آلمان شاهد تغییر قدرت است: اتحاد دموکرات مسیحی (CDU) به همراه نامزد صدراعظمی خود، فریدریش مرتس، توانست با قاطعیت پیروز انتخابات پارلمانی شود. رئیس این حزب از تشکیل سریع دولت خبر داد. اولاف شولتس، صدراعظم آلمان، شکست حزب خود، سوسیال‌دموکرات‌ها (SPD) را پذیرفت.

طبق اعلام کمیته برگزاری انتخابات آلمان تقسیم ۶۳۰ کرسی‌پارلمان به این ترتیب خواهد بود: اتحاد احزاب مسیحی با ۲۰۸ بزرگ‌ترین فراکسیون را خواهد داشت. حزب آلترناتیو برای آلمان با ۱۵۱ کرسی، حزب سوسیال دموکرات آلمان با ۱۲۱ کرسی، حزب سبزها با ۸۵ کرسی و حزب چپ‌ها با ۶۴ کرسی در بوندس‌تاگ حضور خواهند داشت. یک کرسی نیز به طور سنتی به حزب  SSW  اختصاص دارد که اقلیت دانمارکی در آلمان را نمایندگی می‌کند. طبق نتایج قطعی هیچ‌یک از احزاب، اکثریت مطلق را به دست نیاورده‌ است و از این رو بر اساس قانون اساسی آلمان، هیچ حزبی در حال حاضر به تنهایی قادر به تشکیل دولت نخواهد بود. اتحاد احزاب مسیحی به رهبری فریدریش مرتس که بیشترین آرا را به خود اختصاص داده در تلاش تشکیل دولتی ائتلافی خواهد بود.

حزب راستگرای افراطی آلترناتیو برای آلمان (AfD) به عنوان دومین حزب قدرتمند در انتخابات این دوره موفق شد ۲۰.۸۰ درصد آراء را به دست آورد. این رقم دو برابر میزانی است که این حزب در انتخابات سراسری ۲۰۲۱ کسب کرده بود. بازنده بزرگ انتخابات این دوره حزب سوسیال دموکرات آلمان (SPD) به رهبری اولاف شولتس، صدراعظم آلمان بود که شکستی تاریخی را متحمل شد و تنها ۱۶.۴۱ درصد آراء را به خود اختصاص داد. این در حالی است که سوسیال‌دموکرات‌ها در انتخابات ۲۰۲۱ میلادی ۲۵.۷ درصد آراء را به دست آورده بودند.حزب سبزها (Die Grüne) که از احزاب تشکیل‌دهنده دولتی ائتلافی بود نیز آراء کمتری در مقایسه با دوره پیش به دست آورد، اگر چه سقوط چندانی را تجربه نکرد. سبزها که در انتخابات دوره گذشته ۱۴.۷ درصد از آراء را به خود اختصاص داده بودند، این بار تنها ۱۱.۶ درصد کسب کردند.حزب چپ‌های آلمان (Die Linke) در این دوره از انتخابات تولدی تازه را تجربه کرد و توانست با کسب ۸.۷۷ درصد آراء شگفتی‌ساز شد.دو حزب دموکرات آزاد آلمان (FDP) و اتحاد زارا واگن‌کنشت (BSW) نتوانستند به مرز ۵ درصد برسند و به این ترتیب از راهیابی به مجلس بازماندند.

نتایج: جهش چشمگیر AfD، سقوط آزاد SPD

• اتحاد دموکرات مسیحی و سوسیال مسیحی (CDU/CSU): ۲۸.۶٪( در سال ۲۰۲۱: ۲۴.۱٪)
• آلترناتیو برای آلمان (AfD): ۲۰.۸٪ (در سال ۲۰۲۱: ۱۰.۴٪) – افزایش دو برابری آرا
• حزب سوسیال‌دموکرات (SPD): ۱۶.۴٪ (در سال ۲۰۲۱: ۲۵.۷٪) – بدترین نتیجه این حزب از سال ۱۹۴۹
• حزب سبزها: ۱۱.۶٪ (در سال ۲۰۲۱: ۱۴.۷٪) – کاهش اندک
• حزب چپ (Die Linke): ۸.۸٪ (در سال ۲۰۲۱: ۴.۹٪) – افزایش چشمگیر
• حزب دموکرات آزاد (FDP): ۴.۳٪ (در سال ۲۰۲۱: ۱۱.۴٪) – سقوط به کمتر از حدنصاب و خروج از بوندستاگ
• ائتلاف زارا واگن‌کنشت (BSW): ۴.۹۷٪ – در نخستین حضور خود در انتخابات پارلمانی موفق به ورود به بوندستاگ نشد.

