توسعه تاریخی سنت‌های رمضان در قزاقستان
اسلام در قرون هشتم و نهم میلادی به سرزمین‌های قزاقستان امروزی راه یافت و در میان اقوام ترک‌زبان گسترش یافت. با گذشت زمان، آداب اسلامی، از جمله روزه‌داری در ماه رمضان، به بخش جدایی‌ناپذیر فرهنگ قزاق‌ها تبدیل شد. با وجود سرکوب دین در دوران شوروی، پس از استقلال قزاقستان در سال ۱۹۹۱، اسلام بار دیگر به بخش مهمی از هویت ملی تبدیل شد. امروزه مردم قزاقستان آزادانه به سنت‌های رمضان پایبندند و آن‌ها را با آداب و رسوم کهن خود در هم می‌آمیزند.
روزه‌داری (اُرازا) در قزاقستان
اصلی‌ترین بخش ماه رمضان، روزه‌داری (اُرازا) است. در این ماه، مسلمانان از طلوع فجر تا غروب آفتاب از خوردن، آشامیدن و سایر لذت‌های دنیوی پرهیز می‌کنند. روزه با سحری آغاز شده و با افطار پایان می‌یابد. در قزاقستان، روزه‌داری نه‌تنها توسط افراد دیندار، بلکه توسط بسیاری از کسانی که آن را بخشی از هویت ملی خود می‌دانند، رعایت می‌شود. اُرازا صرفاً یک وظیفه دینی نیست، بلکه راهی برای تقویت اراده، صبر و همدلی است.
افطار – پیوند خانوادگی و اجتماعی
در قزاقستان، سنت افطاری جمعی بسیار رایج است. مردم با خانواده، بستگان، همسایگان و دوستان خود دور هم جمع شده و همچنین از افراد نیازمند پذیرایی می‌کنند.
یکی از نمادهای افطار در قزاقستان، نوشیدنی سنتی "شوبات" (شیر شتر) است که همراه با خرما، طبق سنت پیامبر اسلام، برای گشودن روزه استفاده می‌شود. بر سر سفره‌های افطار، غذاهای ملی قزاقی نیز وجود دارند:
۱) بائورساق – نان‌های توپی سنتی قزاقی که نماد فراوانی هستند.
۲) بِشبارماک – غذایی از گوشت و نودل که معمولاً در پایان هفته یا مراسم‌های ویژه سرو می‌شود.
۳) کویرْداق – گوشتی سرخ‌شده با سیب‌زمینی، از غذاهای سنتی قزاقی.
افزون بر افطارهای خانوادگی، در بسیاری از مساجد و اماکن عمومی، سفره‌های گسترده‌ای برای عموم مردم برپا می‌شود. این برنامه‌ها هم در سطح محلی و هم با حمایت سازمانهای خیریه برگزار می‌شود.
نیکوکاری و کمک به نیازمندان
یکی از مهم‌ترین جنبه‌های رمضان، زکات (صدقه‌ی واجب) و صدقه (کمک‌های داوطلبانه) است. مردم قزاقستان با شرکت در فعالیت‌های خیریه، اقدامات زیر را انجام می‌دهند:
- توزیع مواد غذایی میان نیازمندان.
- برگزاری افطاری های رایگان.
- کمک مالی به بیماران، یتیمان و سالمندان.
- خرید البسه و اسباب‌بازی برای کودکان خانواده‌های بی بضاعت.
نیکوکاری در رمضان در قزاقستان نه‌تنها یک وظیفه دینی، بلکه یک سنت فرهنگی عمیقاً ریشه‌دار بر اساس مهمان‌نوازی و کمک به همنوعان است.
شب قدر – شب تقدیر و سرنوشت
یکی از مهم‌ترین رویدادهای این ماه، شب قدر (قادر تُنی) است. در این شب، بر اساس قرآن، نخستین وحی الهی بر پیامبر اسلام نازل شد. در قزاقستان، این شب زمانی ویژه برای دعا، توبه و انجام کارهای نیک شمرده می‌شود.
