اکثریت جمعیت اندونزی مسلمان هستند. اسلام دین اکثریت در اندونزی است و حدود 87 درصد از جمعیت این کشور به آن عمل می کنند. اگرچه اکثریت آنها مسلمان هستند، اندونزی دارای ادیان دیگری از جمله مسیحیت (پروتستان و کاتولیک)، هندوئیسم، بودیسم و ادیان سنتی است. جامعه اندونزی از نظر مذهبی، فرهنگی و قومی متنوع است و این کشور بر اساس اصل تنوع مذهبی در چارچوب یک دولت واحد زندگی می کند.

سبک و الگوی زندگی خانواده ها در اندونزی به دلیل تنوع  قومی، فرهنگی و مذهبی غنی این کشور بسیار متفاوت از یک دیگرکشورهااست. با این حال، ویژگی های مشترکی در خانواده های اندونزی وجود دارد که می توان آنها را بدینگونه توصیف کرد:

• نقش مردان و زنان در خانواده: نقش های جنسیتی در خانواده ها می تواند متفاوت باشد. در بسیاری از خانواده ها، زنان هنوز نقش سنتی خانه داری و مراقبت از کودک را برعهده دارند، در حالی که مردان اغلب ستون اقتصادی خانواده هستند. با این حال، زنان زیادی نیز هستند که خارج از خانه مشغول کار هستند.
• تحصیلات و مشاغل: تحصیل در اندونزی بسیار مهم تلقی می شود و خانواده ها اغلب فرزندان خود را تشویق می کنند تا تحصیلات عالی را دنبال کنند. هرچند تحصیلات هنوز در اندونزی به صورت یک نواخت در تمامی شهر ها فرهنگ سازی و اقدام عملی انجام نشده است.درهمین حال،بسیاری از بزرگسالان در بخش‌های مختلف اقتصادی این کشور نقش مهمی ایفا می کنند؛ از جمله کشاورزی، صنعت و خدمات کشور.
•  سنت های مذهبی: دین نقش مهمی در زندگی خانوادگی بخصوص خانواده های مسلمان اندونزی دارد. خانواده ها عموماً از اعمال مذهبی مانند اقامه نمازهای یومیه، روزه گرفتن در ماه رمضان و برگزاری اعیاد مذهبی مانند عید فطر و عید قربان پیروی می کنند.
• آداب و رسوم و فرهنگ محلی: اندونزی دارای تنوع قومی و فرهنگی زیادی است. بنابراین، سبک های زندگی خانوادگی نیز تحت تأثیر آداب و رسوم و سنت های فرهنگی محلی است. مراسم عروسی سنتی، جشن های سنتی و آیین های مذهبی منطقه ای می تواند بخش مهمی از زندگی خانوادگی با محوریت خانواده باشد.
• ازدواج و خانواده: ازدواج یک ارزش مهم در جامعه اندونزی تلقی می شود . بسیاری از خانواده ها به ازدواج قانونی اهمیت می دهند و مراسم عروسی یک رویداد مهم است. خانواده ها عموماً از ازدواج و تشکیل خانواده های جدید حمایت می کنند.
• شهرنشینی: در دهه های اخیر، شهرنشینی در اندونزی افزایش یافته است و بسیاری از مردم در جستجوی شغل و فرصت های اقتصادی به شهرها نقل مکان کرده اند. این می تواند بر سبک زندگی خانوادگی از جمله از نظر سطح صنعتی شدن، عادت زندگی و تحرک اجتماعی تأثیر گذار باشد .

شخصیت های اسلامی، دینی و آیینی در ترویج سبک زندگی در اندونزی

در اندونزی چندین شخصیت مهم برمسائل خانوادگی تمرکز دارند.آن ها در ارتقای رفاه خانواده و حفظ زنان و کودکان در خانواده نقش حیاتی دارند. برخی از این شخصیت های مهم عبارت اند از:‌

• آنی یودایانا (Ani Yudhoyono): آنی یودایانا همسر ششمین رئیس جمهور اندونزی، سوسیلو بامبانگ بودایانا (Susilo Bambang Yudhoyono) است. در دوران تصدی خود به عنوان بانوی اول، وی در فعالیت های مختلف حمایت از خانواده، بهداشت و آموزش کودکان فعال بوده است .

