حیاط وحش و گردشگری در نیجریه

نیجریه، که اغلب به خاطر میراث فرهنگی غنی و اقتصاد پویا خود شناخته می‌شود، همچنین دارای مجموعه‌ای شگفت‌انگیز و متنوع از حیات‌وحش است. از جنگل‌های انبوه و دشت‌ها گرفته تا مناطق مرطوب ساحلی، این کشور خانه‌ی گونه‌های مختلفی است که می‌توانند علاقه‌مندان به طبیعت و حیات‌وحش را جذب کنند. با این حال، گردشگری حیات‌وحش در نیجریه هنوز در مقایسه با پتانسیل خود، به طور کامل توسعه نیافته است، علی‌رغم اینکه این کشور منابع غنی حیات‌وحش و زیبایی‌های طبیعی زیادی دارد.

این مقاله به بررسی جنبه‌های مختلف گردشگری حیات‌وحش در نیجریه پرداخته و مناطقی کلیدی برای توسعه، پارک‌ها و ذخایر حیات‌وحش برجسته و نحوه‌ی کمک این نوع گردشگری به تلاش‌های حفاظت، اقتصادهای محلی و شناخته‌شدن بین‌المللی را بررسی می‌کند.

تنوع غنی حیات‌وحش نیجریه

نیجریه کشوری است با اکوسیستم‌های متنوع که از جنگل‌های بارانی گرمسیری گرفته تا دشت‌های سافانا، و از باتلاق‌های مانگرو در دلتای نیجر گرفته تا مناظر خشک در مناطق شمالی را در بر می‌گیرد. هر یک از این زیستگاه‌ها میزبان گونه‌های منحصر به فرد و در معرض خطر هستند.

حیات‌وحش نیجریه خانه‌ی پستانداران بزرگی همچون فیل‌ها، شیرها، پلنگ‌ها و گاومیش‌ها است.  پارک ملی یانکاری در ایالت باوچی به ویژه برای جمعیت‌های بزرگ فیل‌ها و پلنگ‌های مرموز خود شناخته شده است.  پارک ملی گاشاکا-گومتی در بخش جنوب شرقی کشور نیز مکانی برجسته برای مشاهده گونه‌های مختلف، از جمله گوریل در معرض خطر غربی است.

1.    پرندگان : نیجریه بهشت پرندگان است و بیش از 900 گونه پرنده در این کشور ثبت شده است.  پارک ملی رودخانه کراس با جنگل‌های بارانی انبوه خود خانه‌ی گونه‌های نادری همچون پرنده سنگی گردن‌سفید و پرنده پیکاتارتس سرزرد است.

2.    حشرات: باتلاق‌های نیجریه سرشار از خزندگان مانند تمساح‌ها و انواع مختلف مارها هستند که در مکان‌هایی مانند پارک ملی اوکومو در ایالت ادو یافت می‌شوند.

3.    حیات دریایی: در امتداد ساحل نیجریه، جنگل‌های مانگرو محل‌های تخم‌گذاری برای لاک‌پشت‌های دریایی هستند، در حالی که آب‌های اقیانوس اطلس غنی از تنوع زیستی دریایی است و فرصت‌های عالی برای گردشگری زیست‌محیطی فراهم می‌آورد.

وضعیت حیات وحش درنیجریه

در حالی که صنایع گردشگری در بسیاری از کشورهای آفریقایی با تکیه بر جاذبه‌های حیات وحش در حال رشد هستند، وضعیت حیات وحش نیجریه در آستانه بحران است. گزارش سیاره زنده در سال ۲۰۲۴ نشان می‌دهد که جمعیت حیات وحش آفریقا طی ۵۰ سال گذشته ۷۶ درصد کاهش یافته است و وضعیت در نیجریه حتی از این هم وخیم‌تر است. گونه‌های نمادینی چون شیر، فیل، شامپانزه و گوریل در معرض خطر انقراض قرار دارند. در این میان، جمعیت فیل‌های نیجریه ۹۹ درصد کاهش یافته و تنها حدود ۳۰۰ تا ۴۰۰ فیل در طبیعت باقی مانده‌اند.

