سکولاریسم در قزاقستان نه به معنای نفی دین، بلکه به معنای حفظ بی‌طرفی دولت در قبال تمام ادیان است. در این کشور، قوانین سکولار به گونه‌ای تنظیم شده‌اند که حق آزادی مذهبی همه شهروندان تضمین شود. اصل "فاصله برابر" دولت از تمامی ادیان به معنای احترام به تمام باورها و اجتناب از ترجیح یک دین بر دیگری است.

سکولاریسم به‌عنوان یکی از اصول اساسی قانون اساسی قزاقستان، چارچوبی فراهم می‌کند که در آن گروه‌های مذهبی می‌توانند آزادانه فعالیت کنند، اما در عین حال قوانین و محدودیت‌هایی برای جلوگیری از تأثیرات منفی احتمالی اعمال می‌شود. این تعادل به دولت کمک می‌کند تا منافع جامعه را در سطحی گسترده‌تر تأمین کند.

قزاقستان در جامعه جهانی، پیش از هر چیز، به خاطر ابتکارات صلح‌جویانه و مدل منحصربه‌فرد خود در زمینه همزیستی میان ادیان و اقوام شناخته می‌شود. کشور ما همواره به‌عنوان پلی میان تمدن‌ها و فرهنگ‌های جهانی عمل کرده است. در همین راستا، تصمیم منطقی و مهمی در سال 2003 توسط رهبری کشور اتخاذ شد: ایجاد بستری میان‌مذهبی تحت عنوان کنگره رهبران ادیان جهانی و سنتی. هدف از این اقدام، تقویت تلاش‌ها در راستای شکل‌گیری گفت‌وگوی هماهنگ و درک متقابل میان بزرگ‌ترین ادیان جهان بود.

انتخاب این قالب برای تعامل یک دولت سکولار با رهبران معنوی بر اساس امکان بهره‌گیری از ظرفیت‌های بالقوه ادیان جهانی صورت گرفت. این ادیان مجموعه‌ای از فرهنگ‌های عالی، باورها، جهان‌بینی‌ها، اصول رفتاری و پاکی درونی را در بر دارند که انسانیت را به معنویت، اخلاق و ارزش‌های انسانی متصل می‌کنند.

رهبران مذهبی، رؤسای کشورها و مدیران سازمان‌های بین‌المللی که در هفت نشست این کنگره شرکت کرده‌اند، تجربیات منحصربه‌فرد و ارزشمند خود را در زمینه ایجاد تفاهم میان مردم، ملت‌ها، فرهنگ‌ها و ادیان به اشتراک گذاشته‌اند. به این ترتیب، طی دو دهه گذشته، در چارچوب اجلاس معنوی آستانه، روابط میان نمایندگان ادیان مختلف تقویت و تعمیق یافته است. این روابط، در ادامه، به همکاری‌های بیشتر میان جوامع دینی و دولت‌ها منجر شده است؛ چرا که پیام این نشست‌ها به جهان، ضرورت گفت‌وگوی میان‌مذهبی و همکاری برای صلح، امنیت و هماهنگی جهانی را برجسته کرده است.

ابتکارات قزاقستان، پیش از هر چیز، بر پایه تاریخ غنی دولت‌داری، ریشه‌های فرهنگی-ملی، آداب‌ورسوم و سنت‌های مردم ما بنا شده است. از جمله این ارزش‌ها می‌توان به تمایل به زندگی مسالمت‌آمیز، آزادی، مدارا، و احترام به حقوق انسان‌ها فارغ از مذهب، نژاد یا ملیت اشاره کرد.

بی‌تردید، موفقیت‌های امروز قزاقستان در عرصه همزیستی میان‌مذهبی نتیجه خردمندی مردم قزاقستان و اصول سکولار کشور است. این اصول بر همزیستی هماهنگ 18 مذهب و بیش از 120 ملیت در کشور استوار هستند.

ساختار سکولار مدرن دولت، که بر پایه ارزش‌های مشترک انسانی شکل گرفته است، یک دستاورد تاریخی مهم برای ملت ما به شمار می‌رود. این ساختار بر احترام به میراث معنوی بزرگ تمامی ادیان استوار است که در قزاقستان فعالیت می‌کنند. به لطف اقدامات انجام‌شده از سوی دولت، جامعه و نهادهای دینی، برای سال‌های متمادی، صلح و همزیستی در کشور حفظ شده است. ازاین‌رو، در شرایط کنونی، وظیفه هر شهروند حفظ این ثبات است که، با وجود شکنندگی آن در عصر حاضر، توسط مردم قزاقستان به دست آمده و به صورت جمعی محافظت می‌شود.

