بسیاری معتقدند که بروز انقلاب صنعتی اروپا در اواخر قرن هجدهم میلادی، هنر صنایع‌دستی را در بسیاری از کشورهای اروپایی به طرز قابل توجهی متحول کرد. در آن زمان به تدریج، ماشین‌های صنعتی جای خود را به نیروی انسانی دادند و هنرهای دستی مانند مجسمه‌سازی، شیشه‌گری، سفال‌گری و حکاکی بر روی چوب و فلز وارد مرحله جدیدی شدند. از آن زمان، این هنرها از یک سو نشان‌دهنده اعتقادات، آداب و رسوم، سنن، فرهنگ و تمدن کشورهای مختلف به شمار می‌آیند و از سوی دیگر در ایجاد اشتغال، افزایش تولید ملی، درآمد سرانه کشور و همچنین توسعه صادرات، نقش ویژه‌ای ایفا می‌کنند. آلمان نیز از این امر مستثنی نیست. آلمانی‌ها در سال‌های اخیر تلاش کرده‌اند تا با حفظ کیفیت صنایع‌دستی خود، نه‌تنها گردشگران و شهروندان کشورهای مختلف را با هنرهای بومی و اصیل خود آشنا کنند، بلکه درآمد سرانه کشور را نیز در این بخش افزایش دهند.
آثار دست‌ساز در صدر
هر چند آلمان با وجود کارخانه‌های متعدد و پیشرفته، به تولید محصولات مدرن معروف است، اما در میان صنایع‌دستی این کشور، آثار دست‌ساز، هنوز هم محبوبیت بیشتری دارند. در این میان، شیشه‌گری دستی، ساخت فراورده‌های سرامیکی و چاقوسازی هنوز هم در آلمان از رونق بیشتری برخوردارند. شیشه‌گری دستی در آلمان تا حد زیادی از صنعت شیشه‌گری در ونیز تأثیر پذیرفته است. هرچند، شیشه‌گری در کشور ژرمن‌ها بر اثر رقابت صنعت‌گران انگلیسی در قرن هیجدهم و هنرمندان چک در قرن نوزدهم، رو به افول نهاد، اما امروزه این صنعت در آلمان از اهمیت زیادی برخوردار است .
چاقوسازی نیز از ۷۰۰ سال پیش در آلمان رونق داشته است. امروزه در شهر زولینگن بیش از هر جای دیگر کارگاه‌های کوچک و متوسطی دیده می‌شوند که وسایل غذاخوری و چاقو تولید می‌کنند. شهرت و اعتبار جهانی تولیدات زولینگن موجب شده که بیش از ۶۰ درصد محصولات آن به سراسر جهان به ویژه سایر کشورهای اروپایی صادر شود.
علاوه بر این‌ها، فرآورده‌های سرامیکی نیز یکی دیگر از صنایع دستی پر طرفدار در آلمان است. فنجان، کاسه، بشقاب، لیوان و قوری‌های سرامیکی آلمان شهرتی جهانی دارند و توجه بسیاری از گردشگران را به خود جلب می‌کنند. کارخانه مایزن که در سال ۱۷۱۰ در زاکسن تاسیس شده است، قدیمی‌ترین کارخانه تولید محصولات سرامیکی در کل اروپا به حساب می‌آید. در این کارخانه ظرف‌های سرامیکی به شکل‌های قدیمی و جدید و در رنگ‌های بسیار متنوع تولید می‌شوند.
فعالیت ۵۰ هزار شرکت در بخش صادرات
آنطور که گزارش اتحادیه مرکزی صنایع‌دستی آلمان نشان می‌دهد؛ کشورهای بسیاری در سطح جهان خواهان صنایع دستی آلمان هستند. در همین راستا، ۵۰ هزار شرکت در سراسر آلمان، صنایع دستی این کشور را به خارج صادر می‌کنند. این شرکت‌ها، صنایع‌دستی آلمان را به بیش از ۸۰ کشور جهان ارسال می‌کنند و در این میان، کشورهای اروپایی بهترین خریدار صنایع‌دستی آلمان هستند. علاوه بر این‌ها، سازمان‌های صنایع‌دستی آلمان با سایر سازمان‌های صنایع دستی جهان ارتباط دارند. فعالیت این سازمان‌ها بسیار متنوع و گسترده است و از برگزاری نمایشگاه‌های صنایع‌دستی تا دوره‌های آموزشی را در بر می‌گیرد.
