مقدمه

قرآن در واقع منبع اصلی قانون در اسلام است، اما درچارچوب قوانین دولتی دراندونزی، قرآن منبع مستقیم قانون نیست. قرآن بیشتر به عنوان یک راهنمای اخلاقی و معنوی عمل می کند و زمینه را برای شکل گیری قانون دراندونزی به ویژه در حقوق خانواده و حقوق جزا فراهم می کند. سیستم حقوقی در اندونزی سکولار است، به این معنی که قانون نه تنها بر اساس مذهب، بلکه بر اساس اصول کلی حقوقی و قوانین جاری در کشوراست. اگرچه قرآن منبع مستقیم حقوق نیست، اما تأثیر آن در شکل گیری قانون در اندونزی، به ویژه در زمینه های حقوق خانواده و حقوق جزا، به شدت محسوس است. به عنوان مثال حقوق خانواده دراندونزی دارای اصول بسیاری است که مبتنی بر آموزه های اسلامی است، مانند قوانین ازدواج و طلاق. قوانین کشوری در اندونزی، تاکید بیشتری بر قوانین و مقرراتی دارد که توسط نهادهای قانونگذاری تصویب شده است. قرآن مانند قوانین و مقررات از جایگاه حقوقی برخوردار نیست. می توان از قرآن به عنوان مبنایی برای تدوین قوانین استفاده کرد، اما این قوانین باید مراحل قانون گذاری و تصویب توسط نهادهای مربوطه را طی کنند. به عنوان مثال در حقوق جزا، مقررات متعددی در مورد مجازات های کیفری در آموزه های اسلامی مبنای قانونی دارد، مانند مقررات مربوط به مجازات متخلفان از قوانین دینی. در روند حقوقی در اندونزی، قرآن می تواند به عنوان مرجعی برای درک اصول حقوقی و ارزش های اخلاقی در اسلام مورد استفاده قرار گیرد. خلاصه این است که قرآن منبع اصلی قانون در اسلام است، اما در زمینه قانون دولتی در اندونزی، قرآن منبع مستقیم قانون نیست. قرآن بیشتر به عنوان یک راهنمای اخلاقی و معنوی عمل می کند و زمینه را برای شکل گیری قانون در اندونزی به ویژه درحقوق خانواده و حقوق جزا فراهم می کند.

فصل اول: تاریخچه قرآن در اندونزی

قرآن در اندونزی دارای سابقه طولانی است، با وجود نسخه خطی قرآنی که توسط علمای پالمبانگ چاپ شده است، مدتها قبل از رسیدن نسخه های خطی از خارج از کشور. قرآن از قرن نوزدهم دراندونزی چاپ شده است، حتی قبل از ورود قرآن های چاپ شده از سنگاپور، هند و ترکیه. مصحف قرآن در اندونزی ریشه تاریخی طولانی دارد؛ از قرآن های دست نویس که به طور گسترده در اندونزی توزیع شده و تعداد آنها به هزاران می رسد، قرآن های چاپی و چاپ سنگی گرفته تا مصحف های چاپی مدرن.

به نقل از محقق لجنه تصحیح قرآن وزارت دین، در قرن نوزدهم میلادی، یک روحانی پالمبانگ یک بار نسخه ای از قرآن را چاپ کرد، دقیقاً درسال 1848. این اقدام قبل از ورود قرآن چاپ سنگاپور، هند و ترکیه به اندونزی بود. در یادداشت های روی مصحف آمده است که آن قرآن در 20 آگوست 1848 چاپ شده است. کاتب (خطاط) این قرآن حاجی محمد ازهری بن کِماس حاجی عبدالله در روستای تیگا اولو پالمبانگ بود.

این قرآن پالمبانگ در سال 1854 تجدید چاپ شد، سپس در آن زمان در مناطق مسلمان مجمع الجزایر توزیع شد. حدس زده می شود این قرآن پالمبانگ قدیمی ترین قرآن چاپ شده در جنوب شرقی آسیا و حتی یکی از قدیمی ترین قرآن های چاپ شده در جهان باشد. این محقق تحقیقاتی بر روی چندین مصحف چاپی قرآن از قرن نوزدهم تا اوایل قرن بیستم دراندونزی انجام داده است. این تحقیقات به این نتیجه رسید که قرآن های خارجی پس از قرآن پالمبانگ به اندونزی آمده اند.

قرآن چاپ سنگاپور یافت شده در اندونزی در سال 1868 چاپ شده است. قرآن ترکی استانبولی که در اندونزی موجود بود در سال 1881 چاپ شده است. نسخه های خطی قرآن هند در اندونزی در سال 1885 چاپ شده است. درآغاز قرن بیستم در اندونزی ناشران قرآن شروع به رشد کردند، از جمله: مکتبه المصریه عبدالله عفیف چیربون (1933)، مطبعه اسلامیه در بوکیت تینگی (1993)، ناشر Visser & Co (1934)، و تی بی اب سیتی شمسیه سولو. این چهار ناشر به دوران مصحف قبل از استقلال رنگ دادند.

قرآن چاپ شده توسط عفیف چیربون در سال 1951 تجدید چاپ شد. این مصحف سپس توسط تیم لجنه تصحیح مصحف قرآن در سال 1974 برای طراحی و تدوین مصحف استاندارد اندونزی مورد مراجعه قرار گرفت. علائم نگارشی و علائم وقف، حتی رسم مصحف منتشر شده توسط عفیف که در جامعه ریشه دار شده بود، مجدداً در مصحف استاندارد پذیرفته شد.[1] لجنه تصحیح مصحف قرآن وزارت دین، نسخه مصحف قرآن با خط عثمانی، مصحف با استاندارد بحریه و مصحف استانداردهای خط بریل را منتشر کرده است. انتشار مصحف قرآن در اندونزی به سرعت در حال رشد است و ناشران مختلفی مصاحف قرآن و سایر کتاب‌های مذهبی را چاپ می‌کنند. اندونزی سالانه به حدود 6.16 میلیون نسخه قرآن نیاز دارد، اما تولید آن تنها حدود 1.7 میلیون نسخه است. مسلمانان اندونزی عادت دارند که قرآن را به طور منظم، چه فردی و چه با هم بخوانند. حفظ قرآن نیز یک فعالیت مهم برای مسلمانان در اندونزی است، با برنامه های آموزشی مختلف و فعالیت های مذهبی که از حفظ قرآن حمایت می کند. پژوهش درمورد قرآن نیز به طور فعال در موسسات آموزشی و پژوهشی مختلف در اندونزی انجام می شود.

نتیجه اینکه قرآن نقش بسیار مهمی در زندگی مسلمانان اندونزی دارد، هم به عنوان منبع قانون، راهنمای زندگی، منبع انگیزه، منبع دانش و اثبات عظمت خداوند. قرآن همچنین در اندونزی سابقه طولانی دارد، با توسعه نشر مصاحف و فعالیت های مختلف که از درک و کاربرد قرآن در زندگی روزمره حمایت می کند.

