- وضعیت اساسی ادیان چین معاصر
چین عمدتاً دارای آیین های بودایی، تائوئیسم، اسلام، کاتولیک و مسیحیت است که حدود 200 میلیون شهروند باورمند و بیش از 380 هزار روحانی دارند. در این میان بیش از 40هزار روحانی تائوئیسم و بیش از 57 هزار روحانی اسلامی هستند. همچنین انواع مختلفی از آیین های مردمی در چین وجود دارد که تعداد زیادی از مردم در آنها شرکت می کنند.
در چین حدود 5500 گروه ادیان وجود دارد که شامل هفت گروه ادیان ملی است؛ ازجمله: انجمن بودایی چین، انجمن تائوئیسم چین، انجمن اسلامی چین، انجمن میهن پرستان کاتولیک چین، کنفرانس اسقف های کاتولیک چین، کمیتۀ جنبش وطن پرستان سن زه مسیحی چینی و انجمن مسیحی چین. انجمن اسلامی چین، اولین گروه دینی ملی تأسیس شده در این کشور است. در ژولای سال 1952، شخصیت های معروف اسلامی مانند باورخان، کار تأسیس انجمن اسلامی چین را در پکن آغاز کردند که مورد حمایت پرشور شخصیت های اسلامی در سراسر کشور قرار گرفت. در ماه مه سال 1953، اجلاس تأسیس انجمن اسلامی چین در پکن برگزار شد و به عنوان نخستین گروه دینی ملی که پس از برقراری چین جدید تأسیس شد، تأثیر مثبتی در داخل و خارج از کشور داشته است.
چین طبق قانون، مکان‌هایی را که شهروندان دیندار در آن فعالیت دینی انجام می‌دهند، ثبت می کند و آنها را در چهارچوب حمایت قانونی قرار می‌دهد تا اطمینان حاصل شود که فعالیت های دینی به شیوه ای استاندارد و منظم انجام می شوند. در حال حاضر 144 هزار مکان فعالیت های دینی طبق قانون ثبت شده است. در میان آنها بیش از 9000 معبد تائوئیسم و بیش از 35000 مسجد اسلامی وجود دارد.
دولت چین از محافل ادیان در گردآوری و انتشار آثار کلاسیک و اسناد ادیان برای رفع نیازهای متنوع شهروندان دیندار از تمام اقوام حمایت می کند. در سال های اخیر از انجمن تائوئیسم چین در گردآوری و انتشار اسناد دین باستانی بزرگ مانند «مجموعه کتب تائوئیسم چین» و «مجموعۀ لائوتسه» و همچنین از ترجمه، انتشار و توزیع آثار کلاسیک اسلامی حمایت کرده است. «قرآن» به زبان های چینی، اویغوری، قزاقی، قرقیزی و سایر زبان ها و همچنین ویرایش، نشر کتاب «مجموعه سخنرانی وعظ جدید» و سایر مطالب خواندنی و مجلات منتشر شد و بسیاری از گروه های ادیان ملی و مکان های فعالیت دینی، سایت خود را راه اندازی کرده اند. انجمن اسلامی چین هم سایت خود را به دو زبان چینی و اویغوری راه اندازی کرده است.