بر اساس آمار شبکه‌های ARD و ZDF، ترکیب کرسی‌های بوندستاگ جدید به شرح زیر است:

• اتحاد دموکرات مسیحی و سوسیال مسیحی (CDU/CSU): ۲۰۸ کرسی
• آلترناتیو برای آلمان (AfD): ۱۵۲ کرسی
• حزب سوسیال‌دموکرات (SPD): ۱۲۰ کرسی
• حزب سبزها: ۸۵ کرسی
• حزب چپ (Die Linke): ۶۴ کرسی
• حزب اقلیت دانمارکی SSW: یک کرسی

چه ائتلاف‌هایی ممکن است؟

با پیروزی اتحاد، فریدریش مرتس شانس بالایی برای صدراعظمی دارد، اما برای تشکیل دولت به شرکایی نیاز دارد. او ائتلاف با AfD  را که در بخش‌هایی به‌عنوان یک حزب راست‌گرای افراطی شناخته می‌شود، رد کرده است. اگر حزب چپ، FDP و BSW نیز در بوندستاگ حضور داشتند، مرتس ناچار بود دو شریک برای ائتلاف پیدا کند. اما ائتلاف‌های سه‌گانه، مانند ائتلاف شکست‌خورده موسوم به "چراغ راهنمایی" (Ampel)، معمولاً پیچیده هستند.

گزینه‌های موجود عبارتند از:

• ائتلاف اتحاد دموکرات مسیحی با سوسیال‌دموکرات‌ها و حزب دموکرات آزاد
• ائتلاف اتحاد دموکرات مسیحی با سوسیال‌دموکرات‌ها و حزب سبزها اگرچه حزب سوسیال مسیحی (CSU) پیش‌تر ائتلاف با سبزها را رد کرده بود.

شادی در اردوگاه اتحاد دموکرات مسیحی ، شبی تلخ برای سوسیال‌دموکرات‌ها

فریدریش مرتس، رهبر اتحاد دموکرات مسیحی ، اعلام کرد که قصد دارد هرچه سریع‌تر یک دولت کارآمد تشکیل دهد. او گفت: من از مسئولیت سنگینی که بر دوش دارم آگاه هستم. می‌دانم که کار آسانی نخواهد بود. اما آلمان نمی‌تواند تشکیل دولتی طولانی‌مدت را تحمل کند. جهان منتظر ما نمی‌ماند.

دعوت مرتس از نتانیاهو علی‌رغم حکم بازداشت بین‌المللی

مرتس، رهبر حزب دموکرات مسیحی (CDU) و پیروز انتخابات، قصد دارد نخست‌وزیر اسرائیل، بنیامین نتانیاهو را به یک دیدار رسمی از آلمان دعوت کند. به گفته دفتر نتانیاهو، او یکشنبه‌شب طی تماس «صمیمانه‌ای» با مرتس داشته و پیروزی او را تبریک گفته است. در این گفتگو، مرتس اعلام کرده که قصد دارد دعوت رسمی از نتانیاهو به عمل آورد. دفتر نخست‌وزیری اسرائیل این دعوت را «چالشی آشکار علیه تصمیم رسوای دادگاه بین‌المللی کیفری، که نخست‌وزیر اسرائیل را جنایتکار جنگی معرفی کرده است»، توصیف کرد. حزب دموکرات مسیحی آلمان (CDU) تماس تلفنی میان دو طرف را تأیید کرد، اما درباره محتوای آن اظهار نظر نکرد. سال گذشته، دادگاه بین‌المللی کیفری احکام بازداشت بین‌المللی علیه بنیامین نتانیاهو و یوآو گالانت، وزیر دفاع وقت اسرائیل، به اتهام ارتکاب جنایات جنگی در جنگ غزه صادر کرده بود.

