آیینه صلح و دوستی و محبت هستی با انسان در مراسم های ایران و بلغارستان
آیین‌ها و مراسم فرهنگی هر ملت به‌عنوان بازتابی از هویت تاریخی و اجتماعی آن جامعه شناخته می‌شوند. در این میان، مراسم سنتی و جشن‌های باستانی ایرانی و بلغاری نه‌تنها نمایانگر سنت‌های نیکوکارانه، بلکه حامل پیام‌هایی از عشق به زندگی، انسانیت و همزیستی مسالمت‌آمیز با طبیعت و جهان پیرامون هستند. مراسم بابا مارتا در بلغارستان، چهارشنبه‌سوری در ایران و جشن‌های نوروزی هر کدام به نوبه خود، بخش‌های مهمی از فرهنگ‌های بومی این دو کشور را به تصویر می‌کشند و نمادی از عشق به زندگی و تلاش برای ایجاد فضایی شاد و سرشار از انرژی مثبت هستند.
بابا مارتا: نماد آغاز بهار و رهایی از سرما
مراسم بابا مارتا در بلغارستان یکی از مهم‌ترین جشن‌های این کشور است که در روز اول ماه مارس برگزار می‌شود. این مراسم به‌ویژه در نواحی روستایی کشور اهمیت زیادی دارد و نمادی از تجدید حیات، آغاز بهار و رهایی از سرما و یخبندان است. در این روز، مردم از نوارهای پارچه‌ای قرمز و سفید به نام "مارتنیتسا" به‌عنوان هدیه به یکدیگر استفاده می‌کنند. این نوارها نمادی از همبستگی و آرزوی سلامت و خوشبختی برای فرد گیرنده هستند. این مراسم با رقص‌ها و آوازهای محلی و جشن‌های خیابانی همراه است که فضایی پر از سرور و شادمانی را در جامعه به وجود می‌آورد.
چهارشنبه‌سوری: جشن آتش و نوید روشنایی
چهارشنبه‌سوری یکی از آیین‌های کهن ایرانی است که در آستانه نوروز و آغاز سال نو برگزار می‌شود. این جشن به‌ویژه در شب چهارشنبه آخر سال در سراسر ایران برگزار می‌شود و نمادی از وداع با بدی‌ها و زشتی‌ها و استقبال از سال جدید است. در این شب، مردم به خیابان‌ها می‌آیند و در کنار آتش‌ها می‌رقصند و به‌طور سنتی از روی آتش می‌پرند. این مراسم، علاوه بر جنبه‌های مذهبی و فرهنگی خود، به‌عنوان نمادی از روشنایی و امید به آینده شناخته می‌شود. چهارشنبه‌سوری همچنان در برخی از نقاط ایران با آیین‌های خاص و متفاوتی برگزار می‌شود که نشان‌دهنده عمق ارتباط این مراسم با زندگی مردم در طول تاریخ است.
نوروز: جشن زندگی و تداوم سنت‌ها
عید نوروز، آغاز سال نو در تقویم ایرانی، یکی از بزرگ‌ترین جشن‌ها و مناسبت‌های فرهنگی در ایران و بسیاری از کشورهای هم‌فرهنگ است. این جشن با شروع بهار همزمان است و نماد تجدید حیات و آغاز یک دوره جدید در طبیعت و زندگی انسان‌هاست. نوروز در ایران نه‌تنها به‌عنوان جشن شروع سال جدید، بلکه به‌عنوان زمانی برای پیوند دوباره با خانواده و جامعه، تجدید روحیه، پاکسازی خانه‌ها و دل‌ها و برگزاری مهمانی‌های مختلف شناخته می‌شود. سفره هفت‌سین که در آن نمادهای مختلفی از طبیعت و زندگی مانند سیب، سیر، سبزه و... قرار می‌گیرد، نمادی از خواسته‌ها و آرزوهای خوب برای سال جدید است.
