«گروه ابراهیمی» عنوان انجمنی است که برای گفت‌وگو میان پیروان سه دین اسلام، مسیحیت و یهودیت در کشور آلمان شکل گرفته‌است. مسئولان این انجمن در پی از بین بردن سوءتفاهم‌ها، تعصبات و پیش‌داوری‌ها در میان پیروان ادیان ابراهیمی هستند و می‌خواهند از این راه به ایجاد همزیستی مسالمت‌آمیز در جامعه آلمان کمک کنند. «یورگن میکش»، رئیس بنیاد مبارزه با نژادپرستی در آلمان و از مؤسسان این انجمن، معتقد است که گفت‌وگوی بین‌مذهبی در جامعه آلمان پیشرفت زیادی داشته‌است. «سایت قنطره» گفت‌وگویی با وی انجام داده‌است که در ادامه می‌خوانید.

۱. ایده ایجاد «گروه ابراهیمی» چگونه شکل گرفت؟

پس از حملات یازده سپتامبر سال ۲۰۰۱ میلادی، مسئولان مدرسه‌ کاتولیک در یکی از ایالت‌های آلمان، از من دعوت کردند تا برای سخنرانی درباره اسلام به این مدرسه بروم، اما بنده پیشنهاد دادم که از یک سخنران مسلمان دعوت کنند. فردی که با من تماس گرفته بود، پاسخ داد که چنین کاری غیرممکن است؛ زیرا بچه‌های مدرسه از اسلام و مسلمانان می‌ترسند. بنده مجدداً پیشنهاد دادم که همراه با دو سخنران مسلمان و یهودی به مدرسه بروم، اما دیگر از آن فرد خبری نشد. بدین ترتیب، ایده شکل‌گیری «گروه ابراهیمی» به ذهنم رسید. در ابتدا هدف این بود که این گروه به مدارس بروند و درباره ادیان مختلف با دانش‌آموزان صحبت کنند. در نوامبر سال ۲۰۰۱، برای اولین بار اعضای گروه ابراهیمی به مدرسه‌ای کاتولیک در ماینتس رفتند. پس از آن، این طرح در مدارس، موزه‌ها، اداره‌های پلیس و یا حتی در کلیساها نیز اجرا شد. بدین ترتیب، ما بیش از ۵۰۰ برنامه در مکان‌های مختلف برگزار کردیم و اتفاقی که در ابتدا غیرممکن به نظر می‌رسید، به حقیقت پیوست.

۲. گروه چگونه تشکیل شد؟

ما توانستیم بیش از ۲۰۰ کارشناس یهودی، مسیحی و مسلمان را از سراسر آلمان برای این طرح جذب کنیم. آن‌ها در مناطق مختلف و بر اساس نیاز به ما کمک می‌کنند؛ به عنوان مثال، اگر مسئولان مدرسه‌ای از گروه ابراهیمی کمک بخواهند، ما با توجه به موضوع مورد نظر مسئولان مدرسه، گروهی از کارشناسان مربوطه را به آنجا می‌فرستیم. اعضای گروه معمولاً در حوزه الهیات تحصیل کرده‌اند و یا اطلاعات کاملی در این حوزه دارند. آن‌ها معلمان، اساتید، امامان، روحانیون یهودی، کشیشان یا کارشناسان حوزه الهیات هستند. البته گاهی اوقات نیز برای پیدا کردن افراد مناسب و متخصص با مشکل مواجه می‌شویم.

۳. می‌توانید درباره رویدادهایی که برگزار کردید، کمی بیشتر توضیح دهید؟

این رویدادها بسیار متنوع‌ هستند؛ برای مثال، ما گروهی از کارشناسان زن داریم که با زنان و دختران درباره مسائل مختلف صحبت می‌کنند. گاهی در مدارس میان پیروان ادیان مختلف درگیری ایجاد می‌شود و ما برای صحبت با دانش‌آموزان دعوت می‌شویم. همچنین، «گروه ابراهیمی» به اداره‌های پلیس دعوت می‌شود تا درباره نحوه برگزاری مراسم تدفین در ادیان مختلف برای مأموران پلیس توضیح دهد. حتّی گاهی برای موضوعاتی مانند جشنواره‌های غذا و یا پخت‌وپز نیز از گروه ما دعوت می‌شود. در واقع، سازمان‌ها و نهادهای مختلف از «گروه ابراهیمی» برای گفت‌وگو درباره موضوعات متفاوتی مانند مناقشه‌های سیاسی در خاورمیانه یا پاسخ به سؤالات دینی دعوت می‌کنند. البته گروه ما کمتر به مسائل سیاسی وارد می‌شود.

۴. معمولاً سؤالات دینی درباره چه موضوعاتی هستند؟

دانش‌آموزان معمولاً درباره موقعیت زنان در ادیان مختلف سؤال می‌پرسند و اینکه چرا زنان مسلمان حجاب دارند. در بیشتر مدارس، دانش‌آموزان و معلمان برای اولین‌ بار با روحانی یهودی ملاقات می‌کنند و این تجربه متفاوتی برای آن‌هاست. به نظر من، بیش از برگزاری رویدادها، دوستی‌هایی که در این گروه‌ها شکل می‌گیرد، اهمیت دارد. این دوستی‌ها تأثیر زیادی بر افراد می‌گذارند؛ به عنوان مثال، در مراسم سخنرانی در یکی از مدارس، کارشناس یهودی دیر رسید و امام پیش از او در کلاس حضور داشت. هنگام ورود کارشناس، امام از جای خود بلند شد و آن دو همدیگر را در آغوش گرفتند. این مسئله تأثیر بسیار خوبی روی دانش‌آموزان داشت. من مطمئن هستم که تصویر در آغوش کشیدن یک مسلمان و یک یهودی برای همیشه در ذهن این دانش‌آموزان باقی خواهد ماند.

