سال‌هاست آلمان به مقصد محبوب محققان و دانشجویان بدل شده است. کشوری که با وجود دانشگاه‌ها، موسسات آموزشی و پژوهشی و شرکت‌های کوچک ‌و بزرگ صنعتی، میزبان دانشجویان و پژوهشگران زیادی از اقصی نقاط جهان است. آمارها نشان می‌دهند که هر سال بیش از ۵ هزار دانشجوی خارجی، دوره دکترای خود را در آلمان به پایان می‌رسانند و بیش از ۱۵ هزار محقق بین‌المللی با حمایت موسسات پژوهشی آلمان و اتحادیه اروپا در این کشور  به کار تحقیقاتی می‌پردازند. آلمان با در اختیار داشتن ۱۲۰ دانشگاه عمومی، ۲۲۰ دانشگاه علمی کاربردی و ۶۰ دانشکده هنر و موسیقی، شرایط مناسبی را برای کار پژوهشگران رشته‌های مختلف دارد. علاوه بر این، بودجه زیادی در این کشور برای سرمایه‌گذاری در حوزه تحقیقات صرف می‌شود. به عنوان مثال، براساس آمارهای سال ۲۰۱۶ میلادی، دولت فدرال، موسسات آموزشی و تحقیقاتی و شرکت‌های صنعتی در آلمان، در حدود ۱۶.۶ میلیارد یورو صرف برنامه‌های تحقیقاتی در این کشور کرده‌اند.

۱. پروژه‌های تحقیقاتی در دانشگاه‌ها

با وجود اینکه بسیاری از پژوهشگران جوان دوست دارند برای کار تحقیقاتی به آلمان سفر کنند، اما بسیاری از آنها نمی‌دانند که برای تحقق این خواسته، چه روندی را باید طی کنند. براساس اطلاعاتی که بر روی سایت «تحقیقات در آلمان» قرار گرفته است، پژوهشگران می‌توانند از طریق دانشگاه‌ها، موسسات و سازمان‌های پژوهشی و همچنین شرکت‌های صنعتی برای انجام کار تحقیقاتی در آلمان اقدام کنند.

همان‌طور که پیش‌تر نیز گفته شد، آلمان ۴۰۰ دانشگاه و موسسه آموزشی در رشته‌های مختلف دارد. بسیاری از دانشگاه‌های آلمان در رده بهترین دانشگاه‌های جهان قرار دارند و سرمایه‌گذاری‌های زیادی در عرصه پژوهشی انجام می‌دهند. متقاضیان علاقمند به انجام امور تحقیقاتی در دانشگاه‌های آلمان کافی است که وارد سایت اینترنتی دانشگاه‌های مختلف شوند و در بخش مربوط به تحقیقات دانشگاه، پروژه‌های پژوهشی مربوط به رشته خود را پیدا کنند. علاوه بر این، علاقمندان به کار تحقیقاتی می‌توانند، پروژه پژوهشی خود را برای دانشگاه‌های آلمان ارسال و در صورت موافقت مسئولان به صورت انفرادی بر روی آنها کار کنند.

همه دانشگاه‌های آلمان سایت اینترنتی دارند، اما برای سهولت کار پژوهشگران جوان، برخی از سازمان‌های تحقیقاتی، اطلاعات جامعی از پروژه‌های پژوهشی فدرال را بر روی سایت‌های اینترنتی خود منتشر کرده‌اند. به طور مثال، اتحادیه روسای دانشگاه‌های آلمان (اچ.‌آر.کی) در سایت خود، اطلاعات مربوط به ۳۴ هزار پروژه همکاری‌های بین‌المللی در دانشگاه‌های آلمان را منتشر کرده است. این اتحادیه، در بخشی که «قطب‌نمای آموزش عالی» نام‌گذاری شده است، اطلاعات کاملی دربارۀ پروژه‌های همکاری دانشگاه‌ها و موسسات آموزشی آلمان دارد.[۱]

این اتحادیه همچنین نقشه پژوهشی در آلمان را منتشر کرده است. این نقشه پژوهشی اولویت‌های تحقیقاتی در هر یک از موسسات آموزشی آلمان را معرفی می­کند.[۲]

علاوه بر این‌ها، در فهرست کمک‌های مالی دولت فدرال، اطلاعات مربوط به ۱۱۰ هزار پروژه تحقیقاتی قابل مشاهده است. این فهرست صرفاً شامل پروژه‌های تحقیقاتی است که توسط دولت فدرال پشتیبانی می‌شوند[۳]

۲. سازمان‌های پژوهشی

در آلمان علاوه بر دانشگاه­ها، سازمان‌ها و انجمن‌های زیادی نیز در پروژه‌های تحقیقاتی مشارکت می‌کنند. جامعه «فراونهوفر» یکی از معروف‌ترین سازمان‌های پژوهشی آلمان است. این سازمان پژوهشی، ۷۲ مؤسسه در سراسر آلمان دارد و بر روی پروژه‌های علوم کاربردی کار می‌کند. در این سازمان، حدود ۲۵ هزار نفر مشغول کار هستند و بودجۀ سالانۀ آن ۲.۳ میلیارد یورو است که بخشی از آن، توسط دولت فدرال تأمین می‌شود. از حوزه‌های تحقیقاتی این سازمان می‌توان به بهداشت و محیط زیست، امنیت، ارتباطات، حمل و نقل، انرژی و منابع طبیعی اشاره کرد. این سازمان به افتخار «یوزف فون فراونهوفر» نامگذاری شده است که به عنوان یک دانشمند، مهندس و کارآفرین در آلمان شناخته می‌شود.[۴]