تشابهات فرهنگی و ارتباط میان مراسم‌ها
در نگاه نخست، ممکن است مراسم بابا مارتا، چهارشنبه‌سوری و نوروز به‌طور مستقیم با یکدیگر مرتبط نباشند، اما این مراسم‌ها در برخی از جنبه‌ها شباهت‌های بسیاری دارند. هر سه مراسم با تغییر فصول و آغاز بهار ارتباط دارند و نمادهایی از تجدید حیات، رهایی از تاریکی و استقبال از روشنایی را نمایان می‌سازند. در مراسم بابا مارتا، تبریک آغاز بهار با نوارهای قرمز و سفید، در چهارشنبه‌سوری با پرش از آتش و در نوروز با تمیزکاری خانه‌ها و برپایی سفره هفت‌سین، انسان‌ها به نوعی به طبیعت و انرژی‌های نوین پیوند می‌زنند و امید به آغاز دوباره را جشن می‌گیرند.
همچنین، هر سه مراسم به‌نوعی بر همزیستی انسان‌ها با یکدیگر و با طبیعت تأکید دارند. در مراسم بابا مارتا، مردم با هدیه دادن "مارتنیتسا" به یکدیگر، مفهوم محبت و همبستگی را گرامی می‌دارند. در ایران، چهارشنبه‌سوری فرصتی است برای بازسازی روابط اجتماعی و شادمانی با خانواده و دوستان. در نوروز نیز، همگان گرد هم می‌آیند تا به استقبال سال نو و آغاز فصلی تازه بپردازند.
نغمه‌های محلی و هنری در این مراسم‌ها
در هر سه مراسم، موسیقی و هنرهای محلی جایگاه ویژه‌ای دارند. در مراسم بابا مارتا، آوازها و رقص‌های سنتی بلغاری جزء لاینفک جشن‌ها هستند و به‌طور خاص از ریتم‌های زنده و پرانرژی برای نمایش شادی استفاده می‌شود. در ایران نیز، در شب چهارشنبه‌سوری و نوروز، آوازهای محلی و رقص‌های مردم در خیابان‌ها و خانه‌ها به‌ویژه در مناطق روستایی و شهری باستانی، از ویژگی‌های بارز جشن‌هاست. در تمامی این مراسم‌ها، موسیقی به‌عنوان وسیله‌ای برای پیوند اجتماعی و ابراز احساسات مثبت و سرشار از امید و زندگی عمل می‌کند.
نتیجه‌گیری: پیام مشترک صلح و محبت
مراسم بابا مارتا، چهارشنبه‌سوری و نوروز نه‌تنها به‌عنوان آیین‌های فرهنگی و تاریخی، بلکه به‌عنوان نمادهایی از زندگی، امید و همبستگی انسان‌ها با یکدیگر و با طبیعت شناخته می‌شوند. این مراسم‌ها با تکیه بر مفاهیم مشترک نظیر تغییر، رهایی از تاریکی‌ها و آغاز دوباره، پیام‌هایی از محبت، صلح و انسانیت را به دنیای امروز می‌آورند. در این میان، موسیقی و هنرهای فولکلور هر دو کشور نقش مهمی در انتقال این پیام‌ها ایفا می‌کنند و با نوای خود، دل‌ها را به هم نزدیک‌تر می‌کنند.
رایزنی فرهنگی ج.ا.ایران در بلغارستان
منابع مورد استفاده در مقاله:
- Shamlou, Ahmad. "Folklore and Culture of Iran." Tehran: Contemporary Iranian Publishers, 2015.
- Vuk, Mara. "Traditional Music of Bulgaria." Sofia: Bulgarian Academy of Sciences, 2008.
- Mousavi, Ali Asghar. "Iranian Traditional Music." Tehran: University Press, 2012.
- "Baba Marta: A Bulgarian Tradition." Bulgarian National Tourism Portal. www.bulgariatravel.org
- "Norooz: Iranian New Year Celebrations." Iranian Culture Heritage and Tourism Organization. www.ichto.ir
نظر شما