ایورا هشدار داد که بدون سرمایه‌گذاری فوری در حفاظت از حیات وحش، روند انقراض این گونه‌ها شتاب خواهد گرفت و به طور مستقیم بر اقتصاد کشور و جوامع محلی تأثیر منفی خواهد گذاشت. او به اهمیت مدیریت پایدار منابع طبیعی و حفظ فضاهای وحشی اشاره کرد و تأکید نمود که این اقدامات می‌توانند به تقویت اقتصاد حیات وحش، به ویژه در زمینه اکوتوریسم، کمک کنند.

چالش‌های پیش‌روی گردشگری حیات‌وحش نیجریه

با وجود پتانسیل زیاد، گردشگری حیات‌وحش نیجریه با چالش‌هایی روبرو است که برای شکوفایی صنعت نیاز به توجه دارند:

1.    زیرساخت‌های ناکافی: بسیاری از پارک‌های ملی و ذخایر حیات‌وحش از زیرساخت‌های ضعیفی مانند جاده‌های نامناسب، کمبود امکانات اقامتی و گزینه‌های حمل‌ونقل ناکافی برای گردشگران رنج می‌برند. این موضوع دسترسی گردشگران بین‌المللی به این مکان‌های دورافتاده را دشوار می‌سازد.

2.    نگرانی‌های امنیتی: برخی از مناطق نیجریه، به ویژه در شمال شرقی و مناطق مرکزی، با چالش‌های امنیتی مانند درگیری‌های مسلحانه و فعالیت‌های شورشی روبرو هستند. این امر تهدیدی برای گردشگران و تلاش‌های حفاظت از حیات‌وحش در این مناطق به شمار می‌آید.

3.    کمبود بودجه در برنامه‌های حفاظت: تلاش‌های حفاظت از حیات‌وحش در نیجریه اغلب با کمبود بودجه مواجه است که این امر ظرفیت پارک‌ها و ذخایر برای حفاظت از گونه‌های در معرض خطر را محدود می‌کند. این وضعیت منجر به شکار غیرقانونی، تخریب زیستگاه‌ها و از دست دادن تنوع زیستی شده است.

4.    آلودگی و تخریب محیط‌زیست: جنگل‌زدایی، قطع غیرقانونی درختان و آلودگی در زیستگاه‌های طبیعی نیجریه تهدیدات قابل توجهی برای حیات‌وحش به شمار می‌آید. بهره‌برداری بیش از حد منابع طبیعی، به ویژه در دلتای نیجر، منجر به تخریب جنگل‌های مانگرو و از دست رفتن حیات‌وحش دریایی شده است.

پتانسیل رشد گردشگری حیات‌وحش در نیجریه

با وجود این چالش‌ها، گردشگری حیات‌وحش نیجریه دارای پتانسیل زیادی برای رشد است. با تمرکز بر موارد زیر، این کشور می‌تواند از تقاضای جهانی برای گردشگری زیست‌محیطی و تجارب حیات‌وحش بهره‌برداری کند:

1.    بهبود زیرساخت‌ها: سرمایه‌گذاری در جاده‌ها، هتل‌ها و حمل‌ونقل می‌تواند دسترسی به پارک‌های ملی را برای گردشگران داخلی و بین‌المللی آسان‌تر کند.

2.    ابتکارات اکوتوریسم: نیجریه می‌تواند خود را به عنوان پیشرو در اکوتوریسم معرفی کند و گردشگری پایدار و تلاش‌های حفاظت را ترویج دهد. این شامل ایجاد آگاهی در مورد اهمیت حفاظت از حیات‌وحش و اجرای برنامه‌هایی است که به جوامع محلی اجازه می‌دهد از گردشگری بهره‌مند شوند.

3.    همکاری با سازمان‌های بین‌المللی: همکاری با سازمان‌های جهانی حفاظت و نهادهای گردشگری حیات‌وحش می‌تواند به جذب تخصص و منابع مالی برای بهبود صنعت گردشگری حیات‌وحش نیجریه کمک کند. مشارکت‌های بین‌المللی همچنین می‌توانند گردشگران بیشتری را جذب کنند.

4.    ترویج حیات‌وحش محلی و منطقه‌ای: با برجسته‌سازی اکوسیستم‌های متنوع نیجریه و تمرکز بر گونه‌های نادر آن مانند گوریل رودخانه کراس و شامپانزه نیجریه-کامرون، می‌توان کشور را در بازار رقابتی گردشگری حیات‌وحش متمایز کرد.

