صادر جباروف رئیس‌جمهور، ۱ دی ماه در سومین دوره قورولتای مردم قرقیزستان، از وزارت امور خارجه آمریکا به دلیل حمایت آن از سازمان‌ها و رسانه‌های غیردولتی انتقاد کرد که به گفته وی، منفی‌بافی در جامعه ایجاد می‌کنند. رهبر کشور برای اثبات سخنان خود، داده‌های مربوط به تأمین مالی خارجی این سازمان‌ها را فهرست کرد.

در واکنش به این سخنان، سفارت آمریکا بیانیه‌ای صادر کرد و در آن گفت که کمک‌های وزارت امور خارجه آن کشور با هدف حمایت از رسانه‌های قرقیززبان و روزنامه‌نگاری تحقیقی است که سهم قابل توجهی در مبارزه با فساد دارند. متن کامل این بیانیه مورخ ۳ دی چنین است: «سفارت ایالات متحده آمریکا مفتخر است که از طریق مشارکت با دولت و سازمان‌های محلی کمک‌های مالی برای مردم قرقیزستان ارائه می‌کند. در زمینه روزنامه‌نگاری، کمک‌های ما با هدف تأمین مالی برنامه‌های راستی‌آزمایی، حمایت از روزنامه‌نگاری قرقیززبان و کمک به روزنامه‌نگاران تحقیقی برای کشف جنایات، از جمله فساد است. رسانه‌های مستقل که به عنوان نگهبانان برای جامعه عمل می‌کند، اهمیت کلیدی برای هر دولتی دارد که به طور موثر به نیازهای شهروندان پاسخ می‌دهد و با فساد مبارزه می‌کند. ما برنامه‌های کمک خود را با همکاری دولت قرقیزستان اجرا می‌کنیم و برای یک هدف مشترک تلاش می‌نماییم و آن هم حمایت از یک جمهوری قرقیزستان عادل، امن و مرفه است».

مقامات کشور مرتباً می‌گویند که سازمان‌های غیردولتی و رسانه‌ها کمک‌های مالی خارجی دریافت می‌کنند و این امر به عنوان یک دلیل بر این که رسانه‌ها و فعالان مدنی نه به نفع کشور، بلکه تنها به دستور خیرین عمل می‌کنند، نشان داده می‌شود. در عین حال، به دلایلی، مقامات در مورد این واقعیت سکوت می‌کنند که این دولت است که بیشترین بودجه خارجی، از جمله کمک‌های بلاعوض را دریافت می‌کند.

دولت چقدر کمک مالی دریافت کرده است؟

خبرگزاری «کاکتوس مدیا» محاسبه کرده است که جمهوری قرقیزستان بر اساس توافقنامه‌های امضا شده از ابتدای سال 2024 چه مقدار کمک مالی دریافت کرده یا در آینده نزدیک دریافت خواهد کرد. لازم به ذکر است که این تنها آن کمک‌های مالی است که این خبرگزاری در مورد آن نوشته است. مقدار واقعی کمک‌های مالی و فنی ممکن است بیشتر باشد. برای این پروژه‌ها به کشور ما تقریباً 160 میلیون دلار کمک بلاعوض ارائه خواهد شد. در اینجا لیستی از سازمان‌ها و پروژه‌های اصلی که کمک‌های مالی برای آنها مورد تایید قرار گرفت، آمده است:

·       بانک توسعه اوراسیا ۲۰۰ هزار دلار را به عنوان بخشی از کمک فنی برای پروژه ساخت بزرگراه بیشکک - کونتو - بِلوگورکا - سوسامیر اختصاص خواهد داد.

·       توافقنامه بین قرقیزستان و بانک توسعه آسیایی در مورد پروژه «مدیریت زیست‌محیطی دریاچه ایسیک‌کول و توسعه گردشگری پایدار» به تصویب رسید که بخش کمک مالی برای آن 31 میلیون دلار است.

·       بانک توسعه آسیایی تسهیلات مالی مخارج کوچک (SEFF) را برای آماده‌سازی پروژه‌ها تایید کرده است که شامل کمک مالی 9.22 میلیون دلاری می‌باشد.

·       دولت ژاپن کمک مالی 1.5 میلیارد ین (حدود 10 میلیون دلار) به قرقیزستان برای تجهیز بیمارستان‌ها ارائه خواهد کرد.

·       اتحادیه اروپا 7 میلیون یورو به عنوان کمک بلاعوض برای بخش آموزش به کابینه وزیران قرقیزستان منتقل کرد.

·       بانک توسعه آسیایی ساخت جاده بارسکون - قاراقول در ساحل جنوبی ایسیک‌کول را تامین مالی خواهد کرد. بیشتر این وجوه وام خواهد بود، اما کمک مالی 22.5 میلیون دلاری نیز در نظر گرفته شده است.