غیبت شولتس در مذاکرات ائتلافی

در ادامه واکنش‌ها به نتایج انتخابات پارلمانی آلمان، اولاف شولتس، صدراعظم آلمان اعلام کرد در هیچ دولتی به رهبری اتحاد احزاب مسیحی شرکت نخواهد کرد و همچنین در مذاکرات ائتلافی نیز حاضر نخواهد شد.او در برنامه "نشست برلین" که پس از اعلام نتایج مقدماتی برگزار شد، گفت: «در صورتی که گفت‌وگوهایی میان اتحاد احزاب مسیحی و حزب سوسیال دموکرات انجام شود، من در این مذاکرات نماینده حزبم نخواهم بود. صدراعظم آلمان، نتیجه انتخابات را "تلخ" توصیف کرد و مسئولیت شکست حزبش را پذیرفت. متیاس میرزش، دبیرکل حزب SPD، اعلام کرد که اکنون تشکیل دولت بر عهده اتحاد دموکرات مسیحی است و مشخص نیست که آیا سوسیال‌دموکرات‌ها بار دیگر در دولت حضور خواهند داشت یا خیر.

آلیس وایدل، رهبر حزب AfD، این نتیجه را "تاریخی" خواند و اظهار داشت: می‌خواستند ما را نابود کنند، اما برعکس، ما قوی‌تر شده‌ایم. او تأکید کرد که این حزب آماده همکاری با اتحاد دموکرات مسیحی برای تشکیل دولت است.

چالش‌های مرتس برای تصدی مقام صدراعظمی آلمان

موفقیت اتحاد احزاب مسیحی در انتخابات یک پیروزی برای فریدریش مرتس به شمار نمی‌آید. او از حزب خود و رقبایش خواسته تا سریعا وارد مذاکرات ائتلافی شوند. مرتس هنوز با چالش‌هایی جدی برای رسیدن به مقام صدراعظمی مواجه است: او شریک ائتلافی ندارد، تحت فشار زمانی قرار دارد و همچنین باید با نفوذ مارکوس زودر، رهبر CSU، کنار بیاید. آیا کلام تند و گزنده او می‌تواند مانعی در انجام این کار شود؟

پیروزی با اما و اگرها

به گزارش خبرنگار ارشد شبکه ZDF، اتحاد احزاب محافظه‌کار (CDU/CSU) موفق به کسب یک "پیروزی قاطع" شده است، اما این پیروزی آن‌قدر قوی نیست که مرتس بتواند بدون چالش دولت تشکیل دهد. در حالی که بسیاری انتظار داشتند این اتحاد بیش از ۳۰ درصد آرا را کسب کند، در نهایت تنها بین ۲۸ تا ۲۹ درصد به دست آورده است.

مرتس: اول جشن، بعد کار

پس از اعلام نتایج اولیه، مرتس همراه با مارکوس زودر و سایر رهبران CDU/CSU روی صحنه رفت و در سخنرانی خود از همه حامیانش، به‌ویژه اتحاد جوانان حزب، قدردانی کرد و با لحنی اطمینان‌بخش گفت:"امشب جشن می‌گیریم، اما از فردا صبح کار را آغاز خواهیم کرد."

اما این سؤال مطرح است که مرتس دقیقاً با چه کسی می‌تواند مذاکره کند و دولت تشکیل دهد؟ او به چالش‌های بزرگی در مسیر صدراعظمی‌اش اشاره کرد و تأکید داشت که "ابعاد این وظیفه را به‌خوبی درک می‌کند."

چالش اول: ضعف در قدرت

انتظار حزب این بود که با قدرتی بیشتر از انتخابات بیرون بیاید. برخی حتی عددی بیش از ۳۰ درصد را در نظر داشتند، اما نتایج نشان داد که اکثریت مطلقی در پارلمان ندارد. این مسئله باعث شده موقعیت مرتس در مذاکرات برای تشکیل دولت ضعیف‌تر از آن چیزی باشد که انتظار داشت.در ابتدا قرار بود اتحاد احزاب محافظه‌کار بتواند بین SPD و سبزها یکی را برای تشکیل دولت انتخاب کند، اما اکنون انتخابی در کار نیست. ائتلاف سیاه-سبز (CDU/CSU + سبزها) اکثریت کرسی‌ها را ندارد، بنابراین احتمالاً تنها گزینه‌ی واقع‌بینانه، ائتلاف با سوسیال‌دموکرات‌ها (SPD) خواهد بود.

