مقدمه :

روابط میان ترکیه و اندونزی نزدیک وچند بعدی است. ترکیه بمنظور بسط و تعمیق روابط خارجی، سازوکارهای جدیدی را برمحورهمکاری سیاسی، اقتصادی، دفاعی، علمی و فرهنگی با اندونزی تنظیم کرده است. با توجه به پس زمینه تاریخی، روابط دوستانه میان ترکیه و اندونزی وارد مرحله جدیدی شده است. درقرن شانزدهم روابط رسمی میان دو کشور درچارچوب درخواست سلطنت آچه برای کمک از امپراتوری عثمانی دربرابر فشار فزاینده پرتغالی‌ ها برقرارشد. درقرن بیستم نیز روابط دیپلماتیک میان ترکیه و اندونزی درسال 1950 برقرار و سفارت ترکیه درجاکارتا در 10 آوریل 1957 فعالیت خود را آغازکرد. پس از به قدرت رسیدن حزب عدالت و توسعه در سال 2002 میلادی، عبدالله گل و اردوغان، تیم ویژه‌ای را برای توسعه روابط با اندونزی تشکیل دادند و ازسال 2004 میلادی شاهد توسعه روابط دربخش های مختلف دوکشوربوده ایم. ترکیه بمنظوربسط و تعمیق و اثر گذاری با اندونزی، دیپلماسی عمومی را در دستورکارخود قرار داده اند. براین اساس دیپلماسی علمی و فرهنگی، سیاست جدید ترک ها درحوزه مرکزی و جنوب شرق آسیا است. ترک ها درسیاست گذاری فرهنگی خود بدنبال ساختارتمدنی اسلامی اندکه الگویی برای سایرکشورهای اسلامی باشند. این رویکرد تمدنی و نگاه جهانی به مقولة فرهنگ، جهت گیری های سیاست علمی و فرهنگی ترکیه درکشورهای درحال توسعه است. براساس گزارش های میدانی سهم بازار سریال و سایر تولیدات فرهنگی خصوصا تلویزیونی ترکیه دراندونزی به طرز قابل توجهی رشد کرده است. محصولات ترکیه‌ای که به عنوان "دیزی" شناخته می ‌شوند، با داستان‌های جذاب، ارزش‌های تولید بالا و شباهت‌ های فرهنگی، تماشاگران اندونزیایی را به خود جلب کرده‌اند. به طور تقریبی درسال ۲۰۲۳، بیش از ۲۰ میلیون اندونزیایی به طورمنظم فیلم و سریال های ترکیه ‌ای را تماشا و دنبال کرده اند. محصولات ترکیه‌ای اکنون درحدود ۱۵٪ از سهم بازار صنعت سینما اندونزی را دراختیار دارند. این سهم بالا از بازارفرهنگی اندونزی نشانگر محبوبیت تولیدات ترکیه‌ای در میان تماشاگران اندونزیایی است که به طور نزدیک با محتوای محلی و دیگر محتوای بین‌المللی از جمله محصولات کره ای، ژاپنی، هندی و آمریکایی رقابت می‌کند.

اهمیت راهبردی اندونزی از نگاه ترکیه 

اندونزی به عنوان کشوری شناخته می‌شود که با وجود برخورداری از هویت اسلامی و آسیایی، رابطه با آمریکا را نیز در سطح همکاری‌ های دوجانبه، به ویژه در زمینه‌هایی مانند تجارت، امنیت و آموزش، پیش برده و الگویی برای روابط ترکیه و حفظ موازنه شرق و غرب می باشد. براساس برآوردهای صندوق بین‌المللی پول (IMF) پیش‌بینی می‌شود که اندونزی تا سال 2030 به پنجمین اقتصاد بزرگ جهان تبدیل شود. نقاط قوت این کشور شامل جمعیت جوان و بزرگ، منابع طبیعی غنی، سیاست‌ های مالی منضبط، بدهی عمومی پایین، سیستم بانکی مقاوم دربرابر بحران مالی جهانی و روابط بین‌المللی باثبات است. همچنین باید گفت: ذخایرغنی معدنی اندونزی مانند زغال سنگ، قلع، مس، نیکل، بوکسیت، طلا، نقره، سنگ آهن، کائولن، مرمر و گرانیت است. 20 درصد از تولید نیکل جهان و 10 درصد تولید آلومینیوم متعلق به اندونزی است. این ویژگی‌های اقتصادی باعث شده که ترکیه به دنبال توسعه رابطه اقتصادی با اندونزی و تلاش برای جذب سرمایه گذاران این کشور باشد. درمبادلات تجاری میان ترکیه و اندونزی نیز تراز به شکل معنی داری به نفع طرف مقابل است و ترکیه تنها بر روی صادرات محصولات تنباکو، آرد گندم، مواد معدنی، فرش، سنگ مرمر و برخی ماشین آلات به اندونزی تمرکز کرده است این در حالی است که بر اساس برآورد کارشناسان، تنها بازاری که ترکیه در آنجا قدرت و ظرفیت رقابت دارد، صادرات غلات است. چرا که واردات غلات در اندونزی بیش از 6 میلیارد دلار درسال است و ترکیه می‌خواهد بخشی از این بازار را دردست بگیرد

