پانزدهم مارس از سوی سازمان ملل متحد به عنوان روز محکومیت اسلام هراسی نامگذاری شده است. جامعه مسلمانان و نیز اندیشمندان مستقل در ایتالیا می کوشند در برابر ادراک و تصویرسازی های مغرضانه و ناصواب از اسلام ، جاه اسلام و جامعه مسلمانان با قلم، اندیشه و آگاه سازی بایستند.در همین راستا جمعی از رسانه های مستقل در ایتالیا سمینار بزرگی را در 14مارس 2025 ترتیب داده اند که از سوی جوامع مختلف و نخبگان مسلمان مورد حمایت قرار گرفت.
از سوی دیگر در همین ایام کتاب ارزشمندی از ماریا مورجی با عنوان اسلام بین استعمار و امپریالیزم منتشر شد. این اثر تلاشی است برای جریان شناسی اسلام گرایی از قرن نوزدهم تا زمان حاضر یعنی قرن بیست یکم،با پیش‌گفتاری از مورخ ایتالیایی، داویده روسی،او می نویسد این کتاب راهنمایی مفید برای جهت‌یابی در پیچیدگی جریان‌ها و تقسیمات درونی اسلام است. با شروع از بنیادهای مذهبی و حقوقی، رابطه میان اسلام و دولت را در تطابق میان ایمان مذهبی و رفتار سیاسی توصیف می‌کند، با توجه ویژه به ایدئولوژی خلافت. تأثیر استعمار غربی بر جهان اسلام با تقسیم‌بندی مناطق جغرافیایی (آسیای مرکزی و افغانستان؛ هند و پاکستان و ایران؛ خاورمیانه) مورد بررسی قرار می‌گیرد و تصویری از ظهور جریان‌های مختلف فکری در جهان اسلام از قرن نوزدهم ارائه می‌دهد - بنیادگرایی، اصلاح‌طلبی، مدرنیسم و غرب‌گرایی - تا اشکال اخیر اسلام‌گرایی افراطی که جهاد و خشونت تروریستی (القاعده و داعش) را اعمال می‌کنند، و همچنین اشکال مقاومت برای تضمین اراده موجودیت ملت‌های کامل. هدف نویسنده - در پرتو درگیری‌هایی که امروز هر وجدان مدنی را آزرده می‌کند - بحث درباره جهان اسلام بدون افتادن در دام پیش‌داوری‌های جانبدارانه یا تحریک «برخورد تمدن‌ها» است. این کتاب با تحلیل برخی از مشارکت‌های دانشمندان معاصر و ارائه تأملی بر وقایع پس از ۷ اکتبر ۲۰۲۳ با آخرین ترورهای این روزها (یحیی سینوار) که مقاومت فلسطین را هدف قرار داده، به پایان می‌رسد.فهرست کتاب مورجی نشان می دهد او سعی کرده یکبار برای مخاطبان ایتالیایی واکنش های منطقی و غیر منطقی جهان اسلام در برابر افول، اشغال، بحران الغای خلافت، و احیای عمل گرایانه مسلمانان پس از زمین گیرشدن یک تجربه تمدنی بزرگ را به تصویر کشاند، بسیاری اروپایی ها البته عمدتا با افراط گرایی های ناشی از محیط بحران زده قرن گذشته برای جهان اسلام آشنا هستند و این اثر هم البته عمدتا همان واکنش ها را مرور کرده اما سعی نموده یکسویه قضاوت ننماید و تلاشی سازنده برای فروریختن دیوار سو تفاهم باشد. فهرست کتاب، گویای تنوع مباحث هست:
فصل 1 اسلام و دولت. پیچیدگی‌ها و مبانی اسلام. برخورد جهان اسلام با استعمار غربی
۱. غرب و شرق، اسلام و دولت ۲. پیچیدگی اسلام. مسائل اصطلاح‌شناسی ۳. مروری کوتاه بر مبانی اسلام
۴. شریعت، قانون مذهبی و فقه، حقوق ۵. مفاهیم جهاد و اجتهاد ۶. الوسطیه، راه میانه و هجرت، مهاجرت
۷. تقابل اسلام - استعمار و جنبه‌های بنیادگرایی ۸. ابزارهای فشار استعمار
فصل 2 جنبش‌های بنیادگرا و پدران بنیانگذار (جدیدیسم{اصلاح گرایی حوزه آسیای میانه همزمان با انقلاب بلشویکی}، دیوبندی، وهابیت، سلفی‌گری). اصلاح‌طلبی (اصلاح)، "بیداری" (نهضه). از بازی بزرگ تا قیمومیت‌های استعماری
