تقارن روزه‌داری مسلمانان و مسیحیان در نیجریه:

پیوندی میان ایمان و همبستگی اجتماعی

مقدمه:

نیجریه کشوری با تنوع مذهبی و فرهنگی فراوان است که در آن مسلمانان و مسیحیان به‌طور گسترده‌ای در کنار یکدیگر زندگی می‌کنند. این همزیستی مذهبی، علی‌رغم تفاوت‌های آشکار در باورها و سنت‌های دینی، به شکلی نیکو و محترمانه در جامعه نمایان می‌شود. یکی از مهم‌ترین نمونه‌های این همزیستی، تقارن دوره‌های روزه‌داری مسلمانان در ماه رمضان و مسیحیان در دوره چله روزه است. این دو مناسبت مذهبی که به‌طور همزمان در برخی سال‌ها برگزار می‌شوند، با وجود تفاوت‌های موجود در جزئیات و اصول اجرایی، نقاط مشترک زیادی دارند که می‌تواند به تقویت درک متقابل و همبستگی اجتماعی میان پیروان این دو دین بزرگ منجر شود. در این راستا، این نوشته به بررسی شباهت‌ها و تفاوت‌های روزه‌داری مسلمانان و مسیحیان در نیجریه می‌پردازد و نقش اجتماعی و فرهنگی این دو رویداد مذهبی در تقویت پیوندهای اجتماعی و انسانی در این کشور را مورد بررسی قرار می‌دهد.

تفاوت‌های موجود در نحوه روزه‌داری مسلمانان و مسیحیان، از جمله زمان و نوع پرهیزها، به شکلی شگفت‌آور، این مناسبت‌ها را به فرصتی برای گسترش همبستگی و تعاملات مثبت میان این دو جامعه تبدیل کرده است. همچنین، در این مقاله به بررسی کمک‌های کشورهای مختلف، به‌ویژه کشورهای مسلمان، به مسلمانان نیجریه‌ای در طول ماه رمضان و نقش این کمک‌ها در تسهیل روند روزه‌داری پرداخته می‌شود. به‌طور کلی، این مطالعه نشان می‌دهد که چگونه روزه‌داری به‌عنوان یک عمل مذهبی، در کنار سایر آداب و رسوم، نقش مهمی در تقویت روابط اجتماعی، ترویج صلح و همزیستی مسالمت‌آمیز در نیجریه ایفا می‌کند.

آداب و رسوم ماه رمضان در نیجریه و ایالت‌های مختلف آن

1.     ابوجا (پایتخت نیجریه)

• افطار و سحر: در پایتخت نیجریه، ابوجا، مسلمانان روزه خود را با خرما و آب افطار می‌کنند. پس از افطار، نماز مغرب و سپس نماز تراویح در مساجد اقامه می‌شود.
• مراسم جمعی افطار: در این شهر، گروه‌های مختلف مسلمانان، خصوصاً در مساجد و مراکز اجتماعی، افطارهای جمعی برگزار می‌کنند. این افطارها می‌تواند برای خانواده‌ها و افراد نیازمند نیز باشد.
• نماز تراویح: این نماز، که در شب‌های رمضان اقامه می‌شود، در مساجد ابوجا با حضور زیاد نمازگزاران برگزار می‌شود.

 2.     کانو

• آداب افطار: در کانو، بزرگ‌ترین شهر مسلمان‌نشین شمال نیجریه، مسلمانان روزه خود را با خرما و آب شروع می‌کنند. در این ایالت، افطار معمولاً همراه با غذاهای محلی مانند "کاساوا" و "پیلائو" است.
• مراسم مذهبی: مسلمانان کانو در شب‌های رمضان، به‌ویژه در مساجد بزرگ، نماز تراویح را با شور و اشتیاق برگزار می‌کنند. این نماز معمولاً تا دیروقت ادامه دارد.
• مراسم کمک به نیازمندان: در این ایالت، بسیاری از مسلمانان در ماه رمضان به‌ویژه به کمک‌های خیریه توجه دارند. صدقه دادن و کمک به نیازمندان بخش مهمی از سنت‌های رمضان است.

