مراسم و آیین‌های شگفت انگیز در هندوستان
۱- جشنواره‌ی مارها ناگ پانچامی «Nag Panchami»
نقش مارها در باورهای مذهبی آیین هندو بر کسی پوشیده نیست؛ به طوری که در بسیاری از تصاویر و در کنار برخی از خداواره‌ها و از جمله برگردن یکی از خدایان تثلیث هندویی که لرد شیوا است مار کبرایی حلقه زده و وجود دارد. جشنواره پانچامی یا همان جشنواره مارها روزی برای پرستش سنتی مارها که در زبان هندی ناگا (یا ناجاها یا ناگ‌ها) عنوان می گردد، می باشد که توسط پیروان آیین هندو، جین و بودا در سراسر کشورهای هند و نپال و سایر کشورهایی که پیروان هندو ، جین و بودایی در آنها زندگی می‌کنند، برگزار می‌شود.
این جشنواره در روز پنجم ماه شراوان (یکی از ماه های تقویم هندوها مطابق با اواخرا ژوئیه و اوایل اوت) انجام می گیرد. در برخی از ایالت‌های هند، مانند راجستان ، بیهار و گجرات ، ناگا پانچامی را در نیمه تاریک همان ماه جشن می‌گیرند. در این جشنواره یک مار از جنس هایی همچون سنگ، چوب، نقره و غیره ساخته شده، پس از نیایش با شیر و عسل غسل داده می شود و مشارکت کنندگان برای رفاه خانواده ها دعای خیر می کنند، البته در برخی از مناطق مارهای زنده به ویژه مار کبری را مورد پرستش قرار می دهند و برای مار، موش به عنوان نذری هدیه داده می شود. بر اساس همین باورها هر ساله طی مراسمی هزاران نفر از هندوستان و نپال در مراسمی شرکت می‌کنند که در آن، برخی از هندوها در مقابل تمثال یا تصویر یا حتی خود مارهای زهرآلود می‌نشینند و به تقدیس آنها می‌پردازند. این مراسم با پذیرایی از مارها به وسیله‌ی شیر و موش نیز همراه است و این عمل بر پایه اعتقادشان استوار است که مارها در این جشن مقدس هیچ کس را نمی‌گزند. گفتنی است که ایالت کرالا از جمله ایالت‌هایی در جنوب هند است که هندوها برای مارها تقدس خاصی قائل هستند تا جایی که برخی از آنها نام خانوادگی خود را نیز از نام مارها می‌گیرند و پادشاه کبرا، خدای اصلی برخی از قبایل موجود در آن ایالت به شمار می‌رود.
یکی از گروه‌های تقدیس‌گر این مارها که در روز جشن در کنار آنان نشسته و به ستایش آنان می‌پردازند زنان متأهل هستند. مارها همچنین در نگاه آنان به عنوان هدیه و پیشکشی از لرد شیوا می‌باشد که به جهانیان داده شده است. برخی از هندوان بر این باورند که کبرا مار هندی دارای چنان قدرتی است که حتی می‌تواند به صورت انسان و بخصوص به صورت یک زن جلوه‌گر شود.
فلسفه چنین جشنی بر پایه افسانه‌ای می باشد که در داستان حماسی مهابهاراته به آن اشاره شده است، براساس این داستان جانامجایا پادشاه فرمانروایی کورو بود و زمانی که پدر وی کشته شد، روحانیان هندو وقتی متوجه شدند که این قتل بر اثر گاز گرفتگی و نیش پادشاه کبرای مارها به نام تاکشاکا «Takshaka» اتفاق افتاده است؛ بر این اساس جانامجایا، گودال بزرگی حفر کرده و با روشن نمودن آتش در آن، قربانگاهی را برای مارها به راه انداخت و مارها را با انداختن در آن قربانی می‌نمود.
از طرفی پادشاه کبرا مارها به زیر زمین و به خدای ایندره پناهنده شد که روحانیون هندو با خواندن اوراد مانتراها ایندره و پادشاه مارها را به نزدیک قتلگاه کشاندند و چون مار به تخت ایندره پیچیده بود، نزدیک بود که ایندره نیز به همراه پادشاه مارها به درون گودال بیفتد. در این هنگام برهمن جوانی به نام آستیکه «Astika» آمده و از قربانی شدن پادشاه مارها و نژاد باقی مانده او جلوگیری نمود که این روز مصادف با همین روز جشنی است که هندوان برگزار می‌نمایند.
افسانه‌های زیادی در هندوئیسم در مورد اهمیت پرستش مارها روایت شده است. طبق کتاب های عهد قدیم هندوها که به پوراناهای هندو معروف است و همچنین داستان های کتاب ماهابهاراتا، کاشیاپا نوه خالق جهانی لرد برهما با دو دختر پراجاپاتی داکشا، کادرو و ویناتا ازدواج کرد. کادرو سپس نژاد ناگا را به دنیا آورد. متون مقدس هندی مانند آگنی پورانا ، اسکندا پورانا ، نارادا پورانا و ماهابهاراتا جزئیاتی از تاریخ مارها را ارائه می‌دهند که پرستش مار را ستایش می‌کنند.
