در موزه تاریخی صربستان، در تاریخ ۱۵ مه ۲۰۲۵، نمایشگاهی افتتاح شد و نشست تخصصی‌ای با موضوع «میراث فرهنگی ایران و صربستان» برگزار گردید. سخنرانان این نشست شامل دکتر دوشیتسا بویچ، مدیر موزه تاریخی صربستان؛ امیر پورپزشک، مدیر مرکز فرهنگی ایران در بلگراد؛ پروفسور دکتر فضل‌الله افشار، هنرمند برجسته ایرانی؛ پروفسور دکتر دراگان چالوویچ، استاد نظریه هنر و هنر شرق؛ و پروفسور دکتر اولیور تومیچ، استاد تاریخ هنر و مسئول نمایشگاه بودند.
یادداشت: در موزه تاریخی صربستان، در تاریخ ۱۵ مه ۲۰۲۵، ن
آیا هنر ایرانی در صربستان به اندازه کافی معرفی شده است؟
هنر ایرانی با پیشینه هزارساله و تنوع خیره‌کننده در نقاشی، خوشنویسی، صنایع‌دستی، معماری و موسیقی، یکی از غنی‌ترین گنجینه‌های فرهنگی جهان است. این هنر، که در تمدن ایرانی، آیین‌های عرفانی و داستان‌های مردمی ریشه دارد، توانایی شگفت‌انگیزی در مجذوب کردن مخاطبان سراسر جهان دارد.
در صربستان تلاش‌های زیادی برای معرفی هنر ایرانی صورت گرفته است – از نمایشگاه‌های نقاشی و خوشنویسی گرفته تا ارائه صنایع‌دستی مانند میناکاری و اجرای موسیقی سنتی ایران. به‌عنوان نمونه، مرکز فرهنگی ایران در بلگراد در سال‌های اخیر برنامه‌های متعددی برگزار کرده است؛ از جمله نمایشگاه‌هایی که آثار هنرمندان معاصر و سنتی ایرانی را معرفی کرده‌اند. با این حال، به نظر می‌رسد این تلاش‌ها هنوز نتوانسته‌اند به‌طور کامل پتانسیل عظیم هنر ایرانی را در صربستان آشکار سازند.
صربستان کشوری است با مردمی علاقه‌مند به هنر، میراث تاریخی غنی و فرهنگی پویا که خلاقیت را ارج می‌نهد. در مدت اقامتم در بلگراد، استقبال گرم و کنجکاوی بازدیدکنندگان نسبت به آثارم را به‌وضوح حس کردم. اما احساس می‌کنم هنوز داستان‌های ناگفته بسیاری از هنر ایرانی وجود دارد که می‌توانم با مخاطبان صرب به اشتراک بگذارم.
برای تقویت حضور هنر ایرانی، می‌توان به برگزاری نمایشگاه‌های مشترک با هنرمندان صرب، شرکت در جشنواره‌های بین‌المللی صربستان، ایجاد بسترهای دیجیتال برای نمایشگاه‌های مجازی، و حتی برگزاری کارگاه‌هایی در زمینه تکنیک‌های سنتی ایرانی نظیر نگارگری، تذهیب یا کاشی‌کاری اندیشید. این ابتکارات نه تنها هنر ایرانی را برجسته می‌سازند، بلکه موجب تقویت گفت‌وگوی فرهنگی عمیق میان دو ملت می‌شوند.
همکاری فرهنگی ایران و صربستان را چگونه ارزیابی می‌کنید؟
همکاری فرهنگی ایران و صربستان شبیه پلی است که گام‌به‌گام زیباتر و مستحکم‌تر می‌شود. با وجود تفاوت‌های جغرافیایی و تاریخی، دو کشور اشتراکات فرهنگی عمیقی دارند: عشق به هنر، احترام به سنت، مهمان‌نوازی و روح خلاقانه. این ارزش‌ها بستری ایده‌آل برای گسترش همکاری‌های فرهنگی فراهم کرده‌اند.
در سال‌های اخیر، برنامه‌های گوناگونی از جمله هفته فیلم ایران در بلگراد، نمایشگاه‌های هنری و اجرای موسیقی سنتی برگزار شده‌اند که فضایی دوستانه و همراه با تفاهم ایجاد کرده‌اند. شنیده‌ام که مرکز فرهنگی ایران در صربستان برنامه‌هایی برای معرفی ادبیات معاصر ایران، ترجمه آثار نویسندگان صرب به فارسی و بالعکس، و برگزاری سمینارهای مشترک درباره تاریخ و فرهنگ دو کشور در دست دارد. این اقدامات، گامی مهم در نزدیکی ملت‌هاست.