3.     کادونا

• افطار ساده و پر برکت: در کادونا، افطار معمولاً ساده و پر از برکت است. غذاهایی مانند سوپ‌های سنتی و نان‌های محلی در کنار خرما و آب سرو می‌شود.
• نماز تراویح: در کادونا، مسلمانان به‌طور منظم نماز تراویح را در مساجد می‌خوانند. این نماز در شب‌های رمضان به‌ویژه در مساجد جامع با تعداد زیادی از نمازگزاران برگزار می‌شود.
• سنت‌های اجتماعی: در این ایالت، مردم معمولاً در شب‌های رمضان با یکدیگر اجتماع کرده و دور هم افطار می‌کنند. این گردهمایی‌ها فضای صمیمانه‌ای ایجاد می‌کند.

4.     یوبه و بورنو

• سحر و افطار با موسیقی: در ایالت‌های یوبه و بورنو، موسیقی‌های محلی نیز در مراسم سحر و افطار حضور دارند. به‌ویژه در شب‌های رمضان، نغمه‌های مذهبی و محلی برای ایجاد جو معنوی بیشتر پخش می‌شود.
• آداب افطار: در این ایالت‌ها، افطار با خرما و غذاهای محلی برگزار می‌شود. بسیاری از مردم به‌ویژه به روزه‌داران نیازمند افطار می‌دهند.
• صدقه و کمک به نیازمندان: یکی از ویژگی‌های این ایالت‌ها، تمرکز بیشتر بر کمک به نیازمندان و توزیع غذا و صدقه در ماه رمضان است.

5.     لاگوس

• آداب افطار با غذاهای متنوع: در لاگوس، که بزرگ‌ترین شهر نیجریه است، افطار معمولاً با غذاهای متنوع و فراوانی همچون پلو، سوپ، خوراک‌های دریایی و شیرینی‌های مختلف برگزار می‌شود.
• اجتماعات فرهنگی: در این ایالت، مراسم‌های فرهنگی و اجتماعی مختلفی در شب‌های رمضان برگزار می‌شود. افراد معمولاً در محافل عمومی، مساجد و خانه‌ها با هم اجتماع کرده و روزه خود را افطار می‌کنند.
• نماز تراویح و دیگر عبادات: در لاگوس، علاوه بر نماز تراویح، برنامه‌های مذهبی مختلفی مانند سخنرانی‌های دینی، تلاوت قرآن و جلسات علمی در مساجد برگزار می‌شود.

6.     اکیتی

• آداب مذهبی و اجتماعی: در ایالت اکیتی، مردم به‌ویژه در شب‌های رمضان، در کنار انجام عبادات فردی، با خانواده و دوستان جمع شده و افطار می‌کنند. این گردهمایی‌ها بخش مهمی از فرهنگ این ایالت هستند.
• موسیقی و رقص سنتی: در روزهای خاص مانند شب‌های آخر رمضان یا روز عید فطر، مردم اکیتی مراسم رقص و موسیقی سنتی برگزار می‌کنند. این مراسم‌ها با سرودهای مذهبی و محلی همراه است.

7.     یوبه

• مراسم افطار و سحر: در یوبه، مردم به‌طور معمول در خانه‌های خود افطار می‌کنند، اما در برخی مناطق، گروه‌های مذهبی افطارهای جمعی برگزار می‌کنند.
• نماز و عبادات شبانه: شب‌های رمضان در جوبه با عبادات ویژه‌ای همچون تلاوت قرآن و نمازهای جماعت همراه است. نماز تراویح در مساجد این ایالت از اهمیت زیادی برخوردار است.
• صدقه دادن و کمک به نیازمندان: در یوبه نیز مانند بسیاری از مناطق مسلمان‌نشین نیجریه، در رمضان تمرکز زیادی بر روی صدقه دادن و کمک به نیازمندان است.

