جمهوری بلغارستان و جمهوری اسلامی ایران (که تا سال ۱۹۳۵ با نام پرشیا شناخته می‌شد و پس از آن به‌طور رسمی نام ایران را پذیرفت)، علی‌رغم فاصله جغرافیایی زیاد، ویژگی‌های اقلیمی متفاوت، و اختلافات فرهنگی و مذهبی، جایگاه ارزشمندی در گنجینه فرهنگی جهان دارند.
هر دو کشور دارای ریشه‌های تاریخی چند هزار ساله و پیشینه‌ای غنی هستند:
- ایران با ۲۵ قرن تاریخ دولتی پیوسته، وارث تمدن‌های کهن بین‌النهرین است.
- بلغارستان با ۱۳ قرن قدمت، در سال ۶۸۱ میلادی بنیان‌گذاری شد؛ در آن زمان، تنها سه امپراتوری در اروپا وجود داشت: امپراتوری روم غربی، امپراتوری روم شرقی و دولت اسلاو-بلغاری.
- بلغارستان تنها کشوری است که از دوران مهاجرت‌های بزرگ اقوام تا به امروز با نام و هویت ملی ثابت باقی مانده است.
۱. نقش ایران و بلغارستان در توسعه تمدن بشری
زبان فارسی و تأثیر آن در جهان
- زبان فارسی در ۲۹ کشور جهان صحبت می‌شود و از نظر پراکندگی در رتبه ششم جهانی قرار دارد، پس از اسپانیایی و پیش از آلمانی.
- از نظر جایگاه زبان‌های کلاسیک، فارسی پس از یونانی در رتبه دوم قرار دارد و زبان‌های لاتین و سانسکریت پس از آن قرار می‌گیرند.
- زبان فارسی یک قرن از لاتین و دوازده قرن از انگلیسی قدیمی‌تر است.
- پنج نفر از ده شاعر محبوب تاریخ جهان فارسی‌زبان هستند.
الفبای سیریلیک و سهم بلغارستان در توسعه زبان‌شناسی
- الفبای سیریلیک در اواخر قرن نهم یا اوایل قرن دهم در مدرسه ادبی پرسلاو توسط شاگردان برادران سیریل و متدیوس ایجاد شد.
- این الفبا یکی از دو الفبای مورد استفاده برای نوشتن زبان بلغاری قدیم بود (الفبای دیگر گلاگولیتیک بود).
- امروزه، ۲۵۲ میلیون نفر در سراسر جهان به زبان‌های مبتنی بر سیریلیک می‌نویسند.
- این الفبا که بیش از هزار سال زنده مانده است، در ۲۳ کشور مورد استفاده قرار می‌گیرد، از جمله در اروپا و آسیا.
تأثیر زبان فارسی در فرهنگ بلغارستان
- از سال ۱۹۹۳، زبان فارسی در دانشگاه صوفیه "سنت کلیمنت اوهریدسکی" تدریس می‌شود.
- کتاب دکتر حجار فیوزی درباره واژه‌های قرضی فارسی در زبان بلغاری نمونه‌ای از نفوذ زبان فارسی در فرهنگ بلغارستان است.
۲. نقش آموزش در حفظ هویت ملی ایران و بلغارستان
نقش آموزش در بلغارستان
- آموزش در بلغارستان از قرن پانزدهم به عنوان روندی سیستماتیک برای سوادآموزی و کسب دانش توسعه یافت.
- در قرون وسطی، مراکز کلیساها و صومعه‌ها نقش مهمی در آموزش داشتند.
- در اواخر قرن نهم و اوایل قرن دهم، مراکز علمی مهمی مانند مدرسه ادبی اوهرید و مدرسه ادبی پرسلاو شکل گرفتند.
- در دوران عثمانی، مدارس کلیسایی نقش مهمی در آموزش ایفا کردند و در سال ۱۸۳۵، اولین مدرسه نوین بلغاری در شهر گابروو تأسیس شد.
- پس از استقلال در سال ۱۸۷۸، شرایط آموزشی بهبود یافت و قوانین مختلفی برای توسعه نظام آموزشی تصویب شد.