- تشویق و حمایت از گفتگو و تبادلات بین ادیان مختلف
چین سیاست آزادی اعتقادات دینی را دنبال می کند. احترام و حمایت از آزادی اعتقادات دینی، سیاست اساسی حزب کمونیست و دولت چین است. هر شهروندی از آزادی اعتقاد به یک دین و آزادی بی اعتقادی نسبت به یک دین، آزادی اعتقاد به یک مذهب خاص و آزادی اعتقاد به یک مذهب خاص در همان دین، آزادی اعتقاد به یک دین در حال حاضر با وجود عدم اعتقاد به آن در گذشته و آزادی اعتقاد به یک دین در گذشته و دین نداشتن در حال حاضر برخوردار است. شهروندان دیندار مانند شهروندان غیر دیندار، از حقوق سیاسی، اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی یکسانی برخوردارند و به دلیل عقاید مختلف، نابرابری در حقوق آنان وجود نخواهد داشت. دولت برای آزادی اعتقاد دینی شهروندان، احترام قائل است و از فعالیت های دینی عادی حمایت می کند؛ وقتی شهروندان از حق آزادی اعتقاد به دین خود برخوردارند، نباید در حقوق مشروع سایر شهروندان دخالت کنند؛ نباید دیگران را مجبور به اعتقاد به دین کنند؛ نباید بین شهروندانی که به دین اعتقاد ندارند و یا به ادیان دیگر اعتقاد دارند، تبعیض قائل شوند و نباید با استفاده از دین، حقوق قانونی و منافع شهروندان را نادیده بگیرند. اعمال حق آزادی اعتقاد به دین باید به نظم عمومی و آداب و رسوم خوب، سنت های فرهنگی و اخلاق اجتماعی احترام بگزارد. در چین، تمام ادیان با هم برابرند و به طور یکسان با آن ها رفتار می شود. دولت از قدرت اداری برای توسعه یا ممنوعیت یک دین خاص استفاده نمی کند. هیچ دینی نمی تواند از جایگاه قانونی ویژه ای بالاتر از سایر ادیان برخوردار باشد. سیاست آزادی اعتقاد مذهبی تضمین سیاست قوی برای مبادلات فرا ادیان فراهم کرده است.
در بارۀ گفتگو و تبادل فرا ادیان، می خواهم سخنانی از شی جین پینگ رئیس جمهور چین را نقل کنم. ایشان در سخنرانی خود در مقر یونسکو گفت: تمدن ها به دلیل تبادلاتی که با یکدیگر دارند، رنگارنگ و متنوع هستند و با یادگیری متقابل، پربارتر می شوند. تبادلات و یادگیری متقابل بین تمدن ها، موتور محرکۀ مهمی برای پیشرفت تمدن بشری و توسعۀ صلح آمیز جهان است. ایشان با اشاره به ضرب المثل زیبای چینی که می گوید: ”با یک شکوفۀ گل، به تنهایی بهار نمی آید، اما صدها گل باغ، بهار را نشان می دهد“، در سخنرانی خود، خاطرنشان کرد که در طول 2000 سال گذشته ، بودیسم، اسلام، مسیحیت و دیگر ادیان، پیوسته به چین وارد شده اند و همۀ ادیان همیشه به اصول احترام متقابل، برابری و مدارا پای بند بوده اند. تبادلات گسترده و یادگیری متقابل انجام داده اند و دست در دست هم، به توسعه و پیشرفت تمدن چین کمک کرده اند.
دولت چین همواره ادیان مختلف را تشویق و حمایت کرده است که سنت‌های برجسته را ادامه دهند؛ تبادلات و یادگیری متقابل را تقویت کنند و فعالانه بسترهایی را برای ترویج گفتگو و تبادلات میان ادیان مختلف ایجاد کنند. برای نمونه، سازمان امور ادیان چین از همۀ گروه های ادیان ملی در ایجاد یک سیستم جلسۀ مشترک حمایت می‌کند که بستر مناسبی برای تبادلات، یادگیری متقابل از یکدیگر و ترویج گفتگوی چندجانبه را ایجاد کرده است. از سال 2016 جلسۀ مشترک هر سه ماه یک بار برگزار شده است. از طریق این مسیر، همۀ ادیان یاد می گیرند که وارد گفتگو شوند، کار را با یکدیگر هماهنگ کنند، سوء تفاهم ها را کنار بگذارند، تفاهم را عمیق تر، اعتماد متقابل را تقویت و روابط دینی مثبت و سالمی با هم ایجاد کنند. همچنین از طریق این مسیر است که گروه های ادیان مختلف، همکاری همه جانبه ای را در حوزۀ خدمات اجتماعی، مانند کمک مشترک به مناطق فقیرنشین (شهرستان ساندو استان گوی جو) آغاز کرده اند.
