بیشکک که زمان به وجود آمدن پیشْپِک نامیده می‌شد، در تاریخ ۱۲ می ۱۹۲۶ فْرونْزِه نام گرفت و پس از فروپاشی اتحاد جماهیر شوروی به بیشْکِک موسوم گردید. این شهر با ۴ منطقه در مختصات ۵۲°۴۲ شمالی و ۷۴°۳۶ شرقی در دره چوی واقع در شمال قرقیزستان در دامنه رشته‌کوه‌های تیان‌شان و در چهل کیلومتری خط‌الرأس قرقیز (به سمت شمال) در ارتفاع ۹۰۰-۷۰۰ متر از سطح دریا و در ۲۵ کیلومتری مرز قزاقستان واقع شده و با شهرهای آلماتی و آستانه قزاقستان، کلرادو و کنتیکت ایالات متحده آمریکا، آنکارا و ازمیر ترکیه، اورومچی چین و مینسک بلاروس خواهرخوانده می‌باشد.
نام این شهر – بیشْکِک – نام قهرمان افسانه‌ای «بیشکک باتیر» به معنی «بیشکک پهلوان» است که در این منطقه در قرن هجدهم میلادی می‌زیست. همچنین گفته می‌شود که «بیشکک» نام یک چوب مخصوص هم زدن قمیز (نوشیدنی سنتی قرقیزی از شیر اسب ماده) است. بنا به روایات، زمانی دشمنان به قرقیزها حمله می‌کنند و قرقیزها برای نجات جانشان به کوه‌ها پناه می‌برند. آن موقع زن باردار یکی از پهلوانان قرقیز چوب برای هم زدن قمیز جا گذاشته خود را می‌خواهد با خود ببرد ولی وضع حمل می‌کند و پسری به دنیا می‌آورد. نام این پسر را بیشکک می‌گذارند و او پهلوان قرقیزها می‌شود. مقبره بیشکک تا قبل از قرن هیجدهم در دژ پیشْپِک در بخش شمالی شهر قرار داشته است.
از سال ۱۹۲۶ تا سال ۱۹۹۱ بیشکک به افتخار میخائیل فرونزه، یکی از رهبران انقلاب بلشویکی روسیه که از نزدیکان لنین و متولد بیشکک کنونی بود و در جریان انقلاب‌های ۱۹۰۵ و ۱۹۱۷ و جنگ داخلی دهه ۱۹۲۰ نقش بسیاری چشمگیری داشت، «فْرونْزِه» نامیده می‌شد.
قبل از خانات خوقند
کاوش‌های باستانی نشان می‌دهد که انسان‌های اولیه در هزاره‌های پنجم و چهارم قبل از میلاد در منطقه‌ای که هم اکنون شهر بیشکک در آن واقع شده، ساکن بوده‌اند. جاده شرقی بیشکک از دره چوی عبور می‌کرد و به رشته‌کوه‌های تیان‌شان مرکزی منتهی می‌شد. در مسیر این جاده کاروان‌سرایی متعلق به قوم عشایری ترک‌زبان به نام سولْتو وجود داشته است. گفته می‌شود که در قرن‌های ۱۲-۷ میلادی یک شهر قدیمی ترک‌نشین به نام جول در محل بیشکک کنونی قرار داشته است.
دره چوی که در میان دو رود آلا آرْچا و آلامِدین قرار دارد و شهر بیشکک در آن واقع است، چراگاه زمستانی قبیله سولْتو – یکی از چهل قبیله قرقیزی – بوده است.
دوره خانات خوقند
سال ۱۸۲۵ دژ پیشْپِک با دستور مدعلی‌خان در قلمرو شهر کنونی بنیانگذاری شد و بزرگترین پادگان نظامی در دره چوی در آن مستقر بود. در داخل دژ علاوه بر پادگان، مسجد، بازار، کشتارگاه، زندان، انبار و سایر ساختمان‌ها وجود داشته است. در اطراف این دژ خانه‌های صنعتگران و تجار، کاروان‌سراها و کارگاه‌های صنعتگری دایر بود. این دژ در تقاطع راه‌های تردد قبایل عشایری از چراگاه‌های زمستانی به چراگاه‌های تابستانی و در مسیر جاده منتهی به دریاچه ایسیک‌کول و منطقه هفت رود قزقاستان کنونی قرار داشت. امیران خوقند از این دژ به عنوان محل جمع‌آوری مالیات از کاروان‌های گذری استفاده می‌کردند.
