این‌ در حالی است که گزارش‌های پلیس جنایی فدرال آلمان نشان می‌دهد؛ شرایط آلمان در سال‌های گذشته نیز وخیم بوده است. براساس آمارهای پلیس آلمان، ۱۳۳۳ نفر در سال ۲۰۱۶ بر اثر استعمال مواد مخدر جان باخته‌اند. همچنین در سال ۲۰۱۵ در مجموع ۱۲۲۶ مورد مرگ ناشی از مصرف مواد مخدر به ثبت رسیده است. آنطور که مسئولان پلیس جنایی فدرال می‌گویند، این روند از سال ۲۰۱۲ آغاز شده و هرسال رشد چشمگیری داشته است.

حشیش؛ پرطرفدارترین مخدر در آلمان

سال‌ها است که استفاده از مواد مخدر در میان جوانان اروپایی باب شده است. این مواد در انواع سیگارها، نوشیدنی و حتی کیک‌ها و کوکی‌ها هم وجود دارند. براساس گزارش مرکز نظارت بر مواد مخدر و اعتیاد اتحادیه اروپا، حشیش محبوب‌ترین ماده مخدر در میان جوانان آلمانی است. براساس این گزارش، استفاده از این ماده مخدر در میان جوانان زیر ۲۵ سال در آلمان بسیار شایع است و از هر ۵ نفری که به دلیل مسمویت استفاده از مواد مخدر به بیمارستان‌های آلمان مراجعه می‌کنند، دو نفر به حشیش اعتیاد دارند. پس از حشیش نیز، کریستال، کوکائین، اکستازی یا ام دی ام ای، طرفداران بیشتری در آلمان دارند.  از سوی دیگر گزارش‌های پلیس جنایی آلمان نشان می‌دهد که اعتیاد در برخی از شهرهای بزرگ آلمان بیشتر است.  براساس این گزارش، اعتیاد به مواد مخدر در برلین، مونیخ، هامبورگ و دورتموند بیش از سایر نقاط آلمان وجود دارد. از سوی دیگر، در آلمان، الگوهای مصرف مواد از منطقه به منطقه‌ای دیگر با هم متفاوت است. آمارهای منطقه‌ای نشان می‌دهد که مصرف مخدرهای سبک مانند حشیش در بسیاری از مناطق آلمان شایع است، اما مصرف مخدرهای سنگین مانند مت‌آمفتامین(شیشه) در ایالت‌های جنوب شرقی بیش‌تر دیده می‌شود.

در این میان، به نظر می‌رسد که استفاده از داورهای مخدر بیمارستانی نیز برای مسئولان آلمانی دردسرساز شده است. در آلمان،‌ بیماران مبتلا به امراض سخت می‌توانند با نسخه پزشک ماری‌جوانا دریافت کنند. این در حالی است که براساس گزارش مرکز نظارت بر مواد مخدر و اعتیاد اتحادیه اروپا، تعداد افراد معتاد به داروهای مخدر بیمارستانی در سال‌های اخیر در آلمان افزایش یافته است. آمارهای موجود نشان می‌دهد؛ در فاصله سال‌های ۲۰۰۰ تا ۲۰۱۰، پزشکان آلمانی بیشتر از مقدار مجاز، برای بیماران مختلف داروهای مخدر بیمارستانی تجویز کرده‌اند. با این حال، از آنجا که این داورها مجاز هستند، آمار معتادان به این داروها به صورت منظم در لیست معتادان کشور ثبت نمی‌شود.

قانونی بودن یا نبودن؛ مسئله این است

در آلمان مانند سایر کشورها، سیاست‌ها و قوانین مختلفی برای مقابله با مصرف مواد مخدر غیرمجاز وجود دارد. در عین‌حال، مدت‌هاست که در کنار سیاست‌های مبارزه با مواد مخدر، روش‌های جایگزین دیگری مانند آزادسازی فروش مواد مخدر سبک نیز مطرح شده است. هرچند، هیچ‌کدام از احزاب آلمانی از قانونی‌شدن خرید و فروش کلی مواد مخدر حمایت نمی‌کنند، اما چند سالی است که برخی از نمایندگان احزاب چپ و سبزها در پارلمان مرکزی آلمان به کمپین فروش قانونی حشیش و ماری‌جوانا پیوسته‌اند. این افراد معتقدند که اگر این مواد به صورت قانونی به افراد بالای ۱۸ سال فروخته شود، شرایط امن‌تری در جامعه فراهم می‌شود. به گفته این نمایندگان، با قانونی شدن فروش حشیش و ماری‌جوانا، بساط بازارهای سیاه برچیده می‌شود و مرگ و میر ناشی از مصرف ماده مخدر کاهش می‌یابد.

سرپرست مرکز رسیدگی به امور معتادان آلمان در این باره می‌گوید:« افزایش آمار قربانیان مواد مخدر نشان می‌دهد که سیاست ممنوعیت مواد مخدر نتوانسته است به حل این معضل کمک کند و سیاستمداران باید به دنبال راه‌حل‌های جدیدی برای حل مشکل اعتیاد باشند.»

این‌ها در حالی است که دانیلا لودویگ، مامور دولت فدرال در زمینه مواد مخدر معتقد است که قانونی بودن فروش مواد مخدر، سیگنال نادرستی را به مردم می‌فرستد. او در این باره می‌گوید:« متاسفانه بسیاری از خانواده‌ها متوجه خطرات و عوارض استفاده از حشیش و ماری‌جوانا نیستند. بنابراین در بسیاری از خانواده‌های آلمانی، جوانان از مواد مخدر سبک استفاده می‌کنند. اگر خرید و فروش این مواد مخدر آزاد شود، مصرف آن‌ها نیز افزایش خواهد یافت. مصرف زیاد حشیش و ماری‌جوانا می‌تواند به روح و روان افراد صدمات شدیدی وارد کند.»