سفر اردوغان به اندونزی

برهمین اساس و با توجه به این شاخص ها، رجب طیب اردوغان' رییس جمهوری ترکیه به همراه هیات بلند پایه متشکل از وزرای خارجه، اقتصاد و تجارت وهمینطور رییس سازمان اطلاعات وامنیت ملی ترکیه به اندونزی سفرکرده است. دومین مقصد اردوغان بعد از مالزی اندونزی بوده که دردیدار رهبران دو کشور سیزده سند همکاری بخشی از توافق و علاقه مندی دو طرف بر همکاری های مستحکم است. امضای این اسناد کمک می کند که دو طرف میزان و ارزش تجارت و همکاری را میان خود افزایش داده و تجارت را به ۱۰ میلیارد دلار افزایش دهند. بر اساس گزارش وزارت تجارت اندونزی، ارزش تجارت میان دوکشور درسال گذشته بیش از 70 میلیارد دلار بوده است. ازجمله توافقات مهم می‌ توان به همکاری ‌های مشترک در زمینه‌ های بهداشت و علوم پزشکی، انرژی و منابع طبیعی، تجارت، صنعت، کشاورزی، آموزش عالی، دین و دفاع اشاره کرد. در این راستا وزرای دو کشور و مقامات عالی ‌رتبه چندین تفاهم‌نامه را امضا کردند که بر تقویت همکاری‌ ها در این زمینه ‌ها تأکید دارد. فروش پهپادهای ترکیه نیز از بخش های مهم این سفر بوده و براساس این قرارداد، اندونزی ۶۰ ست پهپاد بیرقدارتی بی ۳ و ۹ ست پهپاد آکینجی از ترکیه خریداری خواهد کرد. با توجه به اینکه هر ست پهپادی ۴ فروند از لوازم آن را شامل می شود، تعداد این پهپادها حدود ۲۷۶ فروند را دربر می گیرد. شایان ذکر است حجم تجارت خارجی ترکیه و اندونزی نیز درسال های اخیرافزایش یافته است، به طوری که تا کنون ترکیه بالغ بر  73 میلیون دلار صادرات به اندونزی داشته و صادرات اندونزی به ترکیه با رقم حدود 10 برابر به بیش از 775 میلیون دلار رسید ه است. ترکیه درسنوات  گذشته بیش از یک میلیارد و 300 میلیون دلار کالاهای مختلف به اندونزی صادر کرد، در حالی که واردات ترکیه از این کشور رقم بیش از 9 میلیارد و 200 میلیون دلار را به خود اختصاص داد ه است. اندونزی به عنوان بزرگترین اقتصاد جنوب شرقی آسیا و دارای موقعیت استراتژیک برخورداری از جمعیت پویا، طبقه متوسط رو به رشد و پتانسیل اقتصادی قوی زمینه مناسبی برای توسعه بیشتر روابط تجاری با ترکیه را فراهم کرده و مدت‌هاست که تجار ترک به دنبال آن هستند که بخشی از بازار مصرف اندونزی را در اختیار بگیرند. البته ترکیه روی جذب دانشجو از این کشور حساب ویژه‌ای باز کرده و تاکنون بیش از 1200 دانشجوی اندونزیایی دردانشگاه‌های ترکیه فارغ التحصیل شده‌اند. بر اساس آمارهای رسمی وزارت کشور ترکیه، بین 400 تا 500 شهروند این کشور به عنوان کارگر، دانشجو کارآفرین در اندونزی اقامت دارند و در مقابل، نزدیک به 8 هزار شهروند اندونزیایی نیز ساکن ترکیه هستند.

 درادامه روسای جمهور دو کشور در نشست مطبوعاتی بر افزایش همکاری ها میان دوکشور تاکید کردند. رجب طیب اردغان نیز به روابط دیرینه دو کشور اندونزی و ترکیه اشاره کرد وگفت:که زمان و قدمت روابط دو کشور به چهار قرن می رسد. وی تاکید کرد: با توجه به قدمت روابط دو کشور همکاری دربخش های مختلف ادامه پیدا کند. درادامه دو طرف در خصوص تحولات و بحران های منطقه ای نیزگفتگو کرده اند جنگ اوکراین تا تحولات سوریه و همینطور آتش بس در غزه ازجمله موضوعاتی بود که اردوغان به آنها پاسخ داد. پاسخ به طرح دونالد ترامپ برای جابجایی فلسطینان از نوار غزه به کشورهای مسلمان نیز با جواب منفی اردوغان روبرو شد. ایشان نیز با رد هرگونه توافق و همراهی با طرح ترامپ گفت:با اجرایی شدن این طرح، صلحی درمنطقه برقرارنمی شود بشرطی اینکه مردم فلسطین به حق خودشان دست پیدا کنند. اردوغان تاکید کرد:  براساس قوانین بین المللی کشوری که مسوول ویرانی منطقه یا کشوری شده باید تمام هزینه ها و ویرانی ها را بپردازد. بنابراین اسرائیل موظف است در 15 ماه خرابی و ویرانی غزه کل هزینه ها را پرداخت کند. اردوغان در پایان از کشورهای اسلامی خواست هوشیار بوده و اجازه ندهند منطقه دستخوش تغییراتی دیگری شود.

منابع:

Kompas.com: https://www.kompas.com/

Detik.com: https://www.detik.com/

Republika.co.id: https://www.republika.co.id/

Tempo.co: https://www.tempo.co/

CNNIndonesia.com: https://www.cnnindonesia.com/

Okezone.com: https://www.okezone.com/

Viva.co.id: https://www.viva.co.id/

Antaranews.com: https://www.antaranews.com/

Liputan6.com: https://www.liputan6.com/

The Jakarta Post: https://www.thejakartapost.com/