دوره روسیه تزاری
نخستین سند مکتوب در باره بیشکک به عنوان زیستگاه انسانی در کتاب «توصیف عملیات‌های نظامی در منطقه ورای رود ایلی در سال ۱۸۶۰ و محاصره دژ پیشپک تابع خانات خوقند» آمده است. در این کتاب تاریخی آمده است: «دژهای پیشپک و توکْماک به عنوان پادگان نظامی خوقند استفاده می‌شدند که سربازان آنها موظف بودند از قرقیزها مالیات جمع‌آوری و آنها را علیه روس‌ها متقاعد نمایند». سال ۱۸۶۰ دژ پیشپک توسط نظامیان روسی محاصره و ماه سپتامبر ۱۸۶۲ تخریب شد و سال‌های بعد در همین منطقه پادگان کازاک‌های اوکراینی و سپس بازار تاسیس شد. تا سال ۱۸۶۸ پیشپک دهکده‌ای بود و ۲۹ آوریل ۱۸۷۸ به عنوان شهر اعلام شد.
دوره شوروی
ماه اکتبر ۱۹۲۴ شهر پیشپک به عنوان مرکز اداری استان خودمختار قره قرقیز و ماه می ۱۹۲۵ به عنوان مرکز اداری استان خودمختار قرقیز شناخته شد. در تاریخ ۱۲ می ۱۹۲۴ شهر پیشپک به افتخار فرمانده شوروی زاده این شهر فْرونْزِه نامیده و سال ۱۹۳۶ پایتخت جمهوری سوسیالیستی شوروی قرقیزستان شد. شایان ذکر است که پس از فروپاشی اتحاد جماهیر شوروی در تاریخ ۱ فوریه ۱۹۹۱ فْرونْزِه به بیشْکِک تغییر نام کرد.
جمعیت
بنابر سرشماری سال ۲۰۲۲ جمعیت بیشکک ۱ میلیون و ۱۴۵ هزار نفر است و به علت مهاجرت مردم از جنوب قرقیزستان، جمعیت این شهر در حال افزایش می‌باشد. ترکیب جمعیتی اقوام ساکن بیشکک بر اساس داده‌های سال ۲۰۱۹ به این شرح است: قرقیزها- ۷۴،۳۶ درصد، روس‌ها – ۱۶،۰۷ درصد، ایغورها – ۱،۵۶ درصد، ازبک‌ها – ۱،۳۶ درصد، کره‌ای‌ها – ۱،۲۱ درصد، تاتارها – ۱،۱۵ درصد، قزاق‌ها – ۱ درصد، دونگان‌ها – ۰،۵۲ درصد، اوکراینی‌ها – ۰،۴۵ درصد و آذری‌ها – ۰،۲۶ درصد.
جاهای دیدنی بیشکک
میدان «آلا توو»
میدان مرکزی واقع در خیابان چوی در دل پایتخت.
در خیابان کی‌یف بالای میدان آلا توو مجسمه چنگیز آیتمات‌اف نویسنده نام‌آور قرقیز و آثار تاریخی سیاه سفید به عنوان یادگار از ناآرامی‌های سال ۲۰۱۰ قرار گرفته است. در این میدان مراسم گوناگون مانند عید نوروز، سال نو مسیحی و غیره برگزار می‌شود.
همچنین در این میدان پرچم کشور در ارتقاع ۴۵ متر با اندازه ۱۰ در ۱۵ متر واقع است که سربازان آن را نگهداری می‌کنند.
