ارتدوکس یا پراووسلاو، مذهب رسمی صربستان به شمار می رود و اکثر مردم این کشور پیروان این مذهب هستند. صرب ها یا ارتدوکس ها، کلیساهای ارتدوکس زیر نظر کلیسای ارتدوکس صربستان را نه تنها در این کشور بلکه در منطقه از مقدسات مذهبی خود می دانند و از حامیان سر سخت این اماکن مذهبی به شمار می روند.

صرب ها که از اسلاوهای جنوبی هستند در شبه جزیره بالکان و اروپای مرکزی اسکان دارند و در مجموع می توان گفت که مرکزیت صرب ها به لحاظ جمعیت ابتدا در صربستان و سپس مونته‌نگرو، بوسنی و هرزگووین، کرواسی،مقدونیه و اسلوونی است.

همچنین اضافه می شود که کشورهای مجارستان و رومانی نیز اقلیت صرب ها را نیز به رسمیت شناخته اند. بسیاری از صرب ها نیز در اروپای غربی مانند؛ آلمان، سوئیس و اتریش و همچنین در آمریکا، کانادا و استرالیا ساکن هستند.

در منطقه بالکان اگر به کسی گفته شود « صرب» یعنی مذهب وی مسیحی پراووسلاو (ارتدوکس)، اگر گفته شود « کروات» یعنی مذهب وی مسیحی کاتولیک و در منطقه بالکان به پیروان دین مبین اسلام، مسلمان گفته می شود.

- طغیان غرور مذهبی صرب ها در دفاع از اماکن مذهبی خود

پس از تصویب لایحه قانونی در پارلمان مونته‌نگرو در اواخر ماه دسامبر ۲۰۱۹ میلادی که بر اساس آن ساختمان‌ها و نهادهای مذهبی که حق مالکیت بر آن‌ها پیش از سال ۱۹۱۸ ثابت نشود، به دارایی عمومی مونته نگرو تبدیل می‌ شوند.

با این توصیف موجی گسترده از اعتراضات و ناراضایتی صرب ها برانگیخته شد، به طوریکه صرب ها یعنی پیروان مذهب ارتدوکس با برپایی تظاهرات و نیایش مذهبی توسط روحانیون خود که هنوز ادامه دارد، نارضایتی شان را به این قانون مذهبی در مونته نگرو نشان دادند.

مونته‌نگرو در سال ۱۹۱۸ استقلال خود را از دست داد و به پادشاهی یوگسلاوی پیوست و در سال ۲۰۰۶ میلای با برگزاری همه پرسی مجددا به استقلال رسید.

کلیسای ارتدوکس صربستان چندین کلیسا از جمله در کوزوو و مونته نگرو، بوسنی و هرزگوین و مقدونیه را زیر پوشش خود دارد که در یونسکو به عنوان میراث فرهنگی و مذهبی صرب ها به ثبت رسیده اند.

کلیسای ارتدوکس صربستان حدود ۶۶ صومعه، ده‌ها کلیسا و سایر املاک مذهبی در مونته نگرو را در اختیار دارد که بیشتر آن‌ها دارای قدمت قرون وسطایی است.

کلیسای ارتدوکس صربستان در مونته نگرو، بزرگترین جامعه مذهبی به شمار می‌آید و طرفداران این کلیسا بر این باورند، که هدف از تصویب قانون مربوط به اماکن مذهبی در مجلس مونته نگرو، آسیب رساندن به بزرگی و جلوه کلیسای ارتدوکس صربستان است که پیروان و وفاداران بسیار کمتری نسبت به کلیسای کاتولیک در جهان دارد و توسط کلیساهای دیگر نیز به رسمیت شناخته نمی‌شود.

کلیسای ارتدوکس صربستان قانون جدید در باره اموال مذهبی در مونته نگرو را تبعیض‌آمیز و مغایر با قانون اساسی آن کشور می داند و بنا به اظهارات اسقف های صرب؛ با تصویب این قانون، کلیساها و صومعه های کلیسای ارتدوکس صربستان تحت مالکیت مونته نگرد در می آیند.