·       بانک جهانی بودجه اضافی به جمهوری قرقیزستان برای به‌روزرسانی مطالعه امکان‌سنجی پروژه ساخت نیروگاه برق آبی قنبر آتا-۱ ارائه کرد که 2.6 میلیون دلار از 13.6 میلیون دلار اختصاص داده شده، کمک مالی است.

·       بانک توسعه آسیایی 50 میلیون دلار به قرقیزستان برای حمایت از اصلاحات مالی و حکومتی ارائه می‌کند که 7 میلیون دلار از این مبلغ کمک بلاعوض خواهد بود.

·       بانک اروپایی بازسازی و توسعه ۱۴ میلیون یورو برای بهبود تامین برق در قرقیزستان اختصاص داده است که نیمی از این مبلغ کمک بلاعوض است.

·       اتحاد جهانی برای واکسن و ایمن‌سازی و یونیسف 26 وسیله نقلیه به ارزش 1.26 میلیون دلار را به عنوان بخشی از تلاش‌ها برای بهبود نرخ ایمن‌سازی در کشور به وزارت بهداشت اهدا کردند.

·       در ماه مه سال جاری در بخش باتکن کانال آبی R-4 به بهره‌برداری رسید که با کمک بلاعوض چین به مبلغ 480 میلیون صوم بازسازی شد.

·       صندوق تثبیت و توسعه اوراسیا کمک مالی 1.45 میلیون دلاری را به خدمات مالیاتی قرقیزستان برای پروژه توسعه یک سیستم اطلاعات خودکار برای طبقه‌بندی مالیات‌دهندگان و یک ماژول نمایه مالیات‌دهندگان دیجیتال اختصاص خواهد داد.

·       بانک توسعه آسیایی 56 میلیون دلار برای ساخت فاضلاب در شهر چولپون‌آتا فراهم خواهد کرد که از این مبلغ 31 میلیون دلار جزء کمک بلاعوض است.

·       وزارت امور خارجه ایالات متحده کمک مالی 2 میلیون صومی را برای نصب آسانسور جدید برای افراد دارای معلولیت در کتابخانه جمهوری برای کودکان و نوجوانان به نام بایالینوف اعطا کرد.

·       بانک اروپایی بازسازی و توسعه در نظر دارد کمک مالی 3 میلیون یورویی برای خرید اتوبوس برای بیشکک ارائه دهد.

·       شرکت قرقیزی SFN International یک انبار سردخانه مدرن در استان جلال آباد افتتاح کرد که تجهیزاتی به ارزش بیش از 7 میلیون صوم توسط آژانس توسعه بین‌المللی ایالات متحده (USAID) برای آن تهیه شده است.

·       5 میلیون دلار کمک بلاعوض به قرقیزستان برای توسعه باغبانی و صنعت لبنیات علاوه بر تامین مالی وام اختصاص داده شده است.

·       ژاپن 519 میلیون ین (3.5 میلیون دلار) به قرقیزستان به عنوان بخشی از «پروژه حمایت از خودکفایی از طریق کمک غذایی به جمعیت‌های آسیب‌پذیر» و 77 میلیون دلار برای تجهیز آن به تجهیزات برای نگهداری کانال‌های آبیاری اختصاص داد.

·       به لطف حمایت بانک توسعه اسلامی، ادارات مدیریت آب بخش‌های تون، جِتی اوغوز، قوچقور و جومغال تجهیزات ویژه‌ای را برای سرویس‌دهی به سیستم‌های آبیاری در مجموع به مبلغ 87 میلیون صوم دریافت کردند.

·       صندوق تثبیت و توسعه اوراسیا 3 میلیون دلار برای خرید آمبولانس برای قرقیزستان اختصاص خواهد داد.

·       اتحادیه اروپا 3 میلیون یورو به کابینه وزیران قرقیزستان برای حمایت از بودجه در زمینه تحول دیجیتال در این کشور منتقل کرد.

اینها فقط پروژه‌هایی هستند که خبرگزاری «کاکتوس مدیا» درباره آنها نوشته است. مقدار واقعی کمک‌های بلاعوض تخصیص‌یافته و آن وجوهی که برای آنها توافقنامه امضا شده است ممکن است بیشتر باشد. در قرقیزستان هنوز هیچ پلتفرم واحدی وجود ندارد که اطلاعات مربوط به وجوه دریافتی توسط قرقیزستان و مخارج آنها انباشته شود.

اتوبوس، مطالعات امکان‌سنجی و دیجیتالی‌سازی

علاوه بر مبالغ اعلام شده رسمی که دولت به صورت بلاعوض دریافت می‌کند، پروژه‌های به اصطلاح «کمک فنی» نیز وجود دارد که مقدار بودجه آن همیشه اعلام نمی‌شود، زیرا قرقیزستان در قالب تجهیزات، ساخت ساختمان‌ها یا آماده‌سازی پروژه‌ها کمک دریافت می‌کند. گاهی اوقات کل مبلغ کمک بلاعوض و وام بدون اشاره به بخشی که نیازی به بازپرداخت ندارد، اعلام می‌شود.