• نیلا مولوک (Nila Moeloek): نیلا مولوک یک پزشک و اولین زنی است که به عنوان وزیر بهداشت اندونزی مشغول به فعالیت شد. دردوران تصدی ، وی به شدت بر مسائل بهداشتی خانواده، از جمله ایمن سازی، سلامت مادر و کودک تمرکز کرده است.

• خانم عینون حبیبی (Ainun Habibie): مرحومه عینون حبیبی همسر رئیس جمهور سابق اندونزی، بی.جی حبیبی بود. وی یک معلم بود و در فعالیت های اجتماعی مختلف مربوط با رفاه خانواده و آموزش کودکان شرکت داشته است .

• مروه داود ابراهیم (Marwah Daud Ibrahmin): مروه داود ابراهیم یکی از زنان فعال اندونزیایی است که عمیقاً به مسائل خانوادگی، حقوق زنان و رفاه کودکان رسیدگی می کرد. او یکی از بنیانگذاران موسسه رفاه کودکان یا Yayasan Kesejahteraan Anak Bangsa بود که بر حمایت از کودکان و خانواده ها تمرکز داشت.

• دکتر امان پولونگان (Dr. Aman Pulungan): دکتر امان پولونگان یک متخصص اطفال مشهور در اندونزی است که نقش فعالی در بهبود درک عمومی از سلامت کودک و سبک زندگی سالم در خانواده ایفا کرده است.

• سیتی هدیاتی هریادی (تیتیک سوهارتو): تیتیک سوهارتو دختر رئیس جمهور سوهارتو است که در فعالیت های اجتماعی مختلف از جمله فعالیت های مربوط به مسائل خانوادگی و رفاه کودکان نیز فعال بود.

در اندونزی، اکثریت جمعیت مسلمان هستند، بنابراین مسائل خانوادگی اغلب از منظر اسلام دیده می شود. برخی از این شخصیت ها نقش مهمی در ترویج ارزش ها و اصول اسلامی مرتبط با خانواده از جمله ارزش های عدالت، رفاه خانواده و تربیت فرزندان در چارچوب اسلامی دارند. یکی از این چهره‌هایی در سازمان‌های اسلامی که بر مسائل خانوادگی نیز دخالت داشته اند: دکتر حاج محمد سهال محفوظ بود. وی یکی از تأثیرگذارترین شخصیت های اسلامی درمسائل داخلی اندونزی بود که به عنوان یک روحانی و علمای دینی هم شناخته می شود. وی در ارائه رهنمودهای مذهبی و توصیه های مربوط به زندگی خانه وخانواده دراندونزی نقش بسازایی داشت. حاج محمد سهال محفوظ پیروان زیادی در اندونزی دارد. درطول عمرشان علاوه بر سخنرانی و خطبه در مساجد و جلسه های دینی٬ نوشته هایی در مورد مسائل دین و خانواده به چاپ رسانده است.

دکتر حاج محمد سهال محفوظ (متولد: ۱۷ دسامبر ۱۹۳۷ -  درگذشت: ۲۴ ژانویه ۲۰۱۴) از سال ۲۰۰۰ تا ۲۰۱۴ رئیس شورای علمای اندونزی (MUI) بود. پیش از این برای دو دوره به عنوان رئیس عام سیریا از هیئت اجرایی نهضت العلماء از ۱۹۹۹ تا ۲۰۱۴ خدمت کرده است.

نهادهای دولتی و مردم نهاد فعال و همسو در ترویج سبک زندگی و خانواده

در اندونزی، چندین سازمان وجود دارد که بر مسائل خانوادگی و رفاه خانواده تمرکز دارند:

• وزارت توانمندسازی زنان و حمایت از کودکان (KPPPA): این وزارت وظیفه هماهنگی و اجرای سیاست های توانمندسازی زنان و حمایت از کودکان را دارد. یکی از محورهای اصلی آن حمایت از حقوق زنان و کودکان در خانواده است.