میدان قدیم
میدان قدیم یکی از آثار تاریخی و میدان مرکزی بیشکک زمان شوروی است که پس از افتتاح میدان آلا توو میان مردم با نام میدان قدیم مشهور شد. میدان قدیم در نزدیکی پارک مرکزی شهر واقع شده است و بنابرین نمایشگاه‌ها، مسابقه‌های کودکان، مراسم ورزشی زیادی اینجا برگزار می‌شود. سالی دو بار نماز عید قربان و عید فطر با امامت مفتی قرقیزستان در این میدان برپا می‌شود. همچنین در این میدان مسجمه لنین رهبر اتحاد شوروی واقع است.
موزه ملی تاریخ قرقیزستان
موزه ملی تاریخ قرقیزستان میان میدان آلا توو و میدان قدیم واقع است. در این موزه آثار تاریخی قرقیزستان از دوره باستان تا دوره جدید به نمایش گذاشته شده است. موزه ملی تاریخ یکی از بزرگترین موزه‌های آسیای مرکزی به شمار می‌آید. در این موزه آثار تاریخی و فرهنگی ملت قرقیز نگهداری می‌شود.
فروشگاه «بیشکک پارک»
فروشگاه «بیشکک پارک» سال ۲۰۱۳ افتتاح شد و روزهای معمولی حدود ۱۵-۱۲ هزار و روزهای تعطیلی تا ۳۰ هزار مشتری دارد. ساختمان ۵ طبقه‌ای این مجتمع حدود ۸۵ لباس‌فروشی، ۱۲ رستوران، ۳ بانک، دفاتر شرکت‌های توریستی، مراکز خدمات، دیسکو، سینما، مرکز بولینگ، مکان تفریحی کودکان، فروشگاه مواد غذایی، پارکینگ، خیاطی، خشک‌شویی و... دارد.
فروشگاه «آی‌چورِک» (تْسوم)
این فروشگاه حدود ۵۰ سال عمر دارد و یکی از فروشگاه‌های اصلی بیشکک است. گردشگران از فروشگاه می‌توانند صنایع دستی قرقیزی با قیمت مناسب بخرند.
گالری نقاسی (نگارستان)
گالری نقاشی از آثار شگفت‌انگیز نقاشان آزاد قرقیزستان عبارت است. این گالری نقاشی در خیابان چوی نزدیک سینمای «آلا توو» واقع است. از اینجا می‌توان آثار از هنرمندان محلی - پرتره، نقاشی اشیای بی‌جان، منظره، و غیره خرید.
بلوار «ارکیندیک» (دْزِرْژینْکا)
یکی از بلوارهای قشنگ شهر بیشکک است.
مجتمع «ماناس»
مجتمع مجسمه ماناس روبروی فیلارمونی دولتی در چهار راه خیابان‌های ماناس و چوی واقع است. ماناس، قهرمان حماسه قرقیزی، روی اسب «آق قولا» نشسته و پشت آن هیکل همسرش قانیکی و مشاورش باقای دیده می‌شود. کنار آن هیکل‌های ماناس‌خوانان معروف قرن بیستم واقع است.
باغ گیاه‌شناسی
باغ گیاه‌شناسی – پژوهشگاه علمی آکادمی ملی علوم جمهوری قرقیزستان – سال ۱۹۳۸ تاسیس شد. این باغ با مساحت ۱۵۱ هکتار یکی از بزرگترین باغ‌های گیاه‌شناسی آسیای مرکزی است.
ورزشگاه «سْپارْتاک»
ورزشگاه سپارتاک ورزشگاه اصلی دارای تاریخ غنی قرقیزستان است که احداث آن سال ۱۹۳۹ شروع و دو سال طول کشیده است. این ورزشگاه اوایل سال ۱۹۴۱ مورد استفاده قرار گرفت و سال ۹ می ۱۹۴۵ رژه پیروزی در جنگ جهانی دوم اینجا برگزدار شد.
