یکی از مراکز مهم دانشگاه های پاکستان با قرار گرفتن در صدر مراکز تحقیقاتی و پژوهش های علمی آسیا جوایز  بین المللی متعددی  را از آن خود کرده است. این مرکز  بین المللی شیمی و بیولوژی دانشگاه کراچی است.

این مرکز که توسط یونسکو، آکادمی جهانی علوم (TWAS، ایتالیا)، OIC و چندین آژانس بین المللی دیگر به عنوان "مرکز برتر" تعیین شده است، چشم و چراغ بسیاری از کشورهای جهان برجسته است.

پروفسور ارنست ونکرت از دانشگاه کالیفرنیا چندین بار از این موسسه بازدید کرد و سپس نظرات زیر را در مورد آن نوشت: حقیقتا شگفت انگیز است که مؤسسه کراچی به چه سطح بالایی از استانداردهای علمی دست یافته است. برای من این امکان وجود داشت که پیشرفت موسسه را در طول این سالها تماشا کنم و فقط از تغییرات شتابان و جدیت تلاش علمی در این موسسه شگفت زده شوم. به نظر من این مرکز یکی از سه سازمان تحقیقاتی برتر در منطقه مدیترانه تا کشور ژاپن شده است. با توجه به امکان توقف پیشرفت مراکز پژوهشی علمی، در صورت عدم رسیدگی،  این موسسات در کشورهای آفریقا و آسیا نمیتوانند موقعیت کنونی خود را حفظ کنند.

بنابراین، سیستمی ناشناخته در دانشگاه های پاکستان در دهه ۱۹۷۰ تعریف شد که به موجب آن همه افرادی که پس از اتمام دوره دکتری خود به مشاغل مختلف علمی مشغول می شدند، حداقل به مدت پنج سال باید به صورت قراردادی فعالیت می کردند و تا زمانی که کیفیت تحقیقات آنها  از سوی متخصصان خارجی تایید    نمی شد نمیتوانستند پس از تکمیل ۵ سال فعالیت، از امنیت شغلی برخوردار شوند.

در این صورت بهترین افراد لایق و با استعداد برای این کار انتخاب می شوند همچنین، از هر یک از اعضای هیئت علمی انتظار می رفت که با برنده شدن در پروژه های بین المللی با بودجه قابل توجه، برتری خود را نشان دهند و عدم انجام این کار یکی از عواملی خواهد بود که می تواند منجر به حذف آنها از خدمت شود.

مجموعه‌ای دقیق از شاخص‌های کلیدی عملکرد تعیین شد و عملکرد هر یک از اعضای هیئت علمی در مقایسه با سال های گذشته ارزیابی می‌شود، و این در افزایش حقوق و تمدید شغل آنها نقش مهمی ایفا می کند. ما موفق شدیم از آلمان، ژاپن، ایالات متحده آمریکا و بریتانیا کمک مالی بزرگی به دست آوریم که با آن    آزمایشگاه های بسیار پیشرفته ای تأسیس شد که در حال حاضر بسیاری از دانشمندان بازدید کننده از غرب به این تسهیلات غبطه می خورند.

پروفسور ژان ماری لن، برنده جایزه نوبل از کشور فرانسه، در توضیح دستاوردهای ما نوشت: "پروفسور عطاءالله رحمان دانشمند بسیار فعالی است که کارهای تحقیقاتی سطح بسیار بالایی انجام داده است و در زمینه فعالیت خود در سطح بین المللی شناخته شده است. او با تأسیس مؤسسه ای با استانداردهای بالا، مهم ترین کمک را به توسعه تحقیقات شیمیایی در کشور خود و منطقه انجام داده است. در نهایت، او با اشتیاق و فداکاری خود تأثیر بسیار زیادی در تربیت، شبیه سازی و الهام بخشی به دانشمندان جوان و همچنین در ارتقای روابط بین الملل دارد.

پروفسور لن و چندین نفر از برندگان جایزه نوبل از جمله پروفسور ریچارد ارنست (سوئیس) چندین بار از این موسسه بازدید کردند و همکاری‌های تحقیقاتی بسیار نزدیکی نیز با دانشمندان برنده جایزه نوبل دارد.

این موسسه نقش مهمی در مقابله با حوادث غیر پیش بینانه داشته است. مثلا قبل از فراگیری ویروس کووید۱۹، مسئولان مؤسسه متوجه یک بیماری ویروسی همانند آنفولانزای H۱N۱ یا یک نوع خطرناک هپاتیت شدند که  میتوانست مشکلات جدی برای مردم به صورت گسترده بوجود بیاورد. در این راستا، مرکز ملی ویروس شناسی در مرکز بین المللی علوم شیمی و بیولوژیکی دانشگاه کراچی، مجهز به امکانات مناسب ایمنی و زیستی سطح ۳ پلاس برای تحقیق بر روی ویروس های خطرناک  دارد که به ۲۰ دستگاه PCR برای شناسایی این نوع ویروس های خطرناک همه گیری مجهز است. 

