کشور جمهوری اندونزی از نظر رسانه های دیداری و شنیداری و مطبوعات بسیار غنی است و بسیاری از مناطق محلی، رادیو و تلویزیون مخصوص آداب و فرهنگ اقلیمی خود را به زبان محلی داراست.
این کشور برای پیشرفت مضاعف در رسانه دیداری و شنیداری خود، رادیو و تلویزیون را از هم تفکیک کرده و هرکدام تبدیل به یک سازمان مجزا شده اند و هر دو سازمان سعی بر این دارند که شبکه های رادیویی و تلویزیونی خود را براساس مناطق مختلف تطبیق دهند.
نگاه اندونزی به تامین زیر ساخت های رسانه ها
تاریخ شکل گیری وزارت ارتباطات و فناوری اندونزی به دوره ای که این وزارت خانه ، وزارت شفاف سازی نام داشته بر می گردد. این وزارت خانه در سال ۱۹۹۹ منحل شد و در سال ٢٠٠٥ با نام وزارت ارتباطات و فناوری شروع به کار کرد و هدف اصلی آن مسئولیت تامین امکانات و زیرساخت برای شبکه های تلوزیونی و فضای مجازی در اندونزی است.
این وزارتخانه از طریق دو سازمان زیرمجموعه انجام می شود، مجمع خبرنگاران اندونزی که مسوول نظارت بر رسانه های مکتوب است و دیگری کمیسیون نظارت بر شبکه های اندونزی که وظیفه نظارت بر شبکه های تلویزیونی را برعهده دارند. این وزارتخانه در چارچوب ارزش های اسلامی و اخلاقی بر محتوای فضای مجازی در اندونزی نظارت می کند و از اختیارات لازم برای خارج کردن دسترسی به یک سایت برخودار می باشد.
شایان ذکر است اصلاح قوانین حاکم بر فضای مجازی و تجارت الکترونیک در اندونزی موجب افزایش اختیارات این وزارتخانه در امر نظارت شده است.
کمیسون نظارت بر برنامه های شبکه تلویزیونی
این کمیسیون دولتی است و بر برنامه های شبکه های تلویزیونی مختلف در اندونزی نظارت دارد هرچند که فقدان بازوی اجرایی در آن سبب شده است تا اختیارات آن تنها در حد اخطاریه های کتبی به تلویزیون های ناقض موارد مختلف اسلامی و اخلاقی، نزول یابد.
شورای مطبوعات
این شورا دولتی است. تعدادی از اعضای آن توسط دولت اندونزی و تعدادی نیز از میان خبرنگاران ارشد انتخاب می شوند. مسئولیت اصلی این شورا نظارت بر محتوای مطبوعات می باشد.
انجمن خبرنگاران اندونزی
این انجمن یک تشکل غیردولتی است که مسئولان آنرا سردبیران و مقامات رسانه های مختلف در اندونزی برعهده دارند. وظیفه اصلی این انجمن هماهنگ سازی سیاست های رسانه ها در اندونزی و تلاش برای حل چالش های مختلف پیش روی آنان می باشد.
خودکنترلی اندونزی با رسانه ها
دولت اندونزی وظیفه نظارت بر عملکرد رسانه ها را اعمال نمی کند، بلکه سازمانهای مزبور (شورای مطبوعات و کمیسیون نظارت بر شبکه ها) این مسئولیت را عهده دارند و در عین حال رسانه ها مشخصه 'خود کنترلی' دارند.
نگاهی به وضعیت رسانه های اندونزی
از سال ۱۹۹۸رشد رسانه ها در اندونزی به طرز چشمگیری افزایش یافته است. شبکه های تبلیغاتی به سرعت رشد کرده و با یکدیگر رقابت می کنند و در حدود ۳۰۰ شبکه تلویزیونی در این کشور فعالیت می کنند؛ بعضی از استانها نیز شبکه های تلویزیونی محلی دارند. همچنین بیش از ۲۶۰۰ شبکه رادیویی وجود دارد که طبق قانون مجاز به پخش زنده برنامه شبکه های خارجی نمی باشند.
