اهمیت حج برای مسلمانان قزاقستان:
برای مسلمانان قزاقی، حج بالاترین شکل عبادت است. انجام این فریضه، نشانه‌ای از تسلیم کامل در برابر خداوند، فرصتی برای پاک شدن از گناهان و آغاز صفحه‌ای نوین در زندگی روحانی است. در شرایط فعلی قزاقستان که هویت دینی در حال تقویت است، حج به نمادی از بلوغ و مسئولیت‌پذیری یک مسلمان تبدیل شده است.
همچنین حج دارای اهمیت فرهنگی نیز می‌باشد. این فریضه به حفظ سنت‌های معنوی ملت قزاق کمک می‌کند، چرا که اسلام از دیرباز در فرهنگ آنها نقش اساسی داشته است. حجاج امروزی نه تنها از رسوم کهن پیروی می‌کنند، بلکه با افتخار از وابستگی خود به امت بزرگ اسلامی بازمی‌گردند. آنها با دیگران از تجربه‌های خود اعم از فضای برادری، بردباری و عبادات در مکه و مدینه سخن می‌گویند.
این امر دیگر شهروندان قزاقی را نیز به تأمل در زندگی دینی‌شان تشویق می‌کند و سطح کلی آگاهی دینی آنها را بالا می‌برد.
همچنین، حج تأثیر قابل‌توجهی بر رفتار اخلاقی مؤمنان دارد. بسیاری پس از بازگشت از حج، سبک زندگی خود را تغییر می‌دهند، از عادات ناپسند دست می‌کشند، در امور خیریه فعال‌تر می‌شوند و عبادات خود را تقویت می‌کنند.
در جامعه به‌ویژه در مناطق روستایی ، حجاج اغلب به چهره‌هایی محترم تبدیل می‌شوند. تجربه آنان به بهبود فضای دینی و گسترش ارزش‌های اسلامی مانند مهربانی، صداقت و حسن همجواری کمک می‌کند.
تاریخچه حج در قزاقستان
زیارت به حج برای قزاق‌ها ریشه‌ای عمیق دارد. حتی در قرن نوزدهم، حج، رویای بسیاری بود، هرچند مسیر آن طولانی و خطرناک بود.
با روی کار آمدن حکومت شوروی، حج عملاً ممنوع شد و زندگی دینی به‌شدت تحت کنترل قرار گرفت.
پس از استقلال قزاقستان در سال ۱۹۹۱، دوران جدیدی در زندگی دینی آغاز شد.
از اوایل دهه ۹۰، نخستین کاروان‌های رسمی مسلمانان قزاق به حج اعزام شدند. به‌تدریج نظامی برای سازماندهی حج شکل گرفت که اداره روحانیت مسلمانان قزاقستان نقش فعالی در آن برعهده گرفت.
نقش اداره دینی مسلمانان قزاقستان در سازماندهی حج:
اداره دینی مسلمانان قزاقستان نهاد کلیدی در زندگی اسلامی این کشور است که به‌عنوان هماهنگ‌کننده دینی، آگاهی‌بخش و نماینده جامعه مسلمانان قزاقستان عمل می‌کند.
در امور حج، این نهاد چند وظیفه اساسی را بر عهده دارد:
۱. وظیفه سازماندهی
سازماندهی حج، قبل از هر چیز شامل تدارکات است:
- با وزارت حج عربستان سعودی قرارداد می‌بندد؛
- سهمیه حجاج قزاق را تعیین می‌کند؛
- آژانس‌های مسافرتی مجاز و مطابق با استانداردها را انتخاب و به آنها مجوز می‌دهد؛
- اقامت، حمل‌ونقل و پذیرایی در مکه، مدینه و منا را تأمین می‌کند؛
- سرپرستان گروه‌ها را منصوب می‌نماید؛
بر اجرای صحیح خدمات توسط شرکت‌ها نظارت دارد.
در سال ۲۰۲۵، نخستین گروه از چیمکنت اعزام شد و خود نوروزبای حاجی تاغان‌اولی مفتی اعظم، ، آنها را بدرقه کرد، که اهمیت این مناسبت را نشان می‌دهد.
۲. آموزش و آگاهی‌بخشی
یکی از مهم‌ترین وظایف اداره دینی مسلمانان قزاقستان، آماده‌سازی حجاج برای مناسک حج است.
برای این منظور:
- سمینارهای آموزشی در سراسر کشور برگزار می‌شود؛
- کتابچه‌ها و ویدئوهای آموزشی توزیع می‌گردد؛
- امامانی به‌عنوان مربی همراه تعیین می‌شوند؛
احکام و ممنوعیات مربوط به حج مانند احرام، طواف، سعی و... آموزش داده می‌شود.
این امر برای افراد مسنی که زبان عربی نمی‌دانند یا تجربه دینی کمی دارند، بسیار ضروری است.
