کارگردان و نویسنده فیلم عنکبوت مقدس آقای علی عباسی، شهروند ایرانی – سوئدی است. او تا کنون 4 فیلم در کارنامه خود دارد و در سال 2018 به نمایندگی از کشور سوئد، برنده جایزه بخش نوعی نگاه در جشنواره کن با فیلمی به نام «مرز» شده است.
فیلم عنکبوت مقدس در جشنواره فیلم کن 2022 برنده جایزه بهترین بازیگر زن با بازی خانم زهرا امیرابراهیمی شد. این فیلم با همکاری مشترک بین کشور های دانمارک، آلمان، سوئد و فرانسه ساخته شده است و کاملا به زبان فارسی میباشد.
نما های فیلم عموما تاریک وکثیف و رنگ بندی ها بیشتر سیاه و خاکستری است. در این بین کارگردان توانسته است این سیاهی را با رنگ چادر مشکلی در هم آمیزد. فیلم مملو از تقابل نماد های دینی همچون انگشتر عقیق، تسبیح، ریش بلند، چادر، عبا و عمامه، حرم مطهر رضوی در مقابل خشونت، پلیدی و ترس می باشد.
در این فیلم هیچ مرد خوبی وجود ندارد! همه مردان فاسد، کم عقل و یا عیاش و شهوت ران هستند. قهرمان فیلم یک زن خبرنگار و نماد فمینیسم است که خانم امیرابراهیمی با ایفای این نقش جایزه بهترین بازیگر زن در جشنواره کن را به خود اختصاص داده است.
این اثر جامعه ای را به تصویر می کشد که در آن مردان مذهبی فاسد هستند و زنان از حقوق اجتماعی پایینی برخوردارند و برای تمام اینها یک علت را معرفی می کند؛ آن هم عامل مذهب که در اینجا محوریت آن حرم مطهر رضوی می باشد و در ادامه با نمایش تصاویر رهبران انقلاب اسلامی در بخش های خاصی از فیلم، جمهوری اسلامی را مسبب و حتی پشتیبان این طرز تفکر معرفی می کند. (نکته ای که خود کارگردان در مصاحبه هایش به آن اشاره کرده است.)
فیلم دارای صحنه های خشن و غیر اخلاقی است به طوری که فیلم ساز با نمایش صحنه های متعدد قتل آن هم با جزئیات، به طور عامدانه قصد آزار تماشاگر را دارد و با فضا سازی و موسیقی مخوف خود توانسته است در بیننده حس دلهوره، ترس و نفرت را به خوبی ایجاد کند و از خط قرمز هایی که حتی فیلم های غربی هم کمتر به سمت آن می روند عبور می کند.
در این نقد به تحلیل هنری و یا حواشی سیاسی این فیلم پرداخته نمی شود. هدف، رویکرد فرهنگی است که فیلم عنکبوت مقدس (با سیاه نمایی و دخل و تصرف در داستان اصلی) در این زمینه موفق ظاهر شده است. ایجاد حس ایران هراسی و اسلام هراسی به خصوص برای مخاطب غیر ایرانی و همچنین متشنج کردن افکار عمومی داخلی، به خصوص پس از اغتشاشات پاییز 1401 در ایران دستاورد خوبی برای این فیلم و پشتیبانان آن بوده است.
فیلم با این متن به 2 زبان فارسی و انگلیسی آغاز می شود:
«انسان از هر چه گریزد، آن را ملاقات خواهد کرد. امام علی، نهج البلاغه، خطبه 149»
می توان اینچنین برداشت کرد که قاتل، مقتولین خود را خفه می کرد و در نهایت خود به دار آویخته و خفه می‌شود. در حالی که انتظار آن را نداشت.
اینکه کارگردان با زبان دین، محتوای ضد دینی خود را آغاز می کند جای تامل است!
حال در وضعیت کنونی، راهکار موثر این است که پاسخ زبان سینما با همان زبان داده شود و کار سینمایی خوب نیازمند صرف زمان است. در نتیجه راهکار اصلی ما بلند مدت است و در این راستا 2 پیشنهاد مطرح می گردد:
- نمونه اینچنین فیلم هایی با این سبک موضوعات در آثار غربی به مراتب بیشتر و مخوف تر وجود دارد. ولی نکته این است که اگر به عنوان مثال در یک سال 10 عنوان با اینچنین موضوعاتی ساخته شود، 100 عنوان دیگر هم در کنار آن تولید می کنند که عظمت، شکوه و قدت خود را به رخ جهانیان بکشند.
متاسفانه در ایران، آثاری که نمایانگر شکوه و قدرت کشورمان باشد کمتر ساخته می شود. لازم است نگاه فیلم سازان داخلی فراتر از مرز های کشور رود و شکوه، بالندگی و پیشرفت های ایران را به تصویر بکشند تا افکار عمومی جهانیان را نسبت به ایران اسلامی آگاه سازند.
- یکی از مسائلی که بیشتر بر روی نسل جوان کشورمان تاثیر می گذارد، این باور است که ملت های دیگر (به خصوص غربی ها) همگی خوشبخت هستند و ما در بدبختی به سر می بریم. در حالی که اگر مشکلات و مسائل ملت های غربی به خصوص موضوعاتی که آنان رسانه ای نمی کنند به درستی بیان شود، هم مقابله ای با هجمه دشمنان است و هم تغذیه ای برای افکار عمومی داخلی می باشد. در این راستا، رایزنان فرهنگی با تسلطی که بر روی این چنین موضوعاتی در کشور های محل ماموریت خود دارند می توانند نقش موثری جهت پیشنهاد موضوع و تهیه اسناد مربوط به آن را ایفا کنند.
منبع:
این متن تحلیل و تجمیعی از مطالعه بیش از 20 نقد خارجی و داخلی، آشنایی با سینمای جهان و با اشراف به محتوای کامل فیلم می باشد و توسط بنده نگارش شده است.
نظر شما