بنا بر گزارش های مختلف و اظهارات صرب ها؛ مونته نگرو با تصویب قانون مربوط به اماکن مذهبی قصد دارد که به تدریج گرایش کاتولیک بودن جایگزین ارتدوکس بودن در آن کشور شود و در حقیقت نوعی مبارزه بین مسیحیت کاتولیک و مسیحیت ارتدوکس است. این در حالیست که مذهب اکثریت جمعیت مونته نگرو مسیحیت ارتدوکس می باشد.

- صرب ها یعنی ارتدوکس ها در صربستان و دیگر کشورهای منطقه بالکان غربی ۴۰۵ صومعه دارند.

- در صربستان ۳۷ صومعه کلیسای ارتدوکس وجود دارد.

- کلیسای ارتدوکس صربستان در مونته نگرو ۳۹ صومعه دارد که بیشترین صومعه ارتدوکس صربستان در منطقه است.

- کلیسای ارتدوکس صربستان تنها در بلگراد پایتخت صربستان ۴۶ کلیسا و ۳ صومعه دارد.

- موقعیت جغرافیایی و جمعیتی مونته نگرو

مونته ‌نگرو ۶۲۲ هزار نفر جمعیت دارد و گروه قومی مونته‌نگرویی با ۴۴.۵ درصد جمعیت بزرگترین گروه قومی در این کشور به شمار می رود و پس از آن، صرب ها بیشترین جمعیت مونته نگرو را تشکیل می دهند. 

بر اساس سرشماری سال ۲۰۱۱ میلادی در مونته نگرو؛ ۱۷۸ هزار و ۱۱۰ نفر یعنی ۲۸.۷۳ درصد جمعیت این کشور صرب تبار هستند.

مونته نگرو، آخرین جمهوری از یوگسلاوی سابق است که ۲۱ ماه می ۲۰۰۶ (۳۱ اردیبهشت ۱۳۸۵) با برگزاری همه پرسی از صربستان جدا شد و به این ترتیب مراحل فروپاشی یوگسلاوی پس از گذشت ۱۵ سال کامل گردید.

مونته نگرو به لحاظ وسعت و جمعیت، کوچکترین جمهوری از یوگسلاوی سابق به شمار می رفت که از لحاظ جغرافیایی در جنوب شرقی اروپا واقع شده و مساحت آن ۱۳.۸۱۲ کیلومتر مربع و جمعیت آن ۶۷۸ هزار و ۱۷۷ نفر و پایتخت آن پودگوریستا است.جمهوری مونته نگرو با داشتن ۱۹۹ کیلومتر ساحل دریای آدریاتیک و چند بندر مهم از جمله بندر بار،کوتور و زلنیکا  از اهمیت راهبردی در منطقه بالکان برخوردار است.

همسایگان مونته نگرو را در جنوب شرقی، آلبانی، در جنوب غربی، دریای آدریاتیک، از غرب کرواسی، از شمال غربی بوسیی و هرزگوین و از شمال شرقی صربستان تشکیل می دهند.مونته نگرو پنجاه و ششمین عضو سازمان امنیت و همکاری اروپا و صد و نود و دومین کشور عضو سازمان ملل است.

- قومیت صرب و اقلیت ها در صربستان

صربستان به لحاظ قومی تشکیل شده از صرب ها که در اکثریت هستند. آلبانیایی تباران که اکثریت آنان در کوزوو اسکان دارند، مجارها، بوسنیایی ها، کولی ها، کروات ها، چک ها، اسلواک ها، مونته‌نگرویی‌ها، مقدونیه‌ای‌ها، بلغارها، رومانیایی‌ها، یوگسلاو ها و .... از اقلیت های قومی در صربستان به شمار می روند.

