قرارداد ازدواج در اسلام: معنی "مهریه" چیست و آیا واقعاً DUMK آن را لغو می‌کند؟

 چندی پیش اخباری مبنی بر اینکه اداره دینی مسلمانان قزاقستان (DUMK) ظاهراً مهریه - که در اسلام هدیه ازدواج به عروس است - را لغو کرده است، در تمام رسانه‌ها منتشر شد.

این خبر مؤمنان کشور را نگران کرد و خبرنگار Ulysmedia.kz تصمیم گرفت بررسی کند که این اطلاعات تا چه حد با واقعیت مطابقت دارد.

چه اتفاقی افتاد؟

ظاهراً موضوع مهریه در مفتیات قزاقستان بار دیگر بدون دلیل مطرح نشده است. اخیراً ویدئویی از نورلان بایژیگیت‌اولی امام جماعت مشهور، در شبکه‌های اجتماعی منتشر شد که در آن اعلام کرد پرداخت مهریه طبق اسلام الزامی نیست، اگر خانواده داماد قبلاً به خانواده عروس "کالیم" (شیربها) داده باشند.

او در این ویدئو گفت:

اگر به خانواده عروس کالیم، "شیر مادر" و "قدرت پدر" (هدایایی به والدین عروس) یا هدایای دیگر داده‌اید، مهریه پرداخت شده است. این مهریه خواهد بود.

کالیم و مهریه چیست؟

کالیم سنتی است که در بین مردم آسیای مرکزی، قفقاز و سیبری وجود دارد که در آن داماد پول یا سایر دارایی‌های مادی را به خانواده عروس می‌دهد.

مهریه هدیه‌ای واجب است که داماد هنگام عقد در اسلام مستقیماً به عروس می‌دهد و به دارایی شخصی او تبدیل می‌شود.

اگرچه هر دو به هدیه ازدواج اشاره دارند، اما "گیرندگان" آنها، تاریخچه و معنای آنها متفاوت است. مورد اول یک رسم محلی است، در حالی که مورد دوم یک حکم دینی تلقی می‌شود. آنها می‌توانند با هم یا جدا از هم وجود داشته باشند - بسته به دیدگاه هر خانواده.

 صحبتی از لغو مهریه نبود

اداره دینی مسلمانان قزاقستان DUMK در ۱۸ نوامبر ۲۰۲۴ واقعاً فتوایی صادر کرد که در آن به موضوع مهریه و کالیم پرداخته شده است. بسیاری از نشریات معتقد بودند که اگر برای عروس کالیم پرداخت شده باشد، دیگر نیازی به مهریه نیست. DUMK موارد زیر را گزارش کرد:

تصمیم: کالیمی که از طرف داماد پرداخت می‌شود، می‌تواند با رضایت دختر به عنوان مهریه محاسبه شود و برای جهیزیه او استفاده شود. هدایایی که به والدین و اقوام دختر داده می‌شود، مهریه محسوب نمی‌شود.

صحبت از مناطقی بود که دامادها به طور سنتی هم کالیم و هم مهریه می‌پردازند. به عبارت ساده‌تر، مفتیات مهریه را لغو نکرد، بلکه اعلام کرد که می‌توان با یک هدیه ازدواج کنار آمد - کالیم مهریه می‌شود، اگر در مالکیت عروس باقی بماند. این در صورتی است که خود او با چنین شرایطی موافقت کند.

تاکید می‌شود که هدایایی که به والدین دختر داده می‌شود، مهریه محسوب نمی‌شود.

کورماشولی متخصص بخش شریعت و فتوا، این اطلاعات را برای خبرنگار Ulysmedia.kz تأیید کرد.

در ابتدا، فتوا در مورد اینکه آیا می‌توان کالیم را در سنت قزاقی به عنوان مهریه در نظر گرفت، صادر شد. در این فتوا هیچ جا گفته نشده است که مهریه لغو می‌شود. زیرا مهریه طبق شریعت هدیه‌ای واجب است که باید به عروس داده شود. در مورد کالیم در سنت قزاقی، فقط با رضایت عروس می‌توان آن را مهریه دانست.

عروس حق دارد امتناع کند

سلیمان عسکروف اسلام‌شناس و دانشجوی دکترای دانشگاه "نور-مبارک"، تأیید کرد که DUMK مهریه را لغو نکرده است.

فتوا مهریه را لغو نمی‌کند و لغو مهریه را در نظر نمی‌گیرد. مهریه همچنان یک عنصر واجب در ازدواج اسلامی است. این حق زن است که امنیت مالی او را تضمین می‌کند.  ماهیت فتوا توضیح این است که چگونه کالیم، که به طور سنتی توسط داماد به خانواده عروس داده می‌شود، می‌تواند با رعایت شرایط شریعت با مهریه مرتبط باشد.

طبق حقوق شریعت، کالیم می‌تواند به عنوان مهریه شناخته شود، اگر با رضایت عروس داده شده باشد. اما اگر عروس موافق نباشد یا مبلغ با وضعیت او مطابقت نداشته باشد، نمی‌توان آن را معادل مهریه دانست.

یادآور می‌شود که پیش از این، خبرنگار Ulysmedia تصمیم گرفت صفحات تاریخ معاصر را ورق بزند و به یاد بیاورد که چه کسی فعالیت‌های اداره دینی مسلمانان قزاقستان  DUMK را رهبری می‌کرد، یعنی چه کسی مسئول تبلیغ اسلام، حفظ وحدت مسلمانان قزاقستان و حل مسائل دینی بود.

آلماتی قزاقستان

منبع:

https://ulysmedia.kz/analitika/۴۱۶۲۱-brachnyi-dogovor-po-islamu-chto-znachit-makhr-i-deistvitelno-li-dumk-ego-otmeniaet/