چالش دوم: مذاکره با کسانی که اخیراً "دیوانه" خطاب شدند

یکی از سخت‌ترین موانع برای مرتس، ساختن پل ارتباطی با احزابی است که او اخیراً آنها را مورد انتقاد شدید قرار داده بود. در جریان کارزار انتخاباتی، مرتس به صراحت گفته بود که اتحاد احزاب محافظه‌کار "برای هیچ‌یک از چپ‌ها و سبزهای افراطی سیاست نخواهد ساخت.

این سخنان باعث ناراحتی شدید سوسیال‌دموکرات‌ها (SPD) شد و رهبر این حزب، لارس کلینگبایل، مرتس را با ترامپ مقایسه کرد و گفت که او به جای صدراعظم، شبیه یک ترامپ کوچک رفتار می‌کند.

اکنون مرتس باید با همان حزبی که آن را "افراطی" خوانده بود، بر سر تشکیل دولت مذاکره کند، آن هم در حالی که SPD در بدترین وضعیت تاریخی خود قرار دارد و هنوز مشخص نیست که آیا این حزب اصلاً مایل به ورود به ائتلاف است یا ترجیح می‌دهد در اپوزیسیون باقی بماند.

چالش سوم: فشارهای داخلی و خارجی

علاوه بر چالش‌های داخلی، مسائل ژئوپلیتیک نیز فشار زیادی بر دولت آینده وارد می‌کند. مذاکرات میان آمریکا و روسیه بر سر اوکراین، احتمال کاهش حمایت نظامی آمریکا از ناتو و چالش‌های اقتصادی، همگی باعث شده‌اند که تشکیل دولت جدید در آلمان به تأخیر نیفتد.

مرتس برنامه‌ریزی کرده که "تا عید پاک (اواخر مارس)" یک توافق ائتلافی داشته باشد و "تا ماه مه" دولت جدید را تشکیل دهد. او تأکید کرده است که "اروپا منتظر آلمان است" و نمی‌توان روند مذاکرات را طولانی کرد.

چالش چهارم: مارکوس زودر، متحدی که می‌تواند تبدیل به تهدید شود

در شب انتخابات، مارکوس زودر در کنار مرتس روی صحنه رفت و با او دست داد. اما سیاست درون‌حزبی CSU نشان می‌دهد که زودر همیشه به دنبال افزایش نفوذ خود در ائتلاف محافظه‌کاران بوده است.

رهبر CSU بارها تأکید کرده که این حزب در انتخابات موفق عمل کرده و بخشی اساسی از پیروزی اتحاد را تشکیل داده است. این ادعا ممکن است به معنای درخواست امتیازات بیشتر از سوی CSU در مذاکرات آینده باشد.

آیا مرتس می‌تواند ائتلافی پایدار تشکیل دهد؟

در حال حاضر، مهم‌ترین مسئله برای مرتس یافتن شرکای ائتلافی و جلوگیری از فروپاشی مذاکرات است. اما هر چه این روند طولانی‌تر شود، فشار از سوی احزاب رادیکال مانند AfD افزایش خواهد یافت. رهبر AfD، آلیس وایدل، پیش‌بینی کرده که دولت آینده شکست خواهد خورد و گفته است که مرتس جلوی یک تغییر واقعی در سیاست آلمان را گرفته است.
در نهایت، آینده دولت آلمان هنوز نامشخص است و روزهای آینده برای فردریش مرتس سرنوشت‌ساز خواهند بود.

نگرانی یهودیان و مسلمانان از نتایج انتخابات

علی متی، دبیرکل جامعه اسلامی میلّی گوروش (IGMG) تأکید کرد که دولت جدید آلمان باید به "تقویت همبستگی اجتماعی، رفاه اقتصادی و صلح بین‌المللی بپردازد و اعتماد مسلمانان و مهاجران را بازگرداند.