- تربیت نیروی انسانی و یادگیری متقابل
دولت چین همواره به تبلیغات درست و تربیت نیروی انسانی ادیان و همچنین به سطح پایین تحصیلی روحانیون ادیان (ازجمله راهبان بودایی، دائویسم، کشیشان مسیحی و ائمۀ اسلامی مساجد) توجه داشته است. یک نظرسنجی در آغاز قرن بیست و یکم ، نشان داد که در بین روحانیون ادیان در آن زمان، 70 درصد، دارای تحصیلات متوسطه یا کمتر از آن بوده اند؛ بسیاری از آن ها آموزش رسمی دینی ندیده بودند، بنابراین نمی توانستند وظایف آموزشی و هدایت صحیح پیروان را به درستی انجام دهند. پس دولت چین فعالانه از گروه های ادیان در راه اندازی دانشکده های دینی و مدیریت شایستۀ آن و به شکل های مختلف از کالج های دینی حمایت می کند. برای مثال، دولت بودجۀ ویژه ای برای حمایت از تأسیس ساختمان کالج های دینی در سراسر کشور اختصاص می دهد و هرساله یارانه های مالی برای خرید مواد آموزشی به همۀ کالج های دینی ارائه می کند. هم اکنون 95 کالج دینی تأیید شده شامل 44 کالج بودایی (32 کالج بودایی چینی، 10 کالج بودایی تبتی، 2 کالج بودایی تراوادا) و 11 کالج تائوئیسم، 10 کالج اسلامی، 9 کالج کاتولیک و 2 کالج مسیحی وجود دارند. با حمایت دولت و تلاش محافل دینی، تداوم آموزشی موجود در کالج های دینی، به خوبی پاسخ گوی نیاز ادیان مختلف در پرورش استعدادهای بالقوه بوده است.
از آنجا که کالج های دینی در چین بر اساس نوع مذهب تأسیس می شوند، بنابراین کالج یا معهد جامع وجود ندارد. در مقایسه با دانشگاه های معمولی، آموزش دینی در کالج های دینی نسبتاً تخصصی است، اما تنظیم کلی نظم و انضباط و محتوای درسی نسبتاً ساده است. از سوی دیگر، کالج های دینی از نظر دامنه، محدود و دارای منابع آموزشی ضعیفی هستند و سطح تدریس کلی کالج ها پایین تر از دانشگاه های معمولی است. بدین دلیل، محافل ادیان معتقدند که تنها تحصیل در کالج های دینی باعث میشود که دانشجویان، تفکر و کسب دیدگاه در مسائل محدودی را تجربه کنند؛ تبادلات فرا ادیان در بین آنان کافی و برای همگام شدن با زمانه و توسعۀ اجتماعی مناسب نیست.
به منظور رفع نیاز دینداران به علم و ارتقای کیفیت جامع آن ها، در آغاز قرن حاضر، دورۀ دانش افزایی برای دینداران وطن پرست ایجاد کردیم. دوره های آموزشی عمدتاً برای نمایندگان ادیان مختلف برگزار می شود و نمایندگان را گروه های مذهبی استانی معرفی می کنند. نمایندگان در پاییز هر سال در پکن جمع می شوند و در هر دوره، بیش از 50 نفر حضور دارند و بیش از 4 ماه با هم درس می خوانند. ما به طور ویژه از کارشناسان، دانشمندان و پژوهشگران دانشگاه های معروفی مانند دانشگاه رنمین چین برای تدریس به نمایندگان دعوت کرده ایم که علاوه بر دروس دینی، محتوای آموزشی شامل ادبیات، تاریخ، حقوق، جامعه شناسی، مدیریت وغیره را نیز تدریس می کنند. پس از بیش از چهار ماه درس فشرده، کیفیت فرهنگی نمایندگان به طور کلی بهبود می یابد. نکتۀ مهم این است که دیدگاه آن ها توسعه می یابد و با روش های یادگیری و تفکر مدرن آشنا می شوند.
