پس از تعطیلی یا تعلیق فعالیت های آژانس توسعه بین‌المللی ایالات متحده، مقامات قزاقستان قصد دارند کمک ها و فعالیت‌های آژانس توسعه بین‌المللی ایالات متحده (USAID) را به طور مفصل تجزیه و تحلیل کنند.

سریک ژومانگارین معاون نخست وزیر و وزیر اقتصاد ملی، در پاسخ به درخواست گروهی از نمایندگان مجلس گفت: «کار در این راستا در بخش انجام تجزیه و تحلیل دقیق فعالیت‌های USAID برای بررسی پروژه‌ها و برنامه‌های مالی شده، اهداف آن‌ها، انطباق اهداف اعلام شده با نتایج واقعی (در چارچوب کارگروه ایجاد شده توسط وزارت امور خارجه در سال ۲۰۲۴ در مورد مسائل همکاری با USAID که شامل تمام نهادهای دولتی ذینفع می‌شود) ادامه خواهد یافت. به طور خاص، مطالعه‌ای در مورد استراتژی‌های کشوری USAID انجام خواهد شد و همچنین روابط USAID با سایر سازمان‌ها، از جمله سازمان‌های دولتی و غیردولتی، برای ارزیابی تأثیر بالقوه این روابط بر اهداف USAID بررسی خواهد شد. علاوه بر این، تجزیه و تحلیل جریان‌های مالی برای شناسایی طرح‌های پوششی احتمالی، مغایرت‌ها در استفاده از وجوه و تضاد منافع ضروری است.»

وی در خصوص منابع مالی اختصاص یافته توسط حامیان مالی خارجی، گفت که بر اساس اطلاعات وزارت امور خارجه جمهوری قزاقستان از وزارت امور خارجه ایالات متحده، در سال ۲۰۲۴، ۲۸ برنامه بلندمدت در زمینه‌های مختلف با USAID در چارچوب توافقنامه‌های دوجانبه در حال اجرا است.

معاون رئیس کابینه تصریح کرد: «در مجموع در سال‌های ۲۰۲۳-۲۰۲۴، USAID مبلغ ۲۶.۵ میلیون دلار برای برنامه‌های در حال اجرا در کشور (اقتصاد، انرژی، بهداشت و درمان، جامعه مدنی و بخش رسانه و غیره) اختصاص داده است. پروژه‌های جداگانه نه تنها قزاقستان، بلکه کشورهای آسیای مرکزی را نیز شامل می‌شود. بر اساس اطلاعات وزارت فرهنگ و اطلاع رسانی جمهوری قزاقستان در سال‌های ۲۰۲۴-۲۰۲۵، برنامه‌های USAID توسط سازمان‌های غیردولتی داخلی (NGO) و سازمان‌های غیردولتی بین‌المللی زیر در حال اجرا است: بنیاد عمومی "دسنتا"، انجمن عمومی "قادر-قسیت"، دفتر بنیاد اوراسیا در جمهوری قزاقستان، دفتر Winrock International در جمهوری قزاقستان، دفتر Internews Network در جمهوری قزاقستان، دفتر انجمن وکلای آمریکایی در جمهوری قزاقستان.»

به گفته وی، بر اساس داده‌های سیستم‌های اطلاعاتی (مطابق فرم ۰۱۸.۰۰) برای سال‌های ۲۰۱۸-۲۰۲۴، هشت سازمان غیردولتی شناسایی شده‌اند که اطلاعاتی در مورد دریافت وجوه و دارایی از USAID ارائه کرده‌اند (طبق ماده ۳۰ قانون مالیات، اطلاعات مربوط به مبلغ وجوه دریافتی و هزینه شده توسط سازمان‌های غیردولتی و منابع آن‌ها، اسرار مالیاتی محسوب می‌شود).