8.     پلاتو

• آداب افطار و سحر: در این ایالت، مردم معمولاً سحر را با غذاهایی ساده مانند "نان و سوپ" و افطار را با خرما و غذاهای محلی برگزار می‌کنند.
• مراسم نماز جماعت: مردم پلاتو به‌طور منظم در مساجد حضور دارند و در شب‌های رمضان نماز تراویح را با جماعت می‌خوانند.

در نتیجه آداب و رسوم روزه‌داری در ایالت‌های مختلف نیجریه بسته به فرهنگ و قومیت‌های مختلف متفاوت است، اما در تمامی این مناطق، روزه‌داری به عنوان یک سنت مذهبی با اهمیت بالایی برگزار می‌شود. از افطارهای جمعی تا کمک به نیازمندان و اجرای عبادات خاص، نیجریه کشوری است که با تنوع فرهنگی خود، فضایی خاص و معنوی در ماه رمضان ایجاد می‌کند.

 آداب روزه داری شاخه های مختلف مسیحیان

در نیجریه، مسیحیت به شاخه‌های مختلفی تقسیم می‌شود که هر کدام آداب و رسوم خاص خود را دارند. از جمله مهم‌ترین این شاخه‌ها می‌توان به کاتولیک رومی، پروتستان و ارتدکس اشاره کرد.

1-    کاتولیک رومی:

کاتولیک‌های نیجریه در دوره چله روزه (Lent) که ۴۰ روز قبل از عید پاک است، به روزه‌داری می‌پردازند. این دوره از چهارشنبه خاکستر آغاز می‌شود و تا شب عید پاک ادامه دارد. در این مدت، مؤمنان از مصرف گوشت در روزهای جمعه پرهیز می‌کنند و برخی نیز در تمام مدت چله روزه از مصرف گوشت خودداری می‌نمایند. همچنین، اعمالی مانند دعا، توبه و انجام کارهای خیریه در این دوره توصیه می‌شود.

2-    پروتستان:

پروتستان‌های نیجریه نیز چله روزه را گرامی می‌دارند، اما شیوه‌های روزه‌داری ممکن است متفاوت باشد. برخی از آن‌ها ممکن است از مصرف برخی غذاها یا فعالیت‌ها در این دوره خودداری کنند، در حالی که دیگران ممکن است بر تقویت اعمال معنوی مانند دعا و مطالعه کتاب مقدس تمرکز کنند.

3-    ارتدکس:

مسیحیان ارتدکس نیجریه نیز چله روزه را رعایت می‌کنند. در این دوره، آن‌ها از مصرف گوشت، لبنیات و تخم‌مرغ پرهیز می‌کنند و بر اعمالی مانند دعا، توبه و شرکت در مراسم کلیسایی تأکید دارند.

روزه‌داری در نیجریه، به ویژه در مناطق مسلمان‌نشین، یکی از مهم‌ترین و معنوی‌ترین است. این آداب و رسوم در هر ایالت بسته به فرهنگ و سنت‌های بومی مردم، تفاوت‌هایی دارد، اما به طور کلی برخی از ویژگی‌های مشابه در سراسر کشور مشاهده می‌شود. در اینجا آداب و رسوم روزه‌داری را بررسی می‌کنیم:

