موزه "عجائب گهر" یا موزه ملی پیشاور در سال ۱۹۰6 تأسیس شد. در ابتدا به یاد ملکه ویکتوریا به آن تالار ویکتوریا می‌گفتند. این ساختمان در دو طبقه و با معماری همگرا و ترکیبی از سبک‌های اسلامی، انگلیسی، هندو، بودایی و مغول ساخته‌شده است. این موزه در اوایل ساخت خود دارای یک سالن بود اما امروزه دو سالن دیگر نیز به آن افزوده‌شده است. باستان شناس معروف و سرشناس سیرال استاین اولین گردآورنده این موزه بوده است. قبل از حمله اسکندر مقدونی، دره کنونی پیشاور به نام گاندهارا شناخته می شد. پایتخت آن پوشکرواتی بود که امروز از آن به نام چارسدا یاد می کنیم. در اینجا داستان بودا از زبان مجسمه های او بیان می شود. قدمت این آثار به 4 قرن قبل از میلاد برمی گردد. در این مجموعه امروزه حدود چهارده هزار اثر مبتنی بر زندگیگاندهارا، یونان، بودایی، کوشان، اشکانیان و زندگی هندوسکایی ها آثار پادشاه بودایی آشوکا و امپراتور کانیشکا وجود دارد. مجسمه های گوتاما بودا، سکه‌ها، مهرها، نسخه‌های خطی، تندیس‌ها، کتب باستانی، نسخه‌های قدیمی قرآن، سلاح های قدیمی، لباس‌ها، جواهرات، نمادهای قوم کلاش، کتیبه‌ها، نقاشی‌های دوره مغول و دوره‌های بعد، سفال و صنایع‌دستی ایرانی ازجمله آثاری است که در این موزه دیده می‌شود. هرکس در هر کجای جهان که بخواهد درباره فرهنگ گاندهارا و بودا تحقیق کند، باید به این موزه بیاید. از لحاظ تعداد مجسمه های بودا و هنر مجسمه سازی در زمان قدیم، غنی ترین موزه جهان بوده و بعضا ً کشورهای جهان از جمله چین و ژاپن اشیاء آن را برای نمایش به امانت می برند و موزه از این بابت در آمدخوبی کسب می کند. با توجه به اینکه حکومت طالبان از گذشته تا حال مجسمه بودا را در بامیان و اماکن دیگر از بین برده اند این موزه از جایگاه بالایی بین بودائیان جهان برخوردار است.
موزه پیشاور دارای 6 گالری شامل: 1.گالری هنر گاندهارا 2.گالری اسلامی 3.گالری فرهنگی و منطقه ای 4.گالری نقاشی 5.گالری سکه ها 6.گالری ویژه ایران است که بشرح ذیل می باشد.
گالری هنری گاندهارا
این گالری روح موزه پیشاور است و بزرگترین و مهم‌ترین مجموعه هنر گاندهارا در سراسر جهان را در خود جای داده است. آثار باستانی اینجا شامل مجسمه های بودا، اشکال مختلف، حالت های مراقبه، صحنه های دادگاه، استوپاها، جعبه های متبرک، جواهرات، زیور آلات، جعبه های چوبی و اشیاء، داستان هایی از بودا قبل و بعد از تولد، معجزات او، روش های عبادت وجود دارد که بر روی سنگ های مختلف حک شده است. مجسمه ای از گوتاما بودا وجود دارد که گفته می شود بزرگترین مجسمه کشف شده در جهان است. این آثار از حفاری در مناطق
مختلف خیبر پختونخوا از جمله سری بهلول، تخت بای، جمال گرهی، شاهجی کی دهرای، آکون، غاز دهرای، بالاحصار، آتمانزایی، چارسده و هریپور به اینجا آورده شده است.
گالری اسلامی
از آنجا که این منطقه جزو خراسان بزرگ بوده به همین خاطر آثار گالری اسلامی این موزه متعلق به هنرمندان ایرانی است و نسخه های خطی آثار شاعران بزرگ ایرانی مانند شاهنامه فردوسی، گلستان و بوستان سعدی، مثنوی مولوی و دیوان حافظ جزو آن می باشد. درهای چوبی، کاشی و ظروف مولتانی، ابیات حک شده بر فلزات، خوشنویسی، نسخ خطی کهن عربی و فارسی از جمله نسخ خطی کمیاب قرآن کریم که شامل 29 نسخه دست نویس قرآن کریم و 56 نسخه خطی است از این موارد است. پرزرق و برق و باشکوه ترین نسخه خطی در گالری اسلامی شاهنامه فردوسی مربوط به قرن یازدهم میلادی است که 46 نقاشی آن دوره های شاهان مختلف ایران را نشان می دهد.