نقش آموزش در ایران
- در ایران، آموزش مدرن از دوره قاجار آغاز شد، اما توسعه گسترده نظام آموزشی پس از انقلاب مشروطه و سپس در دوران پهلوی و انقلاب اسلامی صورت گرفت.
- امروزه، آموزش ابتدایی و متوسطه در ایران رایگان و اجباری است، مگر در مدارس خصوصی.
- نرخ سواد بزرگسالان در ایران ۸۴.۶٪ است که نسبت به میانگین جهانی ۸۵٪ و کشورهای عربی منطقه ۷۸٪ وضعیت مناسبی دارد.
- دانشگاه‌های ایران دارای ریشه‌ای کهن هستند و نخستین مؤسسات آموزش عالی در ایران به دوره قرن سوم تا هفتم میلادی بازمی‌گردند.
۳. مقایسه نظام آموزشی معاصر ایران و بلغارستان
ساختار آموزش
- هر دو کشور دارای آموزش ۱۲ ساله هستند:
- در بلغارستان: ۴ سال ابتدایی، ۳ سال راهنمایی، ۵ سال دبیرستان (یا ۴ سال برای مدارس زبان‌شناسی).
- در ایران: ۶ سال ابتدایی، ۳ سال متوسطه اول، ۳ سال متوسطه دوم.
- آموزش در هر دو کشور اجباری است و توسط دولت تأمین مالی می‌شود.
مدیریت نظام آموزشی
در بلغارستان، وزارت آموزش و پرورش مسئول برنامه‌های درسی، استانداردهای آموزشی و نظارت بر مدارس است.
در ایران، علاوه بر وزارت آموزش و پرورش، شورای عالی انقلاب فرهنگی نیز نقش مهمی در تعیین سیاست‌های آموزشی دارد.
در ایران، اخیراً برنامه‌ای برای ارائه کتاب‌های درسی متفاوت برای دانش‌آموزان پسر و دختر پیشنهاد شده است که در راستای "فرهنگ حجاب و عفاف" قرار دارد.
۴. نقش زنان در توسعه آموزش در ایران و بلغارستان
نقش زنان در آموزش بلغارستان
امروزه، ۷۴٪ از معلمان مدارس متوسطه در بلغارستان زن هستند.
در گذشته، زنان بلغاری دسترسی محدودی به تحصیل داشتند و در سال ۱۸۸۰ تنها ۰.۱٪ از زنان باسواد بودند، اما این آمار در سال ۱۹۳۴ به ۵۲.۵٪ رسید.
در سال ۱۹۰۱/۱۹۰۲، اولین گروه ۱۲ دانشجوی زن در دانشکده تاریخ و فلسفه و ۴ نفر در دانشکده ریاضی و فیزیک دانشگاه صوفیه ثبت‌نام کردند.
نقش زنان در آموزش ایران
۵۰٪ از معلمان مدارس متوسطه در ایران زن هستند.
پس از انقلاب اسلامی، زنان ایرانی سهم بیشتری در آموزش و تحصیلات دانشگاهی داشته‌اند.
مشارکت زنان در آموزش و تحقیقات علمی، فرصتی برای حفظ فرهنگ و پیشرفت علمی کشور ایجاد کرده است.
۵. نتیجه‌گیری
ایران و بلغارستان هر دو دارای تاریخ غنی در حوزه آموزش و زبان هستند و نقش مهمی در حفظ فرهنگ و هویت ملی خود ایفا کرده‌اند.
نظام آموزشی این دو کشور دارای شباهت‌های قابل توجهی است و هر دو نقش کلیدی در پرورش نسل‌های جدید دارند.
نقش زنان در آموزش، به‌ویژه در تدریس و تحقیق، یکی از ارکان اصلی پیشرفت علمی و اجتماعی هر دو کشور است.
پتکو ر. اسلاویکوف جمله‌ای دارد که اهمیت زنان در آموزش را به‌خوبی بیان می‌کند:
"جایی که زنان شایسته حضور دارند، خانواده‌ها، مدارس، کلیساها، جامعه و دولت شکوفا خواهند شد."
نظر شما