بر اساس آمار رسمی از حدود ۷ میلیون و ۲۰۰ هزار نفر جمعیت صربستان بدون کوزوو، صرب ها ۸۲ درصد، مجارها ۳.۹ درصد، بوسنیایی ها ۱.۸ درصد، کولی ها ۱.۴۴ درصد، قوم یوگسلاو ها ۱ درصد و دیگران ۸.۸ درصد از اقوام این کشور را تشکیل می دهند.

به عبارتی در مورد مذهب مسیحیت می توان گفت که ارتدوکس ها ۸۵ درصد، کاتولیک ها ۳.۹ درصد و پروتستان ها ۲.۱۱ درصد جمعیت صربستان را تشکیل می دهند.

- پیروان مذاهب مختلف در صربستان

از جمعیت تقریبی ۷ میلیون و ۲۰۰ هزار نفری در صربستان ۸۵ درصد یعنی ۶ میلیون و ۳۴۷ هزار نفر آن، پیرو مذهب مسیحیت ارتدوکس هستند. پیروان مذهب مسیحیت ارتدوکس ۵.۸ درصد است.

پیروان دین مبین اسلام در صربستان بدون کوزوو ۳.۲ درصد است.

برآورد شده است که اگر تعداد مسلمانان در صربستان، مونته نگرو و کوزوو مجموعا حساب شود در اینصورت تعداد مسلمانان در سه منطقه یاد شده بالغ بر ۲ میلیون نفر برآورد شده است.

اکثر مسلمانان در منطقه سنجاک صربستان یعنی در جنوب این کشور زندگی می کنند.

پیروان مذهب یهودی در صربستان حدود ۳ هزار نفر تخمین زده شده که بیشتر آنها در استان ووی وودینا در شمال صربستان اسکان دارند.

همچنین اشاره می شود که در صربستان ده گروه مذهبی وجود دارد.

توضیح: بر اساس قانون اساسی صربستان ابراز هویت ملی و مذهبی در این کشور از سوی شهروندان در سرشماری ها اجباری نیست.

دین در شبه جزیره بالکان نقش بسیار مهم دارد، به طوریکه در این منطقه از اروپا یعنی بالکان غربی سه جامعه قومی یعنی صرب ـ کروات و بوشنیایی وجود دارد. مذهب صرب ها مسحیت ارتدوکس، مذهب کروات ها مسیحیت کاتولیک و مذهب بوشنیالک ها اسلام است.

بر این اساس زبان های صربی، کرواسی و بوشنیاکی که ریشه این زبان ها شبیه یکدیگر است از زبان های رایج در کشورهای صربستان، مونته نگرو، کرواسی و بوسنی و هرزگوین است.

مذهب مسیحی ارتدوکس در منطقه بالکان پیروان زیادی دارد. علاوه بر صربستان بیشتر ساکنین کشورهای بلغارستان، یونان و مقدونیه مسیحیت ارتدوکس است.

- قیام صربستان در تاریخ برای استقلال و آزادی

با عنوان کردن قیام صربستان می توان به عمق ملی گرایی صرب ها به وطن و مذهب مسیحیت ارتدوکس و چرا که تنها در بین مسیحیان ارتدوکس، تنها صرب ها جشن های مذهبی که به آن «سلاوا» گفته می شود، پی برد.

صربستان در طی تاریخ خود برای آزادی و استقلال، ۲ قیام بزرگ انجام داده است.

اولین قیام صربستان در برابر امپراتوری عثمانی در ۱۴ فوریه ۱۸۰۴ صورت گرفت و تا ۷ اکتبر ۱۸۱۳ ادامه داشت. این قیام با شورشی در منطقه (اسمدروسکوم سنجاک) در جنوب صربستان بر علیه نظامیان عثمانی انجام گرفت که قدرت در صربستان را از طریق کودتا به دست آورده بودند.

باید اشاره کرد که این قیام پس از گذشت بیش از سه قرن از سلطه عثمانی و اشغال کوتاه مدت صربستان توسط اتریش به جنگ استقلال (انقلاب صربستان) تبدیل شد.