شباهت‌ها و تفاوت‌های روزه‌داری مسلمانان و مسیحیان

مسلمانان در ماه رمضان از اذان صبح تا اذان مغرب از خوردن و آشامیدن پرهیز می‌کنند، درحالی‌که در دوره چله روزه است این دوره از چهارشنبه خاکستر [1]آغاز می‌شود و تا شب عید پاک ادامه دارد. مسیحیان معمولاً از مصرف برخی غذاها مانند گوشت، لبنیات و تخم‌مرغ خودداری می‌کنند. هر دو گروه در این دوره‌ها بر تزکیه نفس، دعا، نیایش و کمک به نیازمندان تأکید دارند. مسیحیان نیجریه‌ای در طول روزه بزرگ با پرهیز از مصرف برخی خوراکی‌ها تمرکز بر نیایش، توبه و اعمال خیریه، به تعمیق ارتباط خود با خداوند می‌پردازند. این دوره زمانی برای اندیشیدن، خودآزمایی و پشیمانی است که به پیروی از سنت ۴۰ روزه روزه‌داری حضرت مسیح در بیابان برگزار می‌ شود، اعمال در طول دوره چله روزه است و ساعات مشخصی برای امساک روزانه تعیین نشده است. این رویکرد با روزه‌داری در اسلام که شامل امساک از خوردن و آشامیدن از طلوع تا غروب خورشید است، متفاوت می‌باشد.

نقش اجتماعی و فرهنگی روزه در نیجریه

در نیجریه، هم مسلمانان و هم مسیحیان از این دوره‌های روزه‌داری برای تقویت روابط اجتماعی و خانوادگی استفاده می‌کنند. در برخی مناطق، مسلمانان و مسیحیان در کنار یکدیگر به برنامه‌های خیریه و افطاری‌های مشترک می‌پردازند. این همبستگی مذهبی نشان می‌دهد که ایمان، فارغ از تفاوت‌های دینی، می‌تواند عاملی برای صلح و دوستی باشد.

پیامدهای مثبت این تقارن

            •          تقویت درک بین‌ادیانی: آگاهی از شباهت‌های روزه‌داری در اسلام و مسیحیت، باعث ایجاد احترام متقابل میان پیروان این دو دین می‌شود.

            •          همکاری در امور خیریه: در بسیاری از مناطق نیجریه، مسلمانان و مسیحیان در کنار هم به کمک‌رسانی به فقرا و نیازمندان می‌پردازند.

            •          ترویج صلح و همزیستی مسالمت‌آمیز: این دوره‌ها فرصتی برای کاهش تنش‌های مذهبی و تقویت اتحاد ملی در کشور هستند.

کشورهای و نهادهایی که در نیجریه برای افطاری کمک می‌کنند

1.     عربستان سعودی:

o        عربستان سعودی به عنوان یکی از کشورهای پیشرو در جهان اسلام، در بسیاری از کشورهای مسلمان‌نشین مانند نیجریه کمک‌هایی برای تسهیل روزه‌داری می‌فرستد. این کمک‌ها شامل ارسال مواد غذایی برای افطاری‌ها و همچنین تأمین منابع مالی برای سازمان‌های خیریه است.

o        در برخی از سال‌ها، دولت سعودی یا سازمان‌های مرتبط، افطاری‌های جمعی در مناطق مختلف نیجریه برگزار می‌کنند و به مسلمانان کمک می‌کنند تا ماه رمضان را راحت‌تر سپری کنند.

2.     کشورهای حوزه خلیج فارس: (قطر، امارات متحده عربی، کویت)

o        کشورهای خلیج فارس، از جمله قطر، امارات متحده عربی و کویت، کمک‌های مالی و غذایی زیادی به کشورهای آفریقایی، از جمله نیجریه، می‌فرستند. در ماه رمضان، این کشورها معمولاً کمک‌های خاصی را برای تأمین افطاری به جوامع مسلمان در نیجریه اختصاص می‌دهند.

o        این کمک‌ها ممکن است شامل بسته‌های غذایی، خرما، برنج، روغن و سایر مواد غذایی باشد.

3.     ایران:

o        جمهوری اسلامی ایران نیز در برخی سال‌ها به مسلمانان نیجریه کمک‌های انسانی و غذایی ارسال کرده است. این کمک‌ها معمولاً از طریق سفارت ایران در نیجریه و سازمان‌های خیریه ایرانی انجام می‌شود.

