سینما، زبانی جهانی است که میتواند مرزهای جغرافیایی، فرهنگی و سیاسی را پشت سر بگذارد و ارتباطی عمیق و بیواسطه میان مردم و فرهنگها برقرار کند. سینمای ایران و بلغارستان، هر دو با پیشینهای غنی و پرافتخار، دارای ویژگیها و سبکهای منحصربهفردی هستند که در سطح جهانی مورد توجه قرار گرفتهاند. این دو سینما با وجود تفاوتهای فرهنگی و تاریخی، در زمینههایی مانند روشهای روایتگری، استفاده از نمادها و تکنیکهای بصری، شباهتها و تفاوتهای جالبی دارند.
۱. سینمای ایران: سینمای ایران با سابقهای طولانی و پر فراز و نشیب، همواره در عرصه جهانی درخشان ظاهر شده است. از آغاز فعالیت این سینما در دهه ۱۹۳۰ تا امروز، تأثیرپذیری از شرایط سیاسی، اجتماعی و فرهنگی ایران کاملاً مشهود است. پس از انقلاب اسلامی ۱۹۷۹، با وجود محدودیتها، فیلمسازان ایرانی با بهرهگیری از نمادها، استعارهها و تکنیکهای روایی خاص، مفاهیم پیچیده و انتقادی را به تصویر کشیدهاند. تمایز میان حقیقت و خیال، روایتهای روزمره و تمرکز بر فضای درونی شخصیتها از ویژگیهای برجسته سینمای ایران است. فیلمسازانی مانند اصغر فرهادی، عباس کیارستمی و جعفر پناهی با آثار خود در جشنوارههای بینالمللی خوش درخشیدهاند.
یکی از ویژگیهای مهم سینمای ایران پس از انقلاب اسلامی، توجه ویژه به مفاهیم اخلاقگرایانه، معناگرا و خانوادهمحور است که در جهان به عنوان "سینمای پاک" شناخته میشود. این سینما با پرهیز از نمایش خشونت و محتوای نامناسب، بر ارزشهای اخلاقی، روابط انسانی و مسائل اجتماعی تمرکز دارد. چنین رویکردی باعث شده است که سینمای ایران مخاطبان گستردهای در سراسر جهان پیدا کند و به الگویی برای تولید محتوای سالم و آموزنده تبدیل شود. فیلمهایی که با بهرهگیری از داستانهای ساده اما عمیق، پیامهای اخلاقی و انسانی را به مخاطب منتقل میکنند، از جمله مهمترین دستاوردهای سینمای ایران هستند.
۲. سینمای بلغارستان: سینمای بلغارستان نیز با تأثیرپذیری از شرایط سیاسی و فرهنگی کشور، تحولات زیادی را تجربه کرده است. در دوران کمونیستی، سینما ابزاری برای تبلیغ ایدئولوژی حزب حاکم بود اما پس از فروپاشی اتحاد جماهیر شوروی و گذار به دموکراسی، این سینما به ابزاری مستقل برای بیان مشکلات اجتماعی و هویت ملی تبدیل شد. امروزه سینمای بلغارستان بیشتر بر چالشهای اجتماعی و هویتی متمرکز است و کارگردانانی چون زاهاری واسیلیف با روایتهای جسورانه، نقش مهمی در ارتقای سینمای این کشور دارند.
۳. جشنواره فیلم منار و ارتباط سینمای ایران و بلغارستان: جشنواره فیلم منار بهعنوان یکی از برجستهترین رویدادهای سینمایی بلغارستان، نقشی کلیدی در معرفی آثار سینمایی کشورهای مختلف، بهویژه ایران ایفا میکند. این جشنواره که با ابتکار رایزنی فرهنگی ایران در بلغارستان شکل گرفته است، بستر مناسبی برای تبادل فرهنگی میان سینمای ایران و بلغارستان فراهم کرده است. نمایش فیلمهای ایرانی در این جشنواره فرصت تعامل با فیلمسازان بلغاری و دیگر کشورها را برای هنرمندان ایرانی ایجاد میکند.
۴. تقابل و شباهتها: سینمای ایران و بلغارستان در نحوه پرداختن به مسائل اجتماعی، اخلاقی و فرهنگی، شباهتها و تفاوتهایی دارند. هر دو سینما با روایتهای انسانی به بررسی روابط پیچیده اجتماعی پرداختهاند. سینمای ایران بیشتر بر فضای درونی شخصیتها و استفاده از نمادها تأکید دارد، در حالی که سینمای بلغارستان بر روایتهای اجتماعی و سیاسی معاصر تمرکز کرده است.
۵. نتیجهگیری: سینمای ایران و بلغارستان با وجود تفاوتهای فرهنگی و تاریخی، در مسیر تبادل تجربیات و بررسی مسائل انسانی و اجتماعی گام برمیدارند. جشنواره فیلم منار بهعنوان پلی میان این دو سینما، زمینهساز همافزایی و معرفی فیلمهای برجسته شده است. این تعامل فرهنگی میتواند الگوی مناسبی برای همکاریهای بینالمللی در عرصه سینما باشد.
رایزنی فرهنگی جمهوری اسلامی ایران در بلغارستان
منابع:
- Naficy, H. (۲۰۱۲). A Social History of Iranian Cinema. Duke University Press.
- Iordanova, D. (۲۰۰۸). Cinema of the Other Europe: The Industry and Artistry of East Central European Film. Wallflower Press.
- Tapper, R. (۲۰۰۲). The New Iranian Cinema: Politics, Representation and Identity. I.B. Tauris.
- Manov, B. (۲۰۱۶). Bulgarian Cinema: From State Control to Market Economy. Sofia Press.
نظر شما