هر ساله میلیون ها نفر از مردم مسلمان پاکستان بویژه شیعیان با حضور پرشکوه و خودجوش در  مجالس عزاداری در مساجد و حسینه ها و همچنین آیین های مختلف در سطح شهر، عشق و ارادت خود را به امام حسین(ع) و یاران باوفایش اعلام می کنند.  در پاکستان با جمعیت ۱۳۰ میلیون نفر که ۸۵ درصد آن را اهل تسنن تشکیل می دهند مسلمانان این کشور  اهتمام خاصی برای برگزاری هر چه باشکوهتر و بهتر مراسم عزاداری دهه اول ماه محرم می کنند. افسران بلند پایه کلانتری های همه شهرهای کوچک و بزرگ در سراسر این کشور چند روز مانده به محرم طرح های امنیتی را برای حفاظت از عزاداران بازبینی و مورد بررسی قرار میدهند. علمای اهل تسنن نیز در یک رسم نانوشته چند روز مانده به محرم از مساجد و حسینه های شیعیان بازدید می کنند و با علمای شیعه به گفتگو می نشینند. در این ایام شیعیان با سخنرانی علما، سینه زنی، نوحه خوانی و زنجیر زنی عزاداری می کنند اما در مساجد و مدارس اهل تسنن نیز در ایام تاسوعا و عاشورا مراسم سخنرانی، و پخت غذاهای نذری برای توزیع در محله ها و میان افراد فقیر را در برنامه های خود دارند.  بازاریان سنی نیز در هنگام روز تاسوعا و عاشورا روبروی فروشگاه ها و مکان های تجاری خود ایستگاه صلواتی دایر کرده آب خنک و شربت و چای به عزاداران و مردم عادی می دهند. شبکه های تلویزیونی بویژه شبکه ملی پاکستان نیز از اول تا ۱۱ محرم مراسم عزاداری و سخنرانی علمای شیعه و سنی در قبال فلسفله شهادت امام حسین، اهل بیت(ع)  و یارانش پخش می کنند . پخش موسیقی در همه شبکه های دولتی و خصوصی در ایام تاسوعا و عاشورا قطع می شود و به این نحو یک فضای معنوی خاصی در جامعه پاکستان حاکم می شود. امسال نیز مراسم عزاداری در سراسر پاکستان با شور و حال وصف ناپذیری برگزار شد که در زیر به ذکر چند مورد می پردازیم...

آمادگی های نیروهای پلیس و امنیتی در آستانه ماه محرم

در آستانه ماه محرم در ۲۴ ژوئیه (۲ مرداد) نشست نیروهای پلیس در شهر راولپندی برگزار شد. در این نشست به ریاست سید شهزاد ندیم بخاری طرح مقابله با اشرار و حفاظت از مراسم عزاداری مورد بررسی قرار گرفت. (۱)

۵ هزار مجالس عزاداری تنها در شهر لاهور

در ۲۵ ژوییه (۳اردیبهشت) بلال صدیقی؛ یک افسر پلیس در شهر لاهور با بیان اینکه بیش از ۵ هزار مجالس عزداری در مساجد و حسینه ها و ۶۵۰ هئیت های عزاداری در سطح شهر و خیابان های اصلی شهر لاهور برگزار می شود گفت: نیروهای پلیس تدابیر ویژه ای برای حفاظت از عزاداران اتخاذ کرده است. (۲)

نشست کمیته صلح در منطقه تله گنگ در ایالت پنجاب  در ۲۵ژوییه برگزار شد. در این نشست که علمای همه مذاهب اسلامی در ان شرکت کردند به منظور ایجاد همگرایی و هماهنگی و همچنین جلوگیری از هر نوع حادثه فرقه گرایی رایزن هایی بین علمای شیعه وسنی صورت گرفت. در این نشست علما بر برخورد با هر نوع سخنرانی با محتوی فرقه گرایانه در مساجد تاکید کردند. نشست های کمیته صلح در اکثر شهرهای پاکستان از جمله راولپندی نیز برگزار می شود (۳)

علمای ممنوع المنبر و ممنوع الورود شیعه و سنی

هر ساله دولت فدرال و ایالتی از ورود علمای شیعه و سنی به شهرهای اسلام آباد و راولپندی و یا به برخی از ایالت ها را ممنوع می کنند. دولت پاکستان می گوید این اقدام برای حفظ امنیت و جلوگیری از حوادث فرقه گرایانه صورت میگیرد. امسال نیز دولت فدرال سخنرانی ۱۱ عالم شیعه و سنی ساکن در اسلام آباد را ممنوع  کرده است. از سوی دیگر دولت فدرال از ورود ۱۹ عالم  شیعه و سنی از دیگر ایالت ها به شهر اسلام در ایام محرم را ممنوع اعلام کرده است.