این قیام به رهبری کاراجورجه به عنوان فرمانده قیام در صربستان انتخاب شد و ارتش شورشی او  گروه «جان نثار» سلطان عثمانی را در سراسر سنجاک شکست داد. صرب‌ها در برابر عثمانی‌ها راهپیمایی کردند و پس از پیروزی‌های بزرگ در سال‌های ۱۸۰۵ تا ۱۸۶۰، یک دولت و مجلس تشکیل دادند، زمین‌های صربستان را به مردم بازگرداندند، کار اجباری را لغو کردند و مالیات‌ها را کاهش دادند.

کشمکش و پیروزی و شکست های زیادی بین صربستان و عثمانی ها صورت گرفت، اگر چه قیام اول صرب ها بر علیه عثمانی ها برای کسب استقلال کامل با شکست مواجه شد، اما در سال ۱۸۱۵ میلادی قیام دیگری یعنی قیام دوم صربستان انجام شد که نتیجه آن تشکیل دولت شبه مستقل که سرانجام در سال ۱۸۱۷ میلادی به استقلال نسبی از امپراطوری عثمانی تبدیل شد.

- تاریخ کلیسای ارتدوکس صربستان

تاریخ کلیسای صربستان که همان مسیحیت ارتدکس در نزد صرب ها است. اشاره شود که تاریخ کلیسای ارتدوکس صربستان با غسل تعمید صرب ها آغاز شده که در دوره ای از قرن هفتم تا دهم میلادی اتفاق افتاد.

مهمترین نقطه عطف در تاریخ کلیسای ارتدوکس صربستان در سال ۱۲۱۹ بود یعنی هنگامیکه کلیسای ارتدوکس در صربستان به یک اتوکسال ( خودمختار) تبدیل شد و از آن زمان به عنوان یک کلیسای جامع محلی صربستان به رهبری اسقف اعظم سامان یافت.

اتحاد کلیساهای ارتدوکس در قلمرو پادشاهی تازه تأسیس کشور اسلوونی ها، کروات ها و صرب ها که بطور مختصر به آن «SHS» گفته می شد در چهار کنفرانس مقدماتی که از سال ۱۹۱۸ تا ۱۹۲۰ برگزار شد، توافق گردید.

توضیح: کشور متشکل از اسلوونی ها، کروات ها و صرب ها (SHS ) عمر کوتاهی داشت که پس از فروپاشی اتریش- مجارستان در پایان جنگ جهان اول تاسیس شد که اکثر ساکنین آن را  اقوام اسلاو جنوبی تشکیل داده بودند. این کشور فقط حدود یک ماه عمر داشت یعنی از ۲۹ اکتبر تا اول دسامبر ۱۹۱۸ میلادی که در ساختار آن پادشاهی صرب ها، کروات ها و اسلوونی ها بودند. این کشور تنها از طرف پادشاهی صرب ها به رسمیت شناخته شده بود.

شاه الکساندر کاراجورجویچ که از ۱۶ دسامبر ۱۸۸۸ تا ۹ اکتبر ۱۹۳۴ عمر داشت، پادشاه کشور پادشاهی صرب ها، کروات ها و اسلوونی ها از  ۱۹۲۱ تا ۱۹۳۴ بود که همین ترکیب از سال ۱۹۲۹ به پادشاهی یوگسلاوی تغییر نام داد. وی در اتحاد کلیساهای ارتدوکس صربستان نقش مهمی داشت.

- جشن های مذهبی صرب ها

جشن مذهبی صرب ها که صرب ها به آن «سلاوا» می گویند از سنت های بزرگ مذهبی در نزد صرب ها محسوب می شود که پس از عید پاک و کریسمس از بزرگترین اعیاد مذهبی در صربستان به شمار می رود.