کمیته پخش برنامه اندونزی KPI و اداره امور سانسور فیلم های اندونزی LSF قوانین جدیدی برای پخش برنامه از شبکه های تلویزیونی این کشور را وضع کردند و سرلوحه اهداف آن حمایت از رساندن اطلاعات درست به مردم است و این امر از طریق شبکه ملی اندونزی و خبرگزاری ملی اندونزی انجام می شود.
در همین راستا شبکه های خصوصی هم باید بخشی از برنامه های خود را به اطلاع رسانی اختصاص دهند و طرف های خارجی نمی توانند بیش از ۲۰ درصد از سهم شبکه های خصوصی را در اندونزی صاحب شوند.
به نقل از اتحادیه رادیو و تلویزیون های آسیا-اقیانوسیهABU، قوانین جدید با در نظر گرفتن ملاحظات و معیارهای جامعه اندونزی در نظر گرفته شده است.
بهرحال می توان گفت، رسانه های اندونزی گرچه نوپا و در حال رشد هستند، اما در حد زیادی تحت تاثیر رسانه های غربی می باشند. البته آغاز غربگرایی همه جانبه در این کشور به دوران بعد از کمرنگ شدن قدرت حزب کمونیسم اندونزی و قدرت گرفت حزب دموکرات در دسگاه اجرایی این کشور مربوط می شود.
موارد غربگرایی در شبکه های رسانه ای اندونزی به صورت متفاوت مشاهده می شود. برنامه های زیادی که برگرفته از برنامه های معروف آمریکایی است. پخش موسیقی های هارد راک و متال از شبکه های رادیویی هم نمونه دیگری از غربگرایی است و از دیگر موارد غربگرایی می توان به پخش مستقیم کنسرت های خواننده های غربی، استفاده از هنرپیشه های معروف غربی در فیلم های سینمایی ، تبلیغات و ... نام برد.
رسانه های گروهی اندونزی
الف) روزنامه
۱- روزنامه رپوبلیکا
روزنامه مالایی زبان رپوبلیکا بزرگترین روزنامه اسلامی اندونزی و یکی از سه روزنامه بزرگ این کشور می باشد. این روزنامه خود را رسانه مقاومت و مسلمانان می نامد و تقریبا بی رقیب ترین روزنامه در حوزه رسانه های اسلامی در اندونزی است. زمینه فعالیت روزنامه رپوبلیکا در حوزه های سیاسی، اقتصادی، فرهنگی، اجتماعی و ورزشی می باشد.
۲- روزنامه کوران تمپو
روزنامه ملی مستقل که دفتر آن در جاکارتا بوده و جزو روزنامه های مهم اندونزی می باشد که موضوعات سیاسی، اقتصادی و فرهنگی را پوشش می دهد. روزنامه تمپو را می توان قدیمی ترین و در عین حال سیاسی ترین روزنامه اندونزی دانست. مسئولان این روزنامه با رویکرد ملی گرایی در سال های دور اقدام به تاسیس آن نمودند و در طول فعالیت خود بدلیل انتشار اخبار انتقادی نسبت به دولت وقت (دوران پیش از اصلاحات) حتی زندانی شدند و از انتشار روزنامه آنان نیز جلوگیری شد.
امروز با توجه به گذشت سال های زیاد از آن روزگار، همچنان این روزنامه روحیه انتقادی و گاها جنجالی خود را عملا حفظ کرده است. مجموعه منتشر کننده روزنامه تمپو همچنین مجله سیاسی در خصوص تحولات کشور را به دو زبان انگلیسی و اندونزیایی منتشر می کند که با جرات می توان گفت بسیاری از مقامات، تحلیلگران، شخصیت های برجسته و تاثیرگذار این مجله را بدلیل غنای تحلیلی آن مطالعه می کنند. زمینه فعالیت روزنامه کوران تمپو در حوزه های سیاسی، اقتصادی، فرهنگی، اجتماعی و ورزشی می باشد.