تعداد بیسوادی قرآن در اندونزی در سال 2024 بر اساس تحقیقات دانشگاه علوم قرآن جاکارتا (IIQ) به 72.25 درصد رسید. این تحقیقات نشان می دهد که از هر 10 مسلمان اندونزی حدود 6 نفر قادر به خواندن قرآن نیستند. این درحالی است که تحقیقات وزارت دین نیز رقم متفاوتی یعنی 38.49 درصد را نشان می دهد، اما همچنان نشان دهنده مشکل قابل توجه بی سوادی قرآن است. با توجه به اینکه اندونزی بیشترین جمعیت مسلمان در جهان را دارد، بالا بودن میزان بی سوادی قرآن جای نگرانی دارد. عوامل متعددی که ممکن است در ایجاد این پدیده مؤثر باشد عبارتند از: عدم دسترسی به آموزش قرآن، کمبود معلمان قرآنی و عدم علاقه به یادگیری. برای غلبه بر این مشکل، تلاش های متعددی که می توان انجام داد شامل افزایش تعداد معلمان قرآن، ارائه آموزش گسترده تر قرآن، و تشویق مشارکت جامعه در نهضت سوادآموزی قرآن است.

فصل دوم: ترجمه قرآن در اندونزی

ترجمه قرآن در اندونزی سابقه طولانی دارد و همچنان درحال رشد است. اولین ترجمه توسط وزارت دین در سال 1965 انجام شد که تصحیح و اصلاح آن ادامه دارد. قرآن علاوه بر ترجمه به زبان اندونزیایی، به زبان‌های مختلف منطقه‌ای در اندونزی نیز ترجمه شده است تا فهم و درک قرآن را برای مردم به زبان مادری شان آسان ‌تر کند.

ترجمه قرآن به زبان اندونزیایی:

1. ترجمه اول: ترجمه قرآن به زبان اندونزیایی اولین بار توسط وزارت دین در سال 1965 انجام شد، زمانی که پروفسور کیایی حاجی سیف الدین زهری وزیر دین بود.
2. اصلاح و بازنگری: ترجمه قرآن همچنان به اصلاح و بازنگری برای انطباق با تحولات زبان، مواد و نیازهای جامعه ادامه داشته است .
3. آخرین ویرایش: آخرین بازنگری ترجمه قرآن در سال 2019 انجام شد.

ترجمه قرآن به زبان های منطقه ای:

وزارت دین قرآن را به 26 زبان منطقه ای ترجمه کرده است. ترجمه قرآن به زبان های منطقه ای با هدف تسهیل فهم قرآن به زبان مادری برای مردم است.فرآیند ترجمه شامل تیمی ازمترجمان،تیمی از اعتبارسنجی‌ها و آزمایش عمومی قبل از انتشار است. ترجمه قرآن به زبان های منطقه ای نیز به صورت دیجیتالی از طریق اپلیکیشن های اندروید و iOS در دسترس است. هدف ترجمه قرآن رساندن معنای قرآن به جوامع غیر عرب است تا بتوانند پیام های موجود در آن را درک کنند. ترجمه قرآن به زبان‌های دیگر هنوز درمیان دانشمندان بحث‌برانگیز است، زیرا قرآن به طور خاص در زبان عربی وحی تلقی می‌شود. برخی استدلال می کنند که ترجمه قرآن می تواند به مسلمانان در فهم قرآن کمک کند، اما برخی دیگر استدلال می کنند که ترجمه نمی تواند به طور کامل معنای اصلی قرآن را نشان دهد.

فصل سوم: انواع مصحف های قرآنی در اندونزی

• قدیمی ترین قرآن اندونزی

فعالیت مصحف نویسی در اندونزی از اواخر قرن سیزدهم میلادی زمانی که پادشاهی سامودرا پاسای در قدرت بود، ادامه داشته است . متأسفانه آثاری از مصحف های آن دوران تا کنون یافت نشده است. تنها در سال 1519 م بود که یک نسخه خطی از قرآن توسط یک شخصیت مذهبی به نام الفقیه الصالح عفیف الدین عبدالباقی بن عبدالله العدنی در تِرناته در شمال مالوکو کشف شد. در سال‌های بعد نسخه‌های خطی بسیاری از قرآن در گوشه و کنار کشور یافت شد. گویی نمایانگرمراحل گسترش اسلام در اندونزی است. برخی از قرآن های قدیمی در اندونزی به شرح زیر است:

1. لا لینو (La Lino)، 1815 م

جنس: کاغذ اروپا به ابعاد 35 × 22 سانتی متر (متن 15 در 12.5 سانتی متر) ضخامت 598 صفحه

مالک: موزه بیت القرآن و استقلال

نگهداری شده در: موزه بیت القرآن، تامان مینی اندونزی اینداه، جاکارتا.

توضیحات:

• این قرآن وقفی است از حاجه سیتی مریم رحمت صلاح الدین، دختر هفتم آخرین سلطان بیما، سلطان محمود صلاح الدین. این مصحف یکی از قدیمی ترین نسخه های خطی قرآن در اندونزی است. این نسخه خطی قرآن توسط شیخ سوبور، امام مسجد سلطنت بیما و معلم سلطان علاءالدین که درسال های 1731-1748 م حکومت می کرد، نوشته شده است. علاوه بر این ردپای شیخ سوبور توسط پسرش به نام عبدالغنی بیما، استاد مدرسه حرمین مسجدالحرام در اواخر قرن نوزدهم ادامه یافت.
• واژه «لینو» (Lino) در زبان بیما به معنای لبریز شدن، پرکردن و پوشش دادن است. لینو عبارتی است که به آب و وسعت وسیع اقیانوس اشاره دارد. در حالی که کلمه اولیه لا (La) بیشتر متوجه مردم است. نامی که به آب اطلاق می شود چارچوب شرع است. پس لا لینو نامی است که دیدگاه و بینش شرعی دارد. لا لینو همچنین بخشی از عبارات صوفیانه و تصوف است که در قرن هفدهم میلادی به سرعت در بیما توسعه یافت.
• لا لینو با کنده کاری های تزئینی به سبک اسلامی، کاملاً دقیق و از نظر بیان غنی تزئین شده است. علامت گذاری ترکیبی از رنگ های طلایی، قرمز، سبز، آبی و زرد است. اکنون در موزه بیت القرآن تامان مینی اندونزی اینداه جاکارتا نگهداری می شود و یکی از دارایی های کشور اندونزی است. به گفته سوفرین کامبِرا (از مسؤولان تامان مینی از بیما)، لا لینو از کاغذ اروپایی ساخته شده است، با علامت متقابل "جان هیز (John Hayes) 1815". تذهیب معمول سبک نوسانتارا (مجمع الجزایر اندونزی) با رنگ های طلایی، قرمز، سبز، آبی و زرد، در صفحات اول - وسط و آخر قرآن بسیار خوب است، با دقت فوق العاده ای انجام شده است، کیفیت آن را می توان با هنر مصحف خاورمیانه مقایسه کرد.

