شاخص برابری جنسیتی که توسط موسسه اروپایی برابری جنسیتی ایجاد شده است به عنوان ابزاری برای ارزیابی برابری جنسیتی در سطح اتحادیه اروپا عمل می کند. مقدار این شاخص از 1 - نشان دهنده نابرابری کامل - تا 100 - نشان دهنده برابری کامل. دراین شاخص، شش حوزه مانند دانش، ثروت، کار، زمان، سلامت و همچنین خشونت و نابرابری مشاهده می شود.

اگر به مقدار این شاخص نگاه کنیم، می توان دریافت که میانگین آن درسطح اتحادیه اروپا برابر با 66.2 است و با مقدارنهایی مطلوب فاصله دارد. در دوره 2005 تا 2015 درصربستان نیز کارهای زیادی برای ارتقای جایگاه زنان انجام شد. یکی از شاخص های بارزتر افزایش تعداد زنان در پست های تصمیم گیری کلیدی در جامعه است. شاخص برابری جنسیتی برای صربستان 40.6 است که نشان می دهد نابرابری های جنسیتی برجسته است و نشان می دهد که صربستان از میانگین اتحادیه اروپا عقب است.

اصل 15 قانون اساسی صربستان می گوید دولت تساوی زن و مرد را تضمین می کند و سیاست فرصت های برابر را تدوین می کند. ماده 60 حمایت ویژه از زنان، جوانان و معلولان در محل کار و شرایط خاص کار را مطابق قانون تضمین می کند. اصل 21 می گوید همه در برابر قانون اساسی و قانون مساوی هستند. همه حق دارند از حمایت قانونی برابر، بدون تبعیض برخوردار شوند. هرگونه تبعیض اعم از مستقیم یا غیرمستقیم به هر دلیل و به ویژه بر اساس نژاد، جنسیت، ملیت، خاستگاه اجتماعی، تولد، مذهب، عقاید سیاسی یا دیگر، وضعیت مالی، فرهنگ، زبان، سن و ناتوانی ذهنی یا جسمی ممنوع است. . . اقدامات ویژه ای که جمهوری صربستان ممکن است برای دستیابی به برابری کامل افراد یا گروه هایی از افراد که اساساً در موقعیت نابرابر با سایر شهروندان قرار دارند، اعمال کند، تبعیض محسوب نمی شود.

قانون برابری جنسیتی، در حال حاضر در صربستان درحال اجرا است. بر اساس تجزیه و تحلیل تجربیات مثبت کشورهای عضو اتحادیه اروپا، نتیجه اصلی این است که در جامعه، قبل از هر چیز، لازم است قوانینی وضع شود که هرگونه تبعیض را کاهش دهد و فرقی نمی کند که وجود داشته باشد یا خیر.

در رابطه با جایگاه زنان درزمینه آموزش در صربستان باید به این نکته اشاره کرد که نتایج به دست آمده در مقایسه با کشورهای اتحادیه اروپا چندان عقب نیست، اما هنوز کارهای زیادی در این زمینه باید انجام شود. ماریا بابوویچ در گزارشی با عنوان شاخص برابری جنسیتی در جمهوری صربستان به موارد زیر اشاره کرد: «شکاف در میزان مشارکت در آموزش عالی به نفع زنان در حال افزایش است. شکاف جنسیتی در تحصیلات همچنان بالاست، با تمرکز بسیار بالاتری از دانشجویان دختر در علوم اجتماعی و هنر. مشارکت در یادگیری مادام العمر در هر دو دسته، هم برای زنان و هم برای مردان بسیار کم است. وقتی صحبت از موقعیت زنان در روستاها می شود، موضوعی است که نیاز به توجه ویژه دارد، به خصوص اگر در نظر بگیرید که جمعیت روستاها بسیار بیشتر از شهرها تحت تأثیر فقر قرار دارند.

بررسی وضعیت زنان در روستاها به عنوان کمک کننده به اعضای خانوارهای کشاورزی: ​​موقعیت، نقش و حقوق اجتماعی از سال 2008 موارد زیر را نشان داد:

«نابرابری های جنسیتی دارایی در خانوارهای مورد بررسی بسیار بارز است. - زنان در مقام مددکار اکثر اعضای خانواده نه صاحب خانه ای هستند که در آن زندگی می کنند، نه مالک زمین و نه ابزار تولید. بیشتر اوقات، مزارع کشاورزی برای زنان ثبت نمی‌شود. تنها در 19 درصد موارد، مالک مزرعه کشاورزی یک زن است، عمدتاً در خانواده‌هایی که اعضای مرد درآنها خارج از کشاورزی مشغول به کار هستند. زنان به شدت درگیر تولیدات کشاورزی در مزارع هستند. زنان علی رغم مشارکت شدید در تولیدات کشاورزی، معمولاً در مورد تولیدات کشاورزی تصمیم نمی گیرند. این زنان در بیشتر موارد از تصمیم گیری در مورد تولید حذف می شوند. موقعیت یک عضو کمک کننده خانواده معمولاً یک انتخاب نیست، بلکه یک وظیفه یا یک ضرورت است.