۳- جاکارتا پست
تنها روزنامه پر شمارگان اندونزی است و به زبان انگلیسی منتشر می شود و گرایشات غرب دارد و برخی از. تمامی خبرنگاران این روزنامه اندونزیایی هستند ولی همکاری نزدیک آن با رسانه های غربی جهت تامین محتوا موجب شده است که دارای گرایش های غربی باشد و محل مراجعه اتباع انگلیسی زبان اندونزی بویژه جامعه دیپلماتیک و اتباع خارجی مقیم اندونزی است
۴- کومپاس
کومپاس پرتیراژترین روزنامه در اندونزی محسوب می شود و بیشتر هزینه های خود را از تبلیغات بدست می آورد. شمارگان آن بالغ بر ٣٥٠ هزار نسخه در روز می باشد.
این روزنامه توسط ٢ تن از خبرنگاران ارشد اندونزیایی تاسیس شده است و رویکرد حرفه ای و مطابق با اصول آن سبب شده است این روزنامه از اعتبار بسیار بالایی در میان مخاطبان اندونزیایی برخوردار باشد. کمپس بال رسانه ای خود را در زمینه سایت خبری، مجله و شبکه خبری توسعه داده است و عملا از یک روزنامه به یک گروه رسانه ای معتبر تبدیل شده است. مالکیت کتابفروشی های زنجیره ای گرامدیا و همچنین انتشارات کمپس از جمله دیگر بخش های فعالیت این گروه رسانه ای می باشد.
۵- رعیت مردکا
این روزنامه نگاه انتقادی به دولت دارد و خود را روزنامه قشر فقیر می داند و محور فعالیت خود را مبارزه با فساد و حمایت از فقرا قرار داده است. مسئولان این روزنامه دارای گرایشات اسلامی هستند. این روزنامه به عنوان حامی قشر سطح پایین این کشور یاد می شود و موضوع مبارزه با فساد و حمایت از قشرهای ضعیف جامعه دو مشخصه فعالیت این روزنامه است.
مسئولان رعیت مردکا در واقع دارای گرایش های اسلامی هستند و از این رو بیشتر به قشر فقیر اندونزی و مسایل و مشکلات آنها توجه دارند
۶- دتیک
۷- اوکی زون
۸- جاوا پوس
۹- لیپوتان اسلام
ب- تلویزیون
۱- شبکه مترو تی وی
این شبکه خصوصی دارای برنامه های متنوع سیاسی، اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی است که برنامه " معلم مدرسه من" از این شبکه در مراسم اتحادیه رادیو و تلویزیون های آسیا و اقیانوسیه ( ABU)، در پنجم آذر ۸۷ ، موفق به دریافت جایزه ویژه هیئت داوران بخش تلویزیون شد.
۲- شبکه ملی اندونزی TVRI
با پوشش گسترده در سراسر این کشور و تاکید بر برنامه های فرهنگی و آموزشی فعالیت دارد و دارای قدیمی ترین ایستگاه های تلویزیونی در اندونزی است که با توان خود توانسته بخش وسیعی از این کشور را تحت پوشش قرار دهد. این شبکه با توجه به وجود اقوام مختلف در اندونزی سعی کرده است که ملاحظات تمام قومیت های اندونزی را در نظر بگیرد و در بسیاری از مناطق برنامه هایی در خور آداب و فرهنگ محصوص اقوام و اقشار را تحت پوشش قرار دهد. ولی با این حال این شبکه با مشکلات زیادی روبرو است و از بینندگان زیادی برخوردار نیست و مدیران آن در تلاشند که ساختار تولید و پخش این شبکه را اصلاح کنند، اما شبکه های خصوصی رقیبی جدی برای این شبکه می باشند و ضربه سنگینی به محبوبیت شبکه ملی در میان بینندگان این شبکه زده است.