۳. همراهی معنوی
در گروه‌های حج همیشه امامانی از سوی اداره دینی مسلمانان قزاقستان حضور دارند که نماز جماعت را برگزار می‌کنند، مناسک را توضیح می‌دهند، مشاوره معنوی می‌دهند و از نظر معنوی حجاج را پشتیبانی می‌کنند.
در طول حج، آنها به رهبران معنوی گروه تبدیل می‌شوند و آرامش و هماهنگی را تضمین می‌نمایند.
۴. تأمین امنیت و نظارت
اداره دینی مسلمانان قزاقستان با نهادهای دولتی نظیر وزارت امور خارجه، وزارت شرایط اضطراری و وزارت بهداشت همکاری نزدیک دارد.
۵. کنترل کیفیت
اداره دینی مسلمانان قزاقستان کیفیت خدمات ارائه شده را رصد می‌کند و گزارش سالانه تهیه می‌کند.
در صورت تخلف، شرکت‌های ناقض مجوز خود را از دست می‌دهند.
این نظارت موجب افزایش اعتماد حجاج و تضمین حقوق آنها می‌شود.
حج ۲۰۲۵: مراحل جدید و چالش‌ها
در سال ۲۰۲۵، حج در شرایطی با تحرک بالا، الزامات بهداشتی شدیدتر و دیجیتالی شدن انجام می‌شود. برای حجاج قزاق، نوآوری‌هایی در نظر گرفته شده است:
- ویزای الکترونیکی و ثبت‌نام آنلاین؛
- استفاده از اپلیکیشن برای پیگیری مسیر و برنامه‌ها؛
- غربالگری پزشکی و واکسیناسیون؛
توجه بیشتر به ترجمه و همراهی زبانی.
اداره دینی مسلمانان قزاقستان از پیش کمپین‌های اطلاع‌رسانی برگزار می‌کند تا حجاج را آماده کرده و از خطرات احتمالی مطلع سازد. همچنین، در شرایط بی‌ثباتی جهانی، محافظت از شهروندان در برابر کلاهبرداری‌ها اهمیت بیشتری دارد.
اداره دینی مسلمانان قزاقستان با همکاری وزارت کشور، اطلاع‌رسانی کرده و نحوه تشخیص اپراتور مجاز از غیرمجاز را آموزش می‌دهد.
اهمیت دینی حج پس از بازگشت:
زیارت با بازگشت به وطن پایان نمی‌یابد.
اداره دینی مسلمانان قزاقستان کار همراهی پس از حج را نیز انجام می‌دهد:
- حجاج را به گردهمایی‌ها و کنفرانس‌ها دعوت می‌کند؛
- آنها را به مشارکت فعال در مساجد محلی تشویق می‌کند؛
- دفترچه‌ها و عکس‌ها و ویدئوهای حج را توزیع می‌نماید؛
آنها را به کار داوطلبانه و آموزشی ترغیب می‌کند.
حجاج حامل تجربه‌ای معنوی می‌شوند و الگویی برای خانواده و جامعه خویش هستند.
نکته:
حج در قزاقستان تنها گردشگری مذهبی نیست. بلکه، عملی برای تطهیر روح، اتحاد با امت، تقویت هویت دینی و احساس مسئولیت اجتماعی است. همه ساله، تعداد بیشتری از مسلمانان قزاقستان به این عبادت عظیم روی می‌آورند و سطح سازماندهی و کیفیت خدمات اداره دینی مسلمانان قزاقستان نیز ارتقا می‌یابد.
نقش اداره دینی مسلمانان قزاقستان در این مسیر بی‌بدیل است: از انتخاب اپراتورهای قابل اعتماد گرفته تا آموزش، همراهی روحانی و نظارت بر تمامی مراحل را این اداره همراهی می‌کند. اداره دینی مسلمانان قزاقستان تضمین‌کننده حجی ایمن، صحیح و پر برکت برای هر مسلمان قزاق است.
در شرایطی که سنت‌های اسلامی در کشور تقویت می‌شود، حج نه تنها یک عبادت فردی، بلکه رویدادی با اهمیت اجتماعی است که به شکل‌گیری جامعه‌ای مسلمان، فرهیخته و مسئول در قزاقستان کمک می‌کند. یکی از کاستی های دست اندرکاران حج قزاقستان عدم توجه لازم به مسئله برائت از مشرکین و کفار می باشد و مسئولین امر این کشور صرفاً بعد عبادی آن را به صورت مجزا می بینند که لازم است همه ابعاد حج از جمله بعد سیاسی و بین المللی آن و چالشهای بین المللی مسلمانان از جمله مسئله فلسطین و غزه نیز بدان پرداخته شود که متاسفانه در این خصوص بسیار ضعیف عمل نموده و وظیفه خود را تاکنون به درستی انجام نداده اند.
آستانه قزاقستان
منبع:
https://www.muftyat.kz/ru/news/qmdb/2025-01-13/45897-verhovnyij-muftij-podpisal-dokument-hadzh-2025/
نظر شما