اعتیاد به الکل خطرناک‌تر است

هر چند استفاده از مواد مخدر در آلمان در سال‌های اخیر افزایش داشته، اما اعتیاد به الکل نیز در آلمان گسترش زیادی یافته است. براساس گزارش وزارت بهداشت آلمان، ۱.۶ میلیون نفر از شهروندان این کشور در سال ۲۰۱۸ به الکل اعتیاد داشته‌اند. اعتیاد به الکل بیشتر در شهرهای کوچک و روستاهای آلمان دیده می‌شود. ینز رایمر، رئیس مرکز تحقیقات اعتیاد در دانشگاه هامبورگ در این باره می‌گوید: «اعتیاد به الکل، بدترین نوع اعتیاد است و متاسفانه درباره آن کمتر اطلاع‌رسانی می‌شود. مصرف بی‌رویه الکل باعث اضطراب، توهم و بیماری‌های روانی خواهد شد. همچنین برخی پژوهش‌ها نشان می‌دهد که استفاده بیش از حد الکل باعث ایجاد تغییرات در ساختار مغز و کاهش ضریب هوشی افراد می‌شود.»

مراکز پیش‌گیری و مشاوره

به گفته مسئولان دولت فدرال، حدود نیمی از معتادان در آلمان، در زندگی و کار خود با مشکلات زیادی روبرو هستند. اغلب افراد پس از  اعتیاد، کار خود را از دست می‌دهند و ارتباط‌شان با اعضای خانواده قطع می‌شود. برخی حتی به دلیل بی‌پولی، جایی برای ماندن ندارند و بی‌خانمان می‌شوند. با این وجود،‌ تجارب سال‌های اخیر در آلمان نشان داده است که معتادان را می‌توان درمان کرد و به جامعه بازگرداند. هرچند،‌ سیاست‌گذاران آلمانی در گذشته چندان توجهی به معتادان نداشتند، اما چند سالی است که در این کشور درمان افراد معتاد جایگزین مجازات آن‌ها شده است. این روند درمانی آنقدر کامل است که تماس با معتادان حتی در پایان درمان نیز قطع نمی‌شود و کمک به آن‌ها به منظور دسترسی به موفقیت کامل ادامه می‌یابد.

البته این تنها راه‌کار سیاست‌گذاران آلمانی برای کمک به افراد معتاد نیست احداث سرپناه یا پناهگاه برای معتادان، ارائه دارو با تجویز پزشک، تحویل سرنگ‌های زیرجلدی و دریافت سرنگ‌های نو به همان تعداد نیز از دیگر تمهیدات اندیشیده‌شده برای کمک به معتادان در این کشور است. در این میان، شهرداری‌های آلمان، نقش مهمی ایفا می‌کنند. بخش فرهنگی و اجتماعی شهرداری‌ها در ایالت‌های مختلف، مراکزی برای مشاوره، معالجه و مراقبت از معتادان دارند. البته کار مسئولان فرهنگی و اجتماعی شهرداری ها اغلب به همین‌جا ختم نمی‌شود. آن‌ها از تمام اعضای خانواده فرد معتاد حمایت می‌کنند. حتی اگر کودکان از اعتیاد یک عضو خانواده رنج بکشند، شهرداری‌ها و نهادهای محلی از آن‌ها محافظت می‌کنند.

الکه شولز، مددکار اجتماعی در یکی از ایالت‌های آلمان است. او درباره کار مراکز مشاوره و مراقبت از معتادان می‌گوید:«در این مراکز تلاش می‌شود تا به معتادان الکلی و همچنین مواد مخدر کمک کنیم تا اعتیاد خود را درمان کنند. اغلب اعضای خانواده و یا ماموران پلیس، معتادان را به این مراکز معرفی می‌کنند. چرا که اکثر افراد معتاد حاضر به حضور در مراکز ما نیستند.»

او با اشاره به کمبود مراکز مراقبت از معتادان می‌گوید:« متاسفانه این مراکز به اندازه کافی در تمام ایالت‌های آلمان وجود ندارند. با اینکه بودجه کافی در اختیار شهرداری‌ها قرار دارد، اما مراکز توانبخشی کافی برای معتادان ساخته نشده است. بنابراین ما به کمک نهادهای غیردولتی نیز نیاز داریم. در حال‌حاضر سازمان‌ها و انجمن‌های غیردولتی زیادی در ایالت‌های مختلف آلمان برای کمک به درمان افراد معتاد و حمایت از خانواده‌ها آن‌ها تاسیس شده‌اند.»

منبع: مرکز اپیدمیولوژی اعتیاد در آلمان، وزارت بهداشت آلمان، نشریه ولت، دویچه‌وله

https://www.bundesgesundheitsministerium.de/themen/praevention/gesundheitsgefahren/sucht-und-drogen.html

https://www.welt.de/gesundheit/article165805929/Diese-Drogen-werden-in-Deutschland-am-meisten-konsumiert.html

https://www.dw.com/de/drogensucht-sind-deutsche-kommunen-%C3%BCberfordert/a-51417663

https://www.esa-survey.de/publikationen/fachliteratur/fachliteratur-detailansicht/lm/gebrauch-von-alkohol-tabak-illegalen-drogen-und-medikamenten-schaetzungen-zu-konsum-und-substanzbe.html