در وضعیت پیچیده ژئوپلیتیکی امروز، لازم است فرآیندهای جاری در جهان و جامعه قزاقستان به طور انتقادی ارزیابی شود، از تأثیرپذیری از تمایلات مخرب اجتناب شود و تجربه ارزشمند روابط سازنده میان مردم که طی سال‌ها به دست آمده است، حفظ گردد.

قزاقستان تنها کشوری نیست که اصول سکولار را در ساختار دولتی خود دنبال می‌کند. اکثریت قریب به اتفاق کشورهای توسعه‌یافته از اصول بنیادین سکولار پیروی می‌کنند. بااین‌حال، در سطح جهانی، «مدل جهانی واحدی» از سکولاریسم وجود ندارد. این امر بیشتر به مسائلی نظیر آزادی دین، فرآیندهای سیاسی، حقوقی، اخلاقی و فرهنگی وابسته است که در هر جامعه‌ای به طور خاص جریان دارد.

بااین‌حال، ارزش‌هایی همچون برابری شهروندان در برابر قانون، آزادی وجدان و اعتقادات مذهبی، و همچنین حق انتخاب برای پیروی یا عدم پیروی از دین، در هسته این اصول قرار دارند.

علیرغم تجربه قابل‌توجه در روابط میان دولت و ادیان، تعریف دقیق سکولاریسم در کشور ما به دلیل جنبه‌های چندگانه آن، دشوار است. جامعه قزاقستان شامل شهروندانی با دیدگاه‌ها و درک‌های مختلف نسبت به ادیان است. چه افراد معتقد و چه غیرمعتقد به چندین گروه تقسیم می‌شوند که گاهی دیدگاه‌های کاملاً متضادی دارند.

افزون بر این، تاریخ شکل‌گیری دولت‌داری قزاقستان به گونه‌ای رقم خورده است که اقوام و ملت‌های گوناگون، از جمله پیروان ادیان مختلف، سرزمین قزاقستان را به‌عنوان میهن خود پذیرفته و در کنار یکدیگر زندگی می‌کنند. البته، این تنوع بزرگ به‌عنوان یک میراث مشترک شناخته می‌شود. اما باید این تنوع را در مسائل سیاست داخلی و خارجی لحاظ کرده، توازن را حفظ کنیم و احترام متقابل را تقویت نماییم، بدون اینکه به نفع یک گروه خاص جانب‌داری کنیم.

در چنین شرایط پیچیده‌ای، سکولاریسم به‌عنوان یک ویژگی حقوقی-قانونی در قانون اساسی، مناسب‌ترین و پذیرفتنی‌ترین شکل مدیریت برای کل جامعه به شمار می‌رود. اکثریت معتقدان به اصول سکولار دولت احترام می‌گذارند و آن را درک می‌کنند، چرا که تنها راه حفظ صلح و ثبات در جامعه چندمذهبی است.

امکان همزیستی مسالمت‌آمیز ادیان در چارچوب اصول سکولاریسم

بر اساس تحقیقات انجام‌شده توسط دولت قزاقستان، نمایندگان ادیان و اقوام مختلف از امکان پیروی از ادیان متنوع در این کشور سخن می‌گویند. این ویژگی یکی از اصلی‌ترین عوامل حفظ صلح و ثبات در جامعه به شمار می‌رود. به عنوان مثال مخالف، کشورهایی ذکر می‌شوند که در آنها به دلیل ایجاد عدم توازن به نفع یک دین خاص، در حالی که پیروان ادیان دیگری نیز حضور دارند، به درگیری‌های مسلحانه انجامیده است.

در قزاقستان، حفظ صلح و همزیستی مسالمت‌آمیز تا حد زیادی از طریق قوانین مبتنی بر اصول سکولاریسم تضمین می‌شود. سکولاریسم به‌عنوان خط‌مشی دولت برای حفظ فاصله برابر از تمام ادیان، حق پیروی آزادانه از باورهای مذهبی را برای گروه‌های مختلف تضمین می‌کند.

