دلایل اختلاف مذاهب اسلامی در کلام شیخ الازهر

https://www.youtube.com/watch?v=zxh4bvEwclI

بی تردید تلقی و نگاه شیخ الازهر - به عنوان مرجع دینی و مذهبی کشور مصر که از جایگاه ویژه بین المللی نیز بهره مند است – نسبت به دلایل اختلاف مذاهب اسلامی امریس قابل تأمل است.
در دومین جلسه از برنامه "الإمام الطیب" با محوریت اسماء الله الحسنی، شیخ الازهر به بررسی موضوع مهم و بنیادین اختلاف میان مذاهب اسلامی پرداخت.
وی سخنان خود را با طرح این پرسش آغاز کرد: راز درگیری تاریخی میان اهل سنت و شیعه چیست؟ به گفته شیخ، هرچند دلایل این اختلاف متنوع است، اما آنچه مسلم است این است که اختلافی اندیشه‌ای و تفسیری است نه اختلافی دینی، چرا که قرآن کریم و پیامبر اسلام(ص) مسلمانان را به وحدت فرا خوانده‌اند.
شیخ در ادامه به حدیثی از پیامبر(ص) اشاره کرد که فرمود:
"دب إلیکم داء الأمم قبلکم: الحسد والبغضاء... تحلق الدین..."
و توضیح داد که مراد پیامبر از این حدیث، نقش ویرانگر حسادت و دشمنی در از بین بردن دینداری واقعی است. وی افزود: معنای "افشوا السلام بینکم" تنها به سلام ظاهری محدود نیست بلکه باید در عمل نیز صلح و هم‌زیستی میان مسلمانان حاکم باشد.
او همچنین با اشاره به حدیث دیگری گفت:
"اقرأوا القرآن ما ائتلفت علیه قلوبکم، فإذا اختلفتم فقوموا عنه"
این حدیث تأکیدی بر ترک تفسیرهای اختلاف‌برانگیز از قرآن است و نشان‌دهنده دعوت اسلام به وحدت و پرهیز از نزاع است.
شیخ تأکید کرد که پیامبر(ص) انگار وضعیت کنونی امت اسلامی را پیش‌بینی کرده بود، چرا که پس از رحلت ایشان نیز موضوع خلافت منشأ اختلاف شد. وی به نقل از شهرستانی گفت:
"شمشیری در اسلام از نیام برنیامد مانند آنچه در این امر رخ داد."
در بخشی دیگر از سخنانش، حدیثی از پیامبر نقل کرد:
"من صلی صلاتنا واستقبل قبلتنا وأکل ذبیحتنا فذلک المسلم..."
و آن را دلیل روشن بر مسلمانی هر فردی دانست که در شعائر اسلامی مشترک است، صرف‌نظر از تفاوت‌های مذهبی.
در پاسخ به این سؤال که آیا وحدت، پیش‌شرط پیروزی امت اسلامی بر دشمنانش است، شیخ گفت: «بله، اما وحدت باید نخست در رأی و رویکرد شکل گیرد.» او با اشاره به نمونه اتحادیه اروپا افزود: «آن‌ها نیز براساس ضرورت به وحدت رسیدند، نه به استناد حدیث یا آیه.»
وی در پایان، اختلاف شیعه و اهل سنت را به‌طور مختصر به بحث امامت بازگرداند و با توضیح دیدگاه اهل سنت درباره خلافت ابوبکر، عمر، عثمان و حضرت علی(ع)، گفت:
«ما اهل سنت، امامت را از اصول دین نمی‌دانیم و اختلاف در این زمینه را طبیعی و قابل پذیرش می‌دانیم. چنان‌که میان مذاهب فقهی نیز اختلاف هست. همان‌گونه که پیامبر(ص) اصحاب دارای اختلاف نظر را تکفیر نکرد، امروز هم نباید بر اساس تفاوت دیدگاه، برادران شیعه یا سنی را تکفیر کرد.»