بسیاری معتقدند که مسلمانان خیر و سازمان‌های خیریه اسلامی در آلمان با چالش روبرو هستند. نظر شما در این باره چیست؟

اول از همه باید تاکید کنم که مسلمانان آلمان در فعالیت‌های بشردوستانه و داوطلبانه نقش مهمی ایفا می‌کنند. این مسئله حتی در تحقیقات علمی نیز مشخص شده است. به طور مثال، تحقیقات پروفسور هالم و دکتر زائر، از محققان برجسته نشان می‌دهد که سازمان‌های خیریه و خدمات اجتماعی اسلامی در بخش‌های مختلفی از جمله، حمایت از کودکان و نوجوانان، مراقبت از سالمندان و ... فعالیت دارند، اما با اقبال عمومی روبرو نیستند. علاوه بر این، تحقیقات همکاران من در دانشگاه‌های مونستر و هیلدسهایم نیز نشان می‌دهند که در حوزه حمایت از کودکان و نوجوانان، مسلمانان خیر زیادی حاضر به همکاری هستند که متاسفانه از سوی سازمان‌های خیریه آلمانی و یا افراد مرتبط با این سازمان‌ها جدی گرفته نمی‌شوند. نتایج این تحقیقات نشان می‌دهند که مسلمانان برای حضور در فعالیت‌های بشردوستانه با چالش‌های مختلف روبرو هستند.

دلیل این اتفاق چیست؟

اکثر سازمان‌های اسلامی هنوز در آلمان به عنوان انجمن‌های مذهبی پذیرفته نشده‌اند. بنابراین اکثر آن‌ها که فعالیت‌های داوطلبانه و بشردوستانه انجام می‌دهند، ناشناخته باقی می‌مانند و افکار عمومی آلمان از فعالیت‌های آن‌ها اصلا باخبر نمی‌شوند.از سوی دیگر، مردم با تعصب و پیش‌داوری به سازمان‌های اسلامی نگاه می‌کنند. برخی از این سازمان‌ها با سختی فراوان مجوز گرفته‌اند، اما با اقبال عمومی روبرو نشده‌اند. حتی تحقیقات علمی نشان می‌دهند که شهروندان نگاه خوبی به فعالیت‌های مرکز توانمندسازی و رفاه اسلامی شناخته‌شده نیز ندارند. این امر باعث می‌شود که خیرین و داوطلبان مسلمان دل‌زده شوند و انگیزه زیادی برای کار نداشته باشند.

در بحث مربوط به کمپین “جمعه‌ها برای آینده” مدام تاکید می‌شد که داوطلبان باید آگاهی و تعهد کافی را داشته باشند. شما فکر می‌کنید که داوطلبان مسلمان در سازمان‌های خیره و بشردوستانه، آگاهی و تعهد کافی را دارند؟

بله، من معتقدم که داوطلبان مسلمان، افراد متعهدی هستند. به نظر من مشکل اصلی این است که نسبت به آن‌ها پیش‌داوری وجود دارد. من بارها دیده‌ام که مردم به سازمان‌های خیریه و بشردوستانه غیرمسلمان اعتماد کرده‌اند، در حالیکه کارکنان آن‌ها آگاه و متعهد نبوده‌اند. دکتر آنیا وایس، جامعه‌شناس آلمانی در یکی از کتاب‌هایش با عنوان “ نژادپرستی علیه اراده” نشان داده که مسلمانان و رنگین‌پوستان برای فعالیت‌های بشردوستانه با مشکلات زیادی روبرو هستند و تجربیات منفی بسیاری دارند. براساس تحقیقات این جامعه‌شناس، هر گاه مسلمانان و رنگین‌پوستان برای کار داوطلبانه به موسسات خیریه مراجعه می‌کنند، در ابتدا از آن‌ها خواسته می‌شود که نظر خود را درباره برابری جنسیتی، یهودی‌ستیزی و موارد مشابه آن بیان کنند. با این عمل داوطلبان احساس می‌کنند که شهروندانی عادی نیستند و به عنوان نمایندگان یک گروه عقب‌مانده با آن‌ها برخورد می‌شود. از سوی دیگر، تعداد داوطلبان مسلمان با مشکلات شخصی نیز مواجه هستند. فردی که در فعالیت‌های بشردوستانه حضور دارد، باید خیالش از نظر درآمد و رفع نیازهای شخصی جمع باشد. این در حالی است که همه می‌دانیم امکانات و ثروت در جامعه آلمان به یک نسبت مساوی بین افراد توزیع نشده است و مسلمانان برای کار و اجاره منزل نیز با مشکلات متعددی روبرو هستند.