معاون نخست وزیر اطلاع داد: «در عین حال، کمیته درآمد دولتی با برنامه تجارت USAID در آسیای مرکزی همکاری می‌کند. به طور خاص، کمیته درآمد دولتی وظایف نظارتی، اجرایی و کنترلی را در زمینه مدیریت مالیاتی و گمرکی انجام می‌دهد. همچنین، وظایف کمیته درآمد دولتی شامل ایجاد و اطمینان از توسعه زیرساخت‌های اطلاعاتی و ارتباطی، دسترسی به خدمات الکترونیکی برای مردم جمهوری قزاقستان، و ایجاد شرایط برای تسریع و تسهیل جابجایی کالاها از طریق مرز گمرکی است. در این راستا، و همچنین در چارچوب تفاهم‌نامه امضا شده بین ایالات متحده آمریکا و جمهوری قزاقستان در مورد همکاری در زمینه دیجیتالی‌سازی و رویه‌های گمرکی در آسیای مرکزی با هدف مدرن‌سازی زیرساخت‌های گمرکی قزاقستان توسط برنامه تجارت USAID در آسیای مرکزی، ۱۲ واحد تجهیزات سرور به ارزش ۳۸۵,۸۱۸,۴۰۰ تنگه به صورت رایگان به کمیته درآمد دولتی منتقل شده است.»

وی گفت که یکی از اجزای برنامه USAID تسهیل رویه‌های کنترل گمرکی و مرزی است.

رئیس ژومانگارین افزود: «در چارچوب همکاری کمیته و برنامه USAID، نه تنها کمک فنی ارائه شده است، بلکه در برگزاری جلسات کاری، نشست‌ها و بازدیدهای خارجی نیز حمایت شده است. تا به امروز، کار بر روی دو پروژه به طور مشترک و با حمایت USAID انجام شده است. اولی پروژه‌ای است که به عنوان ترانزیت بدون درز شناخته می‌شود و هدف آن به حداکثر رساندن تسهیل رویه ترانزیت کالا در فضای آسیای مرکزی و قفقاز است. دومی پروژه‌ای در زمینه تبادل اطلاعات اولیه بین کشورهای آسیای مرکزی است.»

وی در خصوص تهیه پیش نویس قانونی که حفاظت و امنیت روانی-عاطفی، ذهنی و جسمی کودکان ما را از چنین پروژه‌های "حمایتی" مضر تضمین کند، گفت که در حال حاضر وزارت دادگستری جمهوری قزاقستان درخواست مربوطه را برای بررسی این موضوع به نهادهای دولتی ارسال کرده است.

از سوی دیگر، فهرست افرادی که از منابع خارجی پول دریافت کرده‌اند در قزاقستان منتشر شد. کمیته درآمدهای دولتی وزارت دارایی جمهوری قزاقستان، فهرست جدیدی از افرادی که در نیمه دوم سال ۲۰۲۴ از منابع خارجی تأمین مالی شده‌اند را منتشر کرد. این فهرست در وب‌سایت رسمی کمیته درآمدهای دولتی منتشر شده است.

بر اساس داده‌های این نهاد، در مجموع در سال‌های ۲۰۲۳-۲۰۲۴، اطلاعات توسط ۲۹۵ شخص ارائه شده است که از این تعداد ۱۱۸ نفر به طور منظم، ۹۶ نفر به طور دوره‌ای و ۸۱ نفر یک بار این اطلاعات را ارائه کرده‌اند.

در این اطلاعیه آمده است: «در سال ۲۰۲۳، اطلاعات مربوط به دریافت پول و (یا) دارایی از منابع خارجی توسط ۲۶۷ شخص به مبلغ ۲۸.۷ میلیارد تنگه ارائه شده است. در سال ۲۰۲۴، اطلاعات مربوط به دریافت پول و (یا) دارایی از منابع خارجی توسط ۲۱۸ شخص به مبلغ ۲۷.۲ میلیارد تنگه ارائه شده است. این اقدام با هدف افزایش سطح اعتماد شهروندان هم به دولت و هم به سازمان‌های غیردولتی انجام می‌شود.»

در این فهرست نام سازمان‌هایی به شرح زیر نمایان شده است.