۱. روسیه تزاری ۱.۱. گسترش و نفوذ روسیه در آسیای مرکزی ۱.۲. جدیدیسم و اسماعیل گاسپیرالی (۱۸۵۱ - ۱۹۱۴)
۲. هند راج بریتانیا (منطقه هند و پاکستان) ۲.۱. سیاست کنترل ایدئولوژیک و اجتماعی بریتانیا ۲.۲. سید احمد خان (۱۸۱۷-۱۸۹۸) ۲.۳. طالبان دیوبندی و بریلوی ۲.۴. هند. جماعت تبلیغ "انجمن ترویج ایمان"
۳. ایران. انقلاب مشروطه ۱۹۰۶
۴. خاورمیانه ۴.۱. تجاوز استعماری، قیمومیت‌ها، ایجاد مرزهای جدید ۴.۲. وهابیت (وهابیه) ۴.۳. سلفی‌گری (سلفیه) ۴.۴. بیداری عرب (نهضه)، رفاعه طهطاوی (۱۸۰۱-۱۸۷۳) ۴.۵. جمال‌الدین افغانی (۱۸۳۸-۱۸۹۷) پدر اصلاح‌طلبی ۴.۶. محمد عبده (۱۸۴۹-۱۹۰۵) تعهد الهیاتی و اصلاح‌طلبانه ۴.۷. محمد رشید رضا (۱۸۶۵-۱۹۳۵)، فعالیت سیاسی
۵. بحث درباره خلافت
فصل ۳ استعمارزدایی، تغییر رژیم‌ها، هویت‌های ملی، ایدئولوژی‌ها و احزاب از پس از جنگ جهانی اول تا ۱۹۸۰-۹۰
۱. آسیای مرکزی. سیاست کنترل اسلام در جمهوری‌های شوروی سوسیالیستی
۲. پاکستان و هند ۲.۱. محمد علی جناح (۱۸۷۶-۱۹۴۸) و محمد اقبال (۱۸۷۷-۱۹۳۸). تولد پاکستان ۲.۲. "دموکراسی اسلامی" فضل‌الرحمن مالک (۱۹۱۹-۱۹۸۸) ۲.۳. ابوالاعلی مودودی (۱۹۰۳-۱۹۷۹) و جماعت اسلامی
۳. ایران ۳.۱. سلسله پهلوی (۱۹۲۵-۷۹) ۳.۲. علی شریعتی (۱۹۳۳-۱۹۷۷) ایدئولوگ انقلاب اسلامی ۳.۳. انقلاب شیعی ۱۹۷۹ ۳.۴. حزب توده و حمله به سفارت آمریکا
۴. خاورمیانه ۴.۱. چارچوب ژئوپلیتیک: استقلال‌ها، ناسیونالیسم عرب، مسئله فلسطین ۴.۲. مصر ناصر ۴.۳. حسن البنا، تأسیس "اخوان المسلمین" ۴.۴. مسئله ملیت و تحولات اخوان المسلمین ۴.۵. سید قطب (۱۹۰۶-۱۹۶۶)، اسلام به عنوان "موتور جامعه" ۴.۶. طه حسین (۱۸۸۹-۱۹۷۳) استادی که آزادی را آموزش می‌داد ۴.۷. میشل عفلق و حزب بعث در سوریه و عراق ۴.۸. عبدالحمید ابن بادیس (۱۸۸۹-۱۹۴۰) همبستگی مسلمانان الجزایر
فصل ۴ اسلام رادیکال بین‌المللی. ۱۹۷۹، سال نقطه عطف. القاعده، گروه‌های جهادی و مقاومت بین ۱۹۸۰-۲۰۰۰.
۱. چارچوب کلی
۲. اشغال مسجدالحرام، مکه (۱۹۷۹)
۳. افغانستان و آسیای مرکزی ۳.۱. شوروی‌ها در افغانستان (۱۹۷۹-۸۹) 18 ۳.۲. طالبان و اشغال افغانستان توسط شوروی ۳.۳. پیامدهای فروپاشی اتحاد جماهیر شوروی در آسیای مرکزی
۴. جنگ ایران-عراق (۱۹۸۰-۱۹۸۸)، ایدئولوژی شهادت
۵. القاعده، جهاد جهانی ۵.۱. عبدالله یوسف عزام (۱۹۴۱-۱۹۸۹)، بنیانگذار ۵.۲. القاعده. اسامه بن لادن و ایمن الظواهری
۶. اسلام‌گرایی رادیکال نظامی در مصر و الجزایر ۶.۱. الجهاد و الجماعة الاسلامیة در مصر ۶.۲. "جبهه نجات اسلامی" و سرکوب نظامی در الجزایر
۷. گروه‌های مسلح مقاومت (فلسطین، لبنان، یمن) ۷.۱. حماس در فلسطین ۷.۲. لبنان، حزب‌الله و آگاهی سیاسی شیعه ۷.۳. یمن، اتحاد و قبیله‌گرایی، "شورشیان" حوثی
فصل ۵ پس از ۱۱ سپتامبر ۲۰۰۱. تروریسم جهانی و امپریالیسم غربی. بهار عربی و دولت اسلامی
۱. جنگ جهانی علیه ترور ۱.۱. جنگ علیه ترور، جنگ‌ها و شکست‌های رؤسای جمهور آمریکا ۱.۲. ایجاد "هیولاهای مسلمان" و درگیری بین شیعیان و سنی‌ها ۱.۳. سازمان ملل و مبارزه با تروریسم ۱.۴. انقلاب‌های رنگی و بهار عربی، بی‌ثبات‌کننده جهان اسلام ۱.۵. مسئله اسرائیل-فلسطین
