این روزها ستاره پاکستان در افق سیاسی جهان درخشان‌تر از همیشه می‌درخشد. تمامی کشورهای عربی، دل و جان فدای پاکستان کرده‌اند. رئیس‌جمهور ترامپ، جان‌فدای رهبری پاکستان شده است. پس از پیروزی درخشان پاکستان در نبرد «بنیان مرصوص» و شکست عبرت‌آموز هند، پاکستان با هویتی نو و سرافرازانه در سطح جهانی ظاهر شده است. پرچم سبز و هلالی پاکستان با شکوه تمام در اهتزاز است.

در خلال این نبرد، فرمانده نیروهای مسلح پاکستان، ژنرال عاصم منیر، با رهبری بی‌نظیر خود، باعث سرافرازی ملت شد و اکنون او به محبوب دل‌های پاکستانیان در داخل و خارج کشور بدل گشته است. تا پیش از این، چه کسی می‌توانست تصور کند که نخست‌وزیر پاکستان در معیت یک فیلد مارشال[1]، وارد کاخ سفید شود؛ آن هم با استقبالی فرش‌قرمزگونه، و رئیس‌جمهور ترامپ چنین بگوید: «امروز دو شخصیت بزرگ و باشکوه میهمان من هستند.»

در عرصه دیپلماسی، فیلد مارشال عاصم منیر با همراهی بی‌دریغ از دولت غیرنظامی، نمونه‌ای از موفقیت نظام ترکیبی (هیبرید)[2] را که این روزها در پاکستان حاکم است، به نمایش گذاشته است. تا چندی پیش، ترامپ پاکستان را به پناه دادن به تروریست‌ها متهم می‌کرد، اما اکنون سخن از «شراکت راهبردی» با پاکستان به میان می‌آورد.

رئیس‌جمهور ترامپ، در نخستین دوره ریاست جمهوری‌اش، نخست‌وزیر وقت پاکستان، عمران خان را «دوست» خود خوانده بود؛ اما پس از پایان کار آن دولت، روابط پاکستان و آمریکا بار دیگر دستخوش فراز و فرود شد.

در دوران ریاست‌جمهوری جو بایدن، هیچ‌یک از رهبران پاکستان به کاخ سفید راه نیافتند؛ حتی گفت‌وگویی تلفنی نیز میان آن‌ها انجام نشد. اما پنج‌شنبه گذشته، پیش از آن‌که رئیس‌جمهور ترامپ با رهبران سیاسی و نظامی پاکستان دیدار کند، نخست‌وزیر شهباز شریف و فرمانده ارتش پاکستان، فیلد مارشال عاصم منیر، را «رهبرانی بزرگ و شخصیت‌هایی ممتاز» خواند.

رئیس‌جمهور ترامپ، در ماه مه سال جاری، نقشی مؤثر در توقف جنگ میان پاکستان و هند ایفا کرده بود و در جریان این دیدار، رهبران پاکستانی نیز با اذعان به تلاش‌های او در توقف درگیری و برقراری صلح میان دو کشور، وی را «مرد صلح» (Man of Peace) نامیدند.

دولت پاکستان، پیشاپیش او را برای دریافت جایزه نوبل صلح نامزد کرده است.
روابط میان پاکستان و ایالات متحده آمریکا در برهه کنونی، در بهترین وضعیت تاریخی خود قرار دارند؛ اما هنوز نمی‌توان به‌روشنی گفت که این روابط، چه تأثیری بر وضعیت پاکستان و خاورمیانه خواهند گذاشت.

روابط بین‌المللی همواره تابع منافع کشورها شکل می‌گیرند.
پیش از جنگ میان پاکستان و هند، زمانی که پاکستان هنوز در عرصه نبرد پیروزی نیافته بود، ترامپ گفته بود که این مسئله، «موضوعی داخلی میان دو کشور» است. اما به‌محض آن‌که پاکستان بر هند غلبه یافت و نقش مؤثری در معادلات منطقه‌ای ایفا کرد، رویکرد رئیس‌جمهور ترامپ نیز فوراً دگرگون شد.