 از نقطه نظر تحرک بین نسلی، در تعداد زیادی از موارد در همان جایگاه والدین خود باقی می مانند. اکثریت قریب به اتفاق زنان علاقه ای به شغلی خارج از مزرعه ندارند. تقریباً 3/4 از زنان نمونه به دنبال کار نیستند، اگرچه تعداد کمتری از آنها به طور رسمی در خدمات ملی اشتغال ثبت نام کرده اند. زنان تمایل چندانی به کارآفرینی نشان نمی دهند، اما اکثریت علاقه مند به عضویت در تعاونی ها هستند. تعداد قابل توجهی از زنان بیمه درمانی ندارند. به تعداد بسیار زیادی از زنان بیمه بازنشستگی و از کارافتادگی پرداخت نمی شود. در میان زنان نمونه، 13 درصد در حال حاضر مستمری دریافت می کنند که بیشتر مستمری خانواده است. نگرانی ویژه این است که در بین زنان باقیمانده، حتی 93 درصد هزینه این بیمه را پرداخت نمی کنند. در بین اَشکال حمایت اجتماعی مورد بررسی، مشاهده شد که خانوارهای نمونه فقط کمک هزینه فرزند دریافت می کنند. زنان دسترسی محدودی به منابع مالی خانواده دارند.کارهای خانه، رسیدگی به امور خانه، کودکان و سالمندان تقریباً به طور کامل به زنان واگذار شده است. تقسیم کار خانه بر اساس یک مدل مردسالارانه مشخص صورت می گیرد که در آن زنان تقریباً به طور کامل تمام وظایف مربوط به حفظ خانه و خانواده را انجام می دهند. سبک زندگی زنان عمدتاً سنتی است و جهت گیری های ارزشی آنها مردسالارانه است. زنان بیشتر اوقات فراغت خود را منفعلانه، به تماشای برنامه های تلویزیونی، معاشرت و استراحت می گذرانند.. اگرچه در زمینه برابری جنسیتی در رابطه با موقعیت زنان در صربستان کارهای زیادی انجام شده است، زنان در روستاها نسبت به زنان شهری در موقعیت بسیار نابرابرتری قرار دارند.

براساس راهبرد جدید استخدام برای دوره 2021-2026 و برنامه اقدام اقداماتی برای بهبود موقعیت زنان در بازار کار تعریف شده است. این استراتژی زنان را به عنوان ذینفعان حمایت بیشتر، به رسمیت می شناسد تا به اندازه کافی برای ورود موثر به بازار کار آماده را از نظر اقتصادی توانمند کند. همچنین حضور 100 زن کارآفرین بزرگ در عرصه اقتصادی، نخست‌وزیر و 10 وزیر زن در عرصه سیاسی،40 درصد کرسی های زنان پارلمان در عرصه قانونگذاری، و مدیریت های عالی در رأس بانک ملی و دادگاه عالی تجدید نظر، به عنوان نشانه های عزم و اراده برای ارتقای موقعیت و جایگاه زنان در صربستان معرفی می شوند.

بر اساس داده های مجمع جهانی اقتصاد (WEF) جایگاه زنان بر اساس مشارکت در زندگی اقتصادی، سیاست، دسترسی به آموزش و وضعیت سلامت و امید به زندگی رتبه‌بندی شده است. رتبه های زنان در صربستان در میان 145 کشور جهان در سال 2022 به این صورت است:

• برابری جنسیتی، رتبه 23،
• مشارکت سیاسی زنان رتبه 21،
• مشارکت در زندگی اقتصادی و فرصت های اقتصادی رتبه 77 ( 23 پله کمتر از سال قبل آن) ،
• دسترسی آموزش رتبه 37 (سال 2021 رتبه 52)،
• سلامت و امید به زندگی رتبه 71، (2021 رتبه 89)

بر اساس این گزارش، بحران جهانی همه‌گیری در سال‌های 2020 و 2021 بیشترین تأثیر را بر تعمیق نابرابری جنسیتی داشته است. با این وجود، سهم زنان در سیاست از سال 2006، زمانی که WEF اولین گزارش در مورد برابری جنسیتی را منتشر کرد، تا سال 2022 افزایش یافته است.

