تارنمای دان

نویسنده: محمد عامر رانا

اگر طبق برنامه در دور تا دور شهر گوادر حصار ساخته شود، این اولین شهر پاکستان خواهد بود که بنابر دلایل امنیتی مسدود می شود. علاوه بر موافقان و مخالفان این طرح، اعتراض عمومی و انتقاد اپوزیسیون، این اقدام چگونگی واکنش دولت به چالش های امنیتی را نشان می دهد. به طور کلی حصارکشی به عنوان آخرین مرحله در ایجاد امنیت مرز دیده می شود. به همین دلیل است که استدلال های محکم تری برای حصارکشی در اطراف شهرها مورد نیاز است. مطمئنا شهر گوادر با تهدیدهای امنیتی روبرو است. این شهر مورد هدف شبه نظامیان بلوچ قرار گرفته است که در سه سال گذشته حداقل پنج حمله تروریستی در این منطقه انجام داده اند. یکی در شهر گوادر و سایر حملات  در حومه شهرهای پسنی، اورماره و جیوانی رخ داد. در این حملات حدود ۲۰ پرسنل امنیتی و ۲۰ تن غیرنظامی کشته شدند. حمله به هتل پرل کانتیننتال گوادر در ماه مه ۲۰۱۹ میلادی یکی از خطرناکترین حملاتی بود که در این شهر رخ داد. ارتش آزادیبخش بلوچستان (BLA) مسئولیت این حمله را بر عهده گرفت. BLA  در این حمله از مواد منفجره و راکت استفاده کرد که به ساختمان آسیب جدی وارد کرد و طبقه چهارم را کاملا تخریب کرد. به همین ترتیب، در اکتبر امسال، اشرار به کاروان شرکت توسعه نفت و گاز که از گوادر به سمت کراچی می آمد در بزرگراه ساحلی مکران حمله کردند. براس، اتحادی از اشرار بلوچ، مسئولیت این حمله را بر عهده گرفت. در این حمله ۱۴ نفر از جمله هفت سرباز سپاه مرزی کشته شدند.

این حملات امنیت چینی هایی را که در پروژه های بندر و سی پک کار می کنند، زیر سوال برد. اما کارشناسان معتقدند که حصارکشی در اطراف شهر تهدید امنیتی را بیش از آنچه هست، جلوه می دهد. دولت بلوچستان می گوید حصارکشی در برخی مناطق این شهر بخشی از طرح جامع شهر است. جام کمال، سروزیر ایالت بلوچستان گفته است که به دلیل تهدید تروریسم و ​​تقاضای تدابیر امنیتی بیشتر توسط مردم، در برخی مناطق حصارکشی تحت پروژه شهر امن در حال اجرا است. با این حال اظهارات مردم محلی متفاوت است.

اگرچه دولت برنامه ای را برای احیای شهرها آغاز کرده است، اما این پروژه هنوز مشکل قدیمی برق و تأمین آب را حل نمی کند. دولت فدرال اخیرا بسته ۶۰۰ میلیارد روپیه ای برای پروژه های عمرانی در ۹ منطقه جنوبی بلوچستان را اعلام کرده است، اما مردم محلی انتظار بدست آوردن چیزی از آن را ندارند و یا اینکه این بودجه به درستی هزینه شود. جدا از این، مردم محلی همچنین نگران نام بردن از منطقه تاریخی مکران به نام ”بلوچستان جنوبی“ هستند. به اعتقاد آنان،  این طرحی برای جدا کردن اداری منطقه از سایر ایالت می باشد. بر اساس طرح جدید، دو ورودی و خروجی ایجاد می شود که به ساکنان غیر بومی شهر و شهروندان چین احساس امنیت می دهد. اما سوال اصلی این است که آیا نگرانی های امنیتی کاهش می یابد؟

همچنین لازم به ذکر است که تروریست ها در حمله به هتل پرل کانتیننتال مسیر شهر را انتخاب کردند. حضور این تروریست ها یک تهدید است، اما حصارکشی در اطراف شهرها پاسخ مناسبی به این تهدید نیست. شبه نظامیان بلوچ توانایی انجام حملات بزرگی مانند داعش، طالبان یا القاعده را ندارند. اما حتی اگر آنها موفق به انجام چنین حمله گسترده ای شوند، موفقیت چنین حمله ای همچنان زیر سوال خواهد رفت.