علمای شیه و سنی ساکن در شهر اسلام اباد

مولانا عبدالعزیز؛ مدیر جامعه حفضه و خطیب لال مسجد

مولانا عبدالرزاق حیدری؛ خطیب مسجد عبدالله بن مسعود

مولانا مسعود الرحمن؛ خطیب مسجد رحمانی و مدیر مدرسه عایشه در منطقه غوری تاؤن

قاری وسیم عباسی؛ مدیر مدرسه انورالاسلام در منطقه علی پور

مولانا محمد امتیاز حسین کاظمی؛ خطیب مسجد حنفیه غوثیه در منطقه بری امام

رضوان سیفی؛ دبیر کل تحریک لبیک

علامه محمد یونس؛ خطیب مسجد الفرقان

شیخ محسن علی نجفی؛ مدیر حوزه علمیه جامعه اهل بیت

شفاء نجفی؛ خطیب مسجد امام صادق(ع)

همچنین ورود این علما و شخصیت مذهبی از دیگر شهرها و مناطق به اسلام اباد ممنوع شد که به شرح زیر است ...

حافظ محمدصادق از منطقه واه کنت در تاکسیلا،

علامه طاهراشرف؛ رئیس اهل سنت و جماعت در لاهور،

 مولانا محمد الیاس گومن از سرگودا،

مولانا عبدالخالق رحمانی از کبیروالا،

مولانا محمد یوسف رضوی از سرگودها،

عرفان المشهدی از لاهور،

دکتر محمد آصف جلالی از لاهور

علامه حنیف قریشی خطیب مسجد آمنه از منطقه کری شهر راولپندی

ذاکر آصف رضا علوی از فیصل آباد

حافظ تصادق حسین از لاهور

علامه محمد اقبال از شهر چیچا وطنی

علامه غضنفر تونسوی از بهاولپور

علامه سخاومت حسین کامی از لاهور

علامه جعفر جاتویی از لاهور

علامه شاهنشاه نقوی از کراچی

ذاکر حسن عسکری از لاهور

ذاکر شوکت رضا شوکت از مولتان

سیدعلی رضا رضوی از کراچی

ذاکر وسیم عباس بلوچ از لالیان چینیوت

همچنین مسئولان محلی در شهر راولپندی لیست شخصیت های ممنوع المنبر و ممنوع السخنرانی علمای شیعه و سنی را منتشر کرد. بر این اساس  ۱۶ عالم شیعه و سنی ساکن در شهر راولپندی ممنوع المنبر هستند  و همچنین ۳۸ عالم شیعه و سنی در دیگر مناطق پاکستان به شهر راولپندی ممنوع الورود هستند. (۴) (۵)

نشست تمهیدات دهه اول محرم با حضور کمیسیر اسلام اباد

نشست تمهیدات ویژه دهه اول ماه محرم به ریاست عامر علی احمد؛ کمیسر و شهردار شهر اسلام اباد برگزار شد که در آن افسران پلیس و انتظامی شرکت کردند. تصمیم بر آن شد که همه موکب‌ها و هئیت های عزادار در سطح شهر، خیابان ها و معابر عمومی در قالب طرح شهر امن از طریق دوربین مدار بسته رصد شوند و همچنین به مراکز واکنش اضطراری نیز دستور داده شد تا به صورت شبانه روز در حالت آماده‌باش کامل باشند. (۶)

آمادگی اهل تسنن برای ایام عزاداری

 با آغاز ماه محرم الحرام ، همایش متشکل از علمای برجسته همه مذاهب اسلامی به ریاست پیر محمد نقیب الرحمن در عیدگاه شریف برای تامین صلح و امنیت و جلوگیری از وقوع هر نوع حادثه فرقه گرایانه در سراسر کشور برگزار شد. شیخ رشید شفیق؛ عضو مجلس ملی، حنیف عباسی و ضیاء الله شاه اعضای سابق مجلس ملی و محلی، علامه کوثر عباس قمی، علامه زاهد عباس کاظمی، سید شوکت عباس جعفری، اعضای مرکزی کنفرانس میلاد دهوک سیدان، اعضای ارشد کمیته صلح راولپندی، اعضای ارشد انجمن تاجران و بازاریان و مقامات پلیس در این همایش حضور داشتند. سخنرانان در این کنفرانس بر حفظ صفوف وحدت و اتحاد اسلامی و پرهیز از هر نوع اقدام که به خشونت های فرقه ای بینجامد تاکید کردند.