با این حال، می‌توان بلندپروازتر بود! تصور کنید گالری‌های مشترکی که آثار هنرمندان جوان ایرانی و صرب را در کنار هم نمایش دهند، یا کارگاه‌هایی که در آن هنرمندان صرب با تکنیک‌های سنتی ایرانی مانند نگارگری، خوشنویسی یا کاشی‌کاری آشنا شوند، و در مقابل هنرمندان ایرانی با تکنیک‌های نقاشی یا مجسمه‌سازی صرب آشنا گردند. همچنین می‌توان فستیوال‌های فرهنگی مشترک برگزار کرد که در آن موسیقی، تئاتر و هنرهای تجسمی هر دو کشور معرفی شود. این پروژه‌ها نه تنها همکاری فرهنگی را عمق می‌بخشند، بلکه می‌توانند آثار نوآورانه‌ای خلق کنند که در عرصه جهانی بدرخشند. این همکاری که اکنون دوستانه و بارور است، می‌تواند به یک گفت‌وگوی فرهنگی پایدار، الهام‌بخش و عمیق تبدیل شود.
تکنیکی که در آثار خود به‌کار می‌گیرید را توصیف کنید.
در آثارم از تکنیک اکریلیک روی مقوای مدل‌سازی هلندی استفاده می‌کنم. این نوع مقوا به دلیل بافت خاص و استحکام بالا، پایه‌ای ایده‌آل برای خلاقیت من است. رنگ اکریلیک به خاطر انعطاف‌پذیری و قابلیت‌های بالایش، این امکان را به من می‌دهد تا رنگ‌ها را با عمق، درخشش و زنده‌بودن بیان کنم، به‌گونه‌ای که هر تابلو روایت‌گر داستانی زنده باشد.
این رنگ که در نقاشی مدرن ایران بسیار رایج است، به من اجازه می‌دهد لایه‌های مختلف و بافت‌های غنی خلق کنم، و به‌سرعت خشک می‌شود که برای روند لایه‌ای کارم بسیار مناسب است. مقوای مدل‌سازی هلندی با بافت ظریف و مقاومت زیادش، امکان خلق جزئیات دقیق و خطوط نرم را برایم فراهم می‌آورد.
البته تکنیک‌های نقاشی ایرانی تنها محدود به اکریلیک نیستند. در گذشته هنرمندان ایرانی از تکنیک‌هایی چون گواش، رنگ بدن و آبرنگ استفاده می‌کردند و برخی هنوز نیز به این روش‌ها وفادار مانده‌اند. با این حال، من و بسیاری از هنرمندان معاصر به‌دلیل دوام، تطبیق‌پذیری، بافت‌پذیری و قابلیت ترکیب با سایر مواد، به اکریلیک روی آورده‌ایم.
فرآیند خلاقانه من ترکیبی است از دقت و آزادی: ابتدا طرح اولیه را با مداد روی مقوا می‌کشم، سپس با افزودن لایه‌های رنگ، حس و فضای مورد نظر را شکل می‌دهم. گاهی نیز از تکنیک‌های ترکیبی مانند کلاژ استفاده می‌کنم یا با نور و سایه بازی می‌کنم تا عمق و بُعد بیشتری به کار بدهم. این تکنیک‌ها به من اجازه می‌دهند روایت‌هایی عرفانی، مذهبی و انسانی را به زبانی بصری و مدرن بیان کنم که هم برای مخاطب ایرانی و هم بین‌المللی قابل فهم و جذاب باشد.
چه مضامینی بیشتر در آثار شما دیده می‌شود؟
موضوعات آثار من همچون سفری هستند به اعماق قلب و روح فرهنگ ایرانی، جایی که عرفان، مذهب و زندگی روزمره در هم تنیده‌اند.
زندگی انسان‌ها به هم پیوسته است. من دوست دارم داستان‌هایی را روایت کنم که الهام‌گرفته از شعر عرفانی مولانا، حافظ یا عطار، آیین‌های سنتی ایرانی و صحنه‌های رنگارنگ از زندگی مردمی باشد. برای مثال، در برخی آثارم رقص درویشان سماع را به تصویر کشیده‌ام؛ با رنگ‌ها و خطوطی گردان که حس حرکت، عرفان و وجد را منتقل می‌کنند.
