشمان مراقب خانواده های خود و یا کنار آمدن با تنهایی، تنها به نوشیدن گرایش یافته اند. ​​کارکنان دور کار هم در منزل در حال نوشیدن هستند و این آشکارا نشانه خطرناکی است.

آمارها نشان می دهد که ژاپن معضل نوشیدن الکل دارد و طبق گفته وزارت بهداشت، تخمین زده می شود که ۱ میلیون نفر با سوء مصرف مشروبات الکلی دست و پنجه نرم می کنند، در حالی که ۱۰ میلیون نفر هم بالقوه دارای مشکلات وابسته به آن هستند و این در حالی است که گرایش به مصرف و محبوبیت کوکتل های کنسرو شده با الکل افزایش یافته است.

وی می گوید: من برای دیدار با برخی از بیماران و از جمله سالمندان به خانه های آنان سر می زنم و باید گفت هنوز زود است که نشانه های الکلیسم نمایان شود اما فکر می کنم باید در ماه های آینده انتظار بالایی در افزایش بیماران در این زمینه باشیم.

در یک نظرسنجی انجام شده در اواخر ماه مه، ۴۴ درصد از افرادی که خود را به عنوان مصرف کننده مشروبات الکلی معمولی در خانه معرفی می کنند - نزدیک به یک سوم در بین ۱۰،۰۰۰ نمونه – گفته اند که آنها در طول دوران شیوع کرونا برای الکل و نوشیدنی الکلی و مصرف در خانه بیشتر هزینه می کنند. همین نظر سنجی می افزاید که تنها ۳.۶ درصد از افرادی که در خانه نمی نوشند هزینه بیشتری برای نوشیدن داشته اند.

با نگاهی به سایر کشورها هم به نظر می رسد این روند در کشورهای مختلف متغیر است چنانچه گزارشی از دانشگاه ملی استرالیا نشان می دهد که استرالیایی ها در طول همه گیری ها کووید ۱۹ بیشتر از گذشته در حال نوشیدن هستند اما مصرف کنندگان آمریکایی به دلیل بسته شدن و محدودیت فضا، هزینه بسیار کمتری برای الکل می گذارند.

ملاحظات:

۱. ژاپن به دلایل مختلف و از جمله کار زیاد، جمع گرایی فراوان، قربانی شدن فرد در جامعه، قانون گرایی مفرط، طرد شدن از جامعه با کوچک ترین اشتباه و ... جزء کشورهای با آمار خودکشی  بسیار بالاست که شیوع کرونا تا حدودی بر این روند و انزوای بیش از پیش افراد موثر خواهد بود.

نکاتی فهرست وار از خودکشی در ژاپن:

- در میان ۷ کشور صنعتی، ژاپن نرخ بالای خودکشی را به خود اختصاص داده است. براساس داده های منتشر شده توسط سازمان همکاری و توسعه اقتصادی، در میان هفت عضو این سازمان، از سال ۱۹۹۸ تاکنون بیشترین خودکشی در ژاپن روی داده است.

- هر سال حدود ۵۰۰ نفر زیر ۲۰ سال در ژاپن خودکشی می‌کنند و نرخ خودکشی نوجوانان در اولین روز ماه سپتامبر سه برابر بالاتر از دیگر روزهای سال است چرا که برای برخی از کودکان تصور بازگشت به مدرسه موجب افزایش سطح استرس در آنان می‌شود زیرا دانش آموزان از روبرو شدن با مشکلات مختلف در مدرسه از جمله دعوا کردن با دانش آموزان دیگر یا نداشتن عملکرد مطلوب در امتحانات واهمه دارند. ژاپن کشوری است که جامعه آن تاکید بسیاری بر موفقیت آکادمیک دارد.

- در سال ۲۰۱۹ در ژاپن ۱۹۹۵۹ مورد خودکشی رخ داده است.

- در سال ۲۰۱۷، دولت اصول کلی سیاست پیشگیری از خودکشی را تدوین کرد  و هدف این است که تا سال ۲۰۲۶ میزان خودکشی به ۳۰ درصد یا بیشتر نسبت به سال ۲۰۱۵ کاهش یابد، از جمله اقدامات برای این هدف ارائه خدمات مشاوره در سایت های رسانه های اجتماعی است که توسط جوانان استفاده می شود.

- خودکشی اینترنتی نوعی از خودکشی نوین دنیای مدرن است که بسیاری خاستگاه آن را ژاپن می دانند. در «خودکشی اینترنتی» افراد از طریق شبکه های مختص خودکشی در فضای مجازی هم دیگر را به این کار دعوت می کنند و برای هم فراخوان می فرستند تا به قول خودشان به استقبال مرگ بروند و در یک زمان و مکان مشخص دست به خودکشی جمعی بزنند.

- جنگل  Aokigharaدر ژاپن پوشیده از درختان در هم تنیده است که برخی از افسانه‌ها می‌گویند ارواح و شیاطین این جنگل را احاطه کرده‌اند. بیش از ۵۰۰ نفر از سال ۱۹۵۰ تاکنون در آنجا خودکشی کرده‌اند و لذا این جنگل برای این موضوع هم به شهرت رسیده است.

۲. دو نکته مهم در این گزارش یعنی افزایش مصرف خانگی در کنار پایین بودن کیفیت محصولات مصرفی، می تواند اثرات زیان باری را در بلند مدت در سطح اجتماعی و خانواده در ژاپن به دنبال داشته باشد.

۳. نکته مهم دیگر در خصوص سبک زندگی جدیدی است که نویسنده در تلاش برای تشریح آن است. قانون گرایی و نظم در ژاپن اقتضا می کند که در محیط کار از مصرف این گونه محصولات پرهیز گردد و لذا بسیار متداول است که به صورت فردی و یا جمعی، بارها و بارها در هفته در رستوران ها و کلوپ های شبانه بعد از کار جمع و در میهمانی ها و این گونه نشست ها نسبت به مصرف الکل اقدام نمایند و به نظر می رسد این قانونمندی و محدودیت در دوره کرونا در حال از بین رفتن است و با گسترش تعطیلی ها و یا دورکاری ها زمان بیشتر بدون محدودیت برای فرد در مصرف این گونه نوشیدنی ها وجود دارد.

۴. برخی از شرکت ها مانند فوجیتسو اعلام کرده اند که حتی بعد از عادی شدن وضعیت و از بین رفتن کرونا دورکاری را ادامه می دهند و به جای هزینه ایاب و ذهاب، هزینه لوازم مانند میز، کامپیوتر و ... به کارمندان برای کار در منزل پرداخت می کنند.

۵. در کنار همه این موارد تجرد گرایی و زندگی در تنهایی به علاوه کاهش فعالیت ها و ماندن در خانه می تواند در ایجاد افسردگی مفرط و روزافزون در جامعه ژاپن نیز بسیار اثرگذار باشد که تنها بخشی از این معضل در گزارش اشاره شده است.

در سبک زندگی جدید ژاپنی، توسل به فضای مجازی و برگزاری دورهمی های آنلاین به همراه نوشیدن افزایش یافته که این موضوع می تواند حتی پس از عادی شدن وضعیت و از بین رفتن کرونا، به شیوه ای جدید در زندگی ژاپنی ها مبدل گردد.

نویسنده: الکس مارتین

منبع: ژاپن تایمز