«انجمن هلمهولتس» نیز یکی از بزرگترین سازمان‌های تحقیقاتی در  آلمان است. این سازمان از به هم پیوستن ۱۸ مرکز تحقیقاتی علمی-فنی و زیست‌شناختی-پزشکی به‌وجود آمده است. بودجۀ سالانۀ این انجمن بیش از ۴.۶ میلیارد یورو است.[۵]

یکی از محبوب‌ترین سازمان‌های پژوهشی در آلمان مؤسسه‌ «ماکس پلانک» است. این موسسه با در اختیار داشتن ۸۴ مرکز تحقیقاتی، پروژه‌های پژوهشی زیادی در زمینه‌های علوم طبیعی به ویژه فیزیک، زیست‌شناسی، علوم انسانی و علوم اجتماعی دارد. بیش از نیمی از پژوهشگران این موسسه از کشورهای دیگر وارد آلمان می‌شوند. بودجۀ سالانۀ این موسسه در حدود ۱.۸ میلیارد یورو است. محققان شاغل در موسسه ماکس پلانک تا به حال موفق به دریافت ۱۸ جایزه نوبل شده‌اند. هیچ انجمن تحقیقاتی دیگری تاکنون این تعداد جایزه نوبل را دریافت نکرده است. در رتبه بندی سال ۲۰۰۶ مجله تایمز، انجمن ماکس پلانک در میان مؤسسات تحقیقاتی غیردانشگاهی در زمینه علوم، رتبه اول و در زمینه تکنولوژی، رتبه سوم را کسب کرد[۶].

«انجمن لایبنیتس» یکی دیگر از موسسات پژوهشی در آلمان است که ۹۳ موسسه در سطح این کشور دارد. برخی از این موسسات به طور مستقیم در دانشگاه‌های آلمان، فعالیت دارند و برخی نیز به صورت جداگانه از پروژه‌های تحقیقاتی حمایت می‌کنند. در مجموع، بیش از ۱۹ هزار نفر در شعب مختلف انجمن کار می‌کنند. این موسسه در حوزه‌های مختلف مانند علوم طبیعی، مهندسی، محیط زیست، اقتصاد و علوم انسانی به پژوهش می‌پردازد. بودجه سالانه این انجمن ۱.۹ میلیارد یورو است.[۷]

«آکادمی علوم لئوپولدینا» در آلمان، قدیمی‌ترین آکادمی علوم در جهان است. این آکادمی که در سال ۱۶۵۲ تاسیس شده است، حدود ۱۶۰۰ عضو دارد و بودجۀ سالانۀ آن، در حدود ۱۲.۲ میلیون یورو است.[۸]

«اتحادیه علوم و علوم انسانی» آلمان نیز در هشت شهر مونیخ، هامبورگ، برلین، دوسلدورف، گوتینگن، لایپزیگ، ماینتس و هایدلبرگ دفتر دارد. این اتحادیه با ۱۹۹ گروه کاری، بر روی ۱۴۴ پروژه تحقیقاتی کار می‌کند. پروژه‌های این اتحادیه در حوزۀ علوم انسانی و علوم اجتماعی است. اتحادیه در حدود ۶۶.۸ میلیون یورو است. [۹] 

«بنیاد پژوهش آلمان» یکی از مهم­ ترین نهادهای پژوهشی در اروپا و آلمان است. پروژه‌های تحقیقاتی متعدد این بنیاد، پژوهشگران جوان را از اقصی ‌نقاط جهان راهی دانشگاه‌های آلمان کرده است. بودجۀ سالانۀ آن حدود ۳.۲ میلیارد یورو است که از طریق دولت آلمان، ایالت‌های این کشور و نهادهای خیریه تامین می‌شود.[۱۰]

۳. شرکت‌های آلمانی

علاوه بر دانشگاه‌ها و موسسات پژوهشی در آلمان، بسیاری از شرکت‌های این کشور نیز در پروژه‌های تحقیقاتی مشارکت دارند. آنها دو سوم منابع مالی تحقیقات آلمان را تامین می‌کنند و با پروژه‌های پژوهشی دانشگاه‌ها و موسسات تحقیقاتی همکاری دارند. سایت «تحقیقات در آلمان»، اطلاعات مفیدی درباره شرکت‌های آلمانی و پروژه‌های تحقیقاتی آنها دارد.[۱۱]

۴. اطلاعات مربوط به سال ۲۰۱۹

هرچند اطلاعات مربوط به پروژه‌های تحقیقاتی در آلمان بر روی سایت‌های اینترنتی در دسترس همگان قرار دارد، اما موسسه تبادلات آکادمیک آلمان در بروشوری ۷۶ صفحه‌ای، اطلاعات مربوط به پروژه‌های پژوهشی سال ۲۰۱۹ آلمان را منتشر کرده است. محققان و دانشجویان دوره دکترا و فوق دکترا می‌توانند از طریق این بروشور اطلاعات مربوط به برنامه‌های تحقیقاتی و بورسیه‌های موجود در آلمان را پیدا کنند.[۱۲]