۲. از القاعده تا دولت اسلامی ۲.۱. القاعده و استراتژی ترور در سال‌های ۲۰۰۰ ۲.۲. دولت اسلامی (ISI، ISIL، ISIS، داعش)، خلافت، موج سوم جهادی ۲.۳. کنفرانس جهانی اسلام در گروزنی (۲۰۱۶)
۳. انشعابات القاعده و دولت اسلامی (چچن، آسیای مرکزی، افغانستان، پاکستان، کشمیر) ۳.۱. مورد چچن، تروریسم در روسیه و جمهوری‌های شوروی سابق ۳.۲. جنبش‌های اسلام‌گرا در ازبکستان و قزاقستان ۳.۳. طالبان و شبکه‌های تروریستی بین افغانستان و پاکستان ۳.۴. کشمیر، لشکر طیبه "جیش العدل" ۳.۵. انشعابات دولت اسلامی: داعش-خراسان
۴. ایران، جبهه شیعی و تروریسم ۴.۱. تحول سیاسی داخلی ۴.۲. شهادت سردار قاسم سلیمانی ۴.۳. گروه‌های شبه‌نظامی تروریستی، لواء فاطمیون، مجاهدین خلق، ارتش آزادی‌بخش بلوچ
۵. عربستان سعودی، کردستان، عراق، سوریه ۵.۱. عربستان سعودی وهابی و رقیب ایرانی ۵.۲. آرزوهای خودمختاری کردستان ۵.۳. سوریه: جنگ داخلی، مداخلات خارجی و داعش
۶. لیبی، مصر، مغرب ۶.۱. جهادگرایی و مداخلات خارجی در لیبی ۶.۲. مصر. اپوزیسیون، بهار عربی و تروریسم اسلامی ۶.۳. انقلاب یاسمین و تروریسم در تونس ۶.۴. الجزایر، کشوری نظامی شده ۶.۵. مراکش، نوسازی مذهبی و همکاری با غرب
فصل ۶ ورود به عصر مدرن، دیدگاه‌های مختلف. غرب‌گرایی، جهانی‌شدن، نو-بنیادگرایی، دموکراسی، ادغام، مقاومت
پیش‌گفتار ۱. باورهای غربی درباره مدرنیزاسیون اسلام ۲. اولیویه روا، ریشه‌های غربی اسلام جهانی ۳. عبدالوهاب المسیری. مدرنیزاسیون و مدرنیسم ۴. "ابن رشدگرایی نوین" محمد عابد الجابری ۵. جورج طرابیشی، بازسازی خودانتقادی میراث اسلامی ۶. دموکراسی سازگار با اسلام. یوسف القرضاوی ۷. حسن حنفی، "چپ اسلامی"، غرب‌گرایی و عدالت اجتماعی ۸. طارق رمضان. اخلاق و بازسازی رادیکال ۹. خالد فؤاد علم، "شهروند دو جهان" ۱۰. پس از ۷ اکتبر ۲۰۲۳، تروریسم و مقاومت. یحیی سنوار
این درحالی است که برخی نویسندگان و نخبگان جامعه مسلمان-ایتالیایی(و نه مهاجران) می کوشند برای ادغام بیشتر و همزیستی مسلمانان با جامعه ایتالیا رهیافت های بومی و منطقی ارائه کنند.این الزاما در راستای سیاست اتحادیه اروپا مبنی بر مهار و ادغام مسلمانان در سبک زندگی اروپایی نیست .یکی از این آثار کتاب خانم بوکا با عنوان مانیفست اسلام ایتالیایی است.فرانچسکا بوکا آلداکره استاد الهیات در مؤسسه مطالعات اسلامی و فرهنگ عرب ایتالیا در Società Umanitaria در میلان است. او مدیر مؤسسه مطالعات اسلامی Averroes است. یکی از نقاط عطف زندگی علمی او همکاری هایش با پیترانجلو بوتا فوکو است که از شخصیت های بزرگ علمی هنری ایتالیا محسوب شده و نسبت به اسلام تعهد و ارادت قلبی و ایمانی دارد،شاید مهمترین پست بوتافوکو دبیرکلی دوسالانه های ونیز باشد که پستی است که مستقیما از سوی دولت و مقامات عالی ایتالیا نصب می شود..
خانم کیارا سباستیانی یکی دیگر از اساتید دانشگاه در ایتالیاست که مسلمان شده و سعی دارد دانش خود در حوزه جامعه شناسی شهری و حوزه عمومی را با تلاش برای همزیستی به دور از سوء تفاهم مسلمانان در ایتالیا می کوشد.
منبع: https://www.anteoedizioni.eu/negozio/popoli/islam-tra-colonizzazioni-e-imperialismi/
نظر شما