خانواده ها یکی از روز هایی که به یک شخص مقدس مسیحی مربوط می شود را به عنوان جشن مذهبی انتخاب کرده و این رسم یک سنت به شمار می رود که از اجداد به ارث رسیده و اکنون از پدر به فرزند پسر و یا دختر و یا همسر ادامه دارد.

سلاوا، به عنوان میراث فرهنگی نامشهود بشریت از سال ۲۰۱۴ میلادی در فهرست یونسکو ثبت شده است.

جشن های مذهبی «سوتی نیکولا» ( نیکولای مقدس) در ۱۹ دسامبر، «آرخانگل میخایلو» یا آرانجلوو دان ( روز آرانجلو) در ۲۱ نوامبر، «سوتی گئورگیه» یا جورجو دان ( روز جورجه) در ۶ ماه می، «سوتی یووان» ( یووان مقدس) در ۲۰ ژانویه، «سوتی دیمیتریه» یا میترو دان (روز میترو) در ۸ نوامبر و «سوتی ساوا» یا ساوای مقدس در ۲۷ ژانویه از جمله جشن های مقدسی هستند که بیشتر مردم این روز ها را جشن می گیرند.

اصولا خانواده ها و همچنین جامعه ها و موسسات مختلف و یا احزاب سیاسی، شرکت ها و یا شهرداری ها و مدارس صربستان یکی از روز های مقدس را بعنوان قدیس حامی خود جشن می گیرند.

مرسوم است که قبل از مراسم جشن مذهبی یک روحانی از کلیسای محل به منزل خانواده و یا مکان و یا موسسه ای که در آن جشن گرفته می شود، برای دعا و نیایش و تقدیس حاضر می شود.

بنا به اعتقادات مردم؛ روحانی کلیسا در نیایش های خود از خداوند متعال می خواهد که خانه و ساکنان آن را از هر گونه شرارت و بدی ها و گناه پاک و منزه کند.

مسیحیان ارتدوکس بر این باورند که تمامی مقدس ها زنده هستند و همه آنها واسطه ای برای ما در نزد خداوند می باشند که ما را دعا می کنند.

در مراسم جشن مذهبی حتما نان گرد و بزرگی در خانه درست می شود و یا از نانوایی خریداری می شود که به عبارتی این نان مخصوص مراسم مذهبی است. قابل ذکر است که اصولا این نان در خانه تهیه می شود وبا آبی که توسط روحانی کلیسا تبرک شده، پخته می شود.

همچنین شیرینی و کلوچه های کوچک نیز توسط صاحب مراسم تهیه و یا از فروشگاه ها تهیه می شود که به نام شیرینی «سلاوا» معروف است. همچنین گندم که از ویژگی های این مراسم است با گردو تهیه می شود و همراه با شراب از میهمانان در بدو ورود پذیرایی می گردد.

 دود کردن «تامیان» یعنی «اسپند» و روشن کردن شمع از دیگر مواردی به شمار می روند که در این مراسم مذهبی انجام می شود.

سلاوا، یک جشن مذهبی محبوب در بین صرب ها در صربستان و یا دیگر نقاط می باشد که از اجداد باقی مانده است و در واقع جشن خانوادگی به شمار می آید که در آن علاوه بر افراد خانواده، نزدیکان نیز دور هم جمع می شوند.

قدیمی ترین سلاوا بین صرب ها به سال ۱۰۱۸ میلادی بر می گردد. جشن مذهبی صرب ها به شکل و سنت های کنونی درسال ۱۸۶۲ میلادی توسط  میخایلو متروپولیتن( مقام مذهبی) صربستان بنا گذاشته شد.

سلاوا برای صرب ها به لحاظ معنوی اهمیت بسیار دارد. بر اساس قوانین جدید در صربستان هر فرد شاغل یک روز را به عنوان روز سلاوا می تواند سرکار نرود.

صرب ها مجموعا ۸۵ سلاوا دارند که تنها چند مورد در بین عموم مردم رایج است که آن روز ها را طی مراسمی جشن می گیرند.