از منظر من، ایران همچنان یکی از بزرگ‌ترین چالش‌ها برای ایالات متحده آمریکا به‌شمار می‌رود، و فیلد مارشال عاصم منیر این نکته را به خوبی به ترامپ گوشزد کرده‌ است که او شناخت عمیقی از تعامل با ایران دارد. این احتمال وجود دارد که وی از طریق پاکستان، راه‌حلی برای مسئله ایران ارائه دهد، و در مقابل، پاکستان نیز از حمایت ایالات متحده در مقابله با تروریست‌ها در بلوچستان و عناصر گروه‌های ممنوعه مانند تحریک طالبان پاکستان بهره‌مند شود.

آمریکا نیز به‌خوبی می‌داند که پاکستان می‌تواند در امور خاورمیانه به عنوان یک بازیگر فعال و مؤثر ایفای نقش کند. منابع آگاه می‌گویند که در دیدار میان ترامپ و رهبران پاکستانی، درباره مسائل خاورمیانه نیز گفتگوهایی صورت گرفته است.

توافقات اخیر میان پاکستان و عربستان سعودی، این نکته را برای جهانیان روشن کرده‌ است که پاکستان با تمامی کشورهای خاورمیانه روابطی مثال‌زدنی دارد. و اگر به توافق دفاعی میان پاکستان و عربستان در چارچوب شرایط فعلی نگریسته شود، به‌وضوح می‌توان دریافت که پاکستان نه تنها در قبال ایران، بلکه در سطح کلی خاورمیانه نیز قادر به ایفا نقش کلیدی است  نقشی که حتی آمریکا نیز می‌تواند از آن سود ببرد.

فیلد مارشال عاصم منیر در عرصه دیپلماسی خارجی نیز نقشی درخشان و شایسته ایفا می‌کنند. ایشان نخستین شخصیتی بودند که در ماه ژوئن سال جاری، با رئیس‌جمهور ایالات متحده در کاخ سفید دیدار داشتند. پیش از آن نیز، در پی رویارویی میان پاکستان و هند در ماه مه، فیلد مارشال عاصم منیر به کشورهای حوزه خلیج فارس و همچنین جمهوری‌های آسیای مرکزی سفر کرده بودند.

در کنفرانس فرماندهان ارشد نظامی که در ماه ژوئیه برگزار شد، وی این سفرها و دیدارها را نمونه‌ای از «دیپلماسی موفق» خواند. دولت غیرنظامی پاکستان نیز نقش فیلد مارشال در سیاست خارجی را به رسمیت شناخته است، که این خود نشانه‌ای مثبت و امیدوارکننده در فضای سیاسی کشور به‌شمار می‌رود.

حضور فیلد مارشال در دیدار رسمی کاخ سفید، از یک سو نشان‌دهنده جایگاه پررنگ و تأثیرگذار پاکستان در سطح منطقه‌ای و بین‌المللی است، و از سوی دیگر، گواه آن است که پاکستان در تمامی مجامع جهانی، با وقار، ابتکار و تحرک ظاهر می‌شود.

هرچند بیانیه رسمی این دیدارها به‌طور معمول لحنی سنتی دارد، اما واقعیت این است که نگاه ایالات متحده متوجه منابع غنی معدنی نهفته در کوه‌های بلوچستان است. آن‌چه در این میان اهمیت دارد، این است که هرگونه توافق پیرامون بهره‌برداری از این منابع، باید با در نظر گرفتن کامل منافع ملی کشور صورت گیرد  و بی‌تردید چنین نیز خواهد شد.[3]

نویسنده:پیرفاروق بهاوالحق شاه

ترجمه: محمد عسکری
منابع: روزنامه جنگ پاکستان