۳- شبکه آر تی سی آی
بزرگترین شبکه خصوصی تلویزیونی اندونزی است که متعلق به یکی از پسران سوهارتو رئیس جمهور اسبق اندونزی می باشد.
۴- شبکه وان TV ONE
۵- شبکه ترنس TRANS TV
۶- شبکه ایندوسیار INDOSIAR
۷- شبکه ای ان تی وی AN TV
۸- شبکه گلوبال تی وی GLOBAL TV
۹- شبکه اس سی تی وی SC TV
۱۰- شبکه ام کیو تی وی MQ TV
۱۱- شبکه ام ان سی تی وی MNC TV
۱۲- شبکه بالی تی وی BALI TV
۱۳- شبکه ایندو سیار INDOSIAR
ج- رادیو
رادیو در اندونزی مهمترین وسیله ارتباطی است. صدای رادیو در نقاط مختلف شهر و روستا در حال شنیدن است. در اندونزی بیش از ۲۶۰۰ شبکه رادیویی فعالیت می کند. رادیو دولتی این کشور دارای شش کانال سراسری، منطقه ای و محلی می باشد. قابل ذکز است رادیوهای خصوصی از سال ۱۹۹۶ در اندونزی فعالیت خود را آغاز کرده اند و مسئولند تا در جهت رفع نیازهای اطلاعات عمومی، آموزشی و فرهنگی جامعه فعالیت کنند. رادیوهای خصوصی در این کشور به صورت گسترده مشغول فعالیت هستند که مهمترین آن های رادیوهای دارای هولدینگ می باشند. و عمده فعالیت های آنان در زمینه سرگرمی، تبلیغاتدرآمدزا و موسیقی می باشد.
- رادیو فیمیل
- رادیو موشن جاکارتا
- رادیو چیترا
- رادیو الشینتا
- رادیو گاماسی
- رادیو پرامبرس
- رادیو سونورا
- رادیو تراکس اف ام
د- خبرگزاری
خبرگزاری آنتارا
خبرگزاری آنتارا در واقع تنها بنگاه خبری رسمی و دولتی کشور اندونزی محسوب می شود، هرچند که شماری از سایت های خبری نیز امروز در این کشور فعالیت دارند. آنتارا به دو زبان ملایو و انگلیسی نسبت به انتشار اخبار اقدام می کند و در واقع از آن به عنوان بنگاه رسمی اطلاع رسانی کشور اندونزی می توان نام برد. علاوه بر خبرگزاری، این درگاه دارای مجله تصویری اینترنتی نیز می باشد که اخبار، میزگرد، برنامه های تحلیلی و مصاحبه ها را در اختیار مخاطبان می گذارد
ه- اینترنت
استفاده از اینترنت نیز در اندونزی رو به افزایش است و حدود ۲۰ میلیون کاربر هر روزه به شبکه جهانی متصل می شوند.
سایت اینترنتی تمپو اینتراکتیف
تمپو رسانه معروف اندونزی می باشد که روزنامه، هفته نامه و سایت اینترنتی آنلاین دارد. طبق گزارش شورای مطبوعات هفته نامه تمپو به لحاظ تیراژ اول و روزنامه آن دوم می باشد. ۱۲ میلیون مراجعه در ماه به سایت وجود دارد و ۹۵ هزار الی ۱۲۵ هزار نسخه تیراژ روزنامه تمپو می باشد.
ضعف نظام اطلاع رسانی کشورهای اسلامی
سیستم اطلاع رسانی نظام سلطه در همه کشورهای جهان بویژه کشورهای اسلامی نیز نفوذ دارد و این امر ناشی از ضعف فعالیت کشورهای اسلامی در این بخش است و اندونزی به عنوان پرجمعیت ترین کشور اسلامی هم زیر نفوذ رسانه های غربی قرار دارد و بنگاه های خبرپراکنی رویترز و سی ان ان جریان غالب اطلاع رسانی در این کشور را در اختیار دارند.
نظر شما