«جمع تقسیم» از همان آغاز، سخنان درست و به‌جایی را مطرح می‌کند. این سریال روایتگر داستان تقریباً هر خانوادهٔ پاکستانیِ بومی (دِیسی) است و به زنان بی‌شماری صدا می‌بخشد که در چارچوب نظام به‌شدت تقدیس‌شدهٔ خانوادهٔ مشترک گرفتار شده‌اند. این اثر که با دقت و ظرافت توسط سروت نذیر نوشته شده و به‌گونه‌ای ماهرانه به کارگردانی علی حسن جان گرفته است، بازتابی صریح، دقیق و صادقانه از واقعیت‌های اجتماعی به شمار می‌رود.

از همان ابتدا، سریال بی‌درنگ وارد مضمون اصلی خود می‌شود و زمان اندکی را به مراسم ازدواج قیس و لیلی—با بازی طلحه چهور و ماورا هوکان—اختصاص می‌دهد. داستان با علاقهٔ متقابل قیس و لیلی به ازدواج و تلاش آنان برای متقاعد کردن خانواده‌هایشان آغاز می‌شود؛ مقاومتی که از سوی هر دو خانواده نشان داده می‌شود، به‌طرزی قابل‌توجه واقعی و باورپذیر است.

مادر لیلی، با بازی سنجیده و متین تازین حسین، از سر دلسوزی برای تنها دخترش با این ازدواج مخالفت می‌کند؛ او نگران بهای عاطفی سازگاری با یک خانوادهٔ بزرگِ مشترک و نیز قربانی شدن مسیر حرفه‌ای لیلی است.

در سوی دیگر، خانوادهٔ قیس به‌کلی با این ایده مخالف‌اند که او همسرش را خود انتخاب کند. آنان بر این باورند که دختران «مدرن» توانایی بر دوش کشیدن مسئولیت‌های زندگی زناشویی و امور خانه را ندارند.

روایت داستان با ریتمی سنجیده و مؤثر پیش می‌رود. پس از آن‌که گفت‌وگوهای ضروری شکل می‌گیرد، ازدواج صورت می‌پذیرد و روایت بی‌درنگ به بستر اصلی خود وارد می‌شود. کارگردان به‌نحوی نمونه‌وار از زمانِ تصویر بهره می‌برد و توجه مخاطب را حفظ می‌کند؛ امری که در تولیدات امروزی کمتر دیده می‌شود. سریال، وفادار به مضمون خود، از صحنه‌های زائد، حرکت‌های اغراق‌آمیز آهسته، فلاش‌بک‌های تکراری یا نماهای کلیشه‌ای از گریهٔ قهرمان زن با موسیقی پس‌زمینه پرهیز می‌کند.

فراتر از مسائل حریم خصوصی و استقلال فردی، «جمع تقسیم» به موضوعی کمتر بیان‌شده اما حیاتی، یعنی آزار جنسی نیز می‌پردازد. این خط روایی—از تردید اولیهٔ لیلی، تا در میان گذاشتن موضوع با همسرش، واکنش غریزی و انکارآمیز او که ریشه در وفاداری به خانواده و بی‌اعتنایی رایج مردان به نظر همسرانشان دارد، و سرانجام آگاهی او پس از مشاهدهٔ مستقیم—با حساسیتی مثال‌زدنی پرداخت شده است.

کل این صحنه به‌راستی درخشان است؛ چه از نظر بازی بازیگران، چه شیوهٔ پیشرفت روایت و چه نحوهٔ مواجهه با موضوع. این بخش شایستهٔ آن است که به‌عنوان نمونهٔ آموزشی برای بازیگران، کارگردانان و نویسندگان مورد استفاده قرار گیرد. بدون اتکای افراطی به ملودرام یا اغراق‌های نمایشی، اثری عمیقاً تأثیرگذار خلق شده است.

با پیشرفت داستان، خانواده‌های سه برادر از خانهٔ پدری جدا می‌شوند و روایت به چالش‌های فردی آنان در مسیر استقلال می‌پردازد. برای مرد پاکستانیِ معمولی، زندگی دور از والدین می‌تواند تجربه‌ای عمیقاً ناآرام‌کننده باشد؛ چراکه او همواره در فضایی آکنده از مراقبت، حمایت و وابستگی رشد کرده است. حمید، برادر بزرگ‌تر که همواره زیر سایهٔ پدرسالار خانواده (با بازی ماندگار جاوید شیخ) قرار دارد، در تصمیم‌گیری‌های کاری دچار مشکل می‌شود و با نخستین نشانه‌های آزادی، بار دیگر به عادات نادرست خود بازمی‌گردد. برادر میانی که اغلب نادیده گرفته می‌شود، با یافتن فضا برای اثبات خود عملکرد بهتری دارد. در این میان، قیس بیش از همه با سکوت و خلأ عاطفی خانه‌ای که از حضور دائمی دیگران خالی شده، دست‌وپنجه نرم می‌کند.

سریال همچنین به‌گونه‌ای اندیشمندانه به تحول تدریجی هر دو خانواده—خانوادهٔ قیس و لیلی—می‌پردازد؛ جایی که آنان به‌تدریج یاد می‌گیرند به تجربه‌ها و دیدگاه‌های یکدیگر احترام بگذارند. مهم‌تر از آن، درمی‌یابند که نباید تمام هستی خود را حول زندگی فرزندانشان تعریف کنند، بلکه لازم است معنایی فراتر از دخالت دائمی در زندگی زناشویی فرزندان بیابند؛ درسی بسیار مهم برای نسل قدیم که غالباً مداخله در زندگی متأهلی فرزندان را هدف اصلی زندگی خود می‌دانند.

با این حال، سریال در بخش پایانی اندکی دچار لغزش می‌شود. بازگشت زیشان به صدرا و تلاش او برای توجیه آزار خود در پوشش «عشق»، تا حدی پرداخت مسئولانه‌تر پیشین نویسنده را تضعیف می‌کند. همچنین، درگیری عاطفی خارج از ازدواج قیس تا حدی غیرضروری به نظر می‌رسد. با این وجود، نویسنده از این خط داستانی برای طرح پرسش‌هایی معتبر دربارهٔ استانداردهای دوگانهٔ جنسیتی بهره می‌برد: این‌که تعامل آزادانهٔ یک مرد با همکاران زن تا چه حد پذیرفته است، در حالی که یک زن به‌محض دیده شدن در تعامل با جنس مخالف، با نظارت و قضاوت شدیدتری مواجه می‌شود.

در مجموع، «جمع تقسیم» در طرح پرسش‌های درست، به چالش کشیدن کلیشه‌های ریشه‌دار و آغاز گفت‌وگوهای ضروری اجتماعی موفق عمل کرده است. این سریال اثری اندیشمندانه و از نظر اجتماعی بسیار معنادار است که دقیقاً به این دلیل تأثیرگذار شد که جسارت صادق ماندن با واقعیت را داشت.

https://images.dawn.com/news/1194611/review-jama-taqseem-is-a-masterpiece-in-storytelling