پیر نقیب الرحمن گفت: همه مذاهب دارای عقاید مختلف هستند و نباید به عقیده های همدیگر توهین صورت گیرد وی گفت: باید این شعار که "به عقیده همدیگر کاری نداشته باشید و به عقاید یکدیگر احترام بگذارد" همه گیر شود و همه از آن تبعیت کنند.  (۷)

تشکیل اتاق کنترل در وزارت کشور در ایام محرم

در آستانه ماه محرم در وزارت امور کشور اتاق کنترل تشکیل خواهد شد. در نشستی که روز ۳۰ ژوییه (۸مرداد) به ریاست رانا ثناء الله وزیر کشور پاکستان برگزار شد بر اعزام نیروهای نظامی به دو منطقه کشمیر آزاد و گیلگیت بلتستان توافق شد. وزیر کشور پاکستان گفت: دولت تدابیر خاص و ویژه ای برای برگزاری هر چه بهتر مراسم محرم در نظر گرفته است. تامین امنیت کامل هئیت های عزادار در سطح شهرها، کنترل فضای مجازی برای جلوگیری از تنش های فرقه ای  و عدم خاموشی برق در ایام محرم بویژه در تاسوعا و عاشورا و تامین امنیت همه مساجد و حسینه ها متعلق به شیعیان در این نشست مورد بحث و تبادل نظر قرار گرفت. (۸)

نشست ویژه مسئولان محلی در راولپندی برای تامین امنیت مراسم عاشورا

به منظور تامین امنیت عزاداران در مراسم عاشورای حسینی روز ۹ اگوست (۱۸مرداد) نشست ویژه ای در دفتر کمیسر شهر راولپندی به ریاست محمد بشارت راجا وزیر تعاون و دادستانی عمومی ایالت پنجاب با حضور مسئولان محلی برگزار شد. در این نشست گفته شد که امنیت تمام هئیت های مراسم عاشورا تامین شده است. در این نشست گفته شد که هئیت های عزاداری توسط ۳۰۰ دوربین مدار بسته رصد می شوند. محمد بشارت رجا گفت: علاوه بر ماموران پلیس و انتظامی، نمایندگان مجلس محلی نیز  در این مراسم حضور خواهند داشت.  مسئولان محلی در این نشست گفتند که اقدامات مناسبی برای تامین روشنایی خیابان ها در شب عاشورا در مسیرهای عزاداری و همچنین سرویس بهداشتی  و نظافت خیابان ها صورت گرفته است.

بازدید رئیس پلیس شهر اسلام آباد از بزرگترین حسینه پایتخت

اکبر نصیرخان رئیس پلیس اسلام اباد روز نهم محرم از حسینیه جی۶  در پایتخت بازدید کرد. وی ضمن گفتگو با مسئولان این حسینه درباره طرح حفاظت از عزاداران در اسلام اباد آنها را آگاه ساخت. وی گفت:  دو هزار ۲۰۰  تن از نیروهای پلیس مسئولیت تامین امنیت عزاداران هستند . وی همچنین از اتاق دوربین های مدار بسته نیز بازدید کرد. وی گفت: پلیس امسال تدابیر گسترده ای برای تامین امنیت عزادارا اتخاذ کرده است. استفاده از پهپاد ، رصد خیابان های منتهی به عزاداری با استفاده از  ۲۰۵۰دوربین مدار بسته  در سطح شهر از جمله این اقدامات است. وی به مسئولان هیئت های عزادار در حسینه اطمینان داد که پلیس هر نوع اقدام مشکوک را با دقت زیر نظر دارد. (۱۰)

تعزییه ۴۰۰ ساله در رحیم یار خان

در رحیم یارخان واقع در ایالت پنجاب مراسم تغزیه شهدای کربلا با قدمت  ۴۰۰ ساله در کوچه سادات و محله مخی دیتا  در روز تاسوعا و عاشورا با حضور جمعیت کثیری از عاشقان اهل بیت (ع) از جمله اهل تسنن برگزار می شود.

