بدون تردید بهائی ها که از پشتیبانی صهیونیزم بین الملل برخودارند تلاش میکنند در هر گوشه ای از جهان بخصوص در کشورهای اسلامی جایگاهی رسمی برای خودشان ایجاد و میدان نفوذشان را گسترش دهند. مصر نیز از این موضوع مستثنی نبوده و بهائی ها از نیمه دوم قرن نوزدهم میلادی پای به این کشور بزرگ آفریقایی و اسلامی گذاشتند و همواره تلاش نموده اند تا در این کشور جایگاه قابل قبولی برای خودشان برپا کنند اما آنها نتوانستند در رسیدن به هدف شان در مصر موفق باشند زیر زمینه و عرصه فعالیت برای آنها در این کشور اسلامی که الازهر شریف را بعنوان دژ مستحکم دفاع از اسلام دارد مهیا نبود. در زیر نگاه کوتاهی به وضعیت بهائیان در مصر خواهیم داشت.

فرقه بهائیت در نیمه دوم قرن نوزدهم از طریق مهاجران ایرانی، به ویژه تاجران فرش وارد مصر شد و به تدریج گسترش یافت. این مهاجران در سال ۱۸۶۴ به قاهره آمدند. از جمله شخصیت‌های مهم و مؤثر این فرقه که در آن سال ها قدم بر خاک مصر گذاشت، میرزا عباس افندی، مشهور به "عبدالبهاء" بود. او  یک سال کامل در مصر زندگی و به چند شهر این کشور از جمله اسکندریة و بورسعید سفر کرد سپس در سال ۱۹۱۰ از مصر به نیویورک رفت و بار دیگر در اوایل سال ۱۹۱۲ به بورسعید بازگشت. حضور عبدالبهاء در مصر این امکان را برای او فراهم کرد که با برخی شخصیت ها و نمادهای فکری و فرهنگی مصر آشنا شود و با آنها ارتباط برقرار کند.

بهائی ها از همان ابتدای حضورشان در مصر از طرف شیوخ الأزهر به شدت مورد حمله قرار گرفتند. به رغم ضدیت الازهر با بهائی ها؛ آنها توانستند به داخل مصر نفوذ کنند زیرا حکومت مصر یک حکومت سکولار بود و افکار و اندیشه های مختلفی در مصر عرصه جولان می یافتند. پس از مدتی سران این فرقه توانستند با زیرکی هر چه تمام تر برخی مزایای قانونی و حقوقی برای بهائیان، از حکومت مصر دریافت کنند به عنوان مثال در سال ۱۹۲۴، اولین مرکز بهائی در مصر در کنار کلیسای ارتدکس مسیحی در محله العباسیه راه‌اندازی شد. بهائی های مصر در جریان مبارزات مردم این کشور علیه استعمارگران انگلیسی در سال ۱۹۱۹ م به ظاهر در کنار مردم مصر قرار گرفتند و شعار "الدین لله و الوطن للجمیع" را اختیار کردند. این اقدام باعث شد که آنها بعدها بتوانند  اجازه برگزاری محفل و مراسم خاص خودشان را از حکومت مصر دریافت کنند با این حال دولت مصر همچنان تا مدتها از تأیید رسمی این فرقه خودداری می کرد.

جالب توجه آنکه در آن زمان مطبوعات مصری از جمله "الأهرام"، "الهلال" و "المجلة الجدیده" ایده‌ها و باورهای بهائیان را نشر و به قدرت تشکیلاتی آنها در کشورهای مختلف بخصوص در آمریکا  و مصر اشاره می کردند. برخی  گزارشات این روزنامه ها به موضوع حضور میرزا عباس افندی عبدالبهاء در بورسعید و اقامت او در مصر و دیدارهای او با شخصیت های مصری اختصاص داشت در این گزارش ها همچنین به سفر دوست داران عبدالبهاء به بور سعید  و دیدار با او وتبرک جستن از ساحت او اشاره شده بود.

کریم شفیق نویسنده مصری در مقاله ای با عنوان " البهائیون فی مصر: من الاعتراف الرسمی حتی اتهامهم ب «الرده»[1]، می نویسد: شیخ محمد أبو زهرة (یکی از علمای الازهر)، اعتقاد داشت که اندیشه بهائیت و ظهور آن بعنوان یک فرقه به ظاهر دینی، نتیجه دسیسه و توطئه استعمارگران غربی بوده است و آنها با ایجاد این فرقه و پشتیبانی از آن قصد داشتند تا در میان مسلمانان تفرقه بیاندازند و افراد سست ایمان را در دام این فرقه گرفتار سازند به باور ابوزهره حسین علی نوری ملقب به بهاء الله شیعه دوازده‌امامی بود، اما او به تدریج از مرز مذهبی خودش خارج شده و با در هم آمیختین برخی اندیشه های شیعی و مذهب اسماعیلی و ایده حلول و... ترکیب جدیدی را بوجود آورد سپس ادعای پیامبری کرد.