رئیس شورای مرکزی یهودیان در آلمان، یوزف شوستر، یکشنبه‌شب اعلام کرد که این نتایج باید مردم آلمان را به هوشیاری وادارد.وی اظهار داشت: «اینکه یک‌پنجم از رأی‌دهندگان آلمانی به حزبی رأی داده‌اند که حداقل در برخی بخش‌ها راست‌گرای افراطی است، از نظر زبانی و ایدئولوژیک آشکارا با راست‌گرایان افراطی و نئونازی‌ها ارتباط برقرار می‌کند، با ترس‌های مردم بازی می‌کند و فقط راه‌حل‌های ظاهری ارائه می‌دهد، باید همه ما را به فکر وادارد. بر اساس آخرین برآوردها، حزب AfD توانسته است ۲۰.۴ درصد آرا را کسب کند.

شارلوت نوبلاوخ، رئیس انجمن فرهنگی اسرائیلی مونیخ و بایرن علیا، نیز گفت: از امروز، آلمان دیگر همان کشور سابق نیست. وی با اشاره به حمله گروه تروریستی حماس به اسرائیل در ۷ اکتبر ۲۰۲۳، اظهار داشت که از آن زمان، یهودستیزی به‌شدت افزایش یافته است.

دامن زدن به نفرت و خشونت

میشل فریدمن، نویسنده و حقوق‌دان، نیز گفت: این حزب ضد دموکراتیک و انسان‌ستیز، اکنون بزرگ‌ترین حزب اپوزیسیون در پارلمان است. آنها می‌خواهند دولت جدید را تحت فشار بگذارند و بیشتر از همیشه به فضای سیاسی روزمره نفوذ کنند. این موضوع برای من بسیار نگران‌کننده است. وی تأکید کرد که «تبلیغات روسی و آمریکایی، دروغ‌ها و دامن زدن به نفرت نباید به بخشی از زندگی روزمره در آلمان و اروپا تبدیل شود.» از نظر فریدمن، دولت جدید باید به‌شدت کار کند و تعامل سازنده‌ای با رأی‌دهندگان داشته باشد، زیرا «زمان زیادی باقی نمانده است.

نگرانی جامعه یهودیان فرانکفورت

جامعه یهودیان فرانکفورت «عمیقاً نگران» نتایج بالای AfD در انتخابات است. آنها در بیانیه‌ای اظهار داشتند که نتیجه انتخابات «نه تنها چشم‌انداز سیاسی را تغییر می‌دهد، بلکه ارزش‌ها و انسجام جامعه را نیز به چالش می‌کشد.

آنها به‌ویژه از حمایت گسترده جوانان از AfD اظهار تأسف کردند، زیرا این حزب آشکارا دیدگاه‌هایی نژادپرستانه، یهودستیزانه، زن‌ستیزانه و تحریف‌کننده تاریخ دارد. این جامعه اعلام کرد که اکنون احزاب دموکراتیک و کل جامعه باید تلاش کنند تا ارزش‌های دموکراتیک را تقویت کرده و جوانان را به فرهنگی سیاسی بر پایه «مدارا، احترام و همزیستی برابر» سوق دهند.

آنها هشدار دادند: آلمان تغییر کرده است و این مسئولیت مشترک ماست که این تغییر را در جهتی هدایت کنیم که اصول دموکراسی را حفظ کند و با هرگونه افراط‌گرایی، بدون توجه به منبع آن، مقابله کند.

دوران خطرناک برای اروپا

پینچاس گلدشمیدت، رئیس کنفرانس خاخام‌های اروپا، عصر دوشنبه پس از اعلام نتایج انتخابات آلمان، ضمن تبریک به فردریش مرتس، رهبر حزب CDU، از وی خواست تا مسئولیت مهم خود را در تشکیل دولت جدید به‌درستی انجام دهد.وی در بیانیه‌ای اظهار داشت: حملات اخیر از سوی افراط‌گرایان اسلام‌گرا در برلین و مونیخ، تلاش برای حمله به سفارت اسرائیل و افزایش شدید احساسات ضد اسرائیلی و یهودستیزی در بخش‌هایی از جامعه که بر اساس روایت‌های غلط و سمی خاورمیانه شکل گرفته است، تهدیدی برای همگان است.