هئیت های عزاداری  با گذشتن از مسیر های از پیش تعیین شده و سنتی به بازار مدرسه می رسد و تمام شب در مراسم های مختلف به عزاداری می پردازند. پخت و توزیع غذاهای نذری و استقرار ایستگاهای صلواتی از جمله این مراسم است.(۱۱)

مراسم پخت دیگ حلیم در مولتان

این مراسم که قدمتی چند صد ساله دارد امسال نیز همانند سال های گذشته به صورت سنتی و در فضایی معنوی برگزار شد. در مراسم ویژه ای غذای حلیم در دیگ های بزرگ به صورت سنتی و با ذایقه و روش خاصی طبخ می شود. حلیم  تهیه شده سپس بین ۱۰ هزار عزادار توزیع می شود. برای پخت این غذای نذری، ۸۰۰ کیلو گوشت، ۸۰۰ کیلو گندم و جو، ۴۰۰ کیلو انواع لپه و ۲ کیلو انواع ادویه استفاده می شود. (۱۲)

مراسم عزاداری در دو شهر اسلام اباد و راولپندی

با توجه به اینکه دو شهر اسلام اباد و راولپندی به هم متصل هستند شیعیان این دو شهر طی ۴ دهه اخیر مراسم تاسوعا را در شهر اسلام آباد و مراسم عاشورا را در شهر راولپندی برگزار می کنند.

در شهر اسلام اباد دهها هیئت عزدارای که متعلق به مساجد شیعیان در دو این شهر هستند در مسجد جی۶ ؛ بزرگترین و قدیمی ترین مسجد و حسینه پایتخت تجمع می کنند و پس از اقامت نماز ظهر در این مسجد مسیری را در منطقه جی ۶ می پیمایند . این مراسم تا شب ادامه دارد.

مراسم عاشورا در شهر راولپندی نیز در دو چهارراه اصغر مال  و کمیتی برگزار می شود. این مراسم ساعت ۱۰ صبح آغاز می شود و مردم نماز ظهر را در خیابان برپا می کنند.

مردم بر اساس یک سنت رایج و یک باور در شبه قاره هند، اسبی سفید به عنوان ذوالجناح شبیه به اسب امام حسین (ع) را در این مراسم به حرکت در می آورند. عزاداران در ظهر عاشورا با دیدن این اسب که کفنی با رنگ قرمز به نشانه خون بر روی آن انداخته شده است در غم شهادت امام حسین(ع) به گریه و زاری می پردازند و بر سر و سینه می زنند.

پرشورترین مراسم عزاداری در شب تاسوعای حسینی است.این مراسم که تا پاسی از شب ادامه دارد سخنرانان به فلسفه شهادت امام حسین(ع)  می پردازند. در این مراسم علمای اهل تسنن نیز شرکت می کنند.

شیعیان پاکستان اهتمام خاصی برای پذیرایی از عزاداران می کنند و در پایان مراسم ها، غذاهای بسته بندی شده در میان عزاداران توزیع می شود.

اهل تسنن مراسم عزاداری را چگونه برگزار می کنند.

اکثریت اهل تسنن پاکستان را پیروان جریان فکری بریلوی ها تشکیل می دهند. علمای بریلوی معتقدند که ۸۰ درصد اهل تسنن این کشور پیروی مکتب بریلوی هستند. این جریان فکری از طرفداران اهل بیت (ع) هستند و احترام ویژه ای به پنچ تن یعنی پیامبر(ص) گرامی اسلام، امام علی(ع)، حضرت فاطمه(س) و امام حسن(ع) و امام حسین(ع) دارند. آنها معتدند که پنج تن مرز بین کفر و اسلام است. اکثر سخنرانی های بریلوی ها در طول سال به زندگی پیامبر گرامی اسلام و اهل بیت(ع) اختصاص دارند. بریلوی ها اهتمام ویژه ای برای برگزاری ایام محرم می کنند. علمای بریلوی پس از نماز مغربین( مغرب و عشاء) به سخنرانی می پردازند. آنها در این سخنرانی ها به فضائل اهل بیت(ع) میپردازند و یزید را دشمن قسم خورده اسلام معرفی می کنند. مزمت یزید و برائت از وی محور  اصلی سخنرانی علمای بریلوی است.

در شب تاسوعا و عاشورا مراسم ویژه ای در همه مساجد اهل تسنن در سراسر پاکستان برگزار می شود و علمای بریلوی حادثه کربلا و شجاعت ها و رشادت های یاران امام حسین(ع) را با استناد به روایت های کتب صحاح سته و دیگر منابع اهل تسنن بیان می کنند. هر چند بخش قابل توجهی از علمای بریلوی از گریستن برای شهادت امام حسین (ع) خودداری می کنند اما بسیاری از علمای اهل تسنن از جمله طارق جمیل عالم بزرگ اهل تسنن در این کشور گریستن برای امام حسین (ع) زمان بیان واقعه کربلا را فضیلت می دانند.