کریم شفیق در باره فعالیت بهائی ها در آن زمان در مصر نوشته است: بهائی های مصر توانسته اند ارتباطات خوبی با برخی نخبگان مصری برقرار کنند و در محفل ها و نشست های فکری آنها حضور پیدا کرده و به بحث و گفتگو با نخبگان بپردازند و این حضور به اندازه ای قوی و مؤثر بوده که برخی شخصیت های طراز اول آن زمان مانند: شیخ محمد عبده، سلامه موسی، عباس عقاد، اسماعیل مظهر با تحسین و شگفتی از نخبگان بهائی یاد می کردند. بعنوان مثال رشید رضا شاگرد محمد عبده از  قول استادش در باره عبدالبهاء میگوید: او فردی عالم و سیاست مدار است و به گونه ای سخن میگوید که رضایت همگان جلب شود. البته رشید رضا در ادامه می افزاید: استادش همانند بسیاری دیگر در خصوص عبدالبهاء فریب چیزی را خورده که به آن "تقیه" میگویند و در حقیقت عباس افندی با رفتار ظاهری خود همچون اقامه نمازهای پنجگانه و حضور در درس محمد عبده خود را همچون یک مسلمان سنی جا زده بود.  

در سایت رسمی بهائیان در مصر آمده است که مصر اولین کشوری بود که استقلال دینی آنها را در سال 1925م بنابر قانون قضائی مصر به رسمیت شناخت و اعلام کرد بهائیت دینی مستقل از اسلام و مسیحیت و یهودیت به شمار می رود. [2] البته پس از تقریبا یکسال از گذشت به رسمیت شناخته شدن بهائیت در مصر در بنی سویف اتفاقی افتاد که باعث شد موضوع رسمیت داشتن بهائیت به عنوان یک دین، مشکل آفرین شود زیرا سه مرد بهائی با دختران مسلمان ازدواج کرده بودند و خانواده های آنها پس از اینکه با خبر می شوند همسران دخترانشان بهائی هستند به دادگاه شکایت می برند و دادگاه نیز عقد ازدواج را باطل اعلام میکند.

به نظر می رسد سال‌های بین ۱۹۲۴ تا ۱۹۶۰، بهترین دوران فعالیت بهائی ها در مصر بوده است و آنها برخی محافل خود را در شهرهای مختلف برگزار میکردند -حدود ۱۳ محفل در قاهره، الإسکندریه و ... وجود داشت-. البته بیشتر این محفل ها به شکل نیمه مخفی و در خانه های آنها برپا می شد اما در نهایت، در سال ۱۹۶۰، با تصمیم جمال عبدالناصر رییس جمهور وقت، تمامی محافل بهائی ها لغو شدند. بسیاری دلیل این تصمیم عبدالناصر را به موضوع ارتباط قوی و محکم بهائی ها با صهیونیست ها مرتبط می دانند. سپس در سال 1986م شیخ جاد الحق شیخ الازهر طی سخنانی "بهائیت و بابیه را ترکیبی از فلسفه ها و ادیان مختلف دانست که نه تنها چیز جدیدی برای ارائه ندارد بلکه آنها در خدمت استعمارگران و صهیونیست ها می باشند و می خواهند به اسلام ضربه بزنند"[3]  به رغم جلوگیری از فعالیت های بهائیان در مصر اما در آن دوران هیچگونه آزار و اذیت سیستماتیک ضد بهائیان در مصر گزارش نشده است. البته در سال 2009، بر أساس گزارش سازمان حقوق بشر مصر به نام "مبادره حقوقی مصری" تعدادی  بهائی که در روستای شورانیه در منطقه"صعید" مصر زندگی می کردند مورد آزار و اذیت مسلمانان قرار گرفته و خانه هایشان به آتش کشیده  شد و در نهایت نیز آنها مجبور به ترک منطقه شده بودند.

