کودکان در خیبر پختونخوا (KP) و مناطق سابقاً تحت اداره فدرال (FATA) در محیطی از افراط‌گرایی، خشونت و بی‌ثباتی سیاسی بزرگ شده‌اند. تأثیر روانی این مواجهه طولانی‌مدت ویرانگر است، اما به‌ندرت در گفتمان عمومی به آن پرداخته می‌شود. حملات به مدارس و جوامع همچنان به‌طور نگران‌کننده‌ای رایج است، اما پوشش رسانه‌ای به‌ندرت به بررسی آسیب‌های روحی و روانی کودکان می‌پردازد. در نتیجه، جامعه از نیاز به حمایت‌های روانی و عاطفی این کودکان غافل می‌ماند و آن‌ها را در معرض مشکلات روانی و بهره‌برداری توسط گروه‌های افراط‌گرا قرار می‌دهد.
این گزارش به بررسی تأثیر روانی افراط‌گرایی بر کودکان پشتون می‌پردازد و عوامل فرهنگی، آموزشی و اجتماعی-سیاسی مؤثر بر این آسیب‌ها را تحلیل می‌کند. همچنین راه‌حل‌های بالقوه برای شکستن این چرخه، از جمله مداخلات روانی، اصلاحات آموزشی و سیستم‌های حمایتی مبتنی بر جامعه را ارائه می‌دهد.
زمینه تاریخی و واقعیت کنونی
کودکان پشتون در خیبر پختونخوا و مناطق سابق FATA قربانی دهه‌ها درگیری شده‌اند که ریشه در ناآرامی‌های ژئوپلیتیکی از زمان تهاجم شوروی به افغانستان دارد. این منطقه به میدان جنگ قدرت‌های بین‌المللی تبدیل شد و افراط‌گرایی پس از ۱۱ سپتامبر و جنگ علیه تروریسم تشدید شد. این کودکان شاهد بمباران‌ها، حملات پهپادی و درگیری‌های خشونت‌آمیز بین گروه‌های افراط‌گرا و نیروهای دولتی بوده‌اند.
فراتر از خطرات فیزیکی، آن‌ها با نوعی شست‌وشوی مغزی مواجه‌اند که به‌طور نظام‌مند در مدارس، مؤسسات مذهبی و رسانه‌ها نفوذ کرده است. این وضعیت محیطی را ایجاد کرده که در آن خشونت عادی شده و ایدئولوژی‌های افراطی به‌طور پنهانی ترویج می‌شوند. «این کودکان در چرخه‌ای بی‌پایان از تروما و بی‌توجهی گیر افتاده‌اند،» دکتر عایشه خان، روانشناس بالینی در پیشاور می‌گوید. «باید به‌طور جدی به این مسئله پرداخته شود، اما متأسفانه سکوت در مورد سلامت روانی آن‌ها کر کننده است.»
تأثیر روانی افراط‌گرایی
پیامدهای روانی بزرگ شدن در منطقه‌ای بحران‌زده عمیق و طولانی‌مدت است. برخی از تأثیرات کلیدی عبارتند از:
1. تروما مزمن و اختلال استرس پس از سانحه (PTSD):
- مواجهه مداوم با خشونت، از دست دادن عزیزان و تهدید مداوم حملات منجر به شیوع بالای PTSD در میان کودکان شده است. علائم شامل اضطراب، افسردگی، کابوس‌ها و مشکلات رفتاری است.
- یک مطالعه توسط مؤسسه روان‌پزشکی دانشگاه پیشاور نشان داد که نزدیک به ۶۰٪ از کودکان در مناطق درگیر علائم PTSD را نشان می‌دهند.
2. عادی‌سازی خشونت و بی‌تفاوتی به آن:
- مواجهه طولانی‌مدت با خشونت باعث بی‌تفاوتی بسیاری از کودکان شده و آن‌ها را به پذیرش خشونت به‌عنوان بخشی عادی از زندگی سوق داده است. این عادی‌سازی نه تنها بر رشد روانی آن‌ها تأثیر می‌گذارد، بلکه آسیب‌پذیری آن‌ها را در برابر جذب توسط افراط‌گرایان افزایش می‌دهد.
3. از دست دادن هویت و انزوای اجتماعی:
- محدودیت‌های فرهنگی، همراه با تأثیر ایدئولوژی وهابی از زمان تهاجم شوروی، راه‌های بیان خود و تعامل اجتماعی را به شدت محدود کرده است. این فشار فرهنگی موجب احساس انزوا و بحران هویت در جوانان شده است.
- «می‌خواستم ریشم را بزنم و شبیه یک پسر معمولی باشم، اما از قضاوت مردم جامعه‌ام می‌ترسیدم،» اعتراف یک نوجوان سابق افراط‌گرا که به پیچیدگی‌های بازگشت به زندگی عادی اشاره دارد.
رادیکالیزه شدن و شست‌وشوی مغزی
کودکان در منطقه پشتون به‌دلیل ترکیبی از عوامل سیاسی، فرهنگی و اقتصادی در معرض رادیکالیزه شدن قرار دارند:
1. سوءاستفاده از آموزش:
- افراط‌گرایان از نهادهای آموزشی برای شست‌وشوی مغزی جوانان استفاده می‌کنند و اغلب از معلمان علوم دینی برای ترویج ایدئولوژی‌های افراطی بهره می‌برند.
- دکتر فاروق خان، از پیشگامان تلاش‌های ضد افراط‌گرایی، اشاره کرد که ۹۵٪ از کودکان رادیکال‌شده تحت تأثیر معلمان علوم اسلامی یا عربی بودند که نشان‌دهنده سوءاستفاده راهبردی از نظام آموزشی است.
2. فقر اقتصادی و جذب توسط افراط‌گرایان:
- فقر و نبود فرصت‌های شغلی، کودکان را به اهداف آسانی برای افراط‌گرایان تبدیل می‌کند که با وعده‌های مالی و احساس هدف به‌دنبال جذب آن‌ها هستند.
- یک سرباز کودک سابق گفت: «از زندگی‌ام راضی نبودم. این مسئله هیچ ارتباطی با ایمان یا آخرت نداشت. فقط می‌خواستم از زندگی پُر از درد فرار کنم.»
نتیجه‌گیری
تأثیر روانی افراط‌گرایی بر کودکان پشتون بحرانی خاموش است که نیاز به توجه فوری دارد. سرمایه‌گذاری در سلامت روانی، آموزش و فرصت‌های این کودکان نه تنها یک ضرورت انسانی، بلکه یک الزام استراتژیک برای صلح و ثبات بلندمدت است.
شکستن این چرخه نیازمند تلاشی هماهنگ از سوی نهادهای دولتی، سازمان‌های بین‌المللی، جامعه مدنی و رهبران محلی است. اگر اکنون اقدام نکنیم، خطر از دست دادن نسلی کامل در سایه افراط‌گرایی و ناامیدی را به همراه داریم. زمان آن رسیده که رفاه عاطفی آن‌ها را در اولویت قرار داده و آینده‌ای را برای کودکان پشتون فراهم کنیم که بتوانند فراتر از مرزهای خشونت و ناامیدی رؤیاپردازی کنند.
نظر شما