گلدشمیدت هشدار داد: اروپا در دوران خطرناکی قرار دارد. قدرت‌های خارجی و ایدئولوژی‌های افراطی در تلاش‌اند تا آزادی و ارزش‌های لیبرال اروپا را نابود کنند. ما هرگز نباید اجازه دهیم که این اتفاق بیفتد.

حمایت از دولت جدید و مبارزه با افراط‌گرایی

وی تأکید کرد که کنفرانس خاخام‌های اروپا از مواضع فردریش مرتس در حمایت از «اتحاد و تقویت اروپا» و تلاش برای «دفاع از امنیت اروپا در برابر تهدیدات خارجی» پشتیبانی می‌کند.

امیدواریم که دولت آینده، موضعی قاطع در برابر یهودستیزی، اطلاعات نادرست و ایدئولوژی‌های افراطی اتخاذ کند و برای تقویت حاکمیت قانون تلاش کند.

وی در پایان تأکید کرد: ما به یک دولت قوی نیاز داریم که بتواند حس امنیت را به شهروندان و جامعه یهودیان در آلمان بازگرداند.

انتخابات زودهنگام

گفتنی است این انتخابات هفت ماه زودتر از موعد برگزار شد که مشابه مواردی در سال‌های ۱۹۷۲، ۱۹۸۳ و ۲۰۰۵ است. دلیل این امر، فروپاشی دولت ائتلافی چراغ راهنمایی (ائتلاف SPD، سبزها و FDP) در نوامبر گذشته بود. شولتس پس از رد درخواست رأی اعتمادش در بوندستاگ، پیشنهاد انحلال پارلمان را مطرح کرد که رئیس‌جمهور فرانک-والتر اشتاین‌مایر آن را تأیید کرد.

افزایش مشارکت انتخاباتی

نرخ مشارکت انتخاباتی این دوره بین ۸۳ تا ۸۴ درصد برآورد شده که نسبت به انتخابات ۲۰۲۱ (۷۶.۴٪) افزایش چشمگیری داشته و بالاترین میزان مشارکت از زمان اتحاد مجدد آلمان به شمار می‌رود. در این انتخابات، ۵۹.۲ میلیون نفر واجد شرایط رأی دادن بودند که حدود ۴۲ درصد از آن‌ها ۶۰ سال یا بیشتر داشتند.

کوچک‌تر شدن بوندستاگ – حذف کرسی‌های اضافی

اصلاحات جدید باعث شده که بوندستاگ بیش از ۱۰۰ کرسی کمتر از دوره قبل داشته باشد و شمار نمایندگان آن به ۶۳۰ نفر محدود شود. همچنین، مکانیزم "کرسی‌های اضافی" حذف شده است.

مهاجرت، محور اصلی تبلیغات انتخاباتی

یکی از موضوعات اصلی تبلیغات انتخاباتی، مسئله مهاجرت بود. جرقه این بحث، حمله‌ای با چاقو در شهر آشافنبورگ بود که در آن یک پناهجوی افغان دو نفر را به قتل رساند. مرتس خواستار ممنوعیت ورود پناهجویان به آلمان شد که به گفته سبزها و سوسیال‌دموکرات‌ها، نقض قوانین اتحادیه اروپا محسوب می‌شود.

در پایان می توان گفت: نتایج انتخابات آلمان نشان‌دهنده نارضایتی گسترده از دولت شولتس و افزایش حمایت از احزاب راست‌گرا، به‌ویژه AfD است. ائتلاف حاکم (SPD، سبزها، FDP) تضعیف شده و اتحادیه دموکرات‌مسیحی (CDU/CSU) تقویت شده، اما بدون اکثریت قاطع. افزایش آراء AfD زنگ خطر برای جریان‌های سنتی است و نشان از تغییر عمیق در اولویت‌های رأی‌دهندگان آلمانی دارد. چشم‌انداز آینده آلمان احتمالاً به سمت ائتلاف‌های دشوار و رقابت شدیدتر میان راست‌گراها و احزاب میانه‌رو پیش خواهد رفت.

منبع: گزارش تحلیلی برگرفته از سایت های خبری، رسانه ای و همچنین منابع تحلیلی معتبر آلمانی و نزد نویسنده محفوظ است.