2. کانجِنگ کیایی القرآن (Kanjeng Kiai Al Qur'an)، 1797 م

جنس: چرم معمولی در ابعاد 40 در 28 سانتی متر (متن 32 در 20 سانتی متر) ضخامت 11 سانتی متر. 575 صفحه، 30 جزء کامل

مالک: همسر إر تی نوتودینینگرات (RT Notodiningrat)، دختر شاهزاده نوتوکوسومو

نگهداری شده در مصحف میراث کاخ جوگجاکارتا (Mushaf Pusaka Keraton Yogyakarta)

توضیحات:

• این مصحف توسط یکی از کارمندان کاخ سوراکارتا به نام کی آتما پرویتا در مدت دو ماه و نیم در سال 1724 (جاوا) یا مصادف با 1212 هـ. ق و 1797 م نوشته شده است. این مصحف قرآن در اصل متعلق به کانجِنگ گوستی آیو رادن سِکار کِداتون، دختر سلطان هامِنگکوبوونو دوم (1772-1828) بود. استادش حاجی محمود به او آموخت. صاحب این دست نوشته متعلق به إر تی نوتودینیگرات، دختر شاهزاده نوتوکوسومو است.
• روکش (جلد) چرم با تزئینات ساده است. خط مورد استفاده نسخی است. نوع رسم مخلوطی از رسم عثمانی و املائی است. از جوهر سیاه (برای حروف) و قرمز (برای حرکات کشیده) استفاده می شود. در نشانه‌گذاری آیات از دایره‌های زرد، بدون شماره آیه استفاده می‌شود. آخرین آیه که در جوار جزء قرار دارد با پنج دایره مشخص شده است. ابتدای هر سوره با مربع مشخص شده که نام سوره، تعداد آیات و محل نزول آن درج شده است.
• با حروف عربی با تکنیک پیچش نوشته شده است. این مصحف می توان گفت پر از تزئین است. هر صفحه با ترکیبی از قرمز، طلایی، آبی، سیاه، صورتی و سبز روشن تزئین شده است. نقوش تزیینی در صفحات معمولی به صورت نقوش گل، نقوش ساتون و خطوط پررنگ است که متن را به رنگ طلایی و قرمز قاب می کند. درصفحه اول جز تزئینات بیشتری به شکل سه نیم دایره وجود دارد که هر کدام در وسط بالا، پایین و کنار صفحه قرار دارند. روی تزئینات نیم دایره کناری با جوهر طلایی، جزء نوشته شده است. تذهیب باشکوه تر بیشتری در ابتدای مصحف (سوره فاتحه و بقره)، وسط مصحف (سوره کهف) و انتهای مصحف (سوره فلق و ناس) یافت می شود.

3. مصحف سلطنت سومباوا، 2 اکتبر 1785

جنس: کاغذ اروپا

مالک: خانواده سلطنت سومباوا

نگهداری شده در: خانه میراث سلطان سومباوا

توضیحات:

• این مصحف در سال 1785 در زمان سلطان هارون الرشید (حکومت 1777-1791) نسخه برداری شده است. توسط یک نسخه نویس بوگیس به نام محمد بن عبدالله الجاوی البوگیسی - او نام خود را اینگونه نوشت (به «سه کولوفون قرآن سومباوا» در زیر مراجعه کنید)، نوشته شده است. جای تعجب نیست که این نسخه خطی که به زیبایی تذهیب شده، در ابتدا میانه و پایان، به ویژه در نگارش متن قرآن، تأثیر قوی بوگیسی دارد. در مورد نقوش تزئینی آن، به طور کلی با نقوش تزئینی بوگیسی متفاوت به نظر می رسد.
• کلفون یادداشتی است روی یک نسخه خطی قدیمی که معمولاً حاوی اطلاعاتی درباره تاریخ نسخه برداری، نام نسخه نویس، پیشگام یا آغازگر و غیره است. معمولاً در انتهای نسخه خطی قرار دارد. اکثر نسخه های خطی باستانی مجمع الجزایر دارای کلفون نیستند، اما سه نسخه خطی از سومباوا وجود دارد که دارای یادداشت های کاملاً کامل هستند تا بتوانیم نام نویسنده و تاریخ نسخه برداری را دریابیم. این سه کلفون به زبان عربی نوشته شده اند که نشان می دهد مهارت های زبان عربی نسخه نویسان نسخه خطی بسیار خوب بوده است.
• این قرآن با تذهیب زیبا اخیراً در کتابخانه ملی جاکارتا نگهداری شده است. حفاظت مورد بحث از طریق لمینیت است که با کاغذ مخصوصی پوشانده می شود تا از کاغذ اصلی که قبلاً شکننده است محافظت شود.در واقع سطح قرآن تا حدودی غیر واضح می شود، نه به اندازه اصلی آن. با این حال، با حفاظت، این مصحف درحال حاضر قوی تر شده است و می تواند آزادانه باز شود.

4. قاری (Qari)، 18 فوریه 1585 م

جنس: کاغذ ضخیم از ترکیه، جلد ساخته شده از پوست حیوانات

مالک: سلطنت تِرناته

نگهداری شده در کاخ سلطنتی ترناته و سیگی لامو (مسجد سلطنتی)

توضیحات:

• این نسخه های خطی قرآن زمانی در جشنواره استقلال در جاکارتا به نمایش درآمد و به عنوان قدیمی ترین نسخه های خطی مجمع الجزایر اندونزی به رسمیت شناخته شد. این نسخه خطی قرآن در ترناته توسط یک عالم یمنی به نام شیخ الفقیه الصالح عفیف الدین نوشته شده است. نگارش این مصحف در سال 1585 م و در زمان سلطنت بیست و ششمین سلطان سعید برکاتی به پایان رسید.
• در نگارش این سه مصحف از قلمی با مرکب چینی آمیخته با طلا استفاده شده است. این جوهر چینی دوباره پخته شد و سپس با پوست درخت آهن و پوست چوب مانگوستان مخلوط شد. این جوهر بسیار بادوام است. تذهیب یا دایره دور ورق مصحف از گل های گامبیر استفاده می کند که با جوز هندی و میخک تنوع داده است. و در پایان هر آیه با آبکاری طلای ناب پاشیده شده است.
• این قرآن به دلیل کهولت سن فقط در زمان های خاصی خوانده می شود. معمولاً در ماه رمضان در شب دهم تلاوت می شود. سنت تلاوت قرآن در سیگی لامو در ماه رمضان این است که باید قرآن را 3 بار ختم بشود. تلاوت آن نیز باید در مقابل منبر توسط امام و خطیب انجام شود. موذن ها مجاز به تلاوت آن نیستند. در شب بیست و نهم ماه مبارک رمضان، ختم قرآن در کاخ سلطنتی صورت می پذیرد.