علاوه بر این، سوالاتی در مورد استراتژی دولت برای مقابله با این اشرار در حال مطرح شدن است. همچنین ممکن است این پرسش مطرح شود که چرا آژانس های امنیتی استراتژی دفاعی را اتخاذ می کنند؟ آیا این باعث نمی شود که این اشرار احساس موفقیت کنند؟ مهمترین سوال این است که چرا دولت برای مقابله با آنها به اقدامات سیاسی دیگر از جمله مصالحه متوسل نمی شود، که نه تنها کم هزینه است بلکه برای ثبات طولانی مدت نیز ضروری است. دولت برخی اقدامات سیاسی را انجام داده است، اما خود دولت هیچ علاقه ای به آنها نداشت و در جذب طرف مقابل هم موفق نبود. فضای امنیت برای توسعه اقتصادی ضروری است و این فضا با وحدت ملی ایجاد می شود. با این حال، این وحدت یا برادری ملی به خودی خود شکل نمی گیرد و با توسل به زور نیز قابل اجرا نیست. برای این، همه ذی نفعان باید به یکدیگر اعتماد کنند و این اعتماد تنها از طریق درک متقابل و هماهنگی اجتماعی امکان پذیر است. ابتدا هند در امتداد مرز خود با پاکستان حصار کشید. پس از حصارکشی در مرز با افغانستان و ایران، پاکستان به کشوری کاملا حصارکشی شده تبدیل می شود. شاید لازم باشد تا پاکستان در اولویت ها و اقدامات امنیت ملی خود تجدیدنظر کند. روند محافظت از امنیت کشور  که با حصارکشی از مرز افغانستان آغاز شده است، اکنون با حصارکشی در مرز ایران به شهرهای ما رسیده است. اما حصار تضمین نمی کند که تروریست ها دست از عملیات خود بردارند. آنها همانطور که در مرز افغانستان می بینیم به دنبال گزینه های دیگری خواهند بود.

دولت های قبلی سعی در تدوین سیاست امنیت ملی داشتند و این اقدام مدت زمان طولانی دربر داشت. حال، معید یوسف  مشاور امنیت ملی نخست وزیر ابراز امیدواری کرده است که پیش نویس سیاست امنیت ملی تا اوایل سال ۲۰۲۱ میلادی آماده شود. جزئیات این سیاست در دسترس نیست، اما قول داده می شود که این سیاست جنبه های متعارف و غیر متعارف امنیت را پوشش دهد و بر امنیت انسانی متمرکز باشد. با این وجود نمی توان انتظار زیادی از این سیاست امنیت ملی داشت. به دلیل اینکه، این سیاست نتیجه رایزنی های بوروکراتیک خواهد بود تا بحث در پارلمان و محافل عمومی. با این حال، اگر این سیاست یک استراتژی وحدت ملی را اتخاذ کند که گفتگو بین همه طرف ها را شامل شود، از بسیاری جهات مفید خواهد بود. حداقل این امیدواری را در کسانی که در کشور و بلوچستان محروم مانده اند، ایجاد خواهد کرد.

ملاحظه:

 محمد عامر رانا، تحلیل‌گر مسائل امنیتی و سیاسی و مدیر مؤسسه مطالعات صلح پاکستان PIPS در اسلام آباد است. وی بر موضوعات مربوط به مبارزه با تروریسم، مقابله با افراط‌گرایی و سیاست داخلی و منطقه‌ای تمرکز داشته و تجزیه و تحلیل می کند. در زمان تأسیس مؤسسه مطالعات صلح پاکستان PIPS در ژانویه ۲۰۰۶ میلادی، وی یکی از اعضای بنیان‌گذار این مؤسسه بوده و پیش از آن، از سال ۱۹۹۶ تا ۲۰۰۰۴ میلادی با روزنامه‌های مختلف اردو و انگلیسی‌زبان و در دانشگاه‌ها و مراکز آموزشی مختلف پاکستانی و خارجی فعالیت نموده است. مقالات آقای عامر در جراید داخلی و بین‌المللی و نشریات و مجلات تخصصی منتشر می شوند. وی از نویسندگان پیوسته روزنامه دانDawn  بزرگ‌ترین روزنامه انگلیسی ‌زبان پاکستان و همچنین مدیر ”جریده‌ی امنیتی سالانه پاکستان“ و نشریه تحقیقاتی مؤسسه مطالعات صلح پاکستان PIPS تحت عنوان ”مطالعات مناقشات و صلح“ می‌باشد.

ترجمه: خانه فرهنگ ج.ا. ایران کراچی