تئاتر اپرا و باله قرقیزستان
تئاتر اپرا و باله ملی جمهوری قرقیزستان به نام مالْدیبایِف از سال ۱۹۲۶ فعالیت می‌نماید. هنرهای نمایشی و تولید هنری در قرقیزستان سال ۱۹۲۶ شروع شد که آن زمان در بیشکک نخستین کارگاه موسیقی و دراماتیک تاسیس شده بود که بر اساس آن ۷ نوامبر ۱۹۳۰ تئاتر دولتی قرقیزی تاسیس یافت. روی صحنه این تئاتر آثار کلاسیک و معاصر قرقیزی و غیره خلق شده‌اند. نخستین نمایش «آلْتین قیز» (دختر طلایی) سال‌های ۱۹۳۷ و دومین نمایش «اَجَل اِرْدونا» (به جای مرگ) سال ۱۹۳۸ به نمایش گذاشته شد.
کتابخانه ملی جمهوری قرقیزستان
کتابخانه ملی جمهوری قریزستان به نام علی‌قل عثمان‌اف بزرگترین کتابخانه کشور است که سال ۱۹۳۴ افتتاح شده است. آن زمان این کتابخانه حدود ۱۶ هزار جلد کتاب و ماهانه حدود هفت هزار ارباب رجوع داشت. اما امروز با گسترش و افزایش مجموعه کتاب‌ها، کتابخانه ملی جمهوری قرقیزستان به یک کتابخانه واسپاری و مرکز تحقیقات و هماهنگی کتابخانه‌های کشور تبدیل شده است. این کتابخانه حدود شش میلیون جلد کتاب دارد و دستنویس‌های فراوانی در آن نگهداری می‌شود و روزانه حدود ۱۵۰۰ ارباب رجوع از خدمات آن استفاده می‌کنند. گفتنی است که در این کتابخانه مرکز ادبیات فارسی به نام فردوسی با حدود چهار هزار جلد کتاب وجود دارد که در سال ۲۰۰۲ راه اندازی شده است. همچنین در این کتابخانه مرکز آلمانی، انگلیسی، ترکی، بریتانیای، کره‌ای، چینی و غیره فعالیت می‌نمایند.
موزه ملی هنرهای زیبا به نام گاپار آیتی‌یف
موزه ملی هنرهای زیبای جمهوری قرقیزستان به نام گاپار آیتی‌یف واقع در خیابان عبدالرحمان‌اف موزه اصلی کشور است که تابلوهای گران‌بها و نفیس نقاشی را به نمایش گذاشته است. این موزه ۱ ژانویه ۱۹۳۵ افتتاح شده است. اثار اصلی موزه از ۷۲ اثر نقاشان روسیه که از گالری ترتیاک‌اف مسکو آورده شده است، متشکل است. علاوه بر این مجموعه موزه با اثار نقاشان و هنرمندان معاصر قرقیز در حال افزایش است. امروز اثار آن بیش از ۱۸ هراز است و به هنرهای تجسمی (حدود ۴ هزار اثر)، گرافیک (حدود ۱۰ هزار اثر)، مجسمه‌سازی (حدود ۱ هزار اثر) و هنرهای تزئینی (حدود ۳ هزار اثر) تقسیم می‌شود.
مجتمع معماری پیروزی
مجتمع معماری پیروزی در میدان پیروزی واقع است. این مجتمع به مناسبت چهلمین سالگرد جنگ جهانی دوم در سال ۱۹۸۵ ساخته شده است. سه قوس منحنی نمادی از یورت قرقیزی و مجسمه زنی غمگین نمادی از انتظار همسران و فرزندان به جنگ رفته است. دو مسجمه دیگر از سربازان با مسلسل و از سربازان همراه کودکان بازگشت باشکوه از جنگ را منعکس می‌کنند. کنار پله‌های این ساختمان شش تخته‌سنگ مرمر قرار دارند که در آن اهمیت تاریخی پیروزی در جنگ جهانی دوم و فهرست قهرمانان قرقیزستان شوروی به زبان‌های قرقیزی و روسی نوشته شده است.
فیلارمونی ملی قرقیزی به نام توقتوقول ساتیلقان اف
فیلارمونی ملی قرقیزستان دارای دو سالن کنسرت بزرگ با گنجایش بیش از هزار نفر است.
نظر شما