5. مصحف صالح پانگو گوگو (Mushaf Saleh Panggo Gogo)، 1519 م

جنس: پوست چوب با دست خط

مالک: صالح پانگو گوگو

نگهداری شده در: مسجد قدیمی در شهر آلور، نوسا تنگگارا شرقی

توضیحات:

• بر اساس داستان، قرآن ساخته شده از پوست درخت با دست خط، میراث سلطنت ترناته است، زمانی که اسلام را در حدود سال 1519 م به شهر آلور آوردند. در حال حاضر، قرآن توسط صالح پانگو گوگو که از نسل سیزدهم ایانگ گوگو از سلطنت تارناته است، نگهداری می شود.
• این قرآن باستانی در سال 1519 م توسط ایانگ گوگو که به همراه چهار برادرش با مأموریت گسترش اسلام به آلور سفر کردند، به آلور بزرگ آورده شد. در آن زمان این قرآن در زمان سلطنت باب الله آورده شد، پنج برادر با استفاده از یک قایق بادبانی از ترناته به راه افتادند که بنابر تاریخ به نام طمانینه به معنای توقف یک مدت است.
• داستان منحصر به فردی در رابطه با این قرآن وجود دارد، در آن زمان آتش سوزی بزرگی به کلبه ای که این کتاب قدیمی در آن نگهداری می شد، رسید که تمام وسایل خانه از جمله تمام آثار ایانگ گوگو که از ترناته آورده شده بود، سوخت. اما عجیب است که این قدیمی ترین قرآن نسوخته است و تا کنون هنوز به خوبی نگهداری شده و دست نخورده است.[2]

• هنر مصحف سازی نوسانتارا (مجمع الجزایر اندونزی) از دوره به دوره

مصحف قرآن با توجه به زمان و مکانی که در آن ساخته شده است نسخه برداری شده است یا به عبارتی با توجه به پیشینه فرهنگی و شرایط آن دوران. محل فرهنگی که قرآن در آن نسخه برداری شده است عاملی بود که به تعیین و تأثیرگذاری بر تغییرات شکل، نقش و رنگ تذهیب - و همچنین سبک خوشنویسی، تا حدی کمک کرد.

عنصر خلاقیت محلی در نتیجه جذب فرهنگ محلی در الگوهای بسیار متنوع تذهیب دیده می شود و هر منطقه ویژگی های خاص خود را دارد. تذهیب معمولاً با (1) الگوهای اساسی، (2) نقوش تزئینی و (3) رنگ مشخص می شود. تذهیب معمولاً سه قسمت قرآن یعنی ابتدا، میانه و انتهای قرآن را تزئین می کند. از نظر خطاطی منحصر به فرد بودن قرآن نوسانتارا (مجمع الجزایر) در شخصیت «خط تزیینی» یا «خط گلی» یعنی ترکیبات خوشنویسی با نقوش گیاهی دیده می شود. خلاقیت نوشته به ویژه در سر سوره ها ریخته می شود. عناصر خلاقیت محلی چه درتذهیب و چه در خوشنویسی بسیار آزادانه رشد می کنند و دارای شخصیت های متمایزی هستند، حتی در قالب موجودات «زومورفیک» مانند شیر علی به سبک منطقه چیرِبون.

مصحفی از منطقه سومِدانگ، جاوه غربی، با تصویری از شیر علی. (با اجازه جیمز بنت)

نسخه برداری دستی از قرآن تا پایان قرن نوزدهم یا آغاز قرن بیستم ادامه یافت که در گذشته در شهرهای مختلف یا مناطق مهم جامعه اسلامی مانند آچه، ریاو، پادانگ، پالمبانگ، بانتن، چیرِبون، جوگجاکارتا، سوراکارتا، مادورا، لومبوک، پونتیاناک، بانجرماسین، ساماریندا، ماکاسار، آمبون، تِرناته، انجام می شد. این میراث مهم گذشته اکنون در موزه ها، کتابخانه ها، مدارس شبانه روزی اسلامی، وارثان و گردآورندگان مختلف به تعداد بسیار زیاد نگهداری می شود. در قرن نوزدهم، با توسعه فناوری چاپ لیتوگرافی (چاپ سنگ)، نسخه برداری سنتی قرآن در مجمع الجزایر آرام آرام کنار گذاشته شد و به قرآن های چاپی روی آورد. قرآن های چاپ اولیه از اواسط قرن نوزدهم، علاوه بر ترکیه و مصر، از هند، سنگاپور و پالمبانگ آمده است. با این حال، از آنجا که توزیع قرآن‌های چاپی اولیه در آن زمان در سراسر مجمع‌الجزایر ناهموار بود، تخمین زده می‌شود که نسخه‌برداری دستی قرآن تا پایان قرن نوزدهم یا سال‌های اولیه قرن بیستم ادامه داشته باشد. از آن زمان، همزمان با پیشرفت سریع فناوری چاپ، نسخه برداری دستی قرآن کنار گذاشته شد و سنت هنر مصحف که قرن ها در مجمع الجزایر دوام داشت، می توان گفت متوقف شد. پس از تقریباً یک قرن توقف، از اواخر قرن نوزدهم، دوره جدیدی در خلاقیت هنر مصحف از زمان ایجاد مصحف استقلال در سال 1991 که توسط چندین متخصص از دانشگاه فناوری باندونگ، مانند محمود بخاری، پروفسور پیروس، مهندس احمد نعمان و چند تن دیگر از علما آغاز شد، دوباره رشد کرد.

ایجاد مصحف استقلال مصادف با برگزاری جشنواره استقلال در سال های 1991 و 1995 در جاکارتا بود. از آن زمان به نظر می رسد که اشتیاق به تهیه مصحف های زیبا دوباره افزایش یافته و تاکنون چندین مصحف به شکل نسخه های خطی و چاپی اصلی وجود داشته است که عبارتند از: مصحف سونداوی (به ابتکار استانداری جاوه غربی، 1997)، مصحف التین (به ابتکار خانواده رئیس جمهور سابق، سوهاراتو برای بزرگداشت همسرش خانم تین، 2000) مصحف جاکارتا (به ابتکار استانداری جاکارتا، 2002)، مصحف کالیمانتان غربی (به ابتکار استانداری کالیمانتان غربی، 2003)، و مصحف البانتنی (به ابتکار استانداری بانتن، 2010).

این شور و شوق همچنین باعث ایجاد ایده بازسازی و اصلاح مصحف های قدیمی مانند مصحف کاخ جوگجاکارتا هادینینگرات (2011) شد که بر اساس یک مصحف ارثیه قصر ایجاد شده است.