کمبود نیروی کار
هرچند اکثر گزارش‌های منتشر شده در سایت اتحادیه مرکزی صنایع‌دستی آلمان نشان می‌دهد که شرایط هنرهای صنعتی و بومی در این کشور خوب است، اما کارشناسان این بخش معتقدند که تا رسیدن به شرایط ایده‌آل فاصله زیادی وجود دارد. براساس گزارش شبکه خبر آلمان، شرکت‌ها و کارخانه‌های مرتبط با صنایع‌دستی در سال‌های اخیر به دلیل کمبود نیروی انسانی نمی‌توانند سفارشات زیادی را بپذیرند. این امر موجب شده تا شرکت‌های چینی و سایر کشورهای آسیایی بتوانند با نیروی کار کافی، محصولات آلمانی را با هزینه کمتری تولید کنند. به گفته مسئولان اتحادیه مرکزی صنایع‌دستی آلمان، در چند سال اخیر، در حدود نیمی از شرکت‌های صنایع‌دستی فرصت پذیرش سفارشات تازه را ندارند و با درماندگی دنبال نیروی کار می‌گردند. این در حالی است که از ماه مارچ سال ۲۰۲۰ قانون مهاجرت نیروی کار متخصص در آلمان اجرا می‌شود. این قانون قرار است راه نیروهای متخصص از کشورهای خارج از اتحادیه اروپا را به سوی آلمان هموار سازد. مسئولان دولت فدرال امیدوارند که با این قانون، کمبود نیروی کار در آلمان در بسیاری از حوزه‌ها مانند صنایع‌دستی کمتر شود.
جایگاه ویژه آموزش
علاوه بر این، آلمانی‌ها معتقدند که برگزاری دوره‌های آموزشی می‌تواند در توسعه صنایع‌دستی نقش ویژه‌ای ایفا کند و مشکل کمبود نیروی کار متخصص را نیز کمتر کند. از این رو، صنایع‌دستی در میان آموزش‌های فنی‌وحرفه‌ای آلمان، جایگاه ویژه‌ای دارد. در بسیاری از آموزشگاه‌های فنی‌وحرفه‌ای، آموزش در این حوزه به صورت عملی و تئوری وجود دارد. این دوره‌ها در ایالت‌های بادن-وورتمبرگ، بایرن، هسن، نوردراین-وستفالن، زاکسن-آنهالت و زاکسن وجود دارد. این دوره‌های آموزشی که بین سه سال تا سه سال و نیم طول می‌کشد، بیشتر در رشته‌های حکاکی بر روی فلز و چوب، شیشه‌گری، بافندگی، کار بر روی سنگ‌های قیمتی و کاشی‌کاری است. شرکت‌کنندگان در پایان این دوره‌ها، گواهینامه دریافت می‌کنند. همچنین فارغ‌التحصیلان این دوره‌ها می‌توانند در دانشگاه‌ها نیز به تحصیلات خود ادامه دهند.
با این وجود، بر اساس برآوردهای جدید در آلمان، در سال‌های اخیر تعداد جوانان آلمانی که مایل به گذراندن دوره‌های آموزشی در حوزه صنایع‌دستی هستند، به شدت کاهش یافته است. در این شرایط، به نظر می‌رسد که جوانان پناهجو و مهاجر بیشتر تمایل به شرکت در این دوره‌ها دارند. به گفته رئیس اتحادیه مرکزی صنایع دستی آلمان، نیمی از پناهجویانی که در دوره‌های آموزشی فنی‌وحرفه‌ای سال ۲۰۱۹ شرکت داشته‌اند، دوره‌های مربوط به صنایع‌دستی را انتخاب کرده‌اند. به گفته او، بیشتر این کارآموزان از کشورهای افغانستان، سوریه و عراق بوده‌اند. از این رو، مسئولان اتحادیه مرکزی صنایع‌دستی آلمان از مسئولان دولت فدرال خواسته‌اند تا قوانین مربوط به پذیرش پناهجویان و مهاجران در دوره‌های آموزشی را نیز تسهیل کنند. کارشناسان حوزه صنایع‌دستی امیدوارند که با برگزاری دوره‌های آموزشی برای پناهجویان و مهاجران و ورود نیروی تخصصی از خارج از آلمان، مشکل کمبود نیروی کار نیز برطرف شود.
منبع: اتحادیه مرکزی صنایع دستی آلمان، هندلزبلات، اشپیگل، دویچلند و شبکه خبر آلمان
https://www.zdh.de/
https://www.n-tv.de/wirtschaft/Noch-boomt-das-deutsche-Handwerk-article21378812.html
https://www.deutschland.de/de/topic/wirtschaft/handwerk-in-deutschland-beruehmte-manufakturen
https://www.spiegel.de/stil/s-magazin/handarbeit-ueber-das-erfolgsgeheimnis-deutscher-handwerkskunst-a-1169709.html
نظر شما