گالری فرهنگی و منطقه ای
در اینجا نگاهی دقیق به فرهنگ کل خیبر پختونخوا و قبایل کلاش خواهید داشت. کلاش یا کایلاش قبیله ای در چیترال در نزدیکی مرز با افغانستان است که اکثر آنها دارای اعتقاد خاص خود بوده و غیرمذهبی هستند. در اینجا لباس های زیبا، تابوت، زیور آلات، ظروف و دیگر اقلام مفید این قبیله نگهداری می شود. علاوه بر این، اقلامی که آداب و سنن سایر اقوام پشتون را نشان می‌دهند مانند لباس، سلاح، زره، وسایل چرمی و مفرغی و چهارپایه‌های چوبی را شامل می‌شود.
گالری نقاشی:
شامل تابلوهای نقاشی از ملکه ویکتوریا و همسر وی و چند تابلوی نقاشی دیگر می باشد
گالری سکه ها
در اینجا سکه های باستانی دوره های امپراتوری هندو یونانی، کوشانی، هون و هندو را خواهید یافت که از بیشتر کاوش ها کشف شده است. در کنار آنها سکه های غزنوی، غوری، تغلق، لودی، مغول، سیک و بریتانیا نیز برای نمایشگاه نگهداری می شود. این سکه های گرد، مربع و بیضی شکل از طلا، نقره، مس و برنز ساخته شده اند. در مجموع 8625 سکه وجود دارد.
گالری ویژه ایران
از سال 1382 در این موزه تاریخی با توافق رئیس موزه و وابسته فرهنگی وقت ج.ا.ا. در پیشاور(آقای رییس السادات) غرفه نسبتا بزرگ و مناسبی برای نمایش آثار صنایع دستی ایران در این موزه تاریخی اختصاص یافته و بعضی از آثار معاصر به نمایش گذاشته شده است.
ملاحظات:
با توجه به اینکه روزانه صدها نفر از مردم از قشر دانشگاهی، دانشآموزی علاقه مندان و و همچنین جهانگردان از این موزه دیدن می کنند، ضمن تقدیر از اقدام هوشمندانه مسوول وقت خانه فرهنگ در سال 1382 که فرصت نمایش فرهنگ و میراث ایران را فراهم کرده است، اما از آن سال تاکنون هیچ گونه اقلام فرهنگی به این مجموعه اضافه نگردیده و فقط همین تعداد قاب عکس از همان موقع درگوشه ایران قرار دارد. نکته عجیب اینکه با وجود رقبای فرهنگی ایران مانند ترکیه، چین، عربستان و حتی افغانستان که از لحاظ فرهنگی قرابت زیادی با پیشاور دارد جای بسی شکر دارد که تاکنون این گوشه را از ایران پس نگرفته است! و اینکه دولت ایالت خیبر فقط این فرصت و امتیاز را را به ایران داده است.کافی بود این گوشه متعلق به ترکیه بود و آنچنان از این فرصت استفاده میکرد که بیشترین بهره مادی و معنوی را ببرد. لذا جا دارد متولیان امر میراث فرهنگی ج.ا.ا نسبت به تجهیز و به روز رسانی این گوشه ارزشمند ایران در موزه پیشاور اقدام عاجل نموده و با ارسال حداقل 50 محصول مختلف صنایع دستی فاخر(مینا کاری، قلم زنی، فرش دستباف، سرامیک، قرآن های نفیس، تذهیب و خوشنویسی، مجسمه ها و نمادهایی ازلباس وپوشش اقلیم های مختلف کشور)، پوسترها و متون علمی میراث مشترک ایران پاکستان برای استفاده بازدیدکنندگان و علاقه مندان به این موزه کمک کنند. این اقدام در معرفی فرهنگ ایران زمین در این موزه تاریخی بسیار ارزشمند و قابل تقدیر خواهد بود.
همه ساله در روزهای مناسبتی خاصی از سال مانند ماه مبارک رمضان یا روز جهانی موزه با برگزاری رویدادهای نمایش هنر قرآنی و قرآن های قدیمی و همچنین بازدید دانش آموزان و جوانان از موزه با هدف اطلاع رسانی به مردم در مورد فرهنگ، تاریخ و میراث خود صورت می گیرد که فرصت خوبی برای مرفی فرهنگ و میراث مشترک ایران و پاکستان به نسل جوان است.
به عنوان مثال در ایام نوروز نیز می توان بمدت دو هفته سفره هفت سین را در این موزه تاریخی به معرض نمایش عموم گذاشت تا عموم مردم از این سنت دیرینه نوروز باستانی جغرافیای ایران زمین مطلع گردند.
نظر شما