• آژانس ملی جمعیت و تنظیم خانواده (BKKBN): این آژانس مسئول هماهنگی برنامه های تنظیم خانواده و توسعه خانواده است. آنان همچنین برای بهبود رفاه خانواده از طریق آموزش خانواده و برنامه های مربوطه تلاش می کنند.

• بنیاد ملی رفاه کودکان (YKAB): یک سازمان غیرانتفاعی است که بر حمایت از کودکان و رفاه خانواده تمرکز دارد. آنان برای حمایت از کودکان و خانواده های نیازمند به فعالیت های اجتماعی مختلف می پردازند.

• سازمان های غیردولتی (NGOs): سازمان های غیردولتی زیادی دراندونزی در حوزه خانواده مشغول فعالیت که اکثر انان  بر مسائل خانوادگی و رفاه خانواده تمرکز دارند. برخی هم از آنان درامور وکالت، آموزش، آموزش و کمک به خانواده های نیازمند مشارکت دارند.

• شورای علمای اندونزی (MUI): یک نهاد اسلامی پیشرو در اندونزی است که راهنمایی و فتوا در مورد مسائل خانوادگی در زمینه اسلامی نیز ارائه می دهد. MUI نقش مهمی در ارائه راهنمایی های مذهبی مربوط به خانواده و ازدواج در جامعه مسلمان اندونزی ایفا می کند.

• مؤسسات آموزشی و تحقیقاتی: چندین دانشگاه و مؤسسه آموزشی دراندونزی برنامه های تحقیقاتی و آموزشی در مورد مسائل خانواده و رفاه خانواده دارند. آنها می توانند دانش و منابعی را برای درک بهتر این مسائل فراهم کنند. این سازمان ها نقش مهمی در درک، حمایت و بهبود رفاه خانواده ها در اندونزی دارند. علاوه براین نهادها و بسیاری ازسازمان های جامعه مدنی و گروه های مختلف نیز به مسائل خانوادگی و رفاه خانواده در اندونزی کمک می کنند.

اقدامات دولت اندونزی در خصوص بنیان خانواده و سبک زندگی 

                                     

یکی سازمان های عالی که اساسا بر رفاه خانواده در اندونزی تمرکز دارد، آژانس ملی جمعیت و تنظیم خانواده (BKKBN) است. BKKBN نقش اصلی را در هماهنگی و اجرای برنامه های تنظیم خانواده و توسعه خانواده در اندونزی دارد. برنامه های آنها برای ارتقای رفاه خانواده، سلامت باروری و بهبود زندگی مردم طراحی شده است. برخی از برنامه های کاری اساسی این آژانس که درحال حاضر در حال اجرا است٬بدین صورت است:

۱. برنامه تنظیم خانواده (KB): آژانس BKKBN مسئول اجرای برنامه تنظیم خانواده در اندونزی را دارد. آنان کمپین های تنظیم خانواده، ارائه خدمات تنظیم خانواده، و آموزش جنسی متمرکز بر تنظیم خانواده را هماهنگ می کنند. با توجه به جمعیت اندونزی که هر سال رو به افزایش است٬ بر اساس این برنامه هر خانواده اجازه دارند که تنها ۲ فرزند داشته باشند.

۲. آموزش جنسی و باروری نوجوانان (ASR): آژانس BKKPN در ارائه آموزش جنسی و باروری به نوجوانان فعال است. آنان با مدارس و سازمان های اجتماعی برای بهبود درک نوجوانان از سلامت باروری، پیشگیری از بارداری و روابط بین فردی سالم همکاری می کنند.

۳. توسعه تنظیم خانواده موفق (PKB Sejahtera): هدف این برنامه بهبود رفاه خانواده از طریق رویکردی جامع است. BKKBN در قالب آموزش، مهارت ها و حمایت اجتماعی به خانواده ها کمک می کند تا بتوانند استاندارد زندگی خود را بهبود بخشند.