در این روز که جشنواره ناگا برگزار می گردد بسیاری از معتقدان روزه گرفته، تقوا را پیشه می کنند. در بسیاری از مکان‌ها، مارهای واقعی پرستش می‌شوند و جشنواره‌هایی برگزار می‌شود و جالب آن که معتقدان بر این باور هستند در این روز کندن زمین تابو است زیرا می‌تواند مارهایی را که در زمین ساکن هستند، بکشد یا به آنها آسیب برساند.
قصه ها و داستان های مختلف درباره ناگا امده است که یکی از این داستان ها مربوط به کشاورزی است که در روستایی زندگی می‌کرد. او دو پسر داشت که یکی از آنها در حین شخم زدن سه مار را کشت. مادر مار در همان شب با نیش زدن کشاورز، همسر و دو فرزندش انتقام گرفت و همه آنها مردند. روز بعد، تنها دختر بازمانده کشاورز، که از مرگ والدین و برادرانش پریشان و غمگین بود، با تقدیم یک کاسه شیر به مار مادر التماس کرد و طلب بخشش و بازگرداندن زندگی والدین و برادرانش را نمود. مار که از این پیشکش خوشحال شده بود، آنها را بخشید و کشاورز و خانواده‌اش را به زندگی بازگرداند.
در فرهنگ عامه، مارها همچنین به فصل بارانی اشاره دارند. آنها همچنین به عنوان خدایان برکه‌ها و رودخانه‌ها به تصویر کشیده شده‌اند و گفته می‌شود که تجسم آب هستند زیرا از سوراخ‌های خود، مانند چشمه آب، بیرون می آیند. در آیین هندوئیسم بر این باورند که مارها قدرت بیشتری نسبت به انسان‌ها دارند و به دلیل ارتباط آنها با رب النوع های مختلف هندوئیسم همانند شیوا، دیوی، ویشنو و سوبرامانیا، درجه‌ای از ترس در آنها القا می‌شود که منجر به الوهیت بخشیدن به کبرا و پرستش آن در سراسر کشور توسط هندوها می‌شود. مار با گره‌های ماه که در طالع بینی هندو شناخته شده است نیز ارتباط دارد. سر مار با راهو ("سر اژدها") و دم آن با کتو ("دم اژدها") نشان داده می‌شود.
در مناطق مرکزی هند به ویژه در شهر ناگاپور، ایالت ماهاراشترا، مارها هویت خاصی دارند. نام این شهر از کلمه ناگا به معنای مار گرفته شده است، زیرا این مکان پر از مار بوده است. ناگاپور سرزمین قوم «ناگا» بود که بودیسم را پذیرفتند، در اوایل دوره آن با تلاش‌های فراوان از آن حمایت کردند و آن را در سراسر هند گسترش دادند. جالب آن که معبد ناگاوبا در آن محل، جایی است که در روز ناگا پانچامی عبادت انجام می‌شود. این معبد در زیر درخت چریش معروف به «ناگاوبا کا ووتا»، زیر یک سکو، یافت شد. یکی دیگر از رویدادهای مهم در این مناسبت، یک سفر زیارتی دشوار به نام ناگادوار یاترا به پاچمارهی است. در این مناسبت، غذایی به عنوان پیشکش به خدای مار تهیه می گردد. نظیر این مراسم در مناطق دیگر هند نیز انجام می گیرد. جالب آنکه در کشمیر در دوران قدیم هندوها مارها را می پرستیدند و معابد مختلف که بالغ بر ۷۰۰ معبد بوده نیز احداث شده بود.
جشنواره مارها ناگ پانچامی در نپال
این آیین به طور گسترده در نپال، به ویژه برای مبارزه بین گارودا یکی از رب النوع های هندوها و یک مار بزرگ، برگزار می‌شود. در معبد چانگو نارایان در کاتماندو پایتخت نپال، مجسمه‌ای از گارودا وجود دارد که گفته می‌شود توسط خود رب النوع گارودا ساخته شده است و مردم آن منطقه اعتقاد دارند در روز ناگا پانچامی، این مجسمه عرق می‌کند و یادآور مبارزه بزرگ او با یک مار غول‌پیکر است؛ مردم این عرق را جمع‌آوری کرده و از آن برای درمان جذام استفاده می‌کنند.
منابع:
- https://en.wikipedia.org/wiki/Naga_Panchami
- https://www.aajtak.in/religion/news/story/nag-panchami-۲۹-july-۲۰۲۵-know-pujan-muhurat-upay-and-significance-tvisg-dskc-۲۲۹۷۹۳۳-۲۰۲۵-۰۷-۲۹
- https://www.livehindustan.com/astrology/nag-panchami-۲۰۲۵-why-nag-panchmi-celebrated-katha-related-to-astik-and-raja-janmajay-۲۰۱۷۵۳۶۸۵۳۹۱۴۱۸.html
نظر شما