این دورۀ دانش افزایی، مطالعۀ فشردۀ همۀ ادیان توسط فراگیران است؛ چه راهب بودایی و راهب تائوئیست، چه امام اسلامی و کشیش، همه در یک کلاس شرکت و در یک خوابگاه با هم زندگی می کنند. هر یک از پنج دین اصلی، دارای یک فراگیر است که به عنوان عضو کمیتۀ کلاس [کمیته کلاس: از دانش آموزان کلاس تشکیل شده و دستیار قدرتمند برای کمک به معلم کلاس در انجام کار کلاس است.] خدمت می کند و نمایندۀ کلاس توسط کمیتۀ کلاس انتخاب می شود. او و کمیتۀ کلاس با یکدیگر همکاری می کنند تا خدمات مختلفی را به فراگیران ارائه کنند. همه در کلاس با هم ارتباط برقرار می کنند و از یکدیگر فرا می گیرند. معلم از آنان می خواهد تا تاریخ و نظریه های دینی خود را معرفی کنند. دورۀ دانش افزایی همچنین شرکت کنندگان را برای بازدید از گروه های مختلف مذهبی ملی، بازدید از موزه ها و سایر مکان های فرهنگی و انجام فعالیت های فرهنگی، هنری و ورزشی سازماندهی می کند. از طریق تبادلات داخل و خارج از کلاس، فراگیران با قوانین اصلی و آداب اساسی ادیان دیگر آشنا می شوند؛ و چون مدتی طولانی با هم مطالعه و زندگی کرده اند، دوستی های عمیقی بین آنان شکل گرفته، سوء تفاهم های اصلی بین آنان از بین رفته و این امر باعث آگاهی بیشتر از طریق یادگیری متقابل می شود. فراگیران نیز این آگاهی را جامۀ عمل می پوشانند. برای مثال، پس از پایان دورۀ دانش افزایی، نمایندگان ادیان مختلف، یکدیگر را به مکان ها و کالج های خود دعوت می کنند تا تبادلات فکری و دینی خود را انجام دهند. برخی از راهبان تائوئیست، شاگردان خود را به معابد همکلاسی های بودایی خود می فرستند تا در زمینۀ تجربۀ مدیریت معبد، تجربه کسب کنند و برخی از روحانیون بودایی شاغل در کالج های بودایی، برای تحقیقات و نوشتن مقالات مربوط، به مکان های مسیحی می روند. تبادلات بین نمایندگان ادیان مختلف، ویژگی های چینی را برجسته کرده است که به آنان کمک می کند تا به درستی، مسائل مذهبی را درک و مدیریت کنند؛ به طور مشترک در زمینۀ چینی سازی دین تأمل و کشف کنند و بهتر با جامعۀ سوسیالیستی سازگار شوند.
تا کنون 17 دورۀ دانش افزایی برگزار شده و حدود 1000 نماینده از محافل مختلف مذهبی را آموزش داده است که بیش از 10 درصد آن ها زن و حدود 30 درصدشان اقلیت های قومی بوده اند. در مجموع ده ها تن از نمایندگان کنگرۀ ملی خلق و اعضای کمیتۀ ملی کنفرانس مشورتی سیاسی خلق چین (CPPCC) به عنوان شرکت کنندگان در این دوره های دانش افزایی انتخاب شده اند و ده ها تن از فراگیران، موقعیت های رهبری در سازمان های مذهبی ملی را به دست آورده اند.
حدیثی می گوید: «ز گهواره تا گور دانش بجوی» و همچنین یاد می دهد که «با مردم به زیباترین شکل ارتباط برقرار کنید». در اثر کلاسیک کنفوسیوس چینی «لون یو» نیز می گوید: «اگر با سه نفر معاشرت کنم، حتماً یکی از آن ها معلم من خواهد شد». یادگیری و جستجوی دانش، از ارتباطات و یادگیری متقابل جدایی ناپذیرند و آموزش و پرورش به بهترین پل برای گسترش تبادلات و گفتگوها تبدیل شده است. این اکتشاف و تمرین در چین، تصویر خوبی از آموزه های باستانی است.
نظر شما