دفتر "اینترنیوز نتورک" در قزاقستان،

انجمن عمومی "دفتر بین‌المللی حقوق بشر و رعایت قانون قزاقستان"،

بنیاد عمومی "مرکز بین‌المللی روزنامه‌نگاری MediaNet"،

دفتر بنیاد رزا لوکزامبورگ در آسیای مرکزی،

بنیاد عمومی "خدمات اطلاعات جوانان قزاقستان"،

بنیاد عمومی "مرکز رسانه‌ای حقوقی قزاقستان شمالی"،

 بنیاد عمومی "بنیاد بین‌المللی حمایت از آزادی بیان "آدیل سوز""،

بنیاد عمومی "مرکز تحقیقات سیاست حقوقی"،

شرکت با مسئولیت محدود "آژانس مالکیت فکری قزاقستان"،

انجمن عمومی "مرکز حقوقی ابتکارات زنان" "سانا سزیم"،

اتحادیه حقوقی اشخاص حقوقی "انجمن جمهوری‌خواه تعاونی‌های کشاورزی "آگروسویوز قزاقستان"،

شرکت با مسئولیت محدود "خبرگزاری "توبول‌اینفو"

در مجموع، در فهرست مربوط به نیمه دوم سال ۲۰۲۴، نام ۲۰۰ سازمان ذکر شده است.

در همین راستا اضافه شده است که الزامات مربوط به ارائه گزارش در مورد وجوه دریافتی از منابع خارجی مطابق با رویه جهانی است.

در ماه فوریه، کمیته درآمدهای دولتی اعلام کرده است که هر شش ماه یکبار فهرستی از افرادی که در قزاقستان از منابع خارجی تأمین مالی می‌شوند، منتشر می‌شود و این اطلاعات در دسترس عموم قرار دارد.

پیش از این، ماهررام ماهرراموف نماینده مجلس جمهوری قزاقستان نیز پیشنهاد داده بود که پروژه‌هایی که USAID – آژانس توسعه بین‌المللی ایالات متحده – در قزاقستان تأمین مالی کرده است، بررسی شوند.

یکی از شهروندان قزاقستان به نام باگیلا بالتابایوا، دادخواست جدیدی راه‌اندازی کرده است که در آن خواستار تعطیلی دفتر USAID در قزاقستان و ممنوعیت تبلیغ LGBT شده است.

نکته: پس از تعلیق آژانس توسعه بین‌المللی ایالات متحده (USAID) توسط دولت ترامپ کشورهای منطقه فرصت مناسبی برای بازبینی فعالیت های این آژانس یافته اند و حتی بحث تصویب قوانین بازدارنده و محدود کننده این گروه از سازمان های بین المللی مطرح است و نمایندگان مجلس قزاقستان سخن از گذراندن قانون نظارت کامل بر دریافت کمک های ملی از نهادهای خارجی را ارایه کردند. انتشار فهرست اشخاصی که پول و (یا) سایر اموال را از دولت‌های خارجی، سازمان‌های بین‌المللی و خارجی، اتباع خارجی و افراد بدون تابعیت در قزاقستان دریافت می‌کنند الزامی شده است. آخرین برآوردها حکایت از هزینه 30 میلیون دلاری این آژانس در کشورهای آسیای مرکزی دارد و به یکباره این کمک ها تغییر کرده است و برخی از موسسات و مراکز محلی دچار مشکل جدی شده اند.

آلماتی قزاقستان

منابع:

https://kaztag.kz/ru/news/vlasti-kazakhstana-namereny-detalno-proanalizirovat-deyatelnost-usaid

https://www.nur.kz/nurfin/economy/2229048-spisok-lic-poluchivshih-dengi-iz-inostrannyh-istochnikov-opublikovan-v-kazahstane/

فهرست موسسات و شرکت های دریافت کننده کمک مالی:

https://kgd.gov.kz/ru/content/reestr-lic-poluchayushchih-dengi-i-ili-inoe-imushchestvo-ot-inostrannyh-gosudarstv