در سال‌های اخیر به موضوعات معاصر نیز پرداخته‌ام؛ مانند پیوند سنت و مدرنیته در زندگی شهری ایران. گاهی به موضوعات جهان‌شمول‌تری چون جستجوی معنای زندگی یا ارتباط انسان و طبیعت می‌پردازم، اما این مفاهیم را همیشه از منظر فرهنگ ایرانی و با الهام از پیشینه ما به تصویر می‌کشم. هر تابلو چون شعری تصویری است؛ سفری به عمق هویت ایرانی که امیدوارم بیننده را به همراهی در این سفر و شناخت لایه‌های عمیق‌تر فرهنگ و تاریخ ما دعوت کند.
آیا این نخستین سفر شما به صربستان است؟
بله، نخستین‌بار است که به صربستان آمده‌ام و باید بگویم تجربه‌ای فراموش‌نشدنی بوده است! از لحظه‌ای که وارد بلگراد شدم، حس کردم در شهری هستم که در آن تاریخ، فرهنگ و مدرنیته به‌زیبایی در هم آمیخته‌اند. خیابان‌های پرجنب‌وجوش، معماری تاریخی که با ساختمان‌های مدرن هماهنگ شده و مهم‌تر از همه، گرمی مردم صربستان من را کاملاً مجذوب خود کرد.
در این سفر، نه‌تنها فرصت نمایش آثارم را داشتم، بلکه گفت‌وگو با مردم محلی، هنرمندان و علاقه‌مندان به هنر، فرصت آشنایی عمیق‌تری با فرهنگ این کشور را برایم فراهم کرد. این تجربه برایم بسیار الهام‌بخش و انگیزه‌بخش بوده است. بدون شک در آینده دوباره به این کشور زیبا باز خواهم گشت.
دیدگاه شما درباره صربستان چیست؟ آیا برنامه‌ای برای نمایشگاه‌های دیگر در این کشور دارید؟
صربستان برای من مانند کتابی مصور است، پر از رنگ، داستان و احساسات عمیق. مردم این کشور آرام، صمیمی و فوق‌العاده علاقه‌مند به هنر هستند. در مدت اقامتم در بلگراد، گفت‌وگو با بازدیدکنندگان نمایشگاه نشان داد که آن‌ها تنها به هنر ایرانی علاقه‌مند نیستند، بلکه کنجکاوی عمیقی نسبت به فرهنگ و تاریخ ما دارند.
از قدم زدن در کناره رود دانوب و تماشای غروب آفتاب، تا بازدید از کلیساها و موزه‌های بلگراد، هر لحظه این سفر برایم الهام‌بخش بوده است. صربستان کشوری است که در آن می‌توان آرامش و پویایی فرهنگی را توأمان یافت – و این برای یک هنرمند بسیار ارزشمند است.
در مورد برنامه‌های آینده، دوست دارم به صربستان بازگردم و آثارم را در شهرهای دیگر نیز به نمایش بگذارم. برای مثال، نووی ساد که به‌خاطر جشنواره‌های فرهنگی‌اش معروف است، یا نیش با تاریخ غنی‌اش، مقاصد فوق‌العاده‌ای برای نمایشگاه‌های آینده هستند. اگر مرکز فرهنگی ایران و نهادهای فرهنگی صرب هماهنگی‌های لازم را انجام دهند، برگزاری این‌گونه رویدادها کاملاً امکان‌پذیر خواهد بود.
همچنین، ایده برگزاری کارگاه‌های مشترک با هنرمندان صرب بسیار برایم جذاب است – فضایی که در آن بتوانیم تکنیک‌ها، ایده‌ها و داستان‌ها را به اشتراک بگذاریم و حتی آثار مشترکی خلق کنیم. این‌گونه پروژه‌ها نه‌تنها به ترویج بیشتر هنر ایرانی کمک می‌کنند، بلکه گفت‌وگوی هنری ماندگاری میان دو کشور ایجاد می‌کنند. صربستان با قلبی باز و فرهنگی غنی، بدون شک جایگاه ویژه‌ای در خاطرات و برنامه‌های آینده من خواهد داشت!
منبع: مرکز مطالعات ژئواستراتژیک
۲۱ مه ۲۰۲۵
نظر شما