افزایش سرمایه‌گذاری در حفاظت از حیات وحش نیجریه

آفریقای وحشی، سازمان برجسته حفاظت از حیات وحش، پیش‌بینی کرده است که بخش سفر و گردشگری نیجریه تا سال ۲۰۳۲ قادر خواهد بود ۲.۶ میلیون شغل جدید ایجاد کرده و حدود ۱۲.۳ تریلیون N (۸.۲ میلیارد دلار) درآمد تولید کند. این پیش‌بینی توسط فستوس ایورا، نماینده آفریقای وحشی در نیجریه، در بیانیه‌ای در روز دوشنبه و در جریان رویداد روز جهانی حیات وحش ۲۰۲۵ در لاگوس اعلام شد. ایورا تأکید کرد که برای تحقق این پتانسیل اقتصادی، افزایش سرمایه‌گذاری در حفاظت از حیات وحش ضروری است تا هم از گونه‌های حیاتی نیجریه محافظت شود و هم رشد اقتصادی کشور تقویت گردد.

گردشگری حیات وحش و پتانسیل رشد اقتصادی نیجریه

گردشگری حیات وحش در بسیاری از کشورهای آفریقایی، به ویژه در کنیا، به یکی از مهم‌ترین ارکان اقتصادی تبدیل شده است. در کنیا، گردشگری حیات وحش ۱۰.۴ درصد از تولید ناخالص داخلی این کشور را تشکیل می‌دهد و در سال ۲۰۲۳ حدود ۲.۷ میلیارد دلار درآمد داشته است. ایورا معتقد است که نیجریه با توجه به پتانسیل‌های طبیعی خود در زمینه گردشگری حیات وحش، می‌تواند به راحتی مشابه سایر کشورها از این صنعت بهره‌برداری کند. براساس پیش‌بینی‌ها، بخش سفر و گردشگری نیجریه بین سال‌های ۲۰۲۲ تا ۲۰۳۲ با نرخ متوسط ۵.۴ درصد رشد خواهد کرد. این رشد چشمگیر می‌تواند منجر به ایجاد ۲.۶ میلیون شغل جدید در این بخش و تولید ۱۲.۳ تریلیون N (۸.۲ میلیارد دلار) تا سال ۲۰۳۲ شود.

نتیجه‌گیری

گردشگری حیات‌وحش نیجریه الماس پنهانی است که پتانسیل زیادی دارد اما نیاز به تلاش‌های هماهنگ برای شکوفایی کامل آن دارد. با سرمایه‌گذاری صحیح در زیرساخت‌ها، حفاظت و ترویج، نیجریه می‌تواند به یکی از مقاصد برتر گردشگری حیات‌وحش در آفریقا تبدیل شود. فراتر از مزایای اقتصادی، صنعت گردشگری حیات‌وحش رونق‌دار به حفاظت از تنوع زیستی منحصر به فرد کشور، حفاظت از گونه‌های در معرض خطر و ترویج شیوه‌های زیست‌محیطی پایدار کمک خواهد کرد. با حمایت از گردشگری حیات‌وحش، نیجریه می‌تواند راهی به سوی آینده‌ای پایدارتر که هم به طبیعت و هم به جوامع محلی احترام می‌گذارد، هموار کند

منابع:

ü  https://independent.ng/nigerias-wildlife-tourism-to-create-2-6-million-jobs-generate-n12-3trn-by-2032-wild-africa/

ü  Akinmoladun, A. (2015). Nigeria’s Wildlife Conservation Efforts: Achievements and Challenges. Environmental Conservation Journal, 32(4), 47-58.

ü  Cross River State Tourism Board. (2022). Cross River National Park: A Biodiversity Hotspot. Retrieved from www.crossrivertourism.org

ü  Federal Ministry of Environment, Nigeria. (2020). National Biodiversity Strategy and Action Plan. Abuja: Government Printing Press.

ü  Gashaka-Gumti National Park. (2023). Conservation and Eco-tourism Initiatives. Retrieved from www.gashakagumtipark.org

ü  Nigerian Conservation Foundation (NCF). (2019). Nigeria’s Biodiversity and Wildlife Tourism Potential. Retrieved from www.ncf.org.ng

ü  Yankari National Park. (2021). A History of Nigeria’s Oldest Wildlife Park. Retrieved from www.yankaripark.org