برخلاف هنر مصحف‌سازی در زمان‌های قدیم که همگی به صورت دستی ایجاد می‌شد، این «مصحف‌های معاصر» با استفاده از فناوری رایانه تهیه می‌شوند. با این حال، هر دو به یک اندازه زیبا هستند و غنای میراث فرهنگی ملت اندونزی را منعکس می کنند.[3]

برخی از مصحف های قرآن در اندونزی:

1. مصحف استقلال، 1995 م

نگارش مصحف استقلال توسط رئیس جمهور سوهارتو در اولین جشنواره استقلال ، 15 اکتبر 1991 (7 محرم 1412 هـ. ق) افتتاح  و توسط رئیس جمهور سوهارتو در دومین جشنواره استقلال، 23 سپتامبر 1995 (27 ربیع الاخیر 1416 هـ. ق) راه اندازی شد. قبل از افتتاح این مصحف توسط لجنه تصحیح مصحف قرآن وزارت دین جمهوری اندونزی تأیید شده که در 6 ژوئن 1995 (7 محرم 1416 هـ.ق) تکمیل شد.

خطاط مصحف استقلال عبارت بودند از: عبدالرزاق مُحیلی (طراح الگو)، فایز (رئیس)، عبدالوصی، عمران اسماعیل، بیقونی یاسین، محمود ارحم، اصلاح الدین (اعضا)، و ادریس پیروس (دستیار).

صفحه سوره فاتحه و تذهیب آن.

مصحف استقلال به رسم عثمانی با شیوه نگارش نسخی نوشته شده است. مرجع علائم وقف مصحف استاندارد اندونزی است که مورد توافق قرآن پژوهان اندونزیایی قرار گرفته است.[4] تکنیک نگارش و الگوی مصحف استقلال توسط تیمی متشکل از خطاط و کارشناسان طراحی گرافیک از دانشگاه فناوری باندونگ (ITB) طراحی شده است. مصحف استقلال جز از نظر فن کتابت و تذهیب هیچ تفاوتی با سایر قرآن های رایج در جهان اسلام ندارد. برخی از مشخصات مصحف استقلال عبارتند از:

1. سوره فاتحه در دو صفحه مجاور (راست و چپ) نوشته شده است. تذهیب دو صفحه نمایانگر کل تنوع فرهنگ اندونزی (در آن زمان 27 استان، اکنون 38 استان) است که خط سوره فاتحه را به عنوان ام القرآن (مادر قرآن) تزئین می کند.
2. تمام صفحات مصحف استقلال با تذهیب های مختلف با الهام از نقوش تزئینی همه استان ها تزئین شده و توسط 45 منطقه فرهنگی اندونزی پشتیبانی می شود. علاوه بر این، تذهیب سوره فاتحه (ام القرآن)، وسط مصحف (نصف القرآن) و انتهای مصحف (ختم القرآن) به طور ویژه طراحی شده است که از آن به عنوان «تذهیب نوسانتارا (مجمع الجزایر)» یاد می شود. هر 22 صفحه، تذهیب از یک منطقه فرهنگی به منطقه دیگر تغییر می کند.
3. ابتدای هر سوره در ابتدای صفحه نوشته شده است.
4. ابتدای هر جزئی با حروف درشت نوشته می شود که در موقعیت های مختلف یعنی در ابتدا یا وسط صفحه قرار دارد.
5. تذهیب توسط کارشناسان طراحی گرافیک اندونزیایی طراحی شده است.
6. هر صفحه شامل 13 سطر است، به جز صفحه آخر سوره که گاهی با تذهیب اضافی پر می شود.
7. علامت وقف لازم (به رنگ قرمز) از سایر علائم وقف برجسته تر است.
8. به نشانه های جزء، حزب، سجده و رکوع (ربع)، تذهیب خاصی داده می شود که با یکدیگر متفاوت است و در لبه صفحه قرار دارد.
9. نظام نگارش مصحف استقلال به اصل «قطع طلایی» یعنی چیدمانی هماهنگ و زیبا و چشم خواننده را خسته نمی‌کند.
10. تعداد صفحات 970، بیشتر از مصحف معمول است.
11. ابزار تحریری (قلم) مورد استفاده، هندام (handam) نام دارد که در کشورهای گرمسیری مانند اندونزی و مالزی به طور گسترده کشت می شود. (گیاه هندام نوعی سرخس است.[5]
12. جوهر مورد استفاده مارتین بلک استار هند (آمریکا) و کاغذ با نام تجاری Durex ex (آلمان) است.

ویژگی دیگر - که در جزوه مصحف استقلال (1995) ذکر نشده است - نوشتن آیات با استفاده از مدل متن مرکزی است. این مدل نوشتن متن قرآن در واقع در سنت کتابت قرآن در جهان اسلام - در طول زمان - غیر معمول است! قرآن دیگری که از الگوی متن مرکزی استفاده می‌کند، قرآن با سیمای شعر است که به ابتکار هانس باگو یاسین (HB Jassin) منتقد ادبی و رسم الخط آن توسط خطاط دیدین سراج الدین است. در دهه 1980، این مصحف منتشر شده توسط شرکت اینترماسا (PT Intermasa)، جاکارتا، بحث برانگیز شد. تفاوت دو قرآنی که از این مدل متن میانه استفاده می کنند در تقسیم آیه است. به نظر می رسد تقسیم آیه در مصحف استقلال، فهم یا معنای آیه را در نظر نمی گیرد، در حالی که در قرآن با سیمای شعر، تقسیم آیه بر حسب فهم یا معنای آیه محاسبه شده است، به طوری که مانند شعر به نظر می رسد. در انتهای ردیف آیات اغلب علامت وقف وجود دارد. اگر در معنای آیه، به ویژه آیات کوتاهی که معنای کلی دارند، فکر بشود، خواندن این مصحف واقعاً "خوشایند" (لذت بخش) است.

با این حال، کتابت قرآن در الگوی متن میانی مانند این دو مصحف، در جهان اسلام رایج نیست و در واقع چندان آسان و نه کاملاً مورد پذیرش جامعه وسیع‌تر است. مصحف استقلال فقط یک بار چاپ شد (1995) و قرآن با سیمای شعر تا آنجا که نویسنده به یاد دارد دو بار چاپ شد.

به دلیل تذهیب زیبای آن، بسیاری از مردم مایلند صاحب مصحف استقلال شوند، اما این کار آسانی نیست، زیرا این مصحف هرگز به بازار عرضه نشده است.

منشور آغاز نگارش مصحف استقلال، 1991 (سمت چپ)، و اتمام نگارش، 1995 (سمت راست).

نقوش تزئینی آچه بزرگ. آیات در وسط نوشته شده است.

نقوش تزئینی مالایی جامبی.

نقوش تزئینی جاوا شرقی-1.

نقوش تزئینی بالی شمالی.

فضای خالی انتهای سوره تزئین شده است.

نقوش تزئینی کالیمانتان غربی.

نقوش تزئینی تیمور شرقی.

نقوش تزئینی گورونتالو.

نقوش تزئینی سولاوسی مرکزی.

نقوش تزئینی پریانگان.

نقوش تزئینی جوگجاکارتا-2.