آیا ساختارهای سیاسی و اجتماعی این اجازه را به مسلمانان می‌دهند که به طور آزادانه به فعالیت‌های بشردوستانه و خیرخواهانه در آلمان بپردازند؟

شرایط در ایالت‌های مختلف متفاوت است. به طور رسمی گفته می‌شود که همه می‌توانند به طور آزادانه در این فعالیت‌ها شرکت کنند، اما در واقعیت محدودیت‌های زیادی وجود دارد. این مسئله حتی درباره سایر فعالیت‌های اجتماعی نیز صدق می‌کند. مسلمانان نسبت به غیرمسلمانان در آلمان کمتر در فعالیت‌های اجتماعی مشارکت دارند و این به دلیل مشکلات ساختاری است.

چگونه می‌توان نژادپرستی و پیش‌داوری نسبت به داوطلبان مسلمان را از بین برد؟

در آلمان هیچ روش قابل توجهی برای مقابله با نژادپرستی وجود ندارد و فعالان اجتماعی و سیاسی برای گشودن فضاها هیچ تلاشی نمی‌کنند. دلایل متعددی برای این امر وجود دارد که در بحث ما نمی‌گنجد، اما متاسفانه باید بگویم که در سطح اجتماعی حتی درباره راه‌های مبارزه با نژادپرستی بحث هم نمی‌شود. متاسفانه مسئله مبارزه با نژادپرستی برای اکثریت جامعه آلمان در اولویت قرار ندارد. شبکه “آموزش مهاجران برای مقابله با نژادپرستی” در سال ۲۰۱۶، سعی کرد با پخش فیلم، مخاطبان خود را نسبت به نژادپرستی علیه مهاجران، آگاه کند. این در حالی است که پخش این فیلم نتوانست هیچ تاثیری بر روند نژادپرستی داشته باشد.

مسلمانان به عنوان یک گروه اقلیت در جامعه آلمان همواره مورد پیش‌داوری و قضاوت قرار دارند. در چنین شرایطی، چطور می‌توانند نقش مهمی در جامعه اکثریت ایفا کنند؟

به اعتقاد من، رفتار و کردار خوب مسلمانان می‌تواند به اندازه زیادی شرایط تبعیض‌آمیز را تغییر دهد. اگر مسلمانان با وجود ساختار نامناسب و رفتار تبعیض‌آمیز، هنوز هم در جامعه آلمان فعالیت‌های بشردوستانه و خیرخواهانه انجام می‌دهند، این نشان‌دهنده تعهد اخلاقی آن‌ها است. به نظر من فعالیت مسلمانان در چنین شرایطی، حتی اگر اثر کافی نداشته باشد، بهتر از ترسیدن و کنار ایستادن است. افراد باید تصمیم بگیرند که می‌خواهند چه نقشی در جامعه داشته باشند و به نظر می‌رسد مسلمانان نمی‌خواهند در این شرایط منفعل باشند. هر چند بسیاری از کارهای داوطلبانه آن‌ها دیده نمی‌شود، اما بی‌تفاوت نیستند. اگر آن‌ها به کار خود ادامه دهند، می‌توانند توجه سازمان‌ها و سایر داوطلبان را جلب کنند. در چنین شرایطی، با انتقال دانش گروه‌های مختلف به یکدیگر، فرصت مشارکت برای همه افراد جامعه ایجاد خواهد شد.

فعالیت‌های داوطلبانه مسلمان می‌تواند تاثیری بر جامعه آلمان بگذارد؟

فعالیت‌های بشردوستانه شامل تعاملات و ارتباطات اجتماعی زیادی است و همه افراد جامعه از آن سود می‌برند. هر چند اگر با آگاهی انجام نشود، می‌تواند مشکل‌ساز نیز باشد.

منبع: سایت اسلامیک

لینک مصاحبه:

http://www.islamiq.de/۲۰۲۰/۰۲/۱۶/wie-weiss-ist-das-ehrenamt/