مرصد الأزهر و گروه وین: هم‌افزایی جهانی برای مقابله با افراط‌گرایی و ترویج گفت‌وگو میان ادیان

در تحولی معنادار در مسیر همکاری‌های بین‌المللی برای مقابله با افراط‌گرایی و گسترش صلح جهانی، روز دوشنبه پنجم مه ۲۰۲۵، مرصد الأزهر برای مقابله با افراط‌گرایی میزبان هیأتی بلندپایه از گروه وین برای دین و دیپلماسی بود؛ نهادی نوپا اما تأثیرگذار که نقش مهمی در ترسیم افق‌های نوین برای دیپلماسی دینی در اروپا ایفا می‌کند.

تقاطع دین و دیپلماسی: دیداری فراتر از تشریفات

دیدار میان دکتر رهام سلامه، مدیر اجرایی مرصد الأزهر، و هیأت پانزده نفره گروه وین، فراتر از یک گفت‌وگوی دیپلماتیک معمول، به صحنه‌ای برای تبادل راهبردهای عملی در مبارزه با افراط‌گرایی و تنش‌های مذهبی بدل شد. دکتر سلامه در این دیدار تأکید کرد که مرصد الأزهر نه‌تنها در عرصه رصد و تحلیل جریان‌های افراطی پیشگام است، بلکه به‌دنبال ارتقای ابزارهای علمی برای مقابله مؤثر با این پدیده جهانی نیز می‌باشد.

مرصد الأزهر؛ الگویی از دیپلماسی دینی مبتنی بر علم و عقلانیت

در جریان بازدید، اعضای هیأت با ساختار منسجم و علمی مرصد آشنا شدند؛ نهادی که با بهره‌گیری از ۱۳ واحد تخصصی، گفتمان‌های افراطی و نژادپرستانه را در سطح جهانی شناسایی، تحلیل و پاسخ‌گویی می‌کند. روش‌های تحلیلی، بهره‌گیری از داده‌های میدانی، و تولید محتواهای علمی ـ آموزشی از جمله فعالیت‌هایی بود که توجه ویژه هیأت را به خود جلب کرد. آن‌ها همچنین از تازه‌ترین انتشارات دیداری و شنیداری مرصد بازدید کردند که با هدف تقویت مصونیت فکری در جوامع مختلف تهیه شده‌اند.

پاسخی جهانی به چالش جهانی

این نشست، نشان‌دهنده درک مشترک میان نهادهای مذهبی و دیپلماتیک در خصوص تهدیدات نوظهور جهانی، به‌ویژه در فضای مجازی است. با توجه به گسترش سریع گفتمان‌های نفرت و تحریک به خشونت در محیط‌های دیجیتال، مرصد الأزهر با درک عمیق از ماهیت چندلایه این تهدیدات، بر آن است تا ضمن استفاده از ابزارهای فناوری، پاسخی علمی و روشن‌گرانه ارائه دهد. چنین رویکردی می‌تواند الگو و مرجع مؤثری برای دیگر نهادهای مشابه در جهان باشد.

گروه وین؛ تلاش اروپا برای درک و هم‌افزایی دینی

گروه وین برای دین و دیپلماسی که در سال ۲۰۲۱ به عنوان ابتکاری غیررسمی آغاز به کار کرد، به‌سرعت جایگاه مهمی در میان محافل دیپلماتیک اروپایی یافت. این گروه با گردهم‌آوردن دیپلمات‌هایی که در پایتخت‌های اروپایی مسئول پرونده‌های دینی هستند، سعی دارد از طریق تبادل تجربیات و همکاری‌های بین‌فرهنگی، نقشی فعال در مهار ریشه‌های تعارضات مذهبی ایفا کند.

قاهره به عنوان پل ارتباطی ادیان

بازدید این هیأت از مرصد الأزهر همچنین نشان‌دهنده توجه ویژه جامعه بین‌المللی به نقش مصر ـ و به‌ویژه نهاد الأزهر ـ به عنوان یکی از مراکز اسلامی معتبر در جهان است که می‌تواند نقش محوری در ایجاد توازن میان آموزه‌های دینی و نیازهای عصر جهانی شدن ایفا کند.

جمع‌بندی: همکاری‌هایی که افق‌های تازه‌ای می‌گشاید

دیدار اخیر را می‌توان گامی مهم در راستای تقویت نقش دیپلماسی دینی در مواجهه با تهدیدات فکری ـ فرهنگی نوین ارزیابی کرد. این نشست نشان داد که مقابله با افراط‌گرایی، نیازمند شبکه‌ای از همکاری‌های فراملی، علمی و مبتنی بر احترام متقابل است. مرصد الأزهر با تکیه بر سنت دیرینه اعتدال و گفت‌وگو، و گروه وین با بهره از ظرفیت دیپلماسی چندجانبه، می‌توانند در شکل‌دهی به آینده‌ای کمتر متأثر از تنش‌های مذهبی و فرهنگی، نقش کلیدی ایفا کنند.

https://www.facebook.com/share/p/1EwazrQjVS/