آخرین صفحات تذهیب مصحف استقلال، سوره فلق (راست) و سوره ناس (سمت چپ).[6]

2. مصحف سونداوی، 1997

سونداوی (Sundawi) که در قرآن مصحف سونداوی استفاده می‌شود، اصطلاحی است که با مفهوم طراحی و چیدمان تذهیب به کار رفته در هر صفحه از این مصحف مرتبط است. در اصل دو نوع منبع الهام یا مرجع طراحی استفاده می شود. اول آنکه منابع آنها از نقوش اسلامی جاوه غربی است، به عنوان مثال، گنبد مسجد، الگوی باتیک، نقوش منبر، محراب، و سایر آثار و مصنوعات، با توجه به این که این نقوش انسانی (از شکل انسان) یا زئومورفیک (از شکل حیوان) نیستند. نقوش نوع دوم طرحی است که بر اساس تعدادی فلور خاص که نمونه ای از جاوه غربی است، مانند گانداریا و پاتراکومالا است.

مصحف سونداوی.

ایجاد قرآن مصحف سونداوی توسط نوریانا، استاندار جاوه غربی در آن زمان آغاز شد که در 14 آگوست 1995 (17 ربیع الاول 1416 هـ.ق) به مناسبت میلاد پیامبر اسلام افتتاح شد. به همین مناسبت، استاندار «بسمله» را در صفحه اول مصحف به عنوان نمادی از آغاز نگارش مصحف سونداوی اضافه کرد.

برای ایجاد قرآنی که از نظر خط و زیبایی ظاهری معتبر باشد، تیم کاری متشکل از علما، خوشنویسان (خطاطان)، متخصصان زیبایی شناسی هنر اسلامی، طراحان متخصص تذهیب، محققین، تذهیب کاران، کارشناسان گرافیک کامپیوتری، عکاسان حامی تحقیقات طراحی و سایر متخصصان که در زمینه اجرای پژوهش کمک می کنند، تشکیل شد. قرآن مصحف سونداوی در ژانویه 1997 تکمیل شد. نسخه خطی در صندوقچه ای با طراحی ویژه نگهداری شده است.

مشخصات فنی: قرآن مصحف سونداوی بر روی کاغذ Conqueror Laid از نوع Ripple Art Special رنگ سفید چین 250 گرم ساخت کشور انگلستان ساخته شده است. با اصل تقسیم برش طلایی، یک میدان ترکیب به ارتفاع 77.4 سانتی متر و عرض 45.6 سانتی متر ساخته شده است. مساحت فضا برای خوشنویسی 38.2 در 54.55 سانتی متر است. تعداد صفحات 763 صفحه می باشد. جوهر استفاده شده از برند دکتر ب. مارتین (Dr. Ph. Martin's) با رنگ بلک استار (ساخت آمریکا) برای خوشنویسی و رنگ اکریلیک وینزور اند نیوتن (ساخت انگلستان) برای تذهیب است. در مورد طلای خالص دو نوع وجود دارد، پودر طلا و ورقه های طلا (پرادا) که هر کدام ساخت ژاپن و تایوان هستند.

مصحف سونداوی از 24.000 میلی‌لیتر جوهر رنگی و 5.000 میلی‌لیتر جوهر سیاه و همچنین 1.500 گرم ورق طلا و 1.000 گرم پودر طلای خالص، صدها قلم هندام، 750 قلم مو، 350 مداد و 25 جعبه پاک کن (12.5 کیلوگرم) استفاده می‌کرد. ترکیب طرح کلی موتیف تذهیب با کمک دو دستگاه گرافیکی کامپیوتری کامل انجام شد به طوری که موتیف به دست آمده صاف تر، منظم تر، دقیق تر و در زمان صرفه جویی شد.

نظام خوشنویسی: هر صفحه شامل 15 سطر نوشته است، به استثنای صفحات مخصوص ام القرآن (سوره فاتحه و ابتدای بقره)، نصف القرآن (آغاز سوره کهف) و ختم القرآن (سوره فلق و ناس) که به شکل و اندازه آن تنظیم شده است. هر جزء دارای 24 صفحه است، به غیر از جزء 1، 15، 19 و 30 که برای سهولت و راحتی خواندن و مطالعه، صفحات بیشتری دارند. نوع و رنگ متن خط نسخی با مرکب سیاه می باشد. عنوان سوره روی مربع خط کوفی با طلای ناب و طرح سیاه است. هر کلمه الله و وقف لازم با مرکب قرمز نوشته شده است. بسمله در ابتدای سوره کهف، ابتدای سوره فلق و ناس با خط ثلثی و با شکل منحنی میدان تنظیم شده است. برای سهولت یافتن آیات، نام سوره در هر صفحه به شماره سوره مجهز شده است، همانطور که نام جزء دارای شماره جزء است. هر دوی این موارد در پایین، خارج از قاب قرار می گیرند. ابتدای هر جزء همیشه در صفحه سمت راست (صفحات فرد) است. در نوشتن آیات از سیستم زاویه ای استفاده شده است، یعنی هر صفحه با یک شماره آیه ختم می شود (در ترکی به آن آیت برکنار می گویند). این چیدمان از یک سیستم تراز چپ به راست استفاده می کند، به جز صفحه دعای ختم القرآن و صفحه مرجع مصحف سونداوی که متقارن هستند و با توجه به صدای جمله، خواندن را آسان می کند و لحن درست را با توجه به لحن جمله تنظیم می کند. هر آغاز سوره حداقل شامل یک سر سوره و به دنبال آن بسمله و سطر اول ابتدای سوره است. علائمی مانند وقف لازم، سجده، رکوع، حزب، مکیه/ مدنیه کامل و با اشکال و رنگ‌های برجسته تهیه شده است.

تصحیح آیات، علاوه بر این که توسط تیم داخلی نویسنده انجام شد، به طور رسمی توسط لجنه تصحیح مصحف قرآن وزارت دین جمهوری اندونزی، که مرتباً به باندونگ می آمدند، تأیید شده است.