زمانی که ویروس کرونا به پاکستان رسید ، چهار دستگاه از این دستگاه‌ها به بیمارستان ایندوس کراچی قرض داده شدند بنابراین ظرفیت آنها برای آزمایش شناسایی ویروس دو برابر شد. مرکز بین المللی علوم شیمیایی و بیولوژیکی توسط دولت سند به عنوان مرکز آزمایش مورد تایید قرار گرفته است و روزانه حدود ۳۵۰۰ آزمایش بر روی نمونه های بیماران کرونا انجام می شد. اولین آزمایشات بالینی واکسن کرونا ویروس سینوفارم در این موسسه انجام شد و این واکسنی بود که ابتدا از چین در اختیار پاکستان قرار گرفت. این مرکز همچنین دارای امکانات قابل توجهی برای تجزیه و تحلیل موضوعات امور صنعتی است و به حدود ۶۰۰ واحد صنعتی در ارائه داده های تحلیلی مورد نیاز آنها برای مطابقت با استانداردهای اقلام و تولیدات صنایع صادرات کمک می کند.

یکی از ویژگی های منحصر به فرد موسسه، مرکز کارآفرینی آن است که در آن ۴۰ شرکت تازه تاسیس از طریق فراهم کردن فضا، امکانات آزمایشگاهی، مشاوره و راهنمایی در حال فعالیت هستند. پیوندها و همکاری ها بین دانشگاه و صنعت منجر به توسعه و بهبود  بسیاری از محصولات صنعتی صنایع مختلف از جمله همدرد، هربیون، داروسازی سرل و غیره شده است.

اما شاید هیجان انگیزترین جنبه این موسسه، ویژگی بین المللی آن باشد. اگر در هر زمانی حتی در تعطیلات از آن بازدید کنید، خواهید دید که آزمایشگاه‌ها با بسیاری از دانشمندان خارجی از سراسر جهان که در کار خود غرق شده‌اند، کار می‌کنند.

مرکز بین‌المللی علوم شیمی و بیولوژیکی تنها تعدادی از مراکز بسیار پیشرفته آموزشی و تحقیقاتی در آسیا را نمایندگی می‌کند، مانند مؤسسه علوم و فناوری پیشرفته KAIST، Daejeon متعلق به کره جنوبی، مؤسسه علوم بنگلور هند.  ما نیاز به راه اندازی تعداد زیادی از این موسسات، به ویژه در زمینه های فناوری های نوظهور، با پیوند قوی با کشاورزی و صنعت هستیم.

من ( عطاء الرحمن) به عنوان رئیس گروه ویژه علم و فناوری نخست وزیر، تلاش می کنم همین کار را انجام دهم. یک دانشگاه جدید بنام  دانشگاه علوم و مهندسی کاربردی پاک اتریش، در هاری پور هزاره تأسیس شده است که پنج مرکز عالی را در خود جای داده است. ساخت و ساز یک دانشگاه مشابه دیگر در سیالکوت آغاز شده است در حالی که سومین مرکز عالی دانشگاهی در زمینه مهندسی هوافضا، هوش مصنوعی و میکروالکترونیک در اسلام آباد در حال احداث است.

آینده پاکستان در جوانان با استعداد و باهوش خلاصه می شود. تنها از طریق آموزش با کیفیت و سرمایه گذاری های هنگفت در آموزش، علم، فناوری و نوآوری است که می توانیم به عنوان یک کشور قدرتمند متکی به خود ظاهر شویم.

ملاحظه: نویسنده این مقاله رئیس کارگروه ملی علم و فناوری نخست وزیر، وزیر سابق و رئیس موسس سابق کمیسیون عالی آموزش با اختصار HEC است. دکتر عطا الرحمن (زاده ۲۲ سپتامبر ۱۹۴۲) شیمیدان برجسته پاکستانی است. او همچنین به دلیل کار خوب خود در بهبود موسسات آموزش عالی در پاکستان شناخته شده است.

پروفسور دکتر عطا الرحمن در شیمی آلی، ژنتیک، فارماکولوژی، علوم کشاورزی، ویروس شناسی، نانوتکنولوژی و سایر زمینه های نوظهور با چین کار کرده است. وی همچنین شامل دانشمندان برنده جایزه نوبل می شود.

دولت پاکستان به پروفسور عطا الرحمن چهار جایزه مدنی تمغه امتیاز، هلال امتیاز، ستاره امتیاز و بالاترین نشان این کشور عینی نشان امتیاز را به پاس خدمات ارزنده وی در عرصه علم اعطا کرده است. او همچنین رئیس نیروی اقتصاد دانش محور فناوری و رئیس گروه ویژه فناوری اطلاعات است.

پروفسور عطا الرحمن دکترای خود را در رشته شیمی آلی از دانشگاه کمبریج در سال ۱۹۶۸ دریافت کرد. در زمینه شیمی آلی ۷۷۵ مقاله و مقاله تحقیقاتی در آمریکا و اروپا منتشر شده است که شامل حدود ۱۲۵۰ مقاله می شود.

پروفسور دکتر عطا الرحمن در سال ۱۳۷۹ وزیر علوم و فناوری و همچنین در سال ۱۳۸۱ وزیر آموزش و پرورش بوده است.

منبع و تاریخ خبر : روزنامه نیوز ۲۳ مارس مطابق با ۱ فروردین