بسمه تعالی

مقدمه:

پس از پیروزی انقلاب اخیر سودان(18 ماه قبل)، انقلابیون کمیته ای برای مصادره اموال صاحب منصبان و مسئولین نظام سابق و کسانی که از طریق رانت خواری در آن نظام به ثروتی رسیده اند یا زمین ها و کارخانه هایی را به نام خود کرده اند را مصادره کند، که این کمیته به حق و یا نا حق کارهایی در سودان انجام داد که برای بسیاری از سرمایه داران سودانی، امنیت مالی و اقتصادی و اجتماعی باقی نگذاشت لذا در نتیجه اخیراً پدیده ای در سودان به وجود آمده است که نام ان را "فرار بزرگ از سودان گذاشته اند.

عثمان میر غنی سردبیر سابق روزنامه "التیار" سودانی و تحلیلگر و منتقد سیاسی اجتماعی کنونی سودان در مقاله ای در سایت خبری "النیلین" سودان نوشت: مردم در خارطوم (پایتخت سودان) خانه هایشان را می فروشند و در مصر، ترکیه و امارات آپارتمان می خرند، و این پدیده وضعیت فرار دستجمعی از سودان را نشان می دهد.

وی در ادامه می گوید: روزی پرفسور "احمد التیجانی" موسس و رئیس موسسه بزرگ لبنیاتی "الروابی" در گفتگویی با مهندس "محمد بلوله" رئیس اجرایی غرفه سودان در نمایشگاه "اکسبو" در دبی، می گفت که فرصت های سرمایه گذاری در سودان بسیار زیاد و سودآور است، و در این گفتگو سخن از معاملات چند میلیارد دلاری می کرد، اما اکنون وضعیت سودان به جایی رسیده که سرمایه گذاری در این کشور مصداق قول شاعر سودانی شده که می گوید: "با شوق وارد آن شدند و خاکی و غبار الود از آن بازگشتند"،  یعنی بسیاری از سرمایه گذاران با شوق و امیدواری وارد بازار سودان می شوند و با غبارِ نا امیدی و زیان های اهانت بار از آن خارج می شوند .

التیجانی تاکید می کند که تا روزی که "دولت قانون" در سودان برقرار نشود، هیچ امکانیوجود ندارد که پیرامون سرمایه گذاری پایدار و غیر متزلزل سخن گفت. و به قول معروف سرمایه ترسو است، و به محض رواج یک شایعه گذرا، از کشور فرار می کند، تا چه رسد به طرح داستان های دلهره آور و نا امید کننده در رابطه با سرمایه گذاری. و دولت قانون با شعار و تبلیغات، محقق نمی شود، و برای بر سر کار آمدن دولت قانون باید به جای افراد، بنیادها و نهاد های رسمی، قدرت را به دست گیرند و حقوق همه در برابر قانون یکسان رعایت شود. اما اکنون وضعیت سودان از همه جهات بی سر و سامان است، زیرا که در تشکیلات حالی حاکم در این کشور، دادگاه قانون اساسی، شورای عالی قضایی، دادستانی کل، رئیس قوه قضائیه و معاون این قوه و ... وجود ندارد، لذا هرچه که مردم دنیا به ما با حسن ظن نگاه کنند و یا هرچه که در پوشش انقلاب عظیم اخیر پنهان شویم، اما باید بپذیریم که واقعیت موجود ما، فراری دهنده سرمایه ها است. و تا زمانی که سرمایه های سودانی از این کشور فراری است، و در سایر کشورها به کار گرفته می شود، هیچ خردمندی در سودان سرمایه گذاری نمی کند.  