نظام تذهیب: تذهیب (به معنای روشن کردن یا نور دادن) با هدف پشتیبانی از آیات شریفه قرآن است. ترکیب تذهیب مصحف سونداوی از بخش های زیر تشکیل شده است:

1. تاج که ایده آن از شکل بالای سقف مساجد بانتن و چیرِبون یعنی تزئین بالای سقف مسجد گرفته شده است. مفهوم بالای سقف در الگوی مصحف سونداوی به کار رفته است زیرا موقعیت بالای سقف مسجد ارتباط نزدیکی با مفهوم ساختمان های معماری سنتی مسجد در جاوه غربی دارد.
2. قاب، تنظیم فضایی به عنوان مکانی برای بیان نقوش تزئینی جاوه غربی است که در اطراف آیات شریفه قرآن با هدف حمایت از معنای آیات و در عین حال ارائه هویت جاوه غربی به کار رفته است.
3. علائم نگارشی با هدف روشن شدن بیشتر نقش علائم نگارشی چیده شد و در عین حال می توان از آنها به عنوان عناصری استفاده کرد که مصحف سوندانی را به عنوان یک کل زیبا می کند.
4. منبع نقوش تزئینی تذهیب، برگرفته از نقوش سنتی که توسعه یافته و با سایر منابع نقوش تزئینی ویژه جاوه غربی تکمیل شده است. منبع نقوش تزئینی می تواند نمایندگان مناطق فرهنگی جاوه غربی و همچنین مناطق استانی باشد. به طور کلی 17 طرح منطقه فرهنگی وجود دارد که هر کدام از آنها یک جزء متفاوت را به خود اختصاص داده است. علاوه بر این، سه طرح ویژه برای تزیین صفحات ام القرآن، نصف القرآن و ختم القرآن و همچنین چندین صفحه اضافی وجود دارد.[7]

جلد " مصحف سونداوی ".

صفحات تذهیب اولیه مصحف (سوره فاتحه و ابتدای سوره بقره).

صفحات تذهیب در آخر مصحف.[8]

3. مصحف التین، جاکارتا، 1999 م

این مصحف چاپ فاکسی از نسخه خطی زیبای «مصحف القرآن حاج خانم فاطمه سیتی هارتیناه سوهارتو» (همسر رئیس جمهور اسبق سوهارتو) است. این مصحف در سه سایز بزرگ، متوسط ​​و کوچک چاپ شده است. تعداد تذهیب ها 33 طرح است (از 93 طرح موجود در نسخه اصلی به ابعاد 102 در 73 سانتی متر).

جزوه مصحف التین حاوی توضیحاتی در مورد مفاهیم خط و تذهیب، منابع اندیشه های تذهیب، شرح نقطه گذاری، وقف، فهرست های جزء و سوره و نیز ساختار سازمانی اجرا و طرح های فنی کار در ایجاد مصحف التین را می توانید در اینجا مشاهده کنید:

 http://quran-nusantara.blogspot.com/2014/02/booklet-mushaf-at-tin.html

صفحه مطالب مصحف التین.

صفحه تذهیب سوره فاتحه.

صفحه تذهیب اولیه سوره بقره.

صفحه تذهیب پایانی مصحف.

کلفون در انتهای مصحف.[9]

4. مصحف جاکارتا، 2002 م

«قرآن مصحف جاکارتا» رسماً در 22 رمضان 1420 هـ.ق (30 دسامبر 1999) آغاز به نوشتن شد و در 26 رمضان 1421 هـ.ق (22 دسامبر 2000) به پایان رسید. افتتاحیه توسط استاندار جاکارتا سوتیوسو امضا شد. نسخه چاپی مصحف تقریباً دو سال بعد، طبق علامت تصحیح صادر شده توسط لجنه تصحیح مصحف قرآن وزارت دین، یعنی 12 آگوست 2002 منتشر شد.

صفحات تذهیب اوایل مصحف (سوره فاتحه و ابتدای سوره بقره).

«صفحه عنوان» در ابتدای مصحف.

تذهیب وسط مصحف (ابتدای سوره کهف).

جعبه « مصحف جاکارتا » و تصویر جلد آن.[10]

5. مصحف کالیمانتان غربی، 2002 م

پس از استانداری جاوه غربی که مصحف سونداوی  (1997) و استانداری جاکارتا که مصحف جاکارتا (2000) را ایجاد کرد، کالیمانتان غربی مصحفی با نقوش تزئینی ویژه کالیمانتان غربی ساخت. مصحف "کالیمانتان غربی" توسط استاندار کالیمانتان غربی حاج اصفر اسوین آغاز شد، در 4 ژوئن 2001 شروع به نگارش کرد و در 4 اکتبر 2002 به پایان رسید.

هر مصحف زیبای معاصر - مانند مصحف های قدیمی - ویژگی های خاص خود را در نقوش تزئینی خود دارد که منعکس کننده نقوش تزئینی غنی محلی است. نقوش تزئینی مصحف کالیمانتان غربی تمام سطح صفحه را با رنگ آبی ملایم پر می کند. بر خلاف سایر مصحف های زیبا، علائمی مانند جزء و رکوع در لبه صفحه در داخل یک قاب تذهیب قرار دارند که با خطوط عمودی از هم جدا شده اند.

صفحه مطالب مصحف غرب کالیمانتان.

"صفحه عنوان" مصحف کالیمانتان غربی.

صفحه مطالب.

صفحه تذهیب وسط مصحف (ابتدای سوره کهف).

صفحه مطالب.

صفحه تذهیب پایانی مصحف (سوره فلق و ناس).[11]

6. مصحف البانتنی، 2010

به دنبال دیگر مصحف های زیبای معاصر،[12] استان بانتن در 2 فوریه 2008 رسماً شروع به نوشتن مصحف البانتنی کرد و در 28 آگوست 2010 (18 رمضان 1431 هـ.ق) آن را تکمیل کرد. این سند توسط استاندار بانتن، حاج خانم راتو آتوت خاشیه به عنوان آغازگر نگارش این مصحف، امضا شد.

این مصحف چاپی در ابعاد 25 در 17.5 سانتی متر، «بازتولیدی» از نسخه اصلی «مصحف البانتنی» است که ابعاد آن 70 در 50 سانتی‌متر است. تنوع تذهیب استفاده شده در مصحف البانتنی بر اساس نتایج تحقیقات است. سی جزء این مصحف دارای تنوعات تذهیب شامل تذهیب پایه و تذهیب ابزاری است. منبع تذهیب پایه مصنوعات و دست نوشته های بانتن است، در حالی که تذهیب ابزاری که از تذهیب پایه پشتیبانی می کند توسعه و مهندسی گرافیک است.

این مصحف سه بار چاپ شده است. چاپ اول 3.000 نسخه و چاپ دوم و سوم هر کدام 100.000 نسخه بود. چاپ سوم همراه با ترجمه است. چاپ توسط مؤسسه چاپ القرآن، چیآوی، جاوه غربی انجام شد. این قرآن مخصوص اهالی بانتن توزیع شده است و در بازار به فروش نمی رسد.

(جهت اطلاع: معمولاً، مصحف‌های زیبای معاصر مانند این توسط استانداری یا شهرداری منتشر می‌شوند، بنابراین به فروش نمی‌رسند، و تهیه آنها برای عموم آسان نیست. مصحف‌های تذهیب شده مانند این که در بازار فروخته می‌شوند، به معنای موجود در کتابفروشی‌ها، «مصحف کاخ جوگجاکارتا هادینینگرات» هستند[13] با قیمت 140 هزار روپیه - و "مصحف التین"[14] در اندازه های بزرگ، متوسط، کوچک و هر جزء، در مسجد التین و موزه پورنا باکتی پِرتیوی، تامان مینی اندونزی اینداه موجود است).