۴. خدمات بهداشت باروری: برای ارائه خدمات بهداشت باروری به جامعه٬ BKKBN با همکاری سازمان های مختلف واحدهایی از جمله مراکز بهداشتی و خدمات بررسی سلامت مادر و کودک را فراهم می کند.

۵. حمایت و تحقیق: BKKBN همچنین برای ترویج راهکارهای رفاه خانواده و توسعه خانواده در سطوح ملی و محلی حمایت می‌کنند. درکنار آن تحقیقات و مطالعات لازم را برای حمایت از توسعه برنامه های مؤثرتر انجام می دهند.

۶. آموزش نیروهای بهداشت: BKKBNکلاس های گوناکونی را برای نهادهای مختلف٬ از جمله کارکنان بهداشتی و داوطلبان مربوط، فراهم می کنند تا درک آنها در زمینه مشکلات خانواده و تنظیم خانواده و نحوه ارائه خدمات با کیفیت را بهبود یابد.

۷. یارانه مسکن: برنامه های یارانه ای مسکن و کمک به فقرا با هدف کمک به خانواده های محروم در داشتن مکانی مناسب برای زندگی انجام می شود.

۸. حمایت از کودکان: دولت برنامه های مختلفی برای حمایت از حقوق کودکان دارد، از جمله محافظت در برابر استثمار، سوء استفاده و خشونت. همچنین شامل اجرای قانون در برابر جرایم علیه کودکان انجام می شود.

۹. برنامه توانمندسازی زنان: دولت یک برنامه توانمندسازی زنان دارد که شامل آموزش مهارت ها، کمک های مالی و حمایت از زنانی است که خوداشتغال یا سرپرست خانوار هستند.

۱۰. کمک های اجتماعی و فقر: برنامه های کمک های اجتماعی، مانند برنامه امید به خانواده (PKH)، شامل خانواده های فقیر که به آنها کمک مالی می کند تا نیازهای اساسی مانند غذا، آموزش و مراقبت های بهداشتی را برآورده کنند.

۱۱. برنامه‌های کاهش فقر: دولت اندونزی به توسعه برنامه‌های کاهش فقر ادامه می‌دهد که هدف آن کمک به خانواده‌های فقیر از طریق برنامه‌های آموزشی و کمکی مختلف است تا فقر در این کشور ریشه کن شود.

در سپتامبر ۲۰۲۱، برنامه های مختلف سازماندهی شده توسط دولت اندونزی، مانند برنامه تنظیم خانواده (KB)، خدمات بهداشتی مادر و کودک، برنامه های آموزش رایگان، و برنامه های توانمندسازی زنان، پایدار و مداوم بود. با این حال، توجه به این نکته مهم است که سیاست‌ها و برنامه‌های دولت ممکن است هر از چند گاهی با تغییر دولت ها، بودجه‌ها و اولویت‌ ها دستخوش تغییرات شوند.

قوانین کشور اندونزی در خصوص بنیان خانواده و سبک زندگی

در اندونزی، چندین قانون اساسی و قوانین مقرراتی در مورد سبک زندگی خانوادگی و مسائل مربوط به آن وجود دارد. برخی از این موارد عبارتند از:

