بنا به نقل از مورخان فشارهای وارد بر زرتشتیان ایران از زمان غزنویان آغاز شد.بیشتر زرتشتیان از زمان مغول تا دوره ناصرالدین شاه در حدود ۴۰۰ سال رو به نابودی رفتند.وعده ای دیگر هم ناچار به ترک دیار وکاشانه خود شدند.سفر زرتشتیان ایرانی به هند به تدریج صورت گرفته وبیشتر به منظور بازرگانی وجهانگردی بوده است.

باید به خاطر داشت که تا سده پانزده میلادی زرتشتیان نواحی خراسان اندک اندک به گجرات رهسپار شده وپارسیان آنجا با پارسیا ن خراسان رفت وآمد داشته اند.علاوه بر مهاجرت جمعی وانفرادی مردمان عادی در ادوار مختلف ، دانشمندان و بزرگان زرتشتی هم به شبه قاره رفته اند.

بعنوان مثال در سال ۱۰۰۱ هجری قمری ، بدستور نوشیروان کرمانی بنا به دعوت اکبر شاه ، به هند و پایتخت او آگره رفت ودر دربار به یاری میر جمال الدین آنجو ، نگارنده فرهنگ جهانگیری ، به نگارش واژه های مصطلح زرتشتیان پرداخت ودر سال ۱۰۰۵ قمری به ایران بازگشت.

ضمنا این زرتشتیان بودند که نخستین بیمارستان هند را که اینک دانشکده پزشکی است در بمبئی بنا نهادندوسر جمشید جی جی باهای یکی از رهبران زرتشتی ، خیریه های بسیار ودبستانها ودبیرستانهای بیشمار در گجرات بنا نمود و ساختمانهای با کرایه ارزان برای بینوایان پارسی وبودجه ای برای چاپ وانتشار کتابهای دینی مزدیسنی برقرار ساخت.

پارسیان در هند نخستین مردمی بودند که هنگام تسلط انگلیسیها بر آن قاره به تحصیل زبان انگلیسی پرداختند وهمچنین نخستین مردمی بودند که در تاسیس آموزشگاهها به ویژه آموزشگاه دختران فعالیت نشان دادند.دادایاهای نوروزجی که در مجلس انگلستان وهم در خارج برای آزادی هند فعالیت می کرد ، نخستین استاد هندی دانشگاه بمبئی است وبه اتفاق نوروزجی ، فریدون جی وسررایچی شاپور در آموزش دختران کوشش بسیار کردودختران پارسی نخستین دوشیزگانی در هند می باشند که به آموزشگاههاروی آوردند وزنان هندی را در فراگرفتن دانش تشویق کردند.

افزون بر اینها ، کتابخانه های  مهم شهر بمبئی را هم پارسیان برپا داشتند. مانند ، کتابخانه پنتت ، کتابخانه ملافیروز ، کتابخانه کاما ، و کتابخانه های کوچک  دیگر. بسیاری از ساختمانهای امور خیریه را پارسیان به دولت هند اهدا کردند. مانند ساختمان موزه دانشگاه کاوسجی هالو آموزشگاههای دیگر.

به هر حال این اقلیت قدرتمند توانسته است در شئون مختلف اقتصادی واجتماعی هند وپاکستان نقش فعالی برعهده گیرد. اینها برای خود مدرسه بنا نهاده وحتی نیروی نظامی تشکیل داده اند. اهمیت پارسیان از این نظر است که آنها در فرهنگ وتجارت وضعیتشان از هندوان بهتر بود واز سوی دیگر موبدان آنهابه تدریس وتحصیل اهمیت می دادند وخود نیز اهل علم بودند.

هم اکنون مدارس بسیاری از آنها در شبه قاره ازجمله مدارس خوب ونمونه بشمارمی آیند.

:منابع ومآخذ

۱- دیانت زرتشتی دردوران متاخر- مری بویس- ترجمه فریدون وهمن – انتشارات فروهر

۲- مراسم آداب ورسوم پارسیان – جی وان جی جمشید جی مدی

تهیّه و تنظیم:کوروش کریمی 

تیرماه ۱۴۰۱