سکولاریسم: الگویی پیچیده برای حفظ توازن

سکولاریسم در ساختار دولتی قزاقستان نه تنها رویکردی ساده نیست، بلکه شکلی پیچیده‌تر از سازمان‌دهی اداری و سرزمینی است. این پیچیدگی از لزوم حفظ حقوق برابر برای تمامی اقشار جامعه و در نظر گرفتن منافع آنان ناشی می‌شود. هدف اصلی آن، توسعه پیوسته و ثبات پایدار در کشور است.

با این حال، باید توجه داشت که در یک جامعه سکولار، محدودیت‌های مشخصی برای فعالیت‌های نهادهای دینی و شهروندان معتقد اعمال می‌شود. این محدودیت‌ها عمدتاً با هدف حمایت از منافع اقشار غیردینی جامعه تعیین می‌شوند. همچنین، برای تضمین امنیت ملی و اجتماعی، دولت حق دارد به نهادهای دینی توصیه‌هایی ارائه دهد و محدودیت‌های قانونی را اعمال کند.

این اقدامات هرگز حقوق و آزادی‌های افراد معتقد را نقض نمی‌کند. دولت تضمین می‌کند که هر شهروند، فارغ از گرایش دینی یا عدم آن، عضو کامل جامعه است. تنها در صورت فعالیت دینی است که افراد یا نهادها موظف به رعایت قوانین حوزه دین می‌شوند.

مزایا و حمایت‌های دولت برای نهادهای دینی

برای نهادهای دینی، در سطح قانونی امتیازات خاصی پیش‌بینی شده است، از جمله معافیت‌های مالیاتی و معافیت از خدمت سربازی. این مزایا معمولاً شامل سایر اقشار جامعه نمی‌شود. علاوه بر این، اگرچه دولت از بودجه عمومی به طور مستقیم از نهادهای دینی حمایت نمی‌کند، اما می‌تواند به بازسازی یا مرمت اماکن دینی کمک کند، به‌ویژه آن‌هایی که ارزش فرهنگی و تاریخی دارند.

بسیاری از اماکن مذهبی بزرگ کشور نیز به دلیل اهمیت فرهنگی و تاریخی، تحت نظارت دولت قرار دارند. این نشان می‌دهد که نهادهای دینی نه تنها شریک نزدیک دولت هستند بلکه منبع اصلی معنویت و فرهنگ برای ملت چندقومیتی قزاقستان محسوب می‌شوند.

اهمیت گفت‌وگو و حفظ توافق میان ادیان

مسائل مهم در حوزه دین از طریق گفت‌وگو و بر اساس توافق منافع همه اقشار جامعه حل‌وفصل می‌شود. به همین منظور، در کشور پلتفرم‌های گفت‌وگوی متعددی وجود دارد که سازنده بودن این تعاملات را تضمین می‌کند.

بنابراین، یکی از وظایف اساسی دولت و جامعه حفظ توافق میان ادیان و اصول سکولاریسم در مسیر توسعه کشور است. آزادی دین و تضمین حق انتخاب یا عدم انتخاب پیروی از یک دین، به‌عنوان پایه‌ای استوار، همواره حفظ خواهد شد.

دولت در سیاست‌های خود در حوزه دین، همچنان به‌عنوان ضامن همزیستی مسالمت‌آمیز نمایندگان گروه‌های قومی و دینی مختلف عمل خواهد کرد. همچنین، دولت به حفظ سنت‌های فرهنگی و معنوی ملت قزاقستان، به‌عنوان بخشی از میراث ملی، توجه ویژه‌ای خواهد داشت.

نکته:

قزاقستان نمونه‌ای از کشوری سکولار است که در آن ارزش‌های دینی نه تنها به رسمیت شناخته می‌شوند، بلکه به‌عنوان بخشی جدایی‌ناپذیر از فرهنگ ملی مورد احترام هستند. با مدیریت هوشمندانه دولت و همکاری گروه‌های مذهبی، این کشور در تلاش است تا زمینه های حضور همه ادیان مختلف را در کنار هم به خوبی فراهم نماید که این سیاست در عمل به خوبی اجرا نمی شود و نگرانیهایی از سوی بخشی از اقلیتها و گروههای قومی مختلف در سطح کشور وجود دارد.
آستانه قزاقستان
 

منبع:
https://kazislam.kz/ru/religioznye-cennosti-v-svetskom-gosudarstve/