در اینجا باید گفت که شاید پرفسور تیجانی خبر ندارد که پدیده فرار بزرگ در سودان با همه مرتبه های مالی آن صورت می گیرد، و همانطوریکه گفته شد خانه هایشان را می فروشند و آپارتمان هایی در کشور های مصر، ترکیه و امارات (سه کشور دلخواه برای سرمایه داران سودانی) می خرند، همچنین چگونه سرمایه خارجی جذب کشوری بشود که سرمایه داران آن کشور سرمایه های کوچک و بزرگ خود را از داخل کشور به خارج فراری می دهند؟

البته خوشبختانه اصلاح این وضعیت بی سامان بسیار آسان است، ابتدا باید در قانونگذاری اصلاحات لازم صورت گیرد و سپس موسسات و نهاد های رسمی اجرای این قوانین اصلاح شده را به عهده گیرند، و این اصلاح باید به دست دولتی صورت گیرد که نگاهش به این اصلاحات بیشتر از درخواست کمک های خارجی باشد و متاسفانه دولت ما اینگونه نیست، یعنی ما مانند شترهای ارزشمندی شده ایم که در بیابان از تشنگی می میرند، درحالکه آب فراوان بر پشت خود دارند.

در رابطه با مطلب فوق اقشار مختلف سودانی اظهار نظرهای جالبی کرده اند که به برخی از آنها اشاره می شود:

1. سخن تیجانی منطقی است و متاسفانه این همان وضعیت کنونی ما است... نسل پس از نسل  می آیند و می روند، اما وضع همان تباهی، ذلت و فساد باقی است.

2. اسامه الشیخ:  مردم چرا از دست چنین دولتی که مخالفینش را مانند سگان و با ضربه زدن بر سر آنها ، مانند "محجوب التاج" می کُشد و یا ارتشیها انبارهای تُجار را غارت می کنند و اجناس را به قیمت هایی که باعث ورشکستگی صاحبان سرمایه می فروشند و یا افراد را فقط به دلیل داشتن ارز خارجی دستگیر و مصادره می کنند، و سپس خودشان ارزها را به خارج فراری می دهند، و ...، فرار نکنند، و کسانی که امروز به خارج نروند، فردا افغانی وار فرار خواهند کرد،"انسان عاقل با یک اشاره همه موضوع را می فهمد".

3. فرید ابراهیم در جواب کسانی که اسلامگرا ها را متهم به بوجود آوردن چنین وضعیتی می کنند، می گوید: سخنان شما مانند سخنان رهبران نیروهای آزادی و تغییر (انقلابیون حاکم در سودان) است و همین کسانی که انقلاب کرده اند و برخی از وزرای آنها هستند که اموال خود را به خارج می فرستند، نه رهبران اسلامگرا که بیشتر آنها در زندان هستند و خانه ها و اموال شان توسط این انقلابیون بدون هیچ جرمی و فقط به دلیل اسلامگرا بودن، مصادره شده است.

4. واثق صالح خطاب به تیجانی می نویسد: اگر در خارج از سودان زندگی می کنی و سخن می گویی، به تو می گویم که وضع ما در سودان خوب است، و اگر از داخل سودان این مطالب را می نویسی، در واقع قبل از اینکه بخواهی مردم را فریب بدهی، به خودت دروغ گفته ای. 

البته مسئله فرار سرمایه ها از کشورهایی مانند سودان، سوریه، عراق، لبنان و ... موضوع جدیدی نیست اما گستردگی و کثرت این موضوع آن به یک پدیده تبدیل کرده است. و تا هنگامی که تبلیغات سرسام اور خارجی (ترکیه، امارات و مصر) در کشور سودان برای جذب سرمایه ها ادامه یابد و تا هنگامی که وضعیت در این کشور همچنان بی سر و سامان است و امنیت اجتماعی و اقتصادی مطلوب وجود نداشته باشد، فرار مغز ها و سرمایه ها امری عادی و روزمره به شمار می رود. مثلا " محمد الحداد" تاجر بزرگ شکر در سودان که نیم قرن به این تجارت مشغول بود و بعد از مرگ سرمایه اش به فرزندش"علی محمد الحداد" به ارث رسید و اخیرا به دلیل اختلافات شخصی، این فرزند دستگیر و قرار است سرمایه اش مصادره شود، چنین مواردی هیچ امنیت اجتماعی و اقتصادی در سودان باقی نمی گذارد.