4.     سازمان‌های بین‌المللی و خیریه‌ها:

o        سازمان‌های خیریه مانند "World Food Programme"   برنامه جهانی غذا، "Islamic Relief"  و "Red Crescent"  در ماه رمضان در نیجریه فعال هستند. این سازمان‌ها به ویژه در مناطق فقیرتر و آسیب‌پذیرتر کشور، برنامه‌های افطاری و توزیع بسته‌های غذایی برگزار می‌کنند.

o        این سازمان‌ها کمک‌های غذایی، بهداشتی و حتی آموزشی به جوامع نیازمند ارائه می‌دهند تا شرایط روزه‌داری را برای مسلمانان تسهیل کنند.

5.     کمک‌های داخلی:

o        همچنین، بسیاری از مسلمانان و مسیحیان نیجریه خود برای کمک به یکدیگر در طول ماه رمضان اقدام می‌کنند. خانواده‌های متمکن، سازمان‌های مذهبی، کلیسا ها و مساجد معمولاً برنامه‌هایی برای توزیع افطاری‌های رایگان به نیازمندان دارند.

این کمک‌ها و برنامه‌های افطاری از سوی کشورهای مسلمان و سازمان‌های بین‌المللی، به مسلمانان نیجریه این امکان را می‌دهد که روزه‌داری را در ماه رمضان با آسایش بیشتری انجام دهند. این اقدام‌ها همچنین به تقویت روابط بین کشورهای مسلمان و ایجاد همبستگی اجتماعی و مذهبی در جامعه کمک می‌کند.

 

نتیجه‌گیری

درنیجریه به عنوان یک کشور چندمذهبی، مردمان و مسیحیان در این ایام به‌ویژه در شهرهای بزرگ مانند لاگوس، ابوجا و کانو به‌طور مسالمت‌آمیز به روزه‌داری خود می‌پردازند. هرچه مناسبت‌های مختلف مذهبی متفاوت باشد، اما احترام به باورهای دینی از ویژگی‌های جامعه نیجریه است.

همچنین، مسیحیان از شاخه‌های مختلف مانند کاتولیک، پروتستان و ارتدکس، چله روزه را رعایت می‌کنند. با این حال، مدت زمان روزانه روزه‌داری در مسیحیت معمولاً مشخص نیست و به صورت پرهیز از برخی غذاها یا اعمال خاص در طول دوره ۴۰ روزه انجام می‌شود. این پرهیزها ممکن است شامل خودداری از مصرف گوشت، لبنیات، تخم‌مرغ یا حتی برخی فعالیت‌های خاص باشد. در مجموع، روزه‌داری در نیجریه نه تنها به‌عنوان یک عمل مذهبی بلکه به‌عنوان فرصتی برای تقویت همبستگی اجتماعی، کمک به نیازمندان و تمرکز بر توبه و اصلاحات روحی می‌شود.

منابع:

1. **Mbiti, J. S.** (1991). *Introduction to African Religion* (2nd ed.). Heinemann.

- This book explores the history and status of Christianity in Africa, particularly in Nigeria, and provides information on Christian fasting practices and their social impact.

3. **Meyer, B.** (2004). *Religion, Media, and the Public Sphere in Nigeria: An Interreligious Approach*. Oxford University Press.

- This work examines how media and religious events in Nigeria, including Ramadan and Lent, contribute to religious coexistence and social cohesion.

4. **Journal of Religion in Africa** (2021). *Special Issue on Interfaith Relations in Africa*.

- The articles published in this journal could provide analyses on interfaith relations and their impact on Nigerian society and other African countries.

5. **BBC News Africa**. (2023). *Ramadan and Lent: A Shared Experience in Nigeria’s Multi-faith Society*.

- A report discussing the overlap between the fasting practices of Muslims and Christians in Nigeria and how both religious groups collaborate with each other.

6. **Islamic Relief Worldwide**. (2020). *Ramadan Aid and Community Support in Nigeria*.

- A report highlighting the charitable efforts in Nigeria to support Muslims during Ramadan