در دو نقطه متفاوت از جهان، دو جشن برجسته یکی در بلغارستان و دیگری در ایراننماد پیوند خانوادگی، نور و امید هستند. شب خانواده بلغارستان که در ۲۴ دسامبر برگزار می‌شود، و شب یلدا، بلندترین شب سال در ایران، در عین تفاوت‌های فرهنگی و مذهبی، شباهت‌های جذابی دارند که هر خواننده‌ای را به تأمل وامی‌دارد.
مراسم و سنت‌های مشترک میان دو ملت تاریخی
گردهمایی خانوادگی: هسته مشترک
هر دو شب فرصتی برای گردهمایی اعضای خانواده و تقویت روابط است. در شب خانواده بلغارستان، خانواده‌ها در کنار یکدیگر گرد آمده و به دعا و گفتگو درباره صلح و خوشبختی می‌پردازند (Boyadzhieva, ۲۰۲۰, pp. ۳۴-۳۵). در شب یلدا نیز ایرانیان با شعرخوانی، قصه‌گویی و خوردن خوراکی‌های مخصوص، این شب طولانی را در کنار عزیزان جشن می‌گیرند (Mehr, ۲۰۱۵, pp. ۱۴-۱۵).
غذاهای نمادین: طعم سنت
غذاها در هر دو جشن نقشی فراتر از تغذیه دارند و به عنوان نمادهایی از باورها و ارزش‌ها عمل می‌کنند:
در بلغارستان، غذاهای ساده و بدون گوشت مانند لوبیا، کلم ترش و میوه‌های خشک سرو می‌شود که نشانگر سادگی و معنویت این شب است (Bulgarian Folklore Archives, ۲۰۲۳).در ایران، خوراکی‌هایی چون هندوانه، انار و آجیل که نماد نور و خورشید هستند، میل می‌شود (Mehr, ۲۰۱۵, pp. ۱۲-۱۳).
نور: مفهوم جهانی امید
نور به عنوان عنصر مشترک در هر دو مراسم جایگاه ویژه‌ای دارد در بلغارستان، روشن کردن شمع روی میز به معنای ادای احترام به نور الهی است (Boyadzhieva, ۲۰۲۰, pp. ۴۰-۴۱). در ایران، شب یلدا با اشاره به پیروزی نور بر تاریکی، جشنی از امید و روشنی است (Mehr, ۲۰۱۵, pp. ۱۶-۱۷).
نان و شانس
بلغارها در این شب نانی مخصوص (پیتا یا боговица) با یک سکه در داخل آن می‌پزند. سکه نشانی از خوش‌شانسی برای سال پیش رو است (Bulgarian Folklore Archives, ۲۰۲۳).. در ایران، سنت‌های مشابهی وجود دارد که هدف آن آرزوی خوشبختی برای خانواده است.
ارتباط تولد مسیح و میترا
یکی از جذاب‌ترین مشابهت‌ها در تاریخ این دو جشن، ارتباطشان با آیین‌های خورشیدی است. بسیاری از پژوهشگران معتقدند که تاریخ ۲۵ دسامبر به عنوان روز تولد عیسی مسیح، از جشن‌های مربوط به تولد میترا، ایزد خورشید در ایران باستان، الهام گرفته شده است (Beck, ۲۰۰۶, pp. ۱۲۰-۱۲۱). این شب‌ها هر دو بر مفهوم تولد دوباره نور و امید تأکید دارند.
فلسفه‌ای مشترک: تولد، امید، و نور
هر دو جشن، پیام‌هایی از تولد دوباره و پیروزی نور بر تاریکی را منتقل می‌کنند. این مفاهیم که در بسترهای مختلف فرهنگی و مذهبی تکرار شده‌اند، نشان‌دهنده عمق مشترکات انسانی در سراسر جهان هستند. در آخر می توان نتیجه گرفت که شب خانواده و شب یلدا، بیش از آنکه به دو فرهنگ جداگانه تعلق داشته باشند، نمایانگر روح جهانی انسان‌ها در گرامیداشت نور، امید و خانواده هستند. این دو جشن به ما یادآوری می‌کنند که تفاوت‌های فرهنگی می‌توانند پلی برای درک بیشتر شباهت‌های انسانی باشند.
رایزنی فرهنگی ج.ا.ایران در بلغارستان
منابع و مأخذ
- Boyadzhieva, S. (۲۰۲۰). Bulgarian Christmas Traditions: A Historical Overview. Sofia University Press, pp. ۳۴-۴۵.
- Mehr, F. (۲۰۱۵). Yalda: The Iranian Celebration of Winter Solstice. Tehran Cultural Heritage Publications, pp. ۱۲-۱۸.
- Beck, R. (۲۰۰۶). The Religion of the Mithras Cult in the Roman Empire: Mysteries of the Unconquered Sun. Oxford University Press, pp. ۱۱۲-۱۲۵.
- "The Influence of Mithraism on Christianity," Encyclopedia Britannica Online. Retrieved from www.britannica.com
- "Bulgarian Christmas Customs," Bulgarian Folklore Archives. Retrieved from www.bgfoklore.com
نظر شما