• قانون اساسی ۱۹۴۵ جمهوری اندونزی (UUD 1945): ماده ۲۸ I بند (۲) قانون اساسی ۱۹۴۵ بیان می کند که "هر فردی حق دارد از خود، خانواده، ناموس، حیثیت و دارایی تحت کنترل خود محافظت کند، و حق برخورداری از امنیت و محافظت در برابر تهدیدات ترس از جابجایی از یک محل اقامت به محل دیگر را دارند."
• قانون شماره ۱ سال ۱۹۷۴ در مورد ازدواج (قانون ازدواج): قانون ازدواج در اندونزی ازدواج را تنظیم می کند، از جمله الزامات، حقوق و تعهدات زوج های متاهل٬ حقوق فرزندان حاصل از ازدواج و همچنین طلاق و حقوق خانواده را تنظیم می کند.
• قانون شماره ۲۳/۲۰۰۳ در مورد حمایت از کودکان (قانون حمایت از کودکان): قانون حمایت از کودکان حقوق کودکان از جمله حق حمایت، آموزش، بهداشت و محیط خانوادگی خوب را تنظیم می کند.
• قانون شماره ۳۶ سال ۲۰۰۹ در مورد بهداشت (قانون بهداشت): قانون بهداشت، بهداشت باروری، از جمله خدمات بهداشتی مادر و کودک را تنظیم می کند. این قانون همچنین حقوق بیماران را برای مراقبت های بهداشتی با کیفیت مناسب تنظیم می کند.
• قانون شماره ۲۳/۱۳۸۵ اداره نفوس (قانون اداره نفوس): قانون اداره نفوس، ثبت احوال از جمله ثبت ولادت و ازدواج را تنظیم می کند. این امر برای تنظیم حقوق و وضعیت خانواده ها در اندونزی مهم است.

موانع دولت در اجرای برنامه ها درحوزه خانواده

دولت اندونزی در اجرای برنامه هایی با هدف رفاه خانواده و جامعه با موانع متعددی مواجه است. برخی از موانعی که معمولاً دولت اندونزی با آن مواجه هستند عبارتند از:

• محدودیت های بودجه: یکی از محدودیت های اصلی محدودیت بودجه است. تعداد زیادی از برنامه های اجتماعی و رفاهی برای اجرای مؤثر به بودجه قابل توجهی نیاز دارند. گاهی اوقات محدودیت منابع مالی می تواند مانع اجرای برنامه شود و یا باعث شود برنامه ها با اهداف مدنظر فاصله داشته باشند.
• منابع انسانی محدود: دولت برای مدیریت و اجرای این برنامه ها نیاز به نیروی انسانی واجد شرایط دارد. محدودیت نیروی انسانی واجد شرایط به ویژه در مناطق روستایی می تواند مانعی در ارائه برنامه های بهداشتی، آموزشی و سایر برنامه ها باشد.
• محدودیت‌های زیرساختی: در برخی مناطق، به‌ویژه مناطق دورافتاده، زیرساخت‌های محدود مانند جاده‌ها، برق و امکانات آب پاک می‌تواند دسترسی خانواده‌ها به خدمات رفاهی و آموزشی را با مشکل مواجه کند.
• نابرابری های جغرافیایی: اندونزی دارای تنوع جغرافیایی زیادی است، با جزایر متعدد و مناطق پراکنده. این امر می تواند توزیع و مدیریت برنامه های اجتماعی را در مناطق دوردست دشوارتر کند.
• جنسیت و نابرابری اجتماعی: مسائل جنسیتی و نابرابری اجتماعی می تواند مانعی در تلاش برای مبارزه با فقر و بهبود رفاه خانواده باشد. تغییرات فرهنگی و اجتماعی مورد نیاز برای رسیدگی به این مسائل می تواند زمان بر باشد.
• فساد: فساد می تواند اثربخشی برنامه های اجتماعی و رفاهی را تضعیف کند. وجوهی که باید برای حمایت از خانواده ها و جوامع استفاده شود بعضی اوقات به دست افراد نادرستی مدیریت می شود.
• درگیری و بحران: درگیری‌های مسلحانه، بلایای طبیعی و بحران‌های اجتماعی می‌توانند مانع از اجرای برنامه‌های دولت شوند و دولت‌ را مجبور به انحراف منابع اضطراری کنند.
• تغییرات سیاسی و سیاستی: تغییرات در جهت گیری سیاست های دولت می تواند بر عملکرد برنامه های خاص تأثیر بگذارد. معمولا تغییر در ریاست جمهوری می تواند بر ادامه برنامه های رفاهی تأثیر بگذارد.