در دهه هفتاد میلادی  شرایط به شکل کلی برای بهائی های مصر تغییر کرد زیرا در سال 1975، دادگاه قانون اساسی مصر بر أساس فتوایی از الازهر اعلام کرد "بهائیت از ادیان آسمانی، به شمار نمی رود و آنها خارج از دین اسلام، مسیحیت و یهودیت به شمار می آیند. در سال 2009م مرکز پزوهش های فقهی الازهر پس از جلسه ای با حضور شیخ الازهر طنطاوی اعلام کرد: "بهائیت یک جنبش صهیونیستی است و ارتباطی به ادیان ندارد بلکه آنها فرقه ای گمراه در خدمت صهیونیست ها هستند. وقصدشان ایجاد انحراف و فساد در عالم بخصوص در میان کشورهای اسلامی و عربی می باشد"[4] با توجه به فتوای الازهر کسی که به فرقه  بهائیت می گروید مرتد شمرده می شد. این فتوا به شدت بهائی های مصر را در تنگنا قرار داد لذا عده ای از آنها از مصر مهاجرت کرده و آنها که باقی ماندند عقیده خودشان را پنهان نگه می داشتند. شایسته ذکر است در کارت هویت مصری ها قسمتی وجود دارد که دین آنها را مشخص میکند و چنانچه به جای اسم دین شخص؛ یک خط افقی گذاشته شود یعنی او بی دین است و این موضوع مشکلاتی را برای ازدواج، گرفتن گذرنامه، مجوز کار و... برای فرد متقاضی ایجاد میکند

در اوایل سال ۲۰۱۱م و همزمان با اعتراضات مردم مصر؛  بهائیان و بعضی از فعالان عرصه حقوق شهروندی تلاش کردند از فضای جدیدی که پدید آمده و زمینه برخی آزادی ها را فراهم کرده بود استفاده کنند و اجازه فعالیت مجدد محافل بهائی در مصر را از حکومت دریافت کنند لذا نامه ای را به نخست وزیر وقت نوشتند اما پاسخی دریافت نکردند.

راز ناپدید شدن بهائیان در مصر[5]

دکتر بسمة موسی یکی از رهبران بهائی، در گفتگو با روزنامه "روز هفتم"  در سال 2016م در توجیه علت خاموشی صدای بهائیان در مصر و عدم حضور آنها در صحنه رسانه ای؛ گفت: آنها نمی خواهند با آشکار کردن مناسک و خواسته ها یشان فشار را بر دولت مصر افزایش دهند.

 در فوریه سال 2022م سایت بی بی سی گزارشی را با عنوان "بهائی ها مصر، مردگانشان را کجا دفن کنند" منتشر کرد و در این گزارش اشاره گذرائی به وضعیت بهائیان مصر نمود در این گزارش آمده است که یک دادگاه مصری اخیرا درخواست بهائی ها را برای اختصاص قبرستان جدیدی در قاهره برای دفن مردگانشان رد کرده است دادگاه در توضیح این حکم بیان داشته " باید منافع جامعه را بر منافع افراد ترجیح داد، عقیده بهائیت مخالف با منافع عمومی که مبتنی بر شریعت اسلام است می باشد." [6]

قبرستان بهائی ها در محله بساتین (شهر حلوان) جنوب قاهره ، کنار قبرستان مشهور یهودیان واقع شده است. و بهائیان اجازه  ندارند که وارد آنجا شوند.

این قبرستان دارای دیوار است و محافظ دارد و در ورودی آن نوشته شده است " ایستادن ممنوع است ". احتمالا این اقدامات نشان می دهد که این طایفه نگران این هستند که تنها مکانی که برای دفن مردگان شان باقی مانده است مورد هدف قرار گیرد.

حاتم الهادی ، سخنگوی بهائیان در مصر گفته است: قبرستانی که به بهائیان در قاهره اختصاص داده شده است  با توجه به افزایش تلفاتی که بر اثر بیماری های واگیر دار مثل کرونا  ایجاد شده دیگر فضای کافی برای دفن مردگان جدید ندارد.
از طرفی دیگر مرکز فتوای الازهر پیش از این فتوایی صادر کرده بود مبنی بر اینکه تخصیص اراضی جدید برای دفن بهاییان جایز نیست  این فتوا در پاسخ به سؤالی از سوی فرماندار اسکندریه صادر شده بود.

همچنین الازهر در دهه 1930 فتوی داده بود که دفن بهاییان در قبرستان مسلمانان جایز نیست و به همین علت در آن زمان حکومت مصر قبرستان جداگانه ای به بهائیان اختصاص داده بود.[7]

ملاحظه: در حال حاضر آمار رسمی از تعداد بهائیان در مصر وجود ندارد برخی از منابع تعداد آنها را تا چند هزار نفر برآورد میکنند. علت آن هم همانطور که در ابتداء بیان شد اینست که با توجه به مسلمان بودن مردم مصر و حضور الازهر در این کشور بعنوان بزرگترین نهاد دینی اهل سنت همچنین وجود جریان های فکری و فرهنگی قوی اسلامی؛ زمینه رشد و فعالیت برای بهائی ها بسیار اندک است بخصوص که بر اساس فتوای الازهر کسانی که به این فرقه بگروند مرتد به شمار می آیند.