کتاب راهنمای تذهیب و خوشنویسی. در چاپ اول به طور جداگانه ایجاد شد، در حالی که در چاپ های بعدی در یک جلد از مصحف ادغام شد.[15]

7. مصحف کاخ جوگجاکارتا، 2011 م

حفظ سنت نسخه برداری قرآن

برای حفظ سنت نسخه برداری از قرآن در کاخ، کاخ جوگجاکارتا در سال 2011 "مصحف کاخ جوگجاکارتا هادینینگرات" را منتشر کرد که به طور رسمی توسط سلطان هامِنکوبوونوی ده در تاریخ 20 مه 2011 امضا شد. می توان گفت که قصر سلطنتی جوگجاکارتا در این مورد پیشگام است، زیرا به نظر می رسد که هیچ سلطنتی دیگری به سنت نسخه برداری از قرآن در کاخ ادامه نداده است. رسم الخط متن آیه از مصحف مدینه توسط عثمان طه اصلاح شده است. این مصحف توسط مؤسسه چاپ قرآن وزارت دین جمهوری اندونزی چاپ شده است.

تذهیب اوایل مصحف: سوره فاتحه و آغاز سوره بقره.

مدل تذهیب این مصحف عمدتاً از «کانجِنگ کیایی قرآن» که میراث سلطنتی است[16] گرفته شده است. برای غنای بیشتر آن، چندین تذهیب از نسخه های خطی کاخ نیز به عنوان مرجع تزیین این قرآن استفاده شده است. لذا قرآنی که درکتابفروشی ها به قیمت 140 هزار روپیه فروخته می شود، پیوندی در سنت نسخه برداری از قرآن در محیط قصر سلطنت مجمع الجزایر نوسانتارا است. سلطان هامنکوبوونوی ده در سخنان خوشامدگویی خود اظهار داشت:

"این افتخاری ارزشمند برای من شخصاً و همه بستگان کاخ هادینینگرات جوگجاکارتا است، زیرا ما برکات، رحمت و خشنودی خدا را دریافت کرده ایم تا بتوانیم عزم خود را برای حفظ، حراست و محافظت میراث فرهنگی قصر هادینینگرات جوگجاکارتا در قالب مصحف قرآن که برای زندگی انسان ارزشی غیر قابل ارزیابی دارد و بیش از 200 سال قدمت دارد، محقق کنیم."

صفحه اول سوره اسراء.

صفحه اول سوره کهف.

آخرین صفحه تذهیب مصحف: سوره فلق و ناس.[17]

8. مصحف آچه

خوشنویسی گل

آچه یکی از نمونه های خوب خوشنویسی گل است که به طور گسترده توسط هنرمندان دست نویس مجمع الجزایر نوسانتارا نوشته شده (یا نقاشی شده است). در این مصحف آچه که در حدود قرن نوزدهم نوشته شده است، خط گلی لا اله الا الله در هر گوشه از تذهیب مصحف نوشته شده است. در اینجا به نظر می رسد که این جمله با نقوش گل اطراف خود ترکیب شده است. نه تنها در نسخه های خطی، در آچه این نوع خوشنویسی در کنده کاری های چوبی نیز دیده می شود. خوشنویسی های سبک گل مانند این بخشی از گنجینه خوشنویسی نوسانتارا است که منحصر به فرد خود را دارد.

صفحه تذهیب وسط مصحف، ابتدای جزء شانزدهم.

خط گل لا اله الا الله (جزئیات).

خط گل لا اله الا الله (جزئیات).[18]

9. کوچکترین و بزرگترین قرآن در اندونزی

• کوچکترین قرآن در اندونزی

کوچکترین قرآن در اندونزی که ادعا می شود کوچکترین قرآن جهان نیز هست، در مسجد جامع دارالسلام، روستای پاسیر، جامبو، منطقه بوگور واقع شده است. ابعاد این قرآن 10 میلی متر در 10 میلی متر است و قدمت آن حدود 500 سال است. حروف آن با استفاده از جوهر طلایی روی یک صفحه پوست دست نوشته شده اند.

جزئیات بیشتری در مورد کوچکترین قرآن در اندونزی:

مکان: مسجد جامع دارالسلام، روستای پاسیر، جامبو، منطقه بوگور.

اندازه: 10 میلی متر در 10 میلی متر.

قدمت: 500 سال تخمین زده می شود.

مشخصات: تمام حروف با جوهر طلا روی یک صفحه پوست دست نوشته می شوند.

مالک: حاج توباگوس محمد تمییز

از اشیای تاریخی: گمان می رود که یادگار شاهزاده ویجایاکوسوما، یکی از قهرمانانی که در دوران استعمار هلند و پسر سونان گونونگ جاتی می جنگید، باشد.

جذابیت آن: این قرآن هنوز کامل است و با وجود 500 سال قدمت با ذره بین قابل خواندن است.

• بزرگترین قرآن در اندونزی

بزرگترین قرآن در اندونزی که به عنوان قرآن غول پیکر شناخته می شود، در پالمبانگ، سوماترای جنوبی قرار دارد. موزه القرآن الاکبر، جایی که قرآن غول پیکر در آن نگهداری می شود، یک مکان گردشگری مذهبی محبوب است. این قرآن غول پیکر از چوب تِمبِسو ساخته شده است و اندازه آن بسیار بزرگ است و ارتفاع آن به 15 متر می رسد و ابعاد هر ورق 177 در 140 در 2.5 سانتی متر است.

جزئیات قرآن غول پیکر:

مکان: مدرسه شبانه روزی اسلامی الاحسانیه گاندوس، خیابان محمد امین، ناحیه گاندوس، پالمبانگ.

اندازه: ارتفاع 15 متر، هر ورق 177 در 140 در 2.5 سانتی متر

جنس: چوب تِمبِسو

موزه: بیت القرآن الاکبر (موزه غول پیکر قرآن).

رکورد: توسط موزه رکورد اندونزی (MURI) به عنوان بزرگترین و سنگین ترین قرآن در جهان شناخته شده است.

این قرآن غول پیکر یکی از جاذبه های گردشگری مذهبی جالب در پالمبانگ است و اغلب گردشگران داخلی و بین المللی از آن بازدید می کنند.

منابع:

https://www.nu.or.id/

https://www.muhammadiyah.or.id/

https://www.thejakartapost.com/

https://www.kompas.id/

https://en.tempo.co/

www.kemlu.go.id

www.kemendag.go.id

http://www.bkpm.go.id

http://www.bps.go.id

www.antaranews.com

http://www.lipi.or.id

www.kadin-indonesia.or.id

www.detik.com

https://quran-nusantara.blogspot.com/2017/08/kaligrafi-floral.html#more

https://quran-nusantara.blogspot.com/2012/09/mushaf-karaton-ngayogyakarta-hadiningrat.html#more

http://quran-nusantara.blogspot.com/2012/09/quran-pusaka-keraton-yogyakarta