دولت اندونزی به رفع این محدودیت ها از طریق اقدامات مختلف از جمله بهبود مدیریت بودجه، آموزش منابع انسانی، توسعه زیرساخت ها و بهبود حکمرانی ادامه می دهد. با وجود این چالش ها، دولت اندونزی متعهد به بهبود رفاه خانواده ها و جوامع خود است.

تفاوت های سبک خانواده های اندونزی و ایران

فرهنگ خانواده در اندونزی و ایران دارای تفاوت های قابل توجهی است زیرا آن ها از پیشینه های فرهنگی، ادیان، سنت ها و تاریخ متفاوتی دارند. در اینجا برخی از تفاوت های عمده فرهنگ خانواده در اندونزی و ایران را بحث خواهیم کرد:

مذهب غالب: یکی از تفاوت های اساسی، مذهب غالب در هر دو کشور است. در اندونزی اکثریت مردم از مذهب سنی در اسلام پیروی می کنند، اما اقلیت هایی همچون ادیانی مانند مسیحیت، هندوئیسم و بودیسم وجود دارد. در ایران، اکثریت جمعیت را مسلمانان شیعه تشکیل می‌دهند. این تفاوت‌های مذهبی بر نحوه ازدواج، عبادت و سایر اعمال مذهبی در دو کشور متفاوت می کند.

سنت های عروسی: سنت های عروسی در اندونزی و ایران بسیار متفاوت است. عروسی ها در اندونزی اغلب شامل یک  جشن با مهمانان بسیاراست . یک پذیرایی و مراسم سنتی هم دارند که بسته به قبیله و منطقه عروس و داماد متفاوت است. در ایران، عروسی اغلب ساده‌تر است و بر عقد ازدواج با حضور خانواده انجام می شود.

سیستم خانواده: در اندونزی، سیستم خانواده به طور کلی بیشتر به خانواده اصلی متشکل از والدین و فرزندانشان است. در ایران، نظام خانواده اغلب گسترده‌تر است و روابط خانواده‌ها با فامیل را شامل می‌شود که از نسل‌هایی که در یک خانه یا نزدیک به یکدیگر زندگی می‌کنند، تشکیل می‌شوند.

نقش های جنسیتی:  نقش های جنسیتی درخانواده ایران واندونزی شبیه به هم است.دراندونزی و ایران نقش‌های جنسیتی در خانواده متوازن ‌تر است و زنان اغلب این فرصت را دارند که خارج از خانه کار کنند و شغلی داشته باشند. در ایران هم نقش های جنسیتی اغلب مدرنیزه و سنتی  است .

زبان و فرهنگ: فرهنگ خانواده در اندونزی به شدت تحت تأثیر قومیت ها و فرهنگ های مختلف است که باعث ایجاد تنوع در سنت های خانوادگی و فرهنگ روزمره می شود. در ایران زبان و فرهنگ قوی فارسی نقش مهمی در فرهنگ خانواده دارد.  مهم است که به یاد داشته باشید که هر خانواده و فرد در اندونزی و ایران نیز می‌توانند شیوه‌ها و ترجیحات منحصر به فردی در فرهنگ خانوادگی خود داشته باشند. علاوه بر این، تغییرات اجتماعی و اقتصادی ممکن است بر چگونگی تحول فرهنگ خانواده در این دو کشور در طول زمان تأثیر بگذارد.

منابع:

• https://www.bkkbn.go.id/pages-tugas-pokok-dan-fungsi-2012044810-466
• https://www.bkkbn.go.id/
• https://aceh.kemenag.go.id/berita/174076/kh-sahal-mahfudz-seorang-doktor-dan-ulama-kontemporer-tutup-usia
• https://www.dpr.go.id/jdih/uu
• https://www.dpr.go.id/jdih/uu1945
• Buku Sosiologi Keluarga, Tentang Ikhwal Keluarga, Remaja dan Anak, Prof Dr. Soerjono Soekanto, SH, Penerbit Rineka Cipta
• Buku Perkembangan Hukum Perdata Tentang Orang dan Hukum Keluarga, Djaja S. Meliala, Penerbit Nuansa Mulia