۵. آیا مسئله یهودی‌ستیزی نیز در فعالیت‌های گروه شما تأثیر داشته‌است؟

قطعاً تأثیرگذار بوده‌است. ما گروه خود را برای حل این مسئله گسترش دادیم. البته باید بگویم که هیچ مدرک معتبری درباره یهودی‌ستیزی از سوی پناهجویان مسلمان وجود ندارد. در حالی که بسیاری بر این باورند که با مهاجرت پناهجویان سوریه به آلمان، یهودی‌ستیزی افزایش داشته‌است، اما من در هیچ یک از مصاحبه‌هایم با پناهجویان سوریه نتوانستم این مسئله را اثبات کنم. با این حال، چنین بحث‌هایی در جامعه آلمان وجود دارد و بسیاری از افزایش یهودی‌ستیزی می‌ترسند. به همین دلیل، ما در هفته بین‌المللی مبارزه با نژادپرستی از روحانیون یهودی خواستیم تا در مساجد سخنرانی کنند.

۶. به نظر شما این کار مؤثر بود؟

در ابتدا سخنرانی در مساجد برای همکاران یهودی ما چالش بزرگی بود، اما با حمایت انجمن‌ها و سازمان‌های اسلامی توانستیم این کار را انجام دهیم و به نظر ما بسیار تأثیرگذار بود. به همین دلیل، قصد داریم از این روش بیشتر استفاده کنیم.

۷. چگونه این کار را انجام دادید؟

ما پیش‌تر نیز با مساجد همکاری کرده‌ بودیم. ما در طول هفته مبارزه با نژادپرستی در سال ۲۰۱۸ میلادی، از مسئولان مساجد و انجمن‌های اسلامی در آلمان خواستیم که اهالی مسلمان منطقه خود را برای نماز جمعه دعوت کنند و آنگاه این ایده در ذهن ما شکل گرفت که مسئولان محلی، مانند شهرداران منطقه نیز برای بازدید از مساجد دعوت شوند. بدین ترتیب، در حدود ۱۷۰۰ برنامه در مساجد برگزار شد و شهرداران بسیاری در این مراسم شرکت کردند. وقتی مسئله یهودی‌ستیزی مطرح شد، ما به این مسئله فکر کردیم که این بار یهودیان مهمان مسجد شوند؛ چراکه بسیاری از مسلمانان با یهودیان ملاقات نداشته‌اند. در این زمینه، ما با مسئولان انجمن‌ها و سازمان‌های اسلامی صحبت کردیم و هیچ‌ یک از آن‌ها مخالفتی با این مسئله نداشتند.

۸. روحانیون یهودی درباره چه مسائلی در مساجد صحبت کردند؟

سخنرانی هر فرد با دیگری تفاوت داشت، اما در مجموع، بیشتر آنان درباره مسائل و مشکلات یهودیان و تجربیات ایشان از نژادپرستی و یهودی‌ستیزی صحبت کردند. همچنین، آنان از همکاری‌های بین‌مذهبی برای از بین ‌بردن مشکلات گفتند. امامان نیز پس از آن‌ها درباره اسلام‌هراسی و یهودی‌ستیزی در جامعه آلمان صحبت کردند. من فکر می‌کنم پیش‌داوری‌ها پس از ملاقات حضوری از بین می‌رود.

۹. شما پیشرفتی در روابط میان پیروان ادیان می‌بینید؟

پیشرفت‌های زیادی به دست آمده‌است، هرچند شاید این پیشرفت‌ها در سطح جامعه کمتر دیده شود. وقتی ما کار خود را با گروه ابراهیمی در سال ۲۰۰۱ میلادی شروع کردیم، مسئولان کلیساهای کاتولیک و پروتستان معتقد بودند که هیچ مسلمانی به این کلیساها نمی‌آید. از نظر آن‌ها، روابط میان پیروان ادیان مختلف غیرممکن بود، اما در حال حاضر، چنین دیدگاهی وجود ندارد و مشاهده می‌کنیم که نمایندگان کلیساها، مساجد و کنیسه‌ها با یکدیگر ارتباط بیشتری دارند، البته هنوز راه زیادی در پیش داریم.

۱۰. آیا پیش آمده که اعضای گروه ابراهیمی در زمان کار، با رفتار خصومت‌آمیز افراد مواجه شوند؟

اعضای گروه به‌ندرت با چنین برخوردی مواجه می‌شوند؛ به عنوان مثال، یک ‌بار در شمال آلمان، یکی از افسران ارتش با نماینده یهودی ما رفتار نادرستی داشت. ما مورد مشابه دیگری هم داشتیم و درباره این مسئله با مسئولان ارتش صحبت کردیم. البته همان‌ طور که گفتم، چنین حوادثی بسیار نادر است. اوایل حتّی برای کارمان اتاقی نداشتیم! ما می‌خواستیم مستقل باشیم و دوست نداشتیم از سوی سازمان یا نهادی حمایت شویم، اما امروزه شرایط تغییر کرده‌است و گروه ابراهیمی در جامعه آلمان کاملاً پذیرفته شده‌است.

منبع:

https://de.qantara.de/inhalt/abrahamische-teams-und-interreligioeser-dialog-die-kraft-menschlicher-begegnung