بزرگترین چنین پروژه‌ای ساخت 9 مدرسه توسط روسیه است که توسط صندوق تثبیت و توسعه اوراسیا اجرا خواهد شد. بودجه اعلام شده به این سازمان اختصاص داده می‌شود و وظیفه آن ساخت مدارس و واگذار آن به قرقیزستان است.

علاوه بر این، «کاکتوس مدیا» قبلاً در مورد چندین پروژه مشابه دیگر نوشته بود:

·        بانک توسعه اوراسیا، وزارت اقتصاد و بازرگانی و وزارت انرژی قرقیزستان یک یادداشت همکاری سه‌جانبه برای اجرای پروژه «ساخت آبشار سوسامیر - کوکومِرِن نیروگاه برق آبی» امضا کردند.

·        در دیدار وزیر آموزش و علم قرقیزستان با نماینده بانک جهانی مسائل مربوط به اخذ کمک بلاعوض جدید از بانک جهانی برای حمایت از طرح‌های آموزشی کلیدی در قرقیزستان مورد بحث و بررسی قرار گرفت.

·        بانک توسعه آسیایی 35 میلیون دلار به صورت کمک بلاعوض و وام کم‌بهره را برای «پروژه توسعه حوزه: مدیریت خطر زمین‌لغزش» فراهم کرد که به در چارچوب این پروژه، «نقشه زمین‌لغزش‌ها در قرقیزستان» ایجاد شد.

·        آلمان 17 اتوبوس مسافربری سه‌در را در اختیار قرقیزستان قرار داد.

·        پروژه «حرکت» سوئیس در بیشکک و اوش از 11 طرح تجاری با کمک‌های بلاعوض تا سقف 49500 فرانک حمایت خواهد کرد.

·        در آوریل 2024، افتتاح بزرگ مرکز پیشگیری عمومی «ماناس» در روستای ماناس، بخش قاراسو، استان اوش برگزار شد که با مشارکت دولت محلی، سازمان Safeworld و بنیاد بین‌المللی تساهل و با حمایت مالی دولت ایالات متحده، بازسازی و تجهیز شد.

·        کره به نهاد ریاست جمهوری قرقیزستان کمک فنی کرد، اما میزان و نوع کمک اختصاص یافته توسط مقامات گزارش نشده است.

·        روسیه آماده تخصیص بودجه به قرقیزستان برای اصلاح پسماندها و زباله‌های اورانیوم است. این مبلغ می‌تواند بیش از 2 میلیارد صوم باشد.

·        چین به قرقیزستان در دیجیتالی کردن سیستم قضایی کمک خواهد کرد. انتظار می‌رود گروهی از کارشناسان وارد شوند تا با سطح تجهیزات فنی سیستم قضایی و کارکرد سیستم‌های اطلاعاتی آشنا شوند تا دامنه کمک‌ها مشخص شود.

4 میلیارد دلار در 30 سال

پیش از این، «کاکتوس مدیا» داده‌های مربوط به کمک‌های بلاعوض دریافت شده توسط قرقیزستان را تجزیه و تحلیل کرده بود که طبق آن قرقیزستان در طول 30 سال استقلال، مبلغ 4 میلیارد دلار کمک مالی دریافت کرده است. بیشترین میزان در دوره 2014-2016 دریافت شد که در آن ۱ میلیارد و 69.5 میلیون دلار به کشور اختصاص داده شد. کمترین کمک‌های بلاعوض را این کشور در سال‌های 1993 (اولین کمک مالی) و 2002 - هر کدام 5 میلیون دلاری - دریافت کرد. قرقیزستان بیشترین کمک‌های بلاعوض را برای حمایت از بودجه دریافت کرده است (1.3 میلیارد دلار) و در سال‌های آینده قرقیزستان از دریافت کمک‌های بلاعوض خودداری نخواهد کرد. بر اساس گزارش وزارت دارایی، پیش‌بینی می‌شود که دریافت‌های انتقال‌های رسمی (کمک‌های برنامه‌ای و کمک‌های بلاعوض سرمایه‌گذاری دولتی) برای سال‌های 2025-2029 از 13 میلیارد و 484.3 میلیون صوم در سال 2025 به 685.7 میلیون صوم در سال 2029 کاهش یابد. پیش‌بینی وزارت دارایی می‌گوید که در چهار سال آینده انتظار می‌رود قرقیزستان 35.3 میلیارد صوم کمک بلاعوض دریافت کند.

کمک‌های مالی و فنی خارجی منابع ضروری برای کشور باقی مانده است. به لطف آنها، بسیاری از مشکلات اجتماعی حل می‌شود. با این حال، سیستم گزارش‌دهی شفافی هم برای پول دریافتی و هم برای نحوه خرج شدن آن وجود ندارد.

منبع:

https://kaktus.media/doc/515130_kto_glavnyy_grantoed_skolko_deneg_bezvozmezdno_polychil_kyrgyzstan_s_nachala_goda.html