پخت غذاهای نذری و توزیع آن در ایام تاسوعا و عاشورا از جمله دیگر سنت ها جریان فکری بریلوی ها در پاکستان هستند.

با این حال علمای جریان فکری دیوبندی که افکار تکفیری دارند هر چند به اهل بیت(ع) اعتقادی راسخ دارند اما برگزاری هر نوع مراسم تاسوعا و عاشورا را شرک خفیف و یا شرک متوسط می دانند. با این حال علمای دیوبند در شب تاسوعا و عاشورا در مساجسد مراسم سخنرانی در خصوص واقعه کربلا برگزار می کنند و از یزید به دلیل دست داشتن در شهادت نوه پیامبر و دیگر اهل بیت(ع) اعلام برائت می کنند.

از سوی دیگر پیروان اهل حدیث که همان وهابیون هستند از برگزاری مراسم تاسوعا و عاشورا در مساجد به صورت سخنرانی خودداری می کنند. با این حال برخی از علمای اهل حدیث نیز همانند دیوبندی ها مراسم سخنرانی را در شب تاسوعا و عاشورا برگزار می کنند و بر اساس اعتقادات خود این واقعه غم انگیز را تبیین می کنند. دیوبندی ها و اهل حدیث پخت غذاهای نذری را شرک می دانند و از خوردن غذهای نذری نیز به شدت پرهیز می کنند. با این حال دیوبندی های معتدل هر چند ازپخت غذاهای نذری خودداری می کنند اما از خوردن آن پرهیز نمی کنند.

شورای علمای سنی در شهر اسلام  آباد راهپیمایی روز عاشورا برگزار کردند.

این راهپیمایی که در روز عاشورا از مسجد رحمانی تا فلکه ابپاره در پایتخت برگزار شد شرکت کنندگان شعارهایی در مدح امام حسین (ع) و اصحاب پیامبر سر دادند.

مولانا محمد طیب حیدری، مفتی نعیم عباسی، مولانا عبدالرحمن معاویه، مولانا عبدالرزاق حیدری، مولانا جمیل اختر انقلابی، مولانا وقار احمد، مولانا ضیاء الرحمن و مولانا اسد نوید رضوی به همراه تعداد قابل توجهی از مردم در این راهپیمایی شرکت کردند.

سخنرانان گفتند طبق فرمودات پیامبر گرامی اسلام حسن(ع) و حسین(ع)  سردار بهشت هستند. در میدان کربلا داستان ظلم و جبر از یک طرف و آزادگی رقم خورد. امام حسین مشعل راه مسلمانان است. (۱۳)

منبع خبرها

1) روزنامه جنگ، 24ژوئیه مطابق با 2 مرداد. لینک خبر: https://e.jang.com.pk/detail/189855

2) روزنامه دیلی تایمز.25ژوییه. مطابق با 3 مرداد لینک خبر: https://dailytimes.com.pk/972083/ccpo-promises-foolproof-security-during-muharram/

3) روزنامه جنگ 26ژوئیه مطابق با 4 مرداد. لینک: https://e.jang.com.pk/detail/191571

4) روزنامه جنگ 28 ژوئیه مطابق با 6 مرداد . لینک: https://e.jang.com.pk/detail/193881     

 5)روزنامه داون  11 اگوست مطابق با 20 مرداد https://epaper.dawn.com/DetailNews.php?StoryText=30_07_2022_151_005

6)وزنامه جنگ 28ژوییه مطابق با 6 مرداد لینک: https://e.jang.com.pk/detail/193870

7) روزنامه جنگ31 زوئیه مطابق با 9 مرداد لینک خبر: https://e.jang.com.pk/detail/196580

8)روزنامه جنگ 30ژوییه مطابق با 8 مرداد https://www.thenews.com.pk/latest/978254-muharram-security-control-room-to-be-established-for-surveillance

9) روزنامه جنگ 9 اگوست مطابق با 18 مرداد https://e.jang.com.pk/detail/205039

10) روزنامه جنگ 9 اگوست مطابق با 18 مرداد  https://e.jang.com.pk/detail/205076

11) روزنامه جنگ 9 اگوست مطابق با 18 مرداد   https://jang.com.pk/news/1121994

12) روزنامه جنگ  9 اگوست مطابق با 18 مرداد   https://jang.com.pk/news/1121992

13)روزنامه جنگ 11 اگوست مطابق با 20 مرداد: https://e.jang.com.pk/detail/205458