با وجود ۴۵ سال سابقه پرداخت بیمه، بیش از یک‌چهارم بازنشستگان آلمانی ماهانه کمتر از ۱۳۰۰ یورو حقوق بازنشستگی دریافت می‌کنند؛ آماری که زنگ خطر بزرگی برای سیاست‌گذاران رفاهی در بزرگ‌ترین اقتصاد اروپا محسوب می‌شود. طبق داده‌های منتشرشده توسط وزارت کار آلمان، بیش از ۲۵ درصد از افرادی که دست‌کم ۴۵ سال در سیستم بیمه بازنشستگی مشارکت داشته‌اند، کمتر از ۱۳۰۰ یورو در ماه مستمری می‌گیرند. میانگین دریافتی این گروه حدود ۱۶۶۸ یورو است. شکاف جنسیتی و منطقه‌ای نیز در این آمار چشمگیر است: مردان به‌طور متوسط ۱۷۷۸ یورو و زنان فقط ۱۴۴۹ یورو دریافت می‌کنند. از نظر جغرافیایی، بازنشستگان غرب آلمان به‌طور متوسط ۱۷۲۹ یورو و در شرق ۱۵۲۷ یورو دریافت می‌کنند. هامبورگ با متوسط ۱۷۸۷ یورو در صدر و تورینگن با ۱۴۹۱ یورو در انتها قرار دارند. نماینده چپ‌گرای پارلمان، دیت‌مار بارتش، این وضعیت را «گواهی فقر برای سیاست بازنشستگی آلمان» خوانده و خواستار اصلاحات بنیادی در سیستم شده است. دولت اما تأکید دارد که این ارقام صرفاً بخشی از تصویر کلی رفاه بازنشستگان را نشان می‌دهد و عواملی مانند زمان‌های بدون پرداخت (مانند تحصیل یا بیکاری بدون حقوق) و درآمد خانوادگی نیز باید لحاظ شود. در مقابل، بارتش و حزب چپ خواستار آن هستند که همه شهروندان از جمله کارمندان دولت و مشاغل آزاد در سیستم بازنشستگی مشارکت کنند. دولت فعلی با قانون جدید سعی دارد سطح بازنشستگی را در حد ۴۸ درصد درآمد میانگین حفظ کند، اما منتقدان این سیاست را ناکافی می‌دانند.

کار تا ۷۰ سالگی؛ گزینه‌ای ناگزیر برای میلیون‌ها آلمانی

نتایج نظرسنجی جدید نشان می‌دهد که اکثریت شاغلان آلمانی به آینده مالی خود بدبین هستند و بیش از نیمی از آنان مایل‌اند برای تأمین معاش، حتی بعد از سن بازنشستگی به کار ادامه دهند. نظرسنجی YouGov نشان می‌دهد که ۷۴ درصد از شاغلان باور دارند که حقوق بازنشستگی دولتی برای تأمین هزینه‌های زندگی در پیری کافی نیست. از میان ۱۱۶۳ نفر شرکت‌کننده، بیش از ۵۴ درصد گفتند حاضرند تا ۷۰ سالگی کار کنند، البته بیشتر به‌صورت پاره‌وقت.در این میان، حدود ۲۰ درصد ادامه کار را فقط در صورتی منطقی می‌دانند که درآمد بیشتری کسب کنند. با این حال، یک‌سوم از پاسخ‌دهندگان اساساً با کار در دوران بازنشستگی مخالف هستند.دولت آلمان تلاش دارد با اختصاص میلیاردها یورو از بودجه عمومی، سطح مستمری را تا سال ۲۰۳۱ ثابت نگه دارد. هرچند بیش از نیمی از جمعیت به موفقیت این سیاست تردید دارند. هم‌زمان، ۶۳ درصد از مردم با استفاده از مالیات برای حمایت از بازنشستگی موافق‌اند.نکته قابل‌توجه دیگر، تمایل گسترده شهروندان به سرمایه‌گذاری برای دوران بازنشستگی است؛ حدود ۷۰ درصد معتقدند که دولت باید سرمایه‌گذاری در بورس و صندوق‌ها را، حتی برای کودکان، ترویج دهد. الگویی که سال‌هاست در کشورهای پیشرو مانند هلند، سوئد و آمریکا به‌کار گرفته شده و سهم زیادی در تأمین درآمد دوران بازنشستگی دارد.

اجاره‌نشینی پرهزینه؛ هر هفتمین آلمانی بیش از نیمی از درآمدش را اجاره می‌دهد

در کنار حقوق ناکافی بازنشستگی و ناامیدی از آینده مالی، مطالعات جدید نشان می‌دهد که بخش قابل‌توجهی از مردم آلمان بیش از نیمی از حقوق خود را صرف اجاره مسکن می‌کنند؛ بحرانی که به‌ویژه خانواده‌های تک‌والد، مهاجران و ساکنان شهرهای بزرگ را درگیر کرده است.

بر اساس نظرسنجی مؤسسه YouGov، حدود ۱۵ درصد از اجاره‌نشینان در آلمان بیش از ۵۰ درصد حقوق خالص ماهانه خود را برای اجاره می‌پردازند. سه درصد حتی بیش از ۷۰ درصد حقوقشان را صرف اجاره می‌کنند.

در نقطه مقابل، فقط ۸ درصد از مردم کمتر از ۲۰ درصد درآمد خود را صرف اجاره می‌کنند. حدود نیمی از پاسخ‌دهندگان بین ۲۰ تا ۳۹ درصد از حقوق‌شان را برای اجاره پرداخت می‌کنند.با وجود این فشار مالی، شرایط زندگی بسیاری از اجاره‌نشینان از نظر فضای مسکونی قابل قبول است: ۵۳ درصد گفته‌اند که تعداد اتاق‌های خانه‌شان از تعداد افراد بیشتر است. اما شکاف طبقاتی و منطقه‌ای در این میان برجسته است.

طبق داده‌های یورواستات، ۱۱.۵ درصد از مردم آلمان در سال ۲۰۲۴ در خانه‌هایی زندگی می‌کردند که از نظر تعداد اتاق‌ها نسبت به جمعیت خانوار، بیش‌ازحد پر بودند. این آمار برای گروه‌هایی مانند خانواده‌های تک‌سرپرست، مهاجران و فقرا بالاتر است. همچنین شهرنشینان سه برابر بیشتر از روستاییان با مشکل کمبود فضای مسکونی مواجه‌اند.

منبع:  Handelsblatt - trt1 - trt2