در مساجد قزاقستان، نمازهای جماعت برگزار شده و مؤمنان با خواندن قرآن و تفکر در اعمال خود، این شب را سپری می‌کنند. بسیاری از مردم در این شب صدقات بیشتری پرداخت کرده و سعی می‌کنند آن را با عبادت و اعمال نیک سپری کنند.
جشن گرفتن عید فطر (نماز عید)
پس از پایان ماه رمضان، یکی از مهم‌ترین اعیاد اسلامی فرا می‌رسد – عید فطر (نماز عید). در این روز، مسلمانان قزاقستان نماز عید را به جا می‌آورند و سپس برای تبریک گفتن به خانواده و دوستان خود می‌روند.
سنت‌های عید فطر در قزاقستان شامل:
۱) عیدی دادن – تقسیم شیرینی‌ها و پذیرایی از مهمانان و همسایگان.
۲) سفره جشن – سفره‌ای پر از غذاهای سنتی.
۳) هدایای کودکان – رسم است که به کودکان شیرینی، اسباب‌بازی و پول هدیه داده شود.
۴) دیدار با بستگان و یاد کردن از درگذشتگان – زیارت اهل قبور و خواندن دعا.
این عید در قزاقستان نمادی از پایان ماه روزه و پاکی، و همچنین آغاز مرحله‌ای جدید در زندگی معنوی مسلمانان است.
نقش مساجد در رمضان
در طول ماه رمضان، مساجد قزاقستان به مراکز اصلی زندگی معنوی تبدیل می‌شوند. هر شب نمازهای تراویح – نمازهای ویژه شبانه – برگزار می‌شود و همچنین سخنرانی‌هایی درباره اسلام ایراد می‌گردد. بسیاری از مساجد برای نمازگزاران، به ویژه افراد کم‌بضاعت و تنها، افطاری تدارک می‌بینند. سازمانهای داوطلب نیز در تهیه و توزیع غذا فعالانه مشارکت دارند.
روندهای نوین و تأثیر شهرنشینی
با پیشرفت فناوری و فعالیت‌های اجتماعی، ماه رمضان در قزاقستان اشکال جدیدی به خود گرفته است. در شبکه‌های اجتماعی، کمپین‌هایی برای کمک به نیازمندان راه‌اندازی می‌شود، برنامه‌های آنلاین برای آموزش قرآن و پخش زنده سخنرانی‌ها و نمازها ارائه می‌شود.
در شهرهای بزرگ قزاقستان، چادرهای ویژه رمضان دیده می‌شود که در آن‌ها مردم می‌توانند به‌صورت رایگان برای افطار غذا دریافت کنند. همچنین، جنبش‌های داوطلبانه رونق گرفته‌اند و جوانان در سازمان‌دهی برنامه‌ها و توزیع مواد غذایی مشارکت دارند.
نکته:
رمضان در قزاقستان تنها یک ماه روزه‌داری نیست، بلکه زمانی برای تقویت ارزش‌های معنوی، اتحاد و نیکوکاری است. سنت‌های ملی با احکام اسلامی در هم آمیخته‌اند و جلوه‌ای منحصربه‌فرد از فرهنگ این کشور را در ماه رمضان ایجاد کرده‌اند. مردم قزاقستان با احترام ویژه‌ای این دوره مقدس را گرامی می‌دارند، سنت‌های دیرینه را رعایت می‌کنند، از عزیزان خود حمایت می‌کنند و به نیازمندان کمک می‌رسانند.
ماه رمضان همچنان بخش مهمی از زندگی جامعه قزاقستان باقی مانده و به هر فردی یادآوری می‌کند که مهربانی، صبر و قدرت ایمان چقدر ارزشمند است.
آستانه قزاقستان
منبع:
https://kz24.news/article/istoriya/traditsii-i-obychai-kazahskogo-naroda.html
https://tengrinews.kz/healthy/svyaschennyiy-mesyats-ramadan-2025-data-nachala-v-kazahstane-551145/
نظر شما