به این ترتیب، درصد زنان در پست‌های وزارتی تقریباً دو برابر شد و از 9.9 درصد به 16.1 درصد رسید و همین امر در مورد درصد زنان در مجلس نیز صادق است که از 14.9 درصد به 22 درصد افزایش یافته است.

18 زن مشهور در تاریخ معاصر صربستان

در سالجاری نمایشگاهی با عنوان «زنان بزرگ فرهنگ صربستان» در سال جاری در خانه یِورِم گروئیچ Jevrem Grujić افتتاح شده که هدف آن حفظ یاد و خاطره زنان مهم گذشته صربستان است زنانی که با فعالیت ها و زندگی خود، اثری ماندگار در شکل گیری فرهنگ و جامعه جدید صربستان برجای گذاشتند.

این نمایشگاه یک بازه زمانی 180 ساله - از قرن نوزدهم تا آستانه قرن 21 را در بر می گیرد و منتخبی از 18 زن مهم برای تاریخ فرهنگی، اجتماعی صربستان است. با آثار، اشیاء شخصی، عکس‌ها، کتاب‌ها، دست‌نوشته‌ها، مکاتبات و اسناد دیگر. مجموعه موزه هنر خانه یورم گروجیچ شامل بیش از 400 اثر هنری، جمع آوری شده در طول سنت دو قرنی یکی از خانواده های دیپلماتیک در صربستان است.

هدف نمایشگاه شناخت و یادآوری جایگاه زنان در فرهنگ و جامعه صربستان زنان بزرگ و شناخت مبارزات و پیشرفت هایی است که آنها به دست آورده اند. وجه اشتراک همه این زنان انسان دوستی و میهن پرستی آنها بوده است. تحصیلات آنها نیز بسیار مهم است آنها مقدمات آموزش را در صربستان فرا گرفتند، اما بیشتر آنها به تحصیلات عالی در مونیخ، پاریس، وین ... رفتند و وجه مشترک آنها این است که همه به صربستان بازگشتند زیرا می خواستند به نسل های جدید کمک و دانش خود را منتقل کنند.

در کاتالوگ نمایشگاه ترتیب زمانی تاریخ تولد آنها رعایت شده است که دیدن شرایطی که در آن زندگی و خلق کرده اند را آسان می کند.

1. میلیکا استویادینویچ صربکینیا Milica Stojadinović Srpkinja ( 1828-1878) اولین شاعر و خبرنگار جنگی صرب، او را بزرگترین شاعر زن صرب قرن نوزدهم می نامند.
2. مینا کاراجیچ وکومانوویچ Mina Karadžić Vukomanović (1828-1894)، دختر ووک استفانوویچ کاراجیچ، نقاش، مترجم و الهام‌بخش شاعر برانکو رادیچویچ بود.
3. پولکسیا تودوروویچ Poleksija Todorović (۱۹۳۹-۱۸۴۸)، دختر ماتیجا بان، اولین نقاش صربستانی بود که نماد کلیسا را ​​نقاشی کرد.
4. دراگا لیوچیچ Draga Ljočić (1855-1926)، اولین زن دکترای علوم پزشکی در صربستان و چهارمین در اروپا، اولین زنی که در دبیرستان بلگراد ثبت نام کرد.
5. بتا ووکانوویچ Beta Vukanović (1871-1972)، که با ازدواج با همکار نقاش آلمانی اش، اولین مدرسه نقاشی محلی را تأسیس کرد، به بلگراد آمد و جایگاه پرکارترین هنرمند و یکی از اولین کاریکاتوریست‌های زن صربستان را دارد.
6. نادژدا پتروویچ Nadežda Petrović (1873-1915)، نقاش. یکی از اولین کسانی بود که گرایش های هنری مدرن را به صربستان آورد، به کار اجتماعی هنری و متعهد خود به عنوان یک پرستار داوطلب در بیمارستان  والیوسکا Valjevska  پایان داد.
7. ایزیدورا سکولیچ Isidora Sekulić (1877-1958)، نویسنده، چند زبان، ریاضیدان فارغ التحصیل و دکترای فلسفه، اولین دانشگاهی زن در صربستان بود.
8. یلیساوتا ناچیچJelisaveta Načić ، (1878-1955)  اولین معمار اصلی زن بلگراد، نویسنده بسیاری از ساختمان های مهم در پایتخت، با سرنوشت شخصی باورنکردنی.
9. ماریا ماگا ماگازینوویچ Marija Maga Magazinović (1882-1968)، اولین دانشجوی دانشکده حقوق در بلگراد، پیشگام رقص مدرن در صربستان واولین کتابدار و روزنامه نگار زن در روزنامه تازه تأسیس پولیتیکا.
10. ویدوساوا کواچویچ Vidosava Kovačević (1889-1913) تنها 24 سال زندگی کرد و در این مدت بالاترین تحصیلات هنری را در صربستان در آن زمان دریافت کرد و در هشت سال خلاقیت فعال، نقاشی چشمگیری از خود به جای گذاشت.
11. آنیکا ساویچ رباک Anica Savić Rebac (1992-1953)، شاعر، فیلسوف، کلاسیک نویس، مترجم بایرون در سن 12 سالگی، دوست توماس مان و ربکا وست، اولین زنی که از دبیرستان ارتدوکس صربستان در نووی ساد فارغ التحصیل شد. تنها استاد در آن زمان در گروه زبان شناسی کلاسیک در دانشگاه بلگراد.
12. زورا پتروویچ Zora Petrović  (1894-1962)، نقاشی که استعدادش حتی نگرش ایدئولوژیک پس از جنگ به هنر را پل زد و برای کارهایش جایزه اکتبر و نشان کار با پرچم سرخ را دریافت کرد.
13. دسانکا ماکسیموویچ Desanka Maksimović (۱۹۹۳-1898)، شاعر، با دست نوشته‌ها، نامه‌ها، ساعت مچی، کلاه معروف، مهره‌هایش جایگاه ویژه‌ای در نمایشگاه دارد.
14. لپوساوا بلا پاولوویچ  Leposava Bela St. Pavlović (1906-2004)، نقاش، پروفسور، مترجم، دوست صمیمی و بانوی دربار ملکه ماریا کاراجورجویچ، یک فرزند هنری چند استعدادی از خانواده مشهور پاولوویچ از بلگراد.
15. میلنا پاولوویچ باریلی Milena Pavlović Barili (1909-1945)، نقاش، شاعر، طراح مد، جایگاه ویژه ای در هنر صربستان و جهان دارد. زندگی کوتاه و غیرمعمول و کارهای عالی او الهام بخش آهنگساز معروف اپرا کارلو منوتی بود.
16. لیوبیکا ماریچ Ljubica Marić (1909-2003) اولین زنی بود که در صربستان در رشته آهنگسازی فارغ التحصیل شد و ارکستر سمفونیک رادیو چک را رهبری کرد و آثار او در سراسر جهان اجرا می شود.
17. لیوبیکا کوکا سوکیچ Ljubica Cuca Sokić (1914-2009)، نقاش، شاگرد زورا پتروویچ و بته ووکانوویچ، که کار هنری او در پاریس در زمانی که پابلو پیکاسو، هانری ماتیس، ژرژ براک... در آنجا خلق می کردند شکل گرفت، او همچنین استاد وعضو آکادمی علوم وهنر صربستان بود.
18. سویا یووانوویچ Soja Jovanović (1922-2002)، از نوادگان نقاش پایا یووانوویچ، اولین کارگردان تئاتر و فیلم صربستانی، "متخصص" اقتباس از آثار برانیسلاو نوشیچ، به عنوان کارگردان اولین فیلم بلند رنگی داخلی

   دانش درمورد زنان و ارزش های آنها در طول سال ها و قرن ها تغییرکرده است. زنان، به‌ویژه در محیط صربستان، «جنس ضعیف‌تر» بودند و فارغ از تحصیلات یا دانش و مهارت‌هایشان، با همکاران مرد خود برابری نداشتند. به نظر می رسد که تنها از نیمه دوم قرن گذشته، توانایی های زنان صرب ظاهر و ارزش گذاری شد.

امروز می‌توان شاهد مشارکت بسیاری از فرهنگیان بود تا زنان به حاشیه رانده گذشته را به جایگاه اصلی خود بازگردانند و پس از مرگ آنها را به رسمیت بشناسند. زمان نشان خواهد داد که چقدر موفق بوده است، اما مطمئناً نام برخی از این شخصیت ها «در گوش» نسل جوان خواهد ماند. در زمان زندگی، بسیاری از آنها در خارج از کشور بیشتر شناخته شده بودند، بنابراین مشخص است که نقاشان بزرگی چون نادژدا پتروویچ و میلنا پاولوویچ باریلی اولین نمایشگاه های خود را در خارج از مرزهای کشور خود برگزار کردند. اگر آنها در زمان حال زندگی می کردند، مطمئنا بسیار مورد احترام قرار می گرفتند،

منابع:

https://csp.rs 

https://www.danas.rs/kultura/velikanke-srpske-kulture-i-znamenite-srpkinje/#jp-carousel-1565415

https://www.politika